نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه معدن و نفت، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران
2 دانشیار، گروه معدن و نفت، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران
3 استادیار، گروه نفت، دانشگاه آزاد اسلامی، مسجد سلیمان، ایران
4 دانشیار، گروه زمین‌شناسی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران
چکیده
بررسی سنگ‌های منشا بالقوه در میدان های نفتی اهمیت زیادی دارد. در این تحقیق، علاوه بر ارزیابی پتانسیل هیدروکربن زایی، از مدل های سینتیکی لوپاتین وآرنیوس، برای ارزیابی دقیق‌تر وضعیت بلوغ سنگ منشأ و همچنین درصد زایش نفت دریکی ازچاه های میدان نفتی سولابدر استفاده شد. این میدان در جنوب خاوری میدان بی‌بی حکیمه، در فروافتادگی دزفول واقع شده است. سنگ منشأهای بالقوه موردبررسی، کژدمی، گورپی و پابده می‌باشند. بااستفاده ازنتایج آزمایش راک-اول، نمونه‌ها از جنبه سینتیکی نیز مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و نسبت تبدیل کروژن به هیدروکربور (TR) در آنها تعیین شد. براساس تاریخچه تدفین، سنگ منشأ کژدمی به بیشترین دما و ژرفا نسبت به دیگر سنگ های منشأ رسیده است. با توجه به نتایج روش لوپاتین، نرخ تبدیل مواد آلی سازندهای کژدمی، گورپی و پابده با روش لوپاتین به ترتیب 41% ، 30% و 30% تعیین گردید. این نرخ تبدیل با روش آرنیوس به ترتیب 47% ،15% ، و 13% شد. این اختلاف ناشی ازمفروضات دومدل می باشد که مقاله آن را مورد بحث وبررسی قرار داده است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
زینل‌زاده، ا.، افتخاری، ن.، تولایی، م. و هنرمند، ج.، 1389- مدل‌سازی حرارتی یک بعدی رخنمون‌های سطحی، مثالی از کوه خامی و کوه میش، پژوهش نفت، سال بیستم، شماره 61، صفحه 77-87.
سلطانی، ز.، علیزاده، ب. و صراف دخت، ه.، 1394- تعیین پارامترهای سینتیکی (A و E) در سنگ منشأ کژدمی با استفاده از دستگاه راک- اول، هفتمین همایش انجمن زمین‌شناسی اقتصادی ایران، دانشگاه دامغان، دامغان، ایران.
فکوری، ق. ع.، 1383-گزارش تکمیلی زمین‌شناسی چاه بی‌بی حکیمه 120 (ناحیه دزفول جنوبی) ، مدیریت اکتشاف و تولید، تهران، ایران.
کسایی، ن. م. و افتخاری، ن.، 1386- تعیین پارامترهای سینتیکی مواد آلی در سنگ‌های مادر با استفاده از دستگاه راک- اول، مجله مهندسی معدن و متالوژی، سال 18، شماره 67، صفحه 26-19.
کمالی، م. ر.، بیجاری پور، آ.، و زینل‌زاده، ا.، 1384- بازسازی تاریخچه تدفین و مدل سازی حرارتی سنگ منشاء گدوان در ناحیه فارس، مجله علوم دانشگاه تهران، سال سی و یکم، شماره اول، صفحه 269-282 .
یوسف‌زاده، م. ج.، ملکی، ب.، موسوی، م. ح. و آرمانی، پ.، 1398- ارزیابی پتانسیل هیدروکربن زایی و بازسازی تاریخچه تدفین سنگ منشاء هیدروکربن در یکی از میادین نفتی جنوب غرب ایران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران.
References
Baik, H., Richtmyer, A., Asafu-Adjaye, N., Adzei-Akpor, N. and Manu, T., 2000- Tectono-Stratigraphy and Hydrocarbon Potential of an Active Transform Margin Basin: Offshore Accra/Keta Basin, Ghana, West Africa. AAPG Annual Meeting.
Barker, C., 1996- Thermal modeling of petroleum generation: theory and applications, Elsevier Pub., Amsterdam, Netherland.
Bordenave, M. and Burwood, R., 1990- Source Rock Distribution and Maturation in the Zagros Orogenic Belt: Provenance of the Asmari and Bangestan Reservoir Oil Accumulations. Organic Geochemistry, 16(1-3): 369-387.
Burklé-Vitzthum, V., Bounaceur, R., Michels, R., Scacchi, G. and Marquaire, P. M., 2017- Kinetic parameters for the thermal cracking of simple hydrocarbons: From laboratory to geological time-temperature conditions, Journal of Analytical and Applied Pyrolysis, 125: 40-49.
