مقاله پژوهشی
اکتشاف و معدن
امین جمشیدی
چکیده
برآورد دقیق سرعت حفاری چرخشی در سنگ می‌تواند منجر به صرفه جویی زمان و هزینه عملیات اکتشافی در پروژه‌های ژئوتکنیکی مانند سدها، تونل‌ها، چاه‌های نفت و گاز و معادن سنگ ساختمانی شود. در این پژوهش سرعت حفاری چرخشی در سنگ آهک بر اساس شاخص‌های شکنندگی برآورد شده است. برای رسیدن به این هدف، مقادیر سرعت حفاری، مقاومت فشاری تک محوری ...
بیشتر
برآورد دقیق سرعت حفاری چرخشی در سنگ می‌تواند منجر به صرفه جویی زمان و هزینه عملیات اکتشافی در پروژه‌های ژئوتکنیکی مانند سدها، تونل‌ها، چاه‌های نفت و گاز و معادن سنگ ساختمانی شود. در این پژوهش سرعت حفاری چرخشی در سنگ آهک بر اساس شاخص‌های شکنندگی برآورد شده است. برای رسیدن به این هدف، مقادیر سرعت حفاری، مقاومت فشاری تک محوری (UCS)و مقاومت کششی برزیلین (BTS) در سه چاه اکتشافی حفر شده در سنگ آهک تعیین شدند. بر اساس دادهها، روابط رگرسیون یک، دو و سه متغیره میان سرعت حفاری به عنوان پارامتر وابسته و شاخص‌های شکنندگی به عنوان پارامتر مستقل توسعه داده شد. نتایج نشان می دهد که بر اساس روابط رگرسیون یک و دو متغیره، سرعت حفاری چرخشی می‌تواند بر اساس شاخص‌های شکنندگی با دقت تقریبأ مناسبی برآورد شود. علاوه بر این نتایج نشان داد که رابطه رگرسیون سه متغیره نسبت به یک و دو متغیره، دارای دقت بیشتری در برآورد سرعت حفاری می‌باشد. نهایتاً، رابطه سه متغیره ارائه شده در این پژوهش میتوانند در مراحل ابتدایی عملیات اکتشافی پروژه‌های ژئوتکنیکی در سنگ‌های آهکی مناسب باشند که این باعث صرفه جویی در زمان و هزینه می‌شود.
مقاله پژوهشی
زمین ساخت
روژان همتی؛ منوچهر قرشی؛ علی سلگی؛ عبدالله سعیدی
چکیده
منطقه مورد مطالعه در پهنه برخورد قاره ای عربی و ایران جای دارد. این پهنه شامل زاگرس مرتفع وچین خورده در سوی باختر به عنوان حاشیه غیرپویای زاگرس و یک پهنه خردشده و پهنه زمین درز شامل نهشته های بستر اقیانوس، سنگ آهک های محیط سکوی قاره حاشیه پویا و باقیمانده پوسته اقیانوسی تتیس جوان و سنگ های آذرین ناشی از فرورانش پوسته اقیانوسی و نفوذ ...
بیشتر
منطقه مورد مطالعه در پهنه برخورد قاره ای عربی و ایران جای دارد. این پهنه شامل زاگرس مرتفع وچین خورده در سوی باختر به عنوان حاشیه غیرپویای زاگرس و یک پهنه خردشده و پهنه زمین درز شامل نهشته های بستر اقیانوس، سنگ آهک های محیط سکوی قاره حاشیه پویا و باقیمانده پوسته اقیانوسی تتیس جوان و سنگ های آذرین ناشی از فرورانش پوسته اقیانوسی و نفوذ آن ها در حاشیه پویا می باشند که به وسیله ی گسل موچی– ملاعلی کرم بر روی پهنه ی چین خورده رانده می شود. تمامی سنگ های پهنه برخورد بارها به روی هم رانده شده اند و در حقیقت همبری بیشتر واحدهای سنگی در پهنه خرد شده گسله می باشد. برپایه ی موازنه ی برش عرضی در دو پهنه نرخ کوتاه شدگی در پهنه چین خورده و(252/6)کیلومتر و در پهنه خرد شده و(040/2)کیلومتر برآورد شده است. باتوجه به تفاوت ساختاری، سنگ شناختی و سیستم دگرشکلی در هردو پهنه، الگو سازی ساختارهای دو پهنه به ویژه در بخش زمین درز به دشوار امکان پذیرگردید. در این پژوهش کوشش شده است که در سه برش ساختاری تعیین شده نرخ کوتاه شدگی پوسته قاره ای برآورد گردد. بسیار روشن است که نرخ کوتاه شدگی در پهنه زمین درز خیلی بیشتر از زاگرس چین خورده است. بر پایه موازنه برش های عرضی نرخ کوتاه شدگی در برش های 2 و 3 به ترتیب (040/2)و (531/6)کیلومتر است. در برش (1) که در گستره اسلام آباد غرب برداشت شده است نرخ کوتاه شدگی (252/6)کیلومتر به دست آمده است .
