نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکترا، گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم پایه، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 دانشیار، پژوهشکده علوم زمین، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران

3 استاد، گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم پایه، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

4 دانشیار، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، ایران

چکیده

ردیف های مناسبی از سنگ های رسوبی ژوراسیک میانی و پسین در شمال باختری دامغان (محدوده ی ساختاری البرز خاوری) رخنمون دارد. سازند دلیچای در گستره مورد بررسی غالبا از مارن، سنگ آهک و سنگ آهک مارنی تشکیل شده است. چینه شناسی این سازند با 618 متر ستبرا در برش آب شرف مورد بررسی قرار گرفته و در6 بخش غیررسمی تقسیم و توصیف شده است. سازند دلیچای در برش مورد بررسی، در مرز زیرین خود به طور ناهمساز بر روی سازند شمشک قرار دارد و در مرز بالایی به طور همشیب و گذر تدریجی توسط سنگ آهک های ستبر لایه سازند لار پوشیده می شود. از برش مورد بررسی در مجموع 371 نمونه فسیلی جمع آوری شد که 15 نمونه مربوط به تاکسون های جانوری دیگر مانند (بلمنیت، دوکفه ای، مرجان، اسفنج) بوده است. مطالعه زیای آمونیتی موجود منجر به شناسایی 25 جنس و 51 گونه ی آمونیتی در قالب 14 زیست زون آمونیتی گردیده است که متعلق به خانواده های Phylloceratidae, Lytoceratidae , Haploceratidae ,Oppeliidae, Parkinsoniidae, Morphoceratidae, Reineckeiidae, Perisphinctidae and Aspidoceratidae هستند. آمونیت های یافت شده در محدوده زمانی باژوسین پسین تا کیمرجین پیشین قرار دارند. زیای آمونیتی ژوراسیک میانی- بالایی شمال باختری دامغان به طور عمده ارتباط نزدیکی را با زیای آمونیتی اروپای شما ل باختری و مناطق حاشیه ای مدیترانه نشان می دهند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

