نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه تربیت معلم، دانشکده علوم، گروه زمین‌شناسی، تهران، ایران

2 اداره زمین‌شناسی سطح الارضی، مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت ایران، تهران، ایران

3 سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران

4 گروه زمین شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

نهشته‌های الیگوسن- میوسن زیرین در برش چینه‌شناسی نره در جنوب باختر جهرم، از سنگ آهک و سنگ آهک رس‌دار به همراه مارن ورسوبات تبخیری تشکیل شده و روزن‌بران پلانکتون و کف‌زی فراوانی هستند. در بخش زیرین، نهشته‌های سازند پابده از 115 متر شیل و مارن با میان لایه‌های سنگ آهک رس‌دار تشکیل شده‌اند که به طور هم‌شیب و پیوسته، از ائوسن پسین تا الیگوسن ادامه داشته است. مرز بالایی سازند پابده، به طورهمشیب و پیوسته با سازند آسماری است. سازند آسماری در این برش از 250 متر سنگ آهک وسنگ آهک رس‌دار تشکیل شده است که 210 متر آن متعلق به آسماری زیرین و40 متر آن متعلق به آسماری میانی است. این در حالی است که نهشته‌های عموماً تبخیری- مارنی و سنگ آهک رس‌دار سازند گچساران، به طور ناپیوسته روی نهشته‌های کربناتی سازند آسماری قرار گرفته‌اند. سازند گچساران با ستبرای510 متر، از سه بخش چهل، چمپه و مول تشکیل شده است. سنگ آهک‌های خالص و ستبر لایه قاعده سازند میشان (عضو گوری) با 302 متر ستبرا نیز، به طور تدریجی روی نهشته‌های سازند گچساران قرار گرفته است. سرانجام کنگلومراهای سازند بختیاری با ناپیوستگی در این ناحیه بر روی کربنات‌های سازند میشان (عضو گوری) قرار گرفته است. سنگ‌شناسی واحدهای سنگی مطالعه‌شده در این برش متنوع است و همین امر باعث به وجود آمدن محیط‌های رسوبی مختلف و تنوع  رخساره‌ها و حضور فسیل‌های پلانکتون و کف‌زی فراوان شده است. با بررسی 203 نمونه، شامل 193 نمونه مقطع سخت و 10 نمونه نرم در برش مورد مطالعه، 34 جنس و 47 گونه از روزن‌بران کف‌زی و 8 جنس و 13 گونه روزن‌بران پلانکتون و قطعات جلبک، بریوزوا و ماکروفسیل‌های مختلف شناسایی شدند. بر اساس تجمع روزن‌بران، سن بخش زیرین سازند پابده در برش مورد مطالعه ائوسن پسین (پریابونین) و بخش بالایی متعلق به الیگوسن پیشین است. سازند آسماری نیز الیگوسن (روپلین پسین- شاتین) تا میوسن پیشین (آکیتانین) است. همچنین نهشته‌های سازند گچساران که شامل بخش‌های چهل ، چمپه و مول، است مربوط به میوسن پیشین (اکیتانین- بوردیگالین) است. سازند میشان (عضو آهک گوری) نیز در این برش به میوسن پیشین (بوردیگالین) تعلق دارد و تا انتها شواهد فسیلی که سن بالاتری را تأیید نماید، یافت نشده است. بر پایه حضور روزن‌بران شاخص، برش چینه‌شناسی نره قابل انطباق با زیست‌زون‌های یک الی چهار Adams and Bourgeois (1967) و با زیست‌زون‌های شماره 54 ، 57 ، 59 ، 62 ،63 و 64 Wynd (1965) است.