مقاله پژوهشی
سنگ شناسی
نسیم عسکری؛ رضا زارعی سهامیه؛ جعفر عمرانی؛ محمد هاشم امامی؛ کارملا واکارو؛ خوزه فرانسیسکو سانتوس
چکیده
دایکهای مافیک منطقه زرین با روند شمال باختر- جنوب خاور در توده گرانیتوییدی زرین واقع در باختر بلوک یزد، ایران مرکزی را جای‌گرفته‌اند. این دایک‌ها از نوع گابروهای ساب‌آلکالن، دارای بافت اینترگرانولار و در برخی موارد میلونیتی می‌باشند. داده‌های ژئوشیمیایی نشان داده‌اندکه آنها حاصل ذوب بخشی خاستگاه گوشته‌ای اسپینل پریدوتیتی ...
بیشتر
دایکهای مافیک منطقه زرین با روند شمال باختر- جنوب خاور در توده گرانیتوییدی زرین واقع در باختر بلوک یزد، ایران مرکزی را جای‌گرفته‌اند. این دایک‌ها از نوع گابروهای ساب‌آلکالن، دارای بافت اینترگرانولار و در برخی موارد میلونیتی می‌باشند. داده‌های ژئوشیمیایی نشان داده‌اندکه آنها حاصل ذوب بخشی خاستگاه گوشته‌ای اسپینل پریدوتیتی بوده و مقادیر نسبتهای ایزوتوپی 87Sr/86Sr (7028/0-7044/0) و 144Nd/143Nd (5122/0- 5123/0) نیز خاستگاه گوشته لیتوسفری دایکهای مافیک منطقه زرین را تأیید می‌کند. الگوی پراکندگی عناصر فرعی بهنجار شده نسبت به گوشته اولیه از لحاظ غنی‌شدگی از LILEs نسبت به HFSEs و آنومالی مثبتRb, Ba و آنومالی منفی Nb, Ta, Zr, Th نشاندهنده ماگماتیسم وابسته به فرورانش و متاسوماتیزم شدن خاستگاه آنها توسط سیالات حاصل از فرورانش است. تشکیل دایکهای منطقه زرین را می‌توان به ذوب گوشته لیتوسفری در اثر بالاآمدگی استنوسفر در یک محیط کششی وابسته به فرورانش نسبت داد.
مقاله پژوهشی
چینه شناسی و فسیل شناسی
نرگس قادر؛ علی اصغر ثیاب قدسی؛ میرامیر صلاحی؛ محمدصادق زنگنه
چکیده
در پژوهش حاضر به منظور انجام مطالعات زیست چینه نگاری روزن داران شناور سازند قم و تعیین سن آن، برش چینه‌شناختی سگتلو در شمال خوی واقع در استان آذربایجان‌غربی (حوضه پیش‌کمانی سنندج-سیرجان)، انتخاب و ازآن نمونه‌برداری به عمل آمده است. برش مورد مطالعه دارای 216 متر ضخامت بوده وسنگ شناسی آن شامل تناوبی از شیل، سیلت سنگ، کنگلومرا و ماسه‌سنگ ...
بیشتر
در پژوهش حاضر به منظور انجام مطالعات زیست چینه نگاری روزن داران شناور سازند قم و تعیین سن آن، برش چینه‌شناختی سگتلو در شمال خوی واقع در استان آذربایجان‌غربی (حوضه پیش‌کمانی سنندج-سیرجان)، انتخاب و ازآن نمونه‌برداری به عمل آمده است. برش مورد مطالعه دارای 216 متر ضخامت بوده وسنگ شناسی آن شامل تناوبی از شیل، سیلت سنگ، کنگلومرا و ماسه‌سنگ می باشد. مرز زیرین این نهشتهها، آبرفتهای با سن نامشخص بوده و مرز فوقانی آن با نهشتههای سخت فرسای سنگ آهکی سازند قم قابل تشخیص است. مطالعه اجتماعات روزن داران شناور یافت شده در برش مذکور به شناسایی 16 جنس و 37 گونه متفاوت از فرم های شاخص مناطق گرمسیری و نمیه گرمسیری انجامیده است. در این پژوهش 4 زیست‌زون شامل Subbotina linapert assemblage Zone، Paragloborotalia opima Highest-occurrence Zone، Ciperoella ciperoensis Partial-range Zone و Globigerinoides italicus Assemblage Zone مورد شناسایی قرارگرفتند که از نظر سنی معادل با پریابونین- بوردیگالین و قابل مقایسه با زیست زون های استاندارد جهانی می باشند.
