سخن سردبیر
یادنامه دکتر ابراهیم قاسمی نژاد
دوره 31، شماره 2 ، شهریور 1400

چکیده
  فصلنامه علوم زمین در 28 آذرماه 1399 یکی از اعضای بسیار ارزشمند هیات تحریریه خود را بر اثر دچارشدگی به بیماری کورونا از دست داد. این رویداد تلخ، جامعه زمین‏ شناسی ایران را بسیار بهت ‏زده و سوگوار کرد. دکتر قاسمی ‏نژاد چه از دیدگاه علمی و چه از دیدگاه اخلاقی، الگوی همکاران و دانشجویان خود بود و به همین روی جای خالی او، که پشتوانه سال‏ ...  بیشتر

مقاله پژوهشی اکتشاف و معدن
بررسی ویژگی‌های فیزیکی، مکانیکی و ترک‌شناسی گرانیت در فرآیند خستگی

شهرام قاسمی؛ ماشاء اله خامه چیان؛ محمدرضا نیکودل؛ احمد ذلولی

دوره 31، شماره 2 ، شهریور 1400، صفحه 1-10

https://doi.org/10.22071/gsj.2020.221737.1765

چکیده
  درزه و ترک جزء لاینفک سازه‌های سنگی می باشند. زمانی که این سازه ها تحت بار  قرار گیرند در اثر رشد ترک ها دچار گسیختگی می گردند. این مسئله در بارگذاری های چرخه ای دارای اهمیت فراوانی است زیرا شکست تحت سطوح بار گذاری پایین تر از حد تسلیم سنگ در اثر خستگی رخ می دهد. از این رو در این تحقیق به بررسی رشد و انتشار درز و ترک‌ها در بارگذاری ...  بیشتر

مقاله پژوهشی زمین شناسی نفت
مقایسه روش‌های لوپاتین و آرنیوس در ارزیابی سنگ‌های منشأ دریکی از چاه های میدان نفتی سولابدر

محمد جواد یوسف زاده؛ بیژن ملکی؛ میرحسن موسوی؛ پرویز آرمانی

دوره 31، شماره 2 ، شهریور 1400، صفحه 11-20

https://doi.org/10.22071/gsj.2020.230157.1791

چکیده
  بررسی سنگ‌های منشا بالقوه در میدان های نفتی اهمیت زیادی دارد. در این تحقیق، علاوه بر ارزیابی پتانسیل هیدروکربن زایی، از مدل های سینتیکی لوپاتین وآرنیوس، برای ارزیابی دقیق‌تر وضعیت بلوغ سنگ منشأ و همچنین درصد زایش نفت دریکی ازچاه های میدان نفتی سولابدر استفاده شد. این میدان در جنوب خاوری میدان بی‌بی حکیمه، در فروافتادگی دزفول واقع ...  بیشتر

مقاله پژوهشی رسوب شناسی
ژئوشیمی و سن سنجی 14C نهشته‏‏‌های گوانوی غار کرفتو، دیواندره، استان کردستان

هادی امین رسولی؛ نسیم حقیقت جو؛ مهدی مرادی

دوره 31، شماره 2 ، شهریور 1400، صفحه 21-30

https://doi.org/10.22071/gsj.2020.220928.1762

چکیده
  غار کرفتو در 67 کیلومتری شمال باختر دیواندره، استان کردستان جای دارد. این غار دربردارنده‏‏ 4 طبقه است. در طبقه‏ی‏ دوم غار، در تالار خفاش‏ ها، نهشته ‏های ضخیمی از گوانو تشکیل شده ‏اند. در این مطالعه، توزیع عناصر جزیی و نادر خاکی همراه با سن سنجی به روش 14C نهشته ‏های گوانوی غار کرفتو بررسی شده است. تخریب نهشته ‏های گوانوی ...  بیشتر

مقاله پژوهشی زمین ساخت
تحلیل کرنش در مرمرهای مجموعه دگرگونی شمال گلپایگان با استفاده از دایره مور