کلیدواژه‌ها

 
کتابنگاری
آزادی جو، ا.، 1384- مطالعه میکروبایواستراتیگرافی سازند میشان در جنوب غرب دهدشت، پایان نامهکارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال.
احمدنیا، معینی، محمودی، 1377- زمین‌شناسی ساختمانی تاقدیس نره، گزارش زمین‌شناسی شماره 1877،شرکت ملی نفت ایران، مدیریت اکتشاف،اداره زمین شناسی سطح الارضی.
اطلس راه‌های ایران، 1386- موئسسه جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی ایران.
دانشیان، ج.، خسروتهرانی، خ.، قیوم آبادی، ا. ا.، حسین‌زاده، م.، 1386- میکروبیواستراتیگرافی نهشته‌های سازند آسماری در برش علمدار، شمال شرقبهبهان. مجله علمی پژوهشی علوم پایه دانشگاه آزاد اسلامی، شماره 65.
دانشیان، ج.، زواره‌ای، الف.، همایون‌زاه، س.، قلاوند، ه.، 1387- لیتواستراتیگرافی سازند میشان در بخش مرکزی فرو افتادگی دزفول، جنوب شرق رامهرمز، مجله علمی پژوهشی علوم پایه دانشگاه آزاد اسلامی، شماره 69.
زاهدی نژاد، ج، 1366- مطالعه زمین‌شناسی عضو ماسه سنگی اهواز در منطقه جنوب غرب حوضه آسماری، گزارش زمین‌شناسی شماره 4028، شرکت ملی نفت ایران.
فشکی، ع. ا.، 1382- ویژگی‌های زیست‌چینه‌ای سازند میشان در منطقه گچساران بر مبنای نانو فسیل‌های آهکی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم دانشگاه شهید بهشتی تهران.
ماجدی، ر.، 1370- مطالعه روزن‌بران وچینه‌شناسی زیستی آنها و میکروفاسیس بخش گوری سازند میشان درناحیه بندر عباس، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال.
مطیعی، ه.، 1372- چینه‌شناسی زاگرس، سازمان زمین‌شناسی کشور، طرح تدوین کتاب زمین‌شناسی ایران.
مطیعی،ه،1365- زمین‌شناسی ایران، چینه‌شناسی زاگرس، سازمان زمین‌شناسی ایران.
موحد، ب.، 1372- رسوب‌شناسی و پتروگرافی سازند میشان در شمال بندر عباس، پایان نامه کارشناسیارشد،دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال.
همایون زاده، س.، 1381: لیتواستراتیگرافی و بیواستراتیگرافی سازند میشان در بخش مرکزی فروافتادگیدزفول،  پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم دانشگاه تربیت معلم.
 