روش شناسی
زمین شناسی اقتصادی
رضا شکورشهابی؛ علی نوری قراحسنلو؛ سیدرضا عظیمی؛ عادل متحدی
چکیده
باوجود سهم انکارناپذیر معادن کوچک مقیاس مقیاس و سنتی (ASMs) در بخش صنعت معدنی و کسب‌کارهای کوچک مقیاس (SME) تعریف مشخص و فراگیری برای این گونه معادن ارائه نشده یا هر کشوری استانداری متناسب با شرایط خود ارائه کرده و در بیشتر موارد این بخش زیرشاخه SME منظور شده است. حال آنکه نحوه فعالیت این معادن از نوع ذخیره تا روش استخراجی و فروش، کاملا متفاوت ...
بیشتر
باوجود سهم انکارناپذیر معادن کوچک مقیاس مقیاس و سنتی (ASMs) در بخش صنعت معدنی و کسب‌کارهای کوچک مقیاس (SME) تعریف مشخص و فراگیری برای این گونه معادن ارائه نشده یا هر کشوری استانداری متناسب با شرایط خود ارائه کرده و در بیشتر موارد این بخش زیرشاخه SME منظور شده است. حال آنکه نحوه فعالیت این معادن از نوع ذخیره تا روش استخراجی و فروش، کاملا متفاوت با معادن بزرگ مقیاس (LSM) می‌باشد. لذا ارائه مدل جامعی در ترکیب با تعاریف SME و LSMs می‌تواند موجب تسهیل در سیاستگذاری، نظارت و تحلیل عملکرد آنها گردد . در این تحقیق طی بررسی کارهای پیشین، استاندارد کشورهای مختلف در حال توسعه در رابطه با معادن کوچک مقیاس جمعآوری گردید تا معیارهای اصلی یک تعریف واحد حاصل شود. در ادامه، با تلفیق رویکردهای مذکور و بررسی استانداردهای مرتبط کشور، مدل جامعی برای دستهبندی معادن در چهار طبقه کوچک، متوسط، بزرگ و خیلی بزرگ براساس چهار معیار اصلی نوع ذخیره یا معدن، تعداد نیروی انسانی، میزان سرمایهگذاری ثابت و صورت مالی سالیانه ارائه شد. مرزهای سطوح در دو معیار اول براساس استاندارها و تعاریف موجود در داخل کشور تعریف شد تا طبقه‌بندی ارائه شده کمترین چالش را با شرایط فعلی داشته باشد.
مقاله پژوهشی
سنگ شناسی
طاهره پارسا؛ منیره خیرخواه؛ میرعلی اصغر مختاری
چکیده
سنگ‌های آتشفشانی سنوزوئیک جنوب رودخانه قزل اوزن، در پهنه ماگمایی البرز باختری-آذربایجان و بخش شمالی فلات ایرانی- ترکی واقع شده‌اند. گدازه‌های اسیدی الیگوسن در شمال زنجان، ترکیب ریولیتی تا داسیتی دارند و بافت‌های هیالوپورفیریتیک تا هیالومیکرولیتیک پورفیریتیک را نشان می‌دهند. این گدازه‌ها در امتداد گسیختگی‌های اصلی منطقه ...