بهفر، ن.، 1390- سنگ‌چینه‌شناسی و زیست‌چینه‌شناسی سازند دلیچای در برش طالو، شمال خاوری دامغان با توجه ویژه به آمونوئیدا. فصلنامه علمی- پژوهشی علوم زمین، شماره 82: 52-39. https://doi.org/10.29252/joc.10.39.1.
سربندی فراهانی، ط.، 1393- مطالعه سنگ‌چینه‌نگاری و زیست‌چینه‌نگاری زیای آمونیتی سازند دلیچای در برش (مهدیشهر) شمال سمنان. فصلنامه علمی- پژوهشی علوم زمین، شماره 94: 38-27.
شمس، م.، 1389- سنگ‌چینه‌نگاری و زیست‌چینه‌نگاری سازند دلیچای (ژوراسیک میانی) در منطقه پرور، شمال سمنان، البرز مرکزی. فصلنامه علمی- پژوهشی علوم زمین، شماره 89: 94-89. https://doi.org/10.29252/joc.10.39.1.
دباغی‌صدر، ف.، 1391- چینه‌شناسی زیستی و سنگی ردیف رسوبی ژوراسیک میانی تا پسین در برش برمهان (شمال باختر نیشابور) با توجه به زیاهای آمونیتی، فصلنامه 
علمی- پژوهشی علوم زمین شماره 85: 46-35.
رئوفیان، ا.، 1395- زیست‌چینه‌نگاری اشکوب کالووین در رشته‌کوه‌های بینالود شمال خاوری ایران با توجه به زیاهای آمونیتی. مجموعه مقالات دهمین همایش انجمن دیرینه‌شناسی ایران، دانشگاه فرهنگیان نیشابور. 
علوی‌نائینی، م. و  حامدی، آ. ر.، 1997- نقشه زمین‌شناسی 1:100000 جام، انتشارات سازمان زمین‌شناسی واکتشافات معدنی کشور.
References
Alavi-Naini, M. 1972- Etude geologique de la region de Djm, Geol. Surv. Rep. No. 23, 239 p.
Atrops, F., 1982- La sous-famille des Ataxioceratina dans le Kimmeridgien inferior du sudest de la France; systematique, evolution, chronostratigraphie des genres Orthosphinctes et Ataxioceras. Documents des Laboratoires de Geologie Lyon 83, 1-463, 45 pls., Lyon. https://doi.org/10.3406/linly.1982.10559.
Bayle, E., 1878–1979- Fossiles principaux des terrains: Memory Explorer Carte 4: 23–99; Nation, Paris.
Brochwicz-Lewinski, W., 1973- Some remarks on the origin of the subfamily Idoceratinae Spath, 1924 (Perisphinctidae, Ammonoidae). Acta Palaentologica Polonica, 18(3), 299-320.
Buckman, S. S., 1909–1930- Yorkshire type ammonites, 7 volumes, 773 pls; London (Wesle).
Dominjon, P., 1969- Essais de paléontologie bugiste-II-Homoeoplanulites du Bugey: Le Bugey, Belley, 56: 1–23, 4 pls.; Paris.
Douville, H., 1880- Note sur l Ammonites pseudo-ancep set sur la forme de son ouverture: Société GéologiqueFrance, série 3, tome 8: 239–264.
Dietze, V., Seyed-Emami, K. and Raoufian, A., 2014- Morphoceras Douville, 1880 and Ebrayiceras Buckman, 1920 from the Dalichai Formation (Lower Bathonian) North and Northeast of Damghan (Northeast Alborz), Iran. Zitteliana A, 54, 15-22. https://doi.org/10.1127/njgpa/2018/0732.
Enay, R., 1966- LOxfordien dans la moitié sud du Jura français. Etude stratigraphique. –Nouvelles Archives du Museum d’Histoire naturelle de Lyon 8, I (Stratigraphie): 1-324, II (Paleontologie): 324-624; Lyon.- fascicule VII tome.
Fursich, F. T., Wilmsen, M., Seyed-Emami, K. and Majidifard, M. R. 2009- The Mid-Cimmerian tectonic event (Bjocian) in the Alborz  Mountains, Northern Iran: evidence of the break-up unconformity of the South Caspian Basin.- The Geological Society, London, Special Puplications 312: 189- 203. https://doi.org/10.1144/sp312.9.
Gemmellaro, G. G., 1872- Sopra I cefalopodi Della zona con Stephanoceras macrocephalum (Schlot), Della Rocca chi Parra presso Calatafimi, Provinicia di Trapani, Sicillia. Atti del Accademia gioenia di Scenze Naturali, 3(7), 5-30.
Geyer, O. F., 1961- Monographie der Perisphinctidae des unteren kimeridgiuim (weiber Jura Gamma, Badenerschichten) im suddeutschen Jura Palaeontographica, (A), 117: 1-157.
Jeannet, A., 1951- Stratigraphie und Palaeontologie des oolithischen von Eisenerzlagers Herznach un seiner Umgebung.- Beiträge zur Geologie der Schweiz, geotechnische Serie 13 (5): 1-240, 544 figs., 107 pls.; Bern. https://doi.org/10.1017/s0016756800069843.
Majidifard, M. R., 2003- Biostratigraphy, litho-stratigraphy, ammonite taxonomy and microfaciesanalysis of the Middle and Upper Jurassic of northeastern Iran: University of Wuerzburg, Ph.D. Thesis, 201 pp.
Majidifard, M. R., 2015- Late Bajocian–Bathonian Ammonites from Northeast Iran, Acta Palaeontologica Romaniae V. 11 (2), P. 25-41.
Melendez, G., 1984- El Oxfordiense en el sector central de la Cordillera Iberica (Provincas de Zaragoza y Teruel). l. Bioestratigrafia, ll. Paleontologia. Tesis doctoral Universidad Complutense de Madrid, 825 p. [Unpublished]. https://doi.org/10.3989/egeol.84401-2650.
Melendez, G., 1989- El Oxfordiense en el sector central de la Cordillera Iberica (Provincas de Zaragoza y Teruel).-: 418 pp., 62 pls.; Teruel (Institucion Fernando Catolico Instituto de Estudios Turolenses). https://doi.org/10.3989/egeol.84401-2650.