References
Adams, T. D., 1969-The Asmari Formation of Lurestan and Khuzestan proviences.IOOC  Report,  No.1154(Unpub).
Adams, T. D. and Bourgeois, F., 1967- Asmari biostratigraphy, Geological and Exploration Division, IOOC Report, No.1074, (Unpubl).
Blow, W. H., 1969- Late Middle Eocene to Recent planktonic foraminiferal biostratigraphy. Proc. Intern. Conf. Planktonic Microfossils, 1st,1: 199-421.
Busk, H. G. and Mayo, H. T., 1918- Some notes on the geology of the Persian Oilfield, Journal Institut Petroleum Tecnology 5, 5-26.         
Clapp, F.G., 1940- Geology of eastern Iran:Geol.Soc.Amer.Bull.,vol.51.no.1,pp.1-101.
Ehrenberg, S. N., Pickard, N. A. H., Laursen, G. V., Monibi, S., Mossadegh, Z. K., Svana, T. A., Aqrawi, A. A. M., Mc Arthur, J. M., Thirlwall, M., 2007- Strontium isotope stratigraphy of the Asmari Formation (Oligocene-Miocene),SW Iran. Journal of Petroleum Geology, 30(2), 107-128.
Furon, R., 1941-Geologie de plateau Iranian (Perse-Afghanistan-Beloutchistan): Mem.Mus.Nath.Hist,Nat.Pars.vol.7,pt.2,pp.177-411.   
Hamedani, A., Torabi, H., Piller, W., Mandic, O., Steininger, F.F., Wielandt, U., Harzhauser, M. Nebelshck, L.H., Schuster, F., 1997- Oligocene/Miocene section from Zagros forland basin of central Iran. –Abstr., 18 th. IAS Regional Meeting of Sedimentol., 155-156, Heidelberg.             
Jalali, M. R., 1987- Stratigraphy of Zagros Basin. National Iranian Oil Company, Expl. and Prod. Div. Report, no.1249 and 1072.
James, G. A. and Wynd, J. G., 1965- Stratigraphic nomenclature of Iranian Oil Consortium Agreement area, AAPG Bulletin 49, 2182-2245.
Kalantari, A., 1981- Iranian fossil, National Iranian Oil Company, Lab., Public., no.9.
Kheradpir, A.,Brookly, A.C.and 1962- Paleontological Appendix report for sub-Coastal and interior fars Geological survey,1962-63.IOOC Report. No. 1045A (Unpub).
Khosravi Said, A., 1962- Map No.20515-52, interior Fars Geological Survey,   IOOC, Geological and Expoloration Div.
Laursen,G.V., Allen,T.L. Tahmasbi, A.R., Karimi, Z., Monibi, A., Vincent, B., Moallemi, A. M. and van Buchem, F., 2006- Reassessment of the age of the Asmari formation,   Iran. Abstract, foruma 2006,10-15 septamber 2006,Natal,Brazil.  
Lees, G. M., 1933-Reservoir rocks of Persian oil field:Am. Assoc. Petrol. Geol. B.,V.17, No.3,p.229- 240
Pilgrim,G. E., 1908-The geology of the Persian Gulf and the adjoining portion of   Persia and Arabia:Mem.Geol.Survey of India memoir, vol.24,pt.4,pp.1-177.
Postuma, J. A., 1971- Manual of Planktonic Foraminifera,Elsevire Publishing Company, Amesterdam. 420 p.
Racey, A., 1994- Biostratigraphy and palaeobiogeographic significance of Tartiary Nummulitids(foraminifera) from northern Oman. In:M.D. Simmons (ed.) Micropalaeontology and Hydrocarbon  Exploration in the Middle East. Chapman & Hall, London. ISBNO  412427702.
Reichel, M., 1937- Observation sur le genre Loftusia:Verh.Schweiz.naturf. Ges.,v.118, pp.142-143.
Richardson, R. K., 1924- The geology and oil measures of southwest Persia:Journal Institute Petroleom Technology ,V.10,No.43,p.256-296.
Setudehnia, A., 1972- Iran du sud-ouest;Lexique stratigraphique international, III(2)   CNRS, Paris.
Seyrafian, A., 1981- Geological study of Siah Makan Field (Asmari Formation). National Oil Company, Rep., P.3745,(unpubl.).
Seyrafian, A. and Hamedani, A., 1998- Microfacies and depositional environment of the upper Asmari Formation (Burdigalian), North- Central Zagros Basin, Iran. Neues   Jahrbuch fur   Geologie und Paleontologie Abhandlungen, 210(2), 129-414.
Seyrafian, A., Vaziri, H. and Torabi, H., 1996- Biostratigraphy of the Asmari Formation, Burujen area: J. Sci., I. R. Iran, v.7, no.1. p.31-47, Tehran.
Strong, M. W., 1937- Micropetrographic methods as an aid to the stratigraphy of chemical deposits: World Petrol congr.2 nd., Paris, vol.1, pp.395-399.
Thomas, A. N., 1948- The Asmari Limestone of southwest Iran, ALOC Report 706, Unpublished.
Watson, S. E., 1960 a- Revision of the lower Fars key beds in the Gachsaran field.  IOOC Report No.946 (Unpub).
Wells, A. J., 1967- Lithofacies and geological history of lower Tertiary sediments in Southwest Iran, IOOC Report No.1120 (Unpub).     
Wynd, J. G., 1965- Biofacies of Iranian Oil Consortium Agreement Area,Iranian Oil  Company. Report no.1082, Unpublished.