بیشتر
سنگ‌های آتشفشانی سنوزوئیک جنوب رودخانه قزل اوزن، در پهنه ماگمایی البرز باختری-آذربایجان و بخش شمالی فلات ایرانی- ترکی واقع شده‌اند. گدازه‌های اسیدی الیگوسن در شمال زنجان، ترکیب ریولیتی تا داسیتی دارند و بافت‌های هیالوپورفیریتیک تا هیالومیکرولیتیک پورفیریتیک را نشان می‌دهند. این گدازه‌ها در امتداد گسیختگی‌های اصلی منطقه بیرون ریخته‌اند. فلدسپار (سانیدین)، بیوتیت و آمفیبول (هورنبلند) درشت‌بلورهای عمده این سنگ‌ها هستند که در خمیره‌ای از شیشه و کانی‌های ریزبلور فلسیک (فلدسپارها و کوارتز) و مافیک (بیوتیت و آمفیبول) قرار گرفته‌اند. با مطالعات ژئوشیمیایی، این سنگ‌ها دارای ماهیت کالکآلکالن پتاسیم بالا تا شوشونیتی، در زمره سنگ‌های اسیدی متاآلومین و I-Type قرار می‌گیرند. در نمودارهای عناصر کمیاب خاکی بهنجارشده نسبت به کندریت، این نمونه‌ها الگوهای غنی از LREE با نسبت بالای LREE/HREE را نشان می‌دهند. غنی‌شدگی از عناصر کمیاب خاکی سبک و تهی‌شدگی از عناصر کمیاب خاکی سنگین از ویژگی‌های سنگ‌های کالکآلکالن حاشیه فعال قاره‌ای است. همچنین، این سنگ‌ها غنی‌شدگی از عناصر LILEs و آنومالی منفی از عناصر HFSEs (Nb, Ta و Ti) دارند که ویژگی سنگ‌های ماگمایی مربوط به محیطهای فرورانشی Post-COLG می‌باشد. شواهد ژئوشیمیایی دلالت بر این دارند که ماگمای مادر اسیدی منطقه از ذو‌ب‌بخشی پوسته پایینی در طی کاهش فشار و درطی کشش‌های موضعی حاصل شدهاست.
مقاله پژوهشی
دورسنجی
محیا نظریان؛ محمد لطفی؛ آرش گورابجیری پور؛ مجید قاسمی سیانی
چکیده
معدن پلی‌متال چومالو در بخش باختری قوس ماگمایی البرز-آذربایجان و در بخش مرکزی ایالت فلز‌زایی طارم-هشتجین قرار گرفته است. واحدهای آتشفشانی ائوسن در معدن چومالو متشکل از الیوین‌بازالت، آندزیت‌بازالت، آندزیت-تراکی‌آندزیت و داسیت تا ریولیت بوده که توده‌های نفوذی ائوسن با ترکیب کوارتزمونزونیت، مونزوسینیت و کواتزمونزودیوریت در ...
بیشتر
معدن پلی‌متال چومالو در بخش باختری قوس ماگمایی البرز-آذربایجان و در بخش مرکزی ایالت فلز‌زایی طارم-هشتجین قرار گرفته است. واحدهای آتشفشانی ائوسن در معدن چومالو متشکل از الیوین‌بازالت، آندزیت‌بازالت، آندزیت-تراکی‌آندزیت و داسیت تا ریولیت بوده که توده‌های نفوذی ائوسن با ترکیب کوارتزمونزونیت، مونزوسینیت و کواتزمونزودیوریت در آنها تزریق شده است. سنگ‌های الیوین‌بازالتی از فنوکریست‌های الیوین و پلاژیوکلاز، واحد آندزیت-تراکی‌آندزیتی از کانی‌های پلاژیوکلاز و کلینوپیروکسن و واحد داسیت-ریولیتی عمدتا از کانی‌های پلاژیوکلاز، فلدسپات‌پتاسیک و کوارتز تشکیل شده و بافت غالب این واحدها پورفیریتیک است. واحدهای آتشفشانی چومالو در سری کالکآلکالن پتاسیم بالا تا شوشونیتی قرار گرفته و متعلق به حاشیه فعال قاره‌ای در ارتباط با زون فرورانش هستند. در نمودار عناصر بهنجار شده نسبت به گوشته اولیه سنگ‌های آتشفشانی مورد بررسی، غنی‌شدگی عناصر LILE و تهی‌شدگی عناصر HFSE مشاهده شد که منطبق با ماگماتیسم در زون فرورانش است. الگوی عناصر کمیاب خاکی بهنجار شده نسبت به کندریت، غنی‌شدگی عناصر LREE نسبت به HREE را نشان می‌دهد. مطالعات ژئوشیمیایی یک ماگما اولیه را برای منشأ واحدهای آتشفشانی پیشنهاد کرد که از ذوب بخشی گوشته سنگ کره‌ای متاسوماتیسم شده در ارتباط با کمان فرورانش تشکیل شده و تحت تاثیر تفریق بلوری و آلودگی با مواد پوسته‌ای طی تحولات ماگمایی قرار گرفته است.
مقاله پژوهشی
زمین ساخت
نیر بایسته هستی؛ حسین معتمدی؛ محمود الماسیان
چکیده
تمرکز این پژوهش بر روی نتایج حاصل از داده‌های لرزه‌ای موجود می‌باشد. اولین مرحله از شکل‌گیری حوضه، مرحله باز شدن دریای نئوتتیس است که با رسوب‌گذاری سازندهای دشتک، کنگان و خانه کت هم‌زمان‌شده که پس‌ازآن یعنی در تریاس بالایی یک ناپیوستگی نیز روی‌داده و بر روی رسوبات تریاس آغازین تا میانی مشخص‌شده است که می‌توان به‌عنوان توسعه ...