محمدرضا شیخ الاسلامی؛ شیرین الیاسی؛ محمدرضا قاسمی

دوره 31، شماره 2 ، شهریور 1400، صفحه 31-38

https://doi.org/10.22071/gsj.2020.203412.1709

چکیده
  دایره مور روش شناخته شده ای برای تحلیل کرنش دو بعدی است. باتوجه به شکل گیری بودین ها در دو مرحله از دگرریختی پیشرونده (D1 و D4) در مرمرهای مجموعه دگرگون شمال گلپایگان، تحلیل کرنش دو بعدی برای این دو مرحله از دگرریختی با استفاده از دایره مور به انجام رسیده است. این تحلیل بر پایه برآورد طول اولیه بودین ها پیش از دگرریختی و اندازه‏ گیری طول ...  بیشتر

مقاله پژوهشی رسوب شناسی
بررسی روند تحولات تکتونیکی-رسوبی مرتبط با دیاپیر نمکی هندون (ناحیه بندرعباس) با استفاده از سکانس‌های هالوکینتیکی در رخنمون‌های سطحی

پروانه فریدی؛ پیمان رضائی؛ علیرضا پیریایی؛ مهدی مسعودی

دوره 31، شماره 2 ، شهریور 1400، صفحه 39-52

https://doi.org/10.22071/gsj.2020.231133.1794

چکیده
  سامانه‌های رسوبی مرتبط با دیاپیرهای نمکی آزمایشگاه‌های طبیعی هستند که بررسی چینه‌های مرتبط با فعالیت نمک را براساس داده‌های زیرسطحی و به‌ویژه داده‌های سطحی فراهم می‌نمایند. در این سامانه‌ها، چینه‌های رشدی هالوکینتیکی، تغییرات ضخامتی و رخساره‌ای را به صورت برش‌های هالوکینتیکی، اشکال هندسی گوه‌ای و هوک و همچنین پهنه‌های ...  بیشتر

مقاله پژوهشی زمین شناسی اقتصادی
شناخت منشأ کانی‌های تیتانومگنتیت وانادیم‌دار عطائیه در جنوب باختر مشهد با روش‌های SEM ،XRM و EPMA

بهزاد حاجعلیلو؛ مرتضی رزم آرا؛ نسیم حاج علیلو

دوره 31، شماره 2 ، شهریور 1400، صفحه 53-64

https://doi.org/10.22071/gsj.2018.96076.1237

چکیده
  کانسار پلاسری عطائیه در جنوب باختر مشهد و در شمال خاور میکروپلیت ایران مرکزی قرار دارد. مطالعه مقاطع نازک و صیقلی نشان داد که کانی‌های موجود در کانسار پلاسری VTM (تیتانومگنتیت وانادیم‌دار) از نظر فراوانی به ترتیب مگنتیت، تیتانومگنتیت، هماتیت و ایلمنیت می‌باشند. همچنین مطالعات پتروگرافی مشخص کرد که واحدهای گابرویی و اولترامافیکی ...  بیشتر

مقاله پژوهشی چینه شناسی و فسیل شناسی
دیرینه بوم شناسی استراکودهای سازند قم در شرق سیرجان و جنوب غربی کاشان (حوضه پیش کمان سنندج-سیرجان)

ابراهیم محمدی؛ محمدجواد حسنی

دوره 31، شماره 2 ، شهریور 1400، صفحه 65-78

https://doi.org/10.22071/gsj.2020.223762.1772

چکیده
  در این مقاله دیرینه بوم شناسی استراکودهای سازند قم در برش‌های بوجان و ورکان مطالعه گردیده است. سن برش‌ها بر اساس روزنه‌بران روپلین – شاتین (برش بوجان ) و شاتین (برش ورکان ) تعین گردیده است. از برش‌های بوجان و ورکان به ترتیب 44 و 33 گونه استراکود شناسایی گردیده است. گونه‌های جنسCytheridea فراوان‌ترین و غالب‌ترین استراکودهای برش بوجان ...  بیشتر

