نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زمین شناسی مهندسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

2 مدیریت زمین شناسی دریایی، سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران

چکیده

     فرسایش و رسوب‌گذاری پدیده‌هایی طبیعی هستند که تغییرات پیوسته‌ای در سطح زمین به وجود می‌آورند. این تغییرات می‌تواند مسائلی در راه توسعه و گسترش فعالیت‌های عمرانی در مناطق ساحلی از جمله ناحیه بندرانزلی موجب شود. بنابراین به منظور ارزیابی توان فرسایش پذیری منطقه عوامل اصلی مؤثر شناسایی شدند و بر اساس استفاده از روش شبکه‌بندی و وزن‌دهی و با بهره‌گیری از نرم افزار Arc-GIS نقشه پهنه بندی منطقه از دیدگاه خطر فرسایش پذیری تهیه شد. پنج عامل معرفی شده در این تحقیق شامل  سنگ‌شناسی، شیب زمین، نوع گسل، شبکه آبراهه‌‌ها و کاربری زمین (پوشش گیاهی) بوده است. نتایج مطالعات نشان داد که دو عامل سنگ‌شناسی و پوشش گیاهی بیشترین تأثیر را در کنترل فرسایش منطقه داشته، در مقابل، عملکرد آبراهه‌ها در مناطق کوهستانی بیشتر بوده و تأثیر نوع گسل و شیب زمین کمتر است. از آنجا که زهکش حوضه‌های آبریز منطقه عمدتا" مرداب انزلی است، بنابراین ویژگی‌های رسوبگذاری در آن مورد بررسی قرار گرفت. نتایج آزمایش‌های زمین‌شیمیایی نشان دادند که درصد فراوانی اکسیدهای سیلیسیم، آلومینیم و آهک در مقایسه با دیگر عناصر بیشتر است و این بازتاب‌کننده نوع سنگ‌شناسی حاکم بر منطقه است. از نظر دانه‌بندی نهشته‌ها در حد ماسه ریز دانه، سیلت و سیلت رس‌دار است.

کلیدواژه‌ها

 

آقانباتی،ع.،1383- زمین شناسی ایران، انتشارات سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور
سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، نقشه توپوگرافی 1:50000 بندرانزلی فومن طاهرگوراب شولم رضوان شهر سنگاچین
غفوری، ش. و ارومیه‌ای، ع.، 1384- رابطه فرسایش‌پذیری در حوضه آبریز رودخانه کرج و وضعیت رسوب‌شناسی محیط رسوبی آن، در مجموعه مقالات چهارمین همایش زمین‌شناسی مهندسی و محیط زیست ایران، صفحه 1231-1241، تهران.
فیض‌نیا، س.، و زارع خوش اقبال، م.، 1382- بررسی حساسیت سازندهای زمین‌شناسی نسبت به فرسایش و تولید رسوب در حوزه آبخیز لتیان، مجله منابع طبیعی ایران، شماره56، صفحه 365-379 .
کریم خانی، الف.،1385-گزارش رسوب شناسی و ژئوشیمی رسوبی ورقه بندرانزلی، سازمان زمین‌شناسی واکتشافات معدنی کشور
کریم خانی، الف.، 1386- گزارش رسوب‌شناسی و ژئوشیمیایی رسوبی ورقه دریایی بندر انزلی 100000/1، سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، مجری طرح ناصر سعدالدین، 113 صفحه.
گیتاشناسی،1380- اطلس راههای ایران
مرندی، م.، 1381- بررسی خصوصیات زمین‌شناسی حوزه آبخیز سد لتیان و ارتباط آن با رسوب زایی مخزن سد، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، استاد راهنما، علی ارومیه ای، 120 صفحه.
نظری، ح.، 1383- نقشه زمین شناسی بندرانزلی، مقیاس 100000/1، سازمان زمین شناسی واکتشافات معدنی کشور
وزارت نیرو، تماب،1380- گزارش تلفیق مطالعات منابع آب حوزه آبریز سفیدرود و شرق و غرب گیلان، جلد اول، آمار و اطلاعات و بررسی مقدماتی آن، 240 صفحه.
 
References
Beer, A.R., 1990-Environmental planning for site development, E&FN Spon, Chapman and Hall, London, 320 pages.
Charkhabi, A.H., Sakizadeh, M. & Rafiee, G., 2005- Seasonal fluctuation in heavy metal pollution in Iran's Siahroud River, Environmental science and Pollution Research, vol. 12, issue 5, Springer, pp. 264-270.
Davise, R.A., 1985- Coastal sedimentary environments, Spinger-Verlag, New York.420 pages.
Dearman,W.R., 1987- land evolution and site assessment; mapping  for planning proposed, in planning engineering geology, edited by culfhaw, et all, geological society, engineering geology special publication,No.4,pp195-201,Lodon  
deVente, J. & Poesen, J., 2005- Predicting soil erosion and sediment yield at the basin scale: scale issues and semi-quantitative models, Earth Science Reviews, Elsevier,  vol;. 71, pp.95-125.
Dunbar, C. & Rodgers, J., 1957-Principles of stratigraphy, Wiley, New York, 356 pages.
Hadley, R.F., Lal, R., Onstand, C.A., Walling, D.E., Yair, A., 1985- Recent development in erosionand sediment yield studies, International Hydrological Programme, UNESCO, Paris.
Ojakangas, R.W., 1991- shaping the landscape: running water, in Introductory geology, McGraw Hill, Singapore, 295 pages.