مطالعه فرونشست دشت قم با استفاده از تداخل سنجی راداری و ویژگی‌های هیدروژئولوژیکی آبخوان

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد، دانشکده علوم زمین، دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان، زنجان، ایران

2 استادیار، دانشکده علوم زمین، دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان، زنجان، ایران

چکیده

رشد جمعیت و افزایش تقاضا برای آب در سال های اخیر، سبب برداشت بی‌رویه از منابع آب سطحی و زیرزمینی شده است. برداشت آب زیرزمینی و پایین رفتن سطح آب در آبخوان‎ها معمولا می‌تواند فرونشست زمین و به تبع آن مختل شدن خطوط آب رسانى و راه آهن وگاز، تخریب پى ساختمان ها، تغییرات شیب زمین و کاهش ضریب ذخیره آبخوان را در پی داشته باشد. در این مطالعه، ابتدا با استفاده از داده های ماهواره ی ENVISAT و به کمک تکنیک تداخل سنجی رادار دهانه مصنوعی(InSAR) و با استفاده از آنالیز سری زمانی SBAS، نرخ فرونشست سالانه زمین در دشت‌های جعفرآباد و قنوات استان قم برای بازه زمانی 2003 تا 2010 برآورد شده است. در ادامه با استفاده از تغییرات تراز آب پیزومترهای منطقه و ضخامت لایه‌های ریزدانه با قابلیت فرونشست دائم، ارتباط تغییرات مکانی نرخ فرونشست در نقاط مختلف آبخوان با برداشت بی رویه آب زیرزمینی بررسی شده است. نتایج آنالیز سری زمانی تصاویر تداخل‌سنجی نشان می‎دهند که نرخ متوسط فرونشست در دشت های جعفرآباد و قنوات به ترتیب 35و 28 میلیمتر در سال در راستای خط دید ماهواره است. نقشه پهنه‌بندی فرونشست حاصل از پردازش تداخل سنجی راداری در تلفیق با داده‌های تراز آب پیزومترها و ضخامت لایه‌های ریز دانه حاکی از این است که فرونشست علاوه بر افت تراز آب به جنس خاک لایه های زیرین نیز وابستگی داردو بیشترین نرخ نشست در مناطقی رخ داده است که از یک سو تراکم چاه‌های بهره‌برداری آب زیاد است و از سوی دیگر لایه‌های ضخیم رس وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

InSAR Time series Analysis of Interseismic deformation of Eastern part of Iran

نویسندگان [English]

  • zahra hajeb 1
  • zahra mousavi 2
  • zohreh masoumi 2
  • Abolfazl Rezaei 2
1 M. Sc., Institute for Advanced Studies in Basic Sciences (IASBS), Zanjan, Iran
2 Assistant Professor, Institute for Advanced Studies in Basic Sciences (IASBS), Zanjan, Iran
چکیده [English]

The arid and semi-arid climate with a low rainfall along with the population growth has been lead to overexertion from groundwater resources over recent two decades in Iran. This over-extraction has been led to the significant groundwater depletion and water level decline in most parts of Iran as well as to the significant land subsidence in many aquifers throughout Iran. In this study, we investigated the subsidence occurred over the Jafarabad and Qanavat in Qom plain using the radar interferometry technique in conjunction with hydrogeological measurements. We used ENVISAT ASAR images from 2003 to 2010, in descending orbits to produce interferograms. Once all interferograms are corrected from topographic and flatten phase, we obtain the mean velocity map of the Qom plain region based on SBAS time series analysis method. The mean velocity map reveals 35 and 28 mm/yr of going away deformation in the line of sight direction in Jafarabad plain and Qanvat plain, respectively. Zoning map of subsidence resulted from the InSAR analysis in conjunction with the water level measurements and the thickness of fine-grained sediments (clay and silt) across the aquifers indicated that the maximum subsidence occurred in the places that not only have a higher water level decline but also have the thicker thicknesses of fine-grained sediments. This work clearly highlights the influences of mismanagement of water resources and over-extraction of groundwater in the arid areas.

کلیدواژه‌ها [English]

  • InSAR
  • subsidence
  • Groundwater over-extraction
  • Qom Plain

مراجع

کتابنگاری
بابایی، س.، موسوی، ز. و روستایی، م.، ۱۳۹۵- آنالیز سری زمانی تصاویر راداری با استفاده از روش­های طول خط مبنای کوتاه (SBAS) و پراکنش‏کننده‏های دائمی (PS) در تعیین نرخ فرونشست دشت قزوین، نشریه علمی پژوهشی علوم و فنون نقشه‏برداری، ۵ (۴)، صص. ۹۵ تا 111 (http://jgst.issge.ir/article-1-417-fa.html).
خلیفی، پ.، نوین پور، ع.، ندیری، ع. و قره‎خانی، م.، ۱۳۹۶- بررسی فرونشست دشت اردبیل با استفاده از GIS، دومین کنفرانس ملی هیدرولوژی ایران، شهرکرد، دانشگاه شهرکرد، انجمن هیدرولوژی ایران ( https://www.civilica.com/Paper-WRRC02-WRRC02_219.html).
دفتر مطالعات پایه منابع آب، 1394- گزارش آب منطقه­ای استان قم (http://qmrw.ir/).
رحیمی، ح.، 1384- مکانیک خاک، انتشارات دانش و فن، 383 ص.
شرکت سهامی آب منطقه‎ای قم، 1391-پیش‎بینی میزان فرونشست ناشی از بهره‎برداری منابع آب زیرزمینی با استفاده از مدلسازی ترکیبی و تکنیک تداخل‎سنجی در تصاویر ماهواره‎ای راداری (مطالعه موردی: دشت علی آباد قم).
شیخ‎احمدی، پ.، معتق، م. و اکبری، ب.، ۱۳۹۵- بررسی پدیده‏ فرونشست زمین در دشت همدان با استفاده از روش تداخل‎سنجی تفاضلی راداری تصاویر ماهواره‏ای، هشتمین کنفرانس بین‎المللی مدیریت جامع بحران، تهران، دبیرخانه دائمی کنفرانس بین‎المللی مدیریت جامع بحران (https://www.civilica.com/Paper-INDM08-INDM08_056.html).
معتق، م.، داودی جم، م.، مومنی، م. و هاشمی، م.، 1391- کشف و نمایش فرونشست دشت مهیار اصفهان به کمک تداخل سنجی راداری، نشریه علمی ترویجی مهندسی نقشه‎‏برداری و اطلاعات مکانی دوره سوم ، شماره ‌2 (http://www.magiran.com/view.asp?Type=pdf&ID=1116132&l=fa).
 
 
References
Berardino, P., Fornaro, G., Lanari, R. and Sansosti, E., 2002- A new algorithm for surface deformation monitoring based on small baseline differential SAR interferograms. Geoscience and Remote Sensing, IEEE Transactions on, 40(11): p. 2375- 2383 (https://doi.org/10.1109/TGRS.2002.803792).
Bürgmann, R. Rosen, P. A. and Fielding, E. J., 2000- Synthetic aperture radar interferometry to measure earth’s surface topography and its deformation, Annu. Rev. Earth Planet. Sci. 2000. 28:169- 209.
Calderhead, A. I., Therrien, R., Rivera, A., Martel, R. and Garfias, J., 2011- Simulating pumping-induced regional land subsidence with the use of InSAR and field data in the Toluca Valley, Mexico. Advanced in Water Resources 34: 83- 97 (http://dx.doi.org/10.1016/j.advwatres.2010.09.017).
Daniel, R., Maisons, C., Carnec, C., Le Mouelic, S., King, C. and Hosford, S., 2003. Monitoring of slow ground deformation by ERS radar interferometry on the Vauvert salt mine (France) Comparison with ground-based measurement, Remote Sensing of Environment, 88, 468- 478.
Djamour, Y., Vernant, P., Bayer, R., Nankali, H. R., Ritz, J. F., Hinderer, J., Hatam, Y., Luck, B., Le Moigne, N., Sedighi, M. and Khorrami, F., 2010- GPS and gravity constraints on continental deformation in the Alborz mountain range, IranGeophysical Journal International, 183 (3), pp.1287- 1301 ( https://doi.org/10.1111/j.1365-246X.2010.04811.x).
Djamour, Y., Vernant, P., Nankali, H. R. and Tavakoli, F., 2011- NW Iran-eastern Turkey present-day kinematics: Results from the Iranian permanent GPS network. Earth and Planetary Science Letters, Elsevier, 307 (1-2), pp. 27- 34 ( https://doi.org/10.1016/j.epsl.2011.04.029).
Ferretti, A., Savio, G., Barzaghi, R., Borghi, A., Musazzi, S., Novali, F., Prati, C. and Rocca, F., 2007- Submillimeter Accuracy of InSAR Time Series: Experimental Validation," Geoscience and Remote Sensing, IEEE Transactions on, vol 45, pp. 1142- 1153 (http://ieeexplore.ieee.org/abstract/document/4156314/).
Gabriel, A. K., Goldstein, R. M. and Zebker, H. A., 1989- Mapping small elevation changes over large areas: Differential radar interferometry, J. Geophys. Res., 94 (B7), 9183- 9191, doi:10.1029/JB094iB07p09183 http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1029/JB094iB07p09183.
Haghighatmehr, P., Valadanzoj, M., Sahebi, M. and Dehghani, M., 2010- TIME SERIES ANALYSIS OF HASHTGERD SUBSIDENCE USING RADAR INTERFEROMETRY AND GLOBAL POSITIONING SYSTEM, Geomatics 2010, Iran National Cartographic Center.
Hesami, Kh., Jamali, F. and Tabasi, H., 2003- Major Active Fault of Iran, 1:2500000 scale map, Ministry of Science, Reaserch and