مقاله پژوهشی زمین شناسی اقتصادی
رخساره های کانه دار، ژئوشیمی و الگوی تشکیل کانسار آهن-استرانسیم-(منگنز) کوه ریگ، جنوب شاهرود

منا مهدوری؛ فردین موسیوند؛ محمود صادقیان؛ مهدی موحدنیا

دوره 31، شماره 2 ، شهریور 1400، صفحه 79-90

https://doi.org/10.22071/gsj.2020.189496.1666

چکیده
  کانسار آهن-استرانسیم-(منگنز) کوه‌ریگ در جنوب شاهرود و در بخش شمالی پهنه ساختاری ایران مرکزی واقع شده است. کانه‌زایی در توالی آتشفشانی- رسوبی ائوسن زیرین رخ داده که شامل تناوبی از کریستال لیتیک توف، آندزیت‌بازالتی می‌باشد. ماده معدنی در بخش فوقانی به-صورت عدسی و همروند با لایه‌بندی سنگ میزبان لیتیک توفی و در بخش زیرین به‌صورت رگه-رگچه‌ای ...  بیشتر

مقاله پژوهشی چینه شناسی و فسیل شناسی
چینه نگاری سنگی و زیستی سازند دلیچای در برش آب شرف، شمال باختری دامغان با توجه خاص به آمونیت ها (البرز خاوری)

مرجان زاداسماعیل؛ محمودرضا مجیدی فرد؛ سید حمید وزیری؛ داود جهانی

دوره 31، شماره 2 ، شهریور 1400، صفحه 91-100

https://doi.org/10.22071/gsj.2017.97439.1250

چکیده
  ردیف های مناسبی از سنگ های رسوبی ژوراسیک میانی و پسین در شمال باختری دامغان (محدوده ی ساختاری البرز خاوری) رخنمون دارد. سازند دلیچای در گستره مورد بررسی غالبا از مارن، سنگ آهک و سنگ آهک مارنی تشکیل شده است. چینه شناسی این سازند با 618 متر ستبرا در برش آب شرف مورد بررسی قرار گرفته و در6 بخش غیررسمی تقسیم و توصیف شده است. سازند دلیچای در برش ...  بیشتر

مقاله پژوهشی زمین ساخت
ریخت زمین ساخت و نرخ لغزش گسله خزر در البرز مرکزی (شمال ایران)

حمید نظری؛ ژان فرانسوا ریتز؛ آرا آواگیان

دوره 31، شماره 2 ، شهریور 1400، صفحه 101-110

https://doi.org/10.22071/gsj.2021.259868.1863

چکیده
  رشته کوه البرز در شمال ایران بخشی از همگرایی بین ایران مرکزی و اوراسیا را در خود جای داده است. سازوکارکنونی آن شامل سازوکاری از تقسیم‌شدگی کرنش به همراه چرخش ساعتگرد حوضه خزر جنوبی است. گسلش راستالغز چپ‌گرد و در امتداد کلی بخش داخلی البرز و گسلش معکوس مرزهای شمالی و جنوبی آن را تحت تأثیر قرار می‌دهد. پیش از این، پژوهش‌هایی چند به ...  بیشتر

مقاله پژوهشی رسوب شناسی
ارزیابی خصوصیات مخزنی بر اساس چینه‌نگاری سکانسی: مطالعه موردی سازند آسماری در یکی از میدان های نفتی ایران

حامد هزاریان؛ معصومه کردی؛ منصور ضیائی؛ مهرداد سلیمانی منفرد؛ احمد یحیایی

دوره 31، شماره 2 ، شهریور 1400، صفحه 111-122

https://doi.org/10.22071/gsj.2020.227528.1784

چکیده
  از آنجایی که مطالعات چینه‌نگاری سکانسی امکان تعیین گسترش رخساره‌های مختلف در حوضه رسوبی را فراهم می‌نمایند، با بررسی رخساره‌های مخزنی و غیرمخزنی می‌‌توان گسترش زون‌های باکیفیت مخزنی مناسب در قالب چینه‌نگاری سکانسی را تعیین نمود. در این مقاله با مطالعه پتروگرافی رخساره‌های سنگی و همچنین تطابق آن‌ها با نگار انحراف معیار گاما، ...  بیشتر

