زمین شناسی اقتصادی
نیما رحیمی؛ شجاع الدین نیرومند؛ محمد لطفی؛ مجتبی رحیمی شهید
چکیده
کانسار مس- مولیبدن پورفیری جانجا در فاصله 70 کیلومتری جنوب نهبندان و در پهنه ساختاری زمیندرز سیستان، خاور ایران واقع شده است. کانهزایی در این کانسار در ارتباط با استوک دیوریتی، کوارتزدیوریتی تا گرانودیوریتی با بافت گرانولار تا پورفیری است که درون واحدهای فیلیشی کرتاسه جای گرفته است. از نظر ژئوشیمیایی توده نفوذی جانجا دارای ترکیب ...
بیشتر
کانسار مس- مولیبدن پورفیری جانجا در فاصله 70 کیلومتری جنوب نهبندان و در پهنه ساختاری زمیندرز سیستان، خاور ایران واقع شده است. کانهزایی در این کانسار در ارتباط با استوک دیوریتی، کوارتزدیوریتی تا گرانودیوریتی با بافت گرانولار تا پورفیری است که درون واحدهای فیلیشی کرتاسه جای گرفته است. از نظر ژئوشیمیایی توده نفوذی جانجا دارای ترکیب کالک- آلکالن و متاآلومینوس و از گرانیتوییدهای تیپ I میباشد که در یک محیط فرورانش حاشیه قارهای جایگزین شده است. فعالیتهای گرمابی منطقه کاملاً تحتتأثیر توده نفوذی جانجا رخداده و در اثر فعالیت این سیالات گرمابی، انواع دگرسانیهای پتاسیک، پروپیلیتیک، آرژیلیک و به ندرت فیلیک تشکیلشدهاند. کانهزایی در کانسار جانجا بهصورت افشان و رگه-رگچه (داربستی) و عمدتاً در پهنه پتاسیک رخداده است. پهنههای کانهزایی شامل پهنه درونزاد، پهنه غنیشده برونزاد و پهنه اکسیدی در کانسار جانجا است. مجموعه کانههای سولفیدی شناسایی شده در این کانسار شامل کالکوپیریت، پیریت، کوولیت، کالکوسیت، مولیبدنیت، بورنیت و کانههای اکسیدی شامل مگنتیت، هماتیت، گوتیت و هیدروکربناتهای مس شامل مالاکیت و آزوریت میباشد. طلا و مولیبدن نیز عمدتاً در همراهی با کانیهای سولفیدی مس از جمله کالکوپیریت و بورنیت میباشد. مطالعات میانبارهای سیال رگههای کوارتز- سولفیدی مربوط به پهنه دگرسانی پتاسیک در این کانسار نشاندهنده محدوده دمای همگنشدن 301 تا 480 درجه سانتیگراد و میانگین شوری 19 درصد وزنی معادل نمک طعام برای میانبارهای آبگین و محدوده دمای همگنشدن 254 تا بیش از 550 درجه سانتیگراد و میانگین شوری 54 درصد وزنی معادل نمک طعام برای میانبارهای سیال بسیار شور میباشد. نتایج این مطالعات نشان میدهد که در کانسار جانجا فرایندهای اختلاط و سرد شدن سیالات باعث نهشت کانهزایی مس- مولیبدن-(طلا) شده است. در نهایت با توجه به ویژگیهای کانسار جانجا، از جمله محیط زمینساختی، سنگ میزبان، کانیشناسی، ویژگیهای سیال کانهساز، محتوای فلزی، نوع کانهزایی و دگرسانیها و مقایسه این ویژگیها با کانسارهای پورفیری میتوان نتیجه گرفت که کانهزایی در کانسار جانجا قابلمقایسه با کانسارهای مس- مولیبدن- (طلا) پورفیری نوع حاشیه قارهای میباشد.