بیشتر
تمرکز این پژوهش بر روی نتایج حاصل از داده‌های لرزه‌ای موجود می‌باشد. اولین مرحله از شکل‌گیری حوضه، مرحله باز شدن دریای نئوتتیس است که با رسوب‌گذاری سازندهای دشتک، کنگان و خانه کت هم‌زمان‌شده که پس‌ازآن یعنی در تریاس بالایی یک ناپیوستگی نیز روی‌داده و بر روی رسوبات تریاس آغازین تا میانی مشخص‌شده است که می‌توان به‌عنوان توسعه حوضه رسوبی از آن یادکرد. این مرحله از باز شدن حوضه سبب شکل‌گیری گسل‌های بزرگ و به‌احتمال پی‌سنگی در منطقه شده است که مطالعه این گسلها و حرکات آنها موضوع این مقاله است. مرحله بعدی یعنی تحول و تکامل حوضه زمانی آغاز می‌شود که حوضه شروع به بسته شدن می‌کند و درباره زمان دقیق آن اختلاف‌نظر وجود دارد؛ اما آنچه واضح است چهار رویداد فشاری است که در زمان‌های سنومانین-تورونین تا ماستریشتین، رویداد فشارشی اواخر پالئوسن- اوایل ائوسن، رویداد فشارشی اواخر الیگوسن- میوسن، رویداد فشارشی اواخر میوسن تا کواترنری است که به ترتیب سبب فرارانش افیولیت‌ها و درنهایت رسوب‌گذاری گورپی به همراه فرسایش در برخی مناطق، رسوب‌گذاری پابده و همچنین فرسایش منطقه‌ای، فرسایش و از بردن سازندهایی چون آسماری و گچساران و درنهایت آخرین فاز همان فاز کوهزایی زاگرس است که فرایند فشارش همچنان ادامه دارد.
مقاله پژوهشی
رسوب شناسی
محمود شرفی؛ ارسلان زینل زاده؛ ئارام بایت گل؛ بیژن بیرانوند؛ مهران مرادپور؛ فرید طاعتی
چکیده
رسوبات آواری میوسن با ضخامت 338 متر در جنوب نکا در یال شمالی البرز مورد مطالعه قرار گرفته است. مطالعات دقیق رسوب شناسی منجر به شناسایی چهار مجموعه رخساره ای دشت دلتایی، کانال های شاخه ای، پیشانی و انتهای دلتا گردید. مجموعه دشت دلتایی و پهنه جزر و مدی از رسوبات ناجور سنگی شیل-سیلت-ماسه و سنگ آهک های با فابریک فنسترال تشکیل شده اند. مجموعه ...
بیشتر
رسوبات آواری میوسن با ضخامت 338 متر در جنوب نکا در یال شمالی البرز مورد مطالعه قرار گرفته است. مطالعات دقیق رسوب شناسی منجر به شناسایی چهار مجموعه رخساره ای دشت دلتایی، کانال های شاخه ای، پیشانی و انتهای دلتا گردید. مجموعه دشت دلتایی و پهنه جزر و مدی از رسوبات ناجور سنگی شیل-سیلت-ماسه و سنگ آهک های با فابریک فنسترال تشکیل شده اند. مجموعه کانال های شاخه ای و پیشانی دلتا از ماسه سنگ های نازک تا ضخیم لایه کانالی شکل تشکیل شده که به همراه مجموعه بخش انتهایی دلتا سیکل های ضخیم شونده روبه بالا را تشکیل می‌دهند. اثرفسیلهای پراکنده Ophiomorpha nodosa و Thalassinoides در این ماسه سنگ ها بیانگر شرایط پراسترس مانند بستر متحرک، آشفتگی و تغییرات مکرر درجه شوری در محیط رسوبی است. رسوبات شیلی انتهای دلتا/ دور از ساحل دارای مقادیر قابل توجه پیریت های خوشه ای و پرکننده حجرات و مواد آلی بوده که بیانگر شرایط احیایی در بستر رسوبی بوده است. با توجه به معرفی رسوبات میوسن منشا هیدروکربن در نواحی همجوار ایران از جمله ترکمنستان و روسیه و خصوصیات رسوب شناسی شیل های بخش انتهایی دلتا/ دور از ساحل در توالی مورد مطالعه، این رسوبات به عنوان کاندیدای منشا هیدروکربن معرفی میگردد.