مقاله پژوهشی زمین شناسی اقتصادی
کانی شناسی و زمین شیمی عناصر اصلی و جزئی پهنه دگرسانی آرژیلیک محدوده کمر، شمال‌ باختر ایران

ربابه معصومی؛ یوسف رحیم سوری؛ حمایت جمالی؛ علی عابدینی

دوره 31، شماره 2 ، شهریور 1400، صفحه 123-136

https://doi.org/10.22071/gsj.2020.219967.1760

چکیده
  عملکرد فرایندهای دگرسانی بر توف‌های ائوسن در محدوده کمر (جنوب استان اردبیل، پهنه طارم- هشتجین) موجب تشکیل زون دگرسانی آرژیلیک گسترده‌ای شده است. هدف از این مطالعه، تعیین عوامل کنترل‌کننده دگرسانی آرژیلیک با استفاده از مطالعات کانی‌شناسی و شاخص‌های شیمیایی دگرسانی است. کانی‌های کوارتز،کائولینیت، مسکوویت (از نوع سریسیت)، روتیل، ...  بیشتر

مقاله پژوهشی رسوب شناسی
محیط رسوبی پلاتفرم کربناته تریاس زیرین- میانی در تاقدیس بزرگ قدمگاه در جنوب البرز مرکزی

سیده زهرا پورحیدر؛ محمدحسین آدابی؛ میررضا موسوی طسوج؛ عباس صادقی

دوره 31، شماره 2 ، شهریور 1400، صفحه 137-148

https://doi.org/10.22071/gsj.2020.194184.1679

چکیده
  سازند کربناته الیکا بخش اعظم رسوبات دوره تریاس در حوضه رسوبی- ساختاری البرز را تشکیل می‌دهد. در این پژوهش رخساره‌ها و محیط رسوبی این سازند به ستبرای 746 متر در برش شهمیرزاد و 756 متر در برش زرشک دره در بخش جنوبی البرز مرکزی مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است. مطالعات رخساره‌ای این سازند منجر به شناسایی چهار کمربند رخساره‌ای (پهنه جزرومدی، ...  بیشتر

مقاله پژوهشی زمین شناسی اقتصادی
تیپ و خاستگاه کانه‌زایی مس- طلای شمال چرگر (جنوب‌خاور زنجان): با استفاده از داده های سنگ‌شناسی، کانی‌شناسی و زمین‌شیمیایی

فاطمه ندرلو؛ میرعلی اصغر مختاری؛ حسین کوهستانی؛ قاسم نباتیان

دوره 31، شماره 2 ، شهریور 1400، صفحه 149-162

https://doi.org/10.22071/gsj.2020.185408.1652

چکیده
  رخداد معدنی مس-طلای شمال چرگر در زیرپهنه طارم-هشتجین واقع شده و دربرگیرنده تناوب گدازه‌های آندزیتی و کوارتزآندزیتی با واحدهای توفی می‌باشد. گدازه‌های آتشفشانی ماهیت کالک‌آلکالن داشته، در یک محیط کمان حاشیه فعال قاره‌ای تشکیل شده‌اند. کانه‌زایی به‌صورت پهنه سیلیسی‌شده حاوی رگه-رگچه‌های کوارتزی کانه‌دار می‌باشد. براساس مطالعات ...  بیشتر

مقاله پژوهشی زمین شناسی اقتصادی
همبستگی ایزوتوپی کربن-اکسیژن در کانسار سرب±نقره چنگرزه (جنوب نطنز) با تکیه بر نقش فرایندهای تبادل سیال/سنگ و گاززدایی CO2

