نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری، ایلام، ایران.

2 دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، دانشکده منابع طبیعی، ساری، ایران.

چکیده

در حوزه‌های شمالی ایران ترکیب عوامل طبیعی و انسانی باعث تشدید پدیده زمین‌لغزش و خسارات زیاد ناشی از آن شده است. لزوم بررسی و تحقیق در خصوص این پدیده، عوامل مؤثر در وقوع آن و همچنین شناسایی مناطق حساس برای پیشگیری یا اجتناب از خسارات ناشی از آن به خوبی احساس می‌شود. در مراحل اولیه این تحقیق، پس از بررسی‌های میدانی، مرور مطالعات انجام شده در مناطق مشابه با حوزه لاجیم رود، استفاده از افراد بومی و تکمیل پرسشنامه‌ها، عوامل مؤثر اولیه در وقوع زمین لغزش‌های منطقه تشخیص داده شدند. سپس لایه‌های اطلاعاتی مربوط به این عوامل در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی تهیه شد. به منظور کمی کردن عوامل و وزن‌دهی آنها از درصد سطح لغزش یافته در واحدهای مختلف استفاده شد و تجزیه و تحلیل آماری رگرسیون چند متغیره با استفاده از روش گام به گام انجام گرفت که در نهایت مدلی با حذف عامل ارتفاع برای منطقه ارائه شد و عوامل زمین‌شناسی، کاربری اراضی، شیب و فاصله از جاده به ترتیب بیشترین تأثیر را دارا بودند، و حوزه آبخیز لاجیم رود با استفاده از مدل به دست آمده از نظر خطر وقوع زمین لغزش پهنه‌بندی شد. در پایان برای ارزیابی درستی مدل و نقشه پهنه‌بندی، مدل به دست آمده را برای حوزه آبخیز مجاور (حوزه ورکی) که از بسیاری لحاظ مشابه حوزه لاجیم رود بود به کار گرفته شد. نتایج نشان داد که بیشترین سطح لغزش یافته در حوزه ورکی در پهنه بسیار پر خطر و خطرناک که با مدل به‌دست آمده از حوزه لاجیم رود پهنه‌بندی شده است اتفاق افتاده است. بنابراین درستی مدل پیشنهادی برای منطقه مورد مطالعه مورد تأیید است.

کلیدواژه‌ها

احمدی، ح.، اسمعیلی عوری، ا.، فیض‌نیا، س و شریعت جعفری، م.، 1382- پهنه‌بندی خطر حرکت‌های توده‌ای با استفاده از دو روش رگرسیون چند متغیره (MR) و تحلیل سلسله مراتبی سیستم‌ها(AHP) مطالعه موردی حوزه آبخیز گرمی‌چای اردبیل . مجله منابع طبیعی ایران. جلد56. شماره4 . صفحات323-335.
احمدی، ح.، محمدخان، ش.، فیض نیا، س.، قدوسی، ج.، 1384- ساخت مدل منطقه‌ای خطر حرکت‌های توده‌ای با استفاده از ویژگی‌های کیفی و سلسله مراتبی سیستم‌ها (AHP). مطالعه موردی حوزه آبخیز طالقان مجله منابع طبیعی ایران جلد58. شمار1 .3-14ص ص.
حائری، م.، وسمیعی، ا.، 1376- روش جدید پهنه‌بندی مناطق شیبدار در برابر خطر زمین‌لغزش با تکیه بر بررسی‌های پهنه‌بندی استان مازندران. فصلنامه علمی‌پژوهشی علوم زمین. سال ششم. شماره 23. صفحات 2-16.
حسن زاده نفوتی، م.، 1379- پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش درحوزه آبخیز شلمانرود، پایان‌نامه کارشناسی ارشد آبخیزداری دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران. 138ص.
کلارستاقی، ع.، 1381- بررسی عوامل موثر بر وقوع‌زمین لغزش‌ها و پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش در حوزه آبخیز شیرین رود ساری. پایان‌نامه کارشناسی ارشدآبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران.141ص.
کمک پناه، ع.، منتظر القائم، س . و چدنی، ا.، 1373- زمین‌لغزه و مروری بر زمین‌لغزه‌های ایران (جلد اول) پژوهشگاه بین المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله، 65 صفحه.
 
References
Ayalew, L. and Yamagishi, H., 2005 -The application of GIS–based logistic regression for landslide susceptibility mapping in the Kakuda-YahikoMountains, Central Japan. Geomorphology 65:15-31 pp.
Carrara, A., Cardinali, M., Detti, R. and Guzzeti, F., 2003 - GIS Techniques and statistical models in evaluating landslide hazard. The Journal of Earth surface processes and landforms.Vol16: 427-445 pp.
Guzzetti, F., Carrara, A., 1999 - landslide hazard evaluation: a review of current techniques and their application in a Multi-Scale, Central Italy. The Journal of Geomorphology Vol 31:118-123pp.
Komac, M., 2006- A Landslide suscepility model using the Analytical Hierarchy Process method and multivariate statistics in perialpine Slovenia. Geomorphology,Vol 74:17-28 pp.
Safavi, S., M., 1997 - Landslide hazard zonation in Damavand region. MSc Thesis. ITC  Netherlands.