Burnham, A. K., 2019- Kinetic models of vitrinite, kerogen, and bitumen reflectance, Organic Geochemistry, 131: 50-59.
Burnham, A. K. and Sweeney, J. J., 1989- A chemical kinetic model of vitrinite maturation and reflectance. Geochimica et Cosmochimica Acta, 53(10): 2649-2657.
Bustin, R. M., 2006- Basin Analysis and Modeling of the Burial, Thermal and Maturation Histories of Sedimentary Basins. Economic Geology, 101(4): 903-904.
Carr, A., 1999- A vitrinite reflectance kinetic model incorporating overpressure retardation. Marine and Petroleum Geology, 16(4): 355-377.
Connan, J., 1974- Time-temperature relation in oil genesis: geologic notes. AAPG Bulletin, 58(12): 2516-2521.
Demaison, G. and Murris, R. J., 1984- Petroleum geochemistry and basin evaluation. American Association of Petroleum Geologists, Vol. 35.
Dembicki, H., 2016- Practical petroleum geochemistry for exploration and production, Elsevier Pub., Amsterdam., Netherland.Espitalie, J., Deroo, G., and Marquis, F., 1986- La pyrolyse Rock-Eval et ses applications. Troisième partie. Revue de l’Institut français du Pétrole, 41(1): 73-89.
Habicht, J., 1964- Comment on the history of migration in the Gifhorn Trough. Proceedings of the Sixth World Petroleum Congress, Paper 19-PD2, sec.
Hantschel, T. and Kauerauf, A. I., 2009- Fundamentals of basin and petroleum systems modeling, Springer Science & Business Media.
Hunt, J. M., 1995- Petroleum geochemistry and geology. Cambridge University Press, New York.
Hunt, J. M., Lewan, M. and Hennet, R. J., 1991- Modeling oil generation with time-temperature index graphs based on the Arrhenius equation. AAPG bulletin, 75(4): 795-807.
Jarvie, D. M., 1991- Factors affecting Rock-Eval derived kinetic parameters. Chemical Geology 93(1-2): 79-99.
Jones, R. W., 1987- Organic facies: Advanced in Petroleum Geochemistry, Organic Geochemistry in Oil Exploration, Pages 15-30.
Kamali, M., Fatahi, M. A. and Mohsenian, E., 2006- Petroleum geochemistry and thermal modeling of Pabdeh Formation in Dezful Embayment. Journal of Science, University of Tehran(JSUT), 32(2): 1 to 11. Tehran, Iran.
Karwell, J., 1955- The metamorphism of mineral coal in terms of physical chemistry. Zeitschrift, 107: 132-139.
Langford, F. and Blanc-Valleron, M. M., 1990- Interpreting Rock-Eval pyrolysis data using graphs of pyrolizable hydrocarbons vs. total organic carbon (1), AAPG bulletin, 74(6): 799-804.
Lopatin, N., 1976- The determination of the influence of temperature and geologic time on the catagenic processes of coalification and oil-gas formation. Moscow, Akad. Nauk SSSR, Izdatel’stuo,” Nauka: 361-366.
Peters, K. E., 1986- Guidelines for evaluating petroleum source rock using programmed pyrolysis. AAPG bulletin, 70(3): 318-329.
Peters, K. E. and Cassa, M. R., 1994- Applied source rock geochemistry: Chapter 5: Part II. Essential elements.
Peters, K. E. and Fowler, M. G., 2002- Applications of petroleum geochemistry to exploration and reservoir management. Organic
Geochemistry, 33(1): 5-36.
Peters, K. E., Walters, C. C. and Moldowan, J., 2005- The biomarker guide, Cambridge University Press.
Quigley, T. and Mackenzie, A., (1988- The temperatures of oil and gas formation in the sub-surface, Nature, 333(6173): 549-552.
Snowdon, L. R., 1979- Errors in Extrapolation of Experimental Kinetic Parameters to Organic Geochemical Systems: Geologic Notes. AAPG Bulletin, 63(7): 1128-1134.
Sweeney, J. J. and Burnham, A. K., 1990- Evaluation of a simple model of vitrinite reflectance based on chemical kinetics. AAPG bulletin, 74(10): 1559-1570.
Tissot, B. and Espitalié, J., 1975- L’evolution thermique de la matière organique des sédiments: applications d’une simulation mathématique. Potentiel pétrolier des bassins sédimentaires de reconstitution de l’histoire thermique des sédiments. Revue de l’Institut Francais du Petrole, 30(5): 743-778.
Wood, D. A., 1988- Relationships between thermal maturity indices calculated using Arrhenius equation and Lopatin method: implications for petroleum exploration. AAPG bulletin, 72(2): 115-134.
)