Oppel, A., 1862-1863- III. Über Jurassische Cephalopoden. Paläontologische Mitteilungen des Museums des Koniglichen bayerischen Staates. 3: 127-266, pls. 40-47; Munchen.
Petitclerc, P. 1915- Essai sur la faune du Callovien dans le Departement des Deux-Sevres; Contr. ftude Terr. jurass. Oest France, Vesoul 
(Louis Bon), 144 S., 14 T.
Quenstedt, F. A., 1845-1849- Petrefaktenkunde Deutschlands Die Cephalopoden.- 580 pp., 36 pls.; Tübingen (Fues).
Quenstedt, F. A., 1856-185- Der Jura.- 842 pp., 100 pls. Tubingen (Laupp).
Reinecke, I. C. M., 1818- Maris protogaei Nautilos et Argonautas vulgo Cornua Ammonis.- 90 pp., 76 figs., 13 pls.; Coburg.
Rollier, L., 1911- Les facies du Dogger ou oolithique dans le Jura et les régions voisins: Zurich, Georg et Cie, 352 pp.
Schindewolf, O. H., 1925- Entwurf einer Systematik der Perisphincten. Neues Jahrbuch fur Mineralogie, Geologie und Palaontologie, Beilage- Band, 52B, 309-343.
Seyed-Emami, K., Schairer, G. and Bolourchi, M. H., 1985- Ammoniten aus der unteren Dalichy-Formation (oberes Bajocium bis unteres Bathonium) der Umgebung von Abe-garm (Avaj, NW-Zentraliran): Zitteliana, 12: 57-85.
Seyed-Emami, K., Schairer, G. and Alavi-Naini, M., 1989- Ammoniten aus der unteren Dalichai-Formation (Unterbathon) östlich von Semnan (SE-Alborz, Iran): Münchner Geowissenschaftliche Abhandlungen, A 15: 79–91.
Seyed-Emami, K., Schairer, G., Aghanabati, S. A. and Fazl, M., 1991- Ammoniten aus dem Bathon der Gegend von Tabas–Nayband (Zentraliran): Münchner Geowissenschaftliche Abhandlungen, A 19: 65–100.
Seyed-Emami, K., Schairer, G. and Zeiss, A., 1995- Ammoniten aus der Dalichai-Formation (Mittlerer bis Oberer Jura) und der Lar-Formation (Oberer Jura) Emamzadeh Hashem (Zentralalborz, Nordiran): Mitteilungen der Bayerischen Staatssammlung für Paläontologie und historische Geologie, 35: 39–52. https://doi.org/10.1127/jmogv/62/1980/71.
Seyed-Emami, K., Fürsich, F. T. and Schairer, G., 2001- Lithostratigraphy, ammonite faunas and palaeoenvironments of Middle Jurassic strata in north and Central Iran: Newsletters on Stratigraphy, 38: 163–184. ttps://doi.org/10.1127/nos/38/2001/163.
Seyed-Emami, K. and Schairer, G., 2010- Late Jurassic (Oxfordian, Bimammatum Zones) Ammonites from the Eastern Alborz Mountains, Iran, Second Part . Neues Jahrbuch fur Geologie und Palaontologie , 257, 267-281. https://doi.org/10.1127/0077-7749/2011/0123.
Seyed-Emami, K., Schairer, G., Raoufian, A. and Shafeizad, M., 2013- Middle and Late Jurassic ammonites from the Dalichai Formation west of Shahrud (East Alborz, North Iran): Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie, 267: 43–66. https://doi.org/10.1127/0077-7749/2012/0296.
Siemiradzki, J., 1894- Neue Beitrage zur Kenntniss der Ammonitenfuna der polnischen Eisenoolithe. Zeitschriftder deutschen geologischen Gesellschaft 46, 501-536, Stuttgart.
Siemiradzki, J., 1898-1899- Monographische Beschreibung der Ammonitengattung Perisphinctes.- Palaeonto 45 (1898), 69-296, pls. 20-25; 46 (1899), 297- 352, 85 figs., pls. 26-28; Stuttgart. https://doi.org/10.1017/s0016756800142311.
Sowerby, J. and Sowerby, J. De c., 1812-1846- The Mineral Conchology of Great Britain. 1287 p.
Spath, L. F., 1927–1933- Revision of the Jurassic cephalopod fauna of Kachh (Cutch): Memoirs of Geological Survey of India, Palaeontologia Indica, New Series 9, Memoir 2: 1–945. https://doi.org/10.1017/s0016756800103371.
Steiger, R., 1966- Die Geologie der west-Firuzkuh Area (zentral Elburz, Iran). Mitteilungen aus dem geologischen Institut der E.T.H. und Universitat Zurich,Neue Serie; 1-145.
Schairer, G., Seyed-Emami, K. and Zeiss, A., 1992- Ammoniten aus der oberen Dalichai-Formation (Callov) ostlich von Semnan (SE-Alborz, Iran). Mitteilungen derBayerischen Staatssammlung fur Palaontologie und historische Geologie, 31, 47-67. 
https://doi.org/10.1127/njgpm/1987/1987/371.
Suess, E., 1865- Uber Ammoniten. Sitzungsberichte der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften in Win. Mathematisch-Naturwissenchaftliche Klasse, 52(1), 71-89. https://doi.org/10.5962/bhl.title.60847.
Telsseyre, L., 1889- Ueber die systematische Bedeutung der sog. Paraben der Perisphincten.- Neues Jahrbuch fur Mineralogie, Geologie und Palaontologie, Beilage Bande, 6: 570-643.
Till, A., 1907- Die Cephalopodengebisse.- Jahrbuch der kaiserlich-koniglichen geologischen Reichsanstalt Wien, 57, 535-682, 8 figs., pls. 12-13; Wien.
Zeiss, A., 1956- Hecticoceras und Reineckeia im Mittel-und Ober-Callovien von Blumberg (Sudbaden).- Abhandlungen, Bayerische Akademie der Wissenschaften, mathe.