مقاله پژوهشی
سنگ شناسی
نجلا ساکی؛ قاسم قربانی
چکیده
منطقه مورد مطالعه در شمال طرود، در جنوب شاهرود و در شمال شرق زون ساختاری ایران مرکزی واقع است. دایکهای بازالتی فراوانی در این منطقه به داخل سنگ‌های آتشفشانی ائوسن نفوذ نموده و حاوی انکلاوهای گابرویی فراوانی نیز هستند. پلاژیوکلاز (بایتونیت-آنورتیت)، آمفیبول (کلسیک، پارگازیت و مگنزیوهاستینگزیت) و پیروکسن (کلسیک، دیوپسید-اوژیت) ...
بیشتر
منطقه مورد مطالعه در شمال طرود، در جنوب شاهرود و در شمال شرق زون ساختاری ایران مرکزی واقع است. دایکهای بازالتی فراوانی در این منطقه به داخل سنگ‌های آتشفشانی ائوسن نفوذ نموده و حاوی انکلاوهای گابرویی فراوانی نیز هستند. پلاژیوکلاز (بایتونیت-آنورتیت)، آمفیبول (کلسیک، پارگازیت و مگنزیوهاستینگزیت) و پیروکسن (کلسیک، دیوپسید-اوژیت) از کانی‌های شاخص این سنگ‌ها هستند. با توجه به شیمی کانی‌ها، ماهیت سازنده این سنگ‌ها عمدتاً ساب‌آلکالن و فوگاسیته اکسیژن طی تشکیل و تبلور آنها بالا بوده است. دماسنجی‌های انجام گرفته در این سنگ‌ها بیانگر دماهای توقف تبادل و تعادل نهایی کانی‌ها در دماهای ºC1200-1100 برای پیروکسن و ºC 888-825 برای آمفیبول بوده است. محاسبه ژئوبارومتری این سنگ‌ها با استفاده از میزان آلومینیم کل آمفیبول در سنگ‌های بازالتی میزبان، دایکهای بازالتی و انکلاوها به ترتیب بین 51/8 تا 21/9 کیلوبار (عمق 30 تا 33 کیلومتر)، 41/7 تا 16/9 کیلوبار (عمق 27 تا 33 کیلومتر) و 84/6 تا 46/7 کیلو بار (عمق 25 تا 27 کیلومتر) برآورد می‌شود. ویژگی‌های شیمی کانی‌های سنگ‌های مورد مطالعه در نمودارهای مختلف، تشابهات ترکیبی قوی را نشان می‌دهد و بیانگر آن است که منشأ آنها یکسان و به احتمال زیاد مخزن ماگمایی سنگ‌های بازالتی مورد مطالعه در اعماق 33 تا 25 کیلومتری پوسته تحتانی بوده است.
مقاله پژوهشی
آب شناسی
الهام ابراهیم‌زاده؛ ابراهیم رحیمی؛ وحید باقری
چکیده
تعیین مناطق حساس و مستعد لغزش، زمینه‌ای برای برنامه‌‌های پایدارسازی دامنه‌ها و کاهش خسارات احتمالی فراهم می‌آورد. در حوضۀ آبریز حبله‌رود از شبکه‌های عصبی مصنوعی و منطق فازی (FL) به عنوان یکی که از روش‌های تحلیل تصمیم‌گیری چند معیاره مبتنی‌بر ArcGIS در ارزیابی علمی نواحی مستعد زمین‌لغزش، استفاده شده است. در این زمینه از نرم‌افزارهای ...
بیشتر
تعیین مناطق حساس و مستعد لغزش، زمینه‌ای برای برنامه‌‌های پایدارسازی دامنه‌ها و کاهش خسارات احتمالی فراهم می‌آورد. در حوضۀ آبریز حبله‌رود از شبکه‌های عصبی مصنوعی و منطق فازی (FL) به عنوان یکی که از روش‌های تحلیل تصمیم‌گیری چند معیاره مبتنی‌بر ArcGIS در ارزیابی علمی نواحی مستعد زمین‌لغزش، استفاده شده است. در این زمینه از نرم‌افزارهای MATLAB، IDRISI وArcGIS بهره گرفته شد. بعد از تهیۀ نقشه‌های حساسیت زمین‌لغزش، پهنه‌های مستعد پیش‌بینی شده توسط منطق فازی و شبکۀ عصبی مصنوعی پرسپترون چندلایه (MLP-ANN) ، با بانک اطلاعاتی (نقشۀ پراکنش) زمین‌لغزش‌های حوضه مقایسه شدند. نتایج، بیانگر هم‌پوشانی خوب بین پهنه‌های مستعد پیش‌بینی شده توسط شبکۀ عصبی مصنوعی پرسپترون چندلایه و برداشت‌های صحرایی زمین‌لغزش می‌باشد. نهایتاً، عملکرد روش‌های مختلف در تولید نقشه‌های حساسیت زمین‌لغزش با استفاده از شاخص‌های صحت‌سنجی "جمع مطلوبیت (Qs)" و "منحنی مشخصۀ عملکرد سیستم (ROC)" با یکدیگر مقایسه شد تا روش مطلوب و کاربردی برای مدیریت خطر زمین لغزش حوضه تعیین شود. با تحلیل نقشه‌های پهنه‌بندی و با توجه به مقادیر جمع مطلوبیت و مقدار "سطح زیر منحنی (AUC)" حاصله مشاهده می‌شود که مقدار Qs (1.6299) و AUC (0.806- خیلی خوب) حاصل از MLP-ANN، بیشتر از مقداری است که برای نقشه‌های حساسیت حاصل از عملگرهای مختلف FL محاسبه شده است.
مقاله پژوهشی
چینه شناسی و فسیل شناسی
حمیده نوروزپور
چکیده
سازند مبارک در شمال شهرستان‌دامغان از گسترش قابلتوجهی برخوردار است. در این پژوهش یک برش چینه‌شناسی در منطقه تالو (شمال‌غرب دامغان) جهت مطالعه زیست‌چینه‌نگاری و لیتواستراتیگرافی براکیوپودهای کربونیفر زیرین در سازند‌مبارک انتخاب شده است. سازند‌مبارک در برش تالو 580 متر ضخامت داشته وبه‌طورعمده از آهک‌های خاکستری تیره و شیل‌های ...
بیشتر
سازند مبارک در شمال شهرستان‌دامغان از گسترش قابلتوجهی برخوردار است. در این پژوهش یک برش چینه‌شناسی در منطقه تالو (شمال‌غرب دامغان) جهت مطالعه زیست‌چینه‌نگاری و لیتواستراتیگرافی براکیوپودهای کربونیفر زیرین در سازند‌مبارک انتخاب شده است. سازند‌مبارک در برش تالو 580 متر ضخامت داشته وبه‌طورعمده از آهک‌های خاکستری تیره و شیل‌های سیاه (غنی از مواد آلی) تشکیل‌شده است. این سازند در برش مورد مطالعه به‌صورت پیوسته برروی سازند جیرود قرارگرفته و آهک‌های ورمیکوله قاعده سازند الیکا با یک سطح فرسایشی روی سازند مبارک را می‌پوشاند. از نمونه‌های برداشت‌شده دراین برش تعداد 25جنس و 30گونه براکیوپود مورد شناسایی قرار گرفت. با توجه به گستردگی براکیوپودهای مقطع مورد مطالعه، 4واحد زیستی تجمعی دررسوبات کربونیفر آغازین مشخص گردید. زیست‌زون1 (تورنزین‌پیشین): این زون با اجتماع گونه‌های شاخص زیر شناخته می‌شود: Rugosochonetes cf. hardrensis (Phillips,1841)،Spinocariniferanigra Rossirhynchusadamantinus, Shumardella sp., Cleiothyridina transversa؛ زیست‌زون2 (تورنزین‌میانی): Spirifermissouriensis، Spirifer attenuatus (Sowerby,1839)، Spirifer cf. trigonalis (Martin, 1809)، Athyrishibernica Syringothyriscospidata؛ زیست‌زون3 (تورنزین‌پسین): Marginatia aff. burlingtonensis (Hall,1893)،Tomiproductus elegantulus، Leptagonia cf. regularis, Marginatiaburlingtonensis, Fusellatornacensis؛ زیست‌زون4 (ویزئن‌پیشین-میانی): Buxtonia cf. praejuresanensis، Marginatia cf. kinghirica، Cleiothyridina cf. okensis (Grunt,1980) بر اساس این مطالعه سن سازند مبارک در برش تالو تورنزین تا ویزئن میانی تعیین شده است. براساس مطالعه انجام‌شده براکیوپودهای سازند مبارک در محیطهای لاگون، سد و جلوی‌ریف می‌زیسته‌اند.
مقاله پژوهشی
زمین ساخت
مرضیه رستمی؛ مرتضی طالبیان؛ عباس بحرودی
چکیده
دو کمربند کوهزایی زاگرس و کپه داغ از نظر ساختاری شباهتهای بسیاری دارند. در هر دو منطقه تاقدیس‌ها بوسیله گسل‌های عرضی با روند غالب شمال-باختر-جنوب‌خاور بریده شده‌اند. راستای مایل این گسلها نسبت به جهت تنش بیشینه، موجب چرخش پادساعتگرد بلوک‌ها می‌شود که کوتاه‌شدگی در عرض و کشیدگی در راستای کمربند را در خود جای می‌دهد. اما گسل‌های ...
بیشتر
دو کمربند کوهزایی زاگرس و کپه داغ از نظر ساختاری شباهتهای بسیاری دارند. در هر دو منطقه تاقدیس‌ها بوسیله گسل‌های عرضی با روند غالب شمال-باختر-جنوب‌خاور بریده شده‌اند. راستای مایل این گسلها نسبت به جهت تنش بیشینه، موجب چرخش پادساعتگرد بلوک‌ها می‌شود که کوتاه‌شدگی در عرض و کشیدگی در راستای کمربند را در خود جای می‌دهد. اما گسل‌های راستالغز این دو منطقه تاثیر متفاوتی را بر روی محور تاقدیس‌ها نشان می‌دهد. به منظور درک بهتر تکامل ساختارهای وابسته به چرخش بلوک‌ها و تاثیر گسل های راستالغز بر روی کمربند چین‌خورده-رانده؛ دو مدل فیزیکی با پنج بلوک مایل، با لایه های متفاوت و متناسب با چینه‌شناسی دو زون ساختاری، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج مدلسازی آنالوگ بیانگر تاثیر لایه های شکل پذیر بر چگونگی بروز سطحی گسلها و چرخش محور چین ها است. در منطقه زاگرس به دلیل وجود افق‌های شکل‌پذیر (همانند سازند هرمز) جابجایی در راستای گسل‌های راستالغز پی‌سنگی عمدتا به صورت انحنای محور چین‌خوردگی ها دیده می‌شود. اما در کپه‌داغ به دلیل کمتر بودن لایه‌های شکل‌پذیر این جابجایی در سطح به صورت بریدگی محور چین‌ها نمایان است. رخنمون گسلها در سطح در کپه داغ نسبت به زاگرس پیوسته تر، درازا و جابجایی بیشتری دارد.
مقاله پژوهشی
چینه شناسی و فسیل شناسی
زینب منوچهری؛ طیبه محتاط؛ سید علی آقانباتی؛ مرتضی خلعت بری جعفری؛ فاطمه وکیل باغمیشه
چکیده
سازند قم در برش تاقدیس نواب در جنوب شرقی کاشان واقع شده که 447 متر ضخامت داشته که 440 متر آن متعلق به میوسن می باشد. جنس رسوبات آن عموما سنگ آهک و مارن بوده که مرز زیرین آن ناپیوستگی فرسایشی و مرز بالایی ناپیوستگی غیرموازی است. تعداد کل فسیل های یافته شده در این مقطع 69 گونه، 72 جنس و 46 خانواده می باشد. این رسوبات در یک شلف باز و در زیر محیطهای ...
بیشتر
سازند قم در برش تاقدیس نواب در جنوب شرقی کاشان واقع شده که 447 متر ضخامت داشته که 440 متر آن متعلق به میوسن می باشد. جنس رسوبات آن عموما سنگ آهک و مارن بوده که مرز زیرین آن ناپیوستگی فرسایشی و مرز بالایی ناپیوستگی غیرموازی است. تعداد کل فسیل های یافته شده در این مقطع 69 گونه، 72 جنس و 46 خانواده می باشد. این رسوبات در یک شلف باز و در زیر محیطهای دریای باز و لاگون تشکیل شده اند. تنوع و فراوانی فرم های فرامینیفرهای بنتیک و حضور اندک فرم های پلاژیک گواهی بر کم عمق بودن حوضه در این برش دارد که با مطالعه سایر فسیلها نیز تایید می گردد. از ویژگی‌های شاخص این برش حضورگونههای Ammonia بویژه Ammonia pakinsonia است. این برش دارای توالی کاملی از ممبرهای سازند قم است. سن واحد سنگی مورد مطالعه بر اساس حضور فرامینی فرهای بنتیک و پلاژیک الیگوسن بالایی- میوسن زیرین است. مجموعه فرامینیفرهای موجود در مقطع تاقدیس نواب قابل قیاس با زون تجمعی Borealis Melo Group- Meandropsina Iranica به سن آکی تانین و زون تجمعی Miogypsinoides- Archaias- Valvulinid به سن بوردیگالین از زون بندی Adams& Bourgeois (1967) است.