ابراهیم طالع فاضل

دوره 31، شماره 2 ، شهریور 1400، صفحه 163-172

https://doi.org/10.22071/gsj.2020.240744.1820

چکیده
  بررسی تغییرات ایزوتوپی کربن-اکسیژن در کانی‌های کربناته باطله و سنگ میزبان کانه‌زایی، سهم مهمی در شناخت ذخایر سرب و روی با میزبان کربنات و سازوکار شکل‌گیری کانسنگ سولفیدی در آنها دارد. واحد دولوستون زرد رنگ منتسب به سازند شتری با سن تریاس میانی سنگ میزبان اصلی کانه‌زایی سولفیدی بوده که بر روی افق شیلی منتسب به سازند سرخ کوه نهشته ...  بیشتر

مقاله پژوهشی سنگ شناسی
دما-فشارسنجی توده‌های آذرین مافیک پرمو-تریاس، منطقه تالو، پهنه البرز خاوری

شیرین شهابی؛ حبیب الله قاسمی؛ مهدی رضایی کهخائی؛ ژای مینگو

دوره 31، شماره 2 ، شهریور 1400، صفحه 173-188

https://doi.org/10.22071/gsj.2020.237027.1809

چکیده
  در توالی‌های آهکی پرمو-تریاس منطقه تالو در شمال خاور دامغان در پهنه البرز خاوری، چندین توده آذرین نفوذی مافیک با ترکیب الیوین ‌گابرو، گابرو و آلکالی‌دیوریت برونزد دارند. مهم‌ترین کانی‌های سنگ‌ساز این توده‌های آذرین مافیک شامل الیوین، کلینوپیروکسن، آمفیبول و پلاژیوکلاز هستند. ماهیت کلی این سنگ‌ها آلکالن بوده و ویژگی‌های ژئوشیمی ...  بیشتر

مقاله پژوهشی سنگ شناسی
پترولوژی و ژئوشیمی مجموعه سنگ های آذرین زردکوه، جنوب شرق ایرانشهر

مصطفی دلخواه؛ حبیب بیابانگرد؛ حمیدرضا سلوکی

دوره 31، شماره 2 ، شهریور 1400، صفحه 189-198

https://doi.org/10.22071/gsj.2020.222312.1767

چکیده
  مجموعه آذرین زرد کوه واقع در 35 کیلومتری جنوب شرق ایرانشهر، از نظر زمین شناسی در زون فلیش شرق ایران و پهنه زمیندرز سیستان قرار می گیرد. در این منطقه مجموعه‌هایی از سنگ های افیولیتی به سن کرتاسه بالایی ، فلیش‌های ائوسن و سنگهای آذرین نفوذی و خروجی اُلیگومیوسن (مجموعه آذرین زردکوه) برونزد دارند. الگوی تغییرات عناصر جزئی و کمیاب خاکی ...  بیشتر

مقاله پژوهشی زمین شناسی اقتصادی
سنگ‌نگاری، کانی‌شناسی، لیتوژئوشیمی و مطالعات میانبارهای سیال در کانسار طلا-مس قشلاق‌میل، شمال باختر ساوه، ایران

مریم سادات لاجوئی کلاکی؛ افشین اکبرپور؛ الکساندر تارانتولا؛ شهره حسن پور؛ بهزاد محمدی؛ منیره پشتکوهی

دوره 31، شماره 2 ، شهریور 1400، صفحه 199-212

https://doi.org/10.22071/gsj.2020.209775.1728

چکیده
  کانسار قشلاق‌میل بر روی کمربند ماگمایی ارومیه- دختر واقع شده است. کانی‌سازی رگه‌ای در داخل سنگ‌های میزبان متاتوف ریوداسیتی و ریولیتی ائوسن تشکیل شده است. زون‌های دگرسانی سریسیتی، سیلیسی، آرژیلیک و اکسیدهای آهن‌دار در محدوده مورد طالعه مشاهده می‌شوند. کانه‌های اولیه سولفیدی پیریت، کالکوپیریت ریزدانه و اکسیدی اسپکیولاریت و ...  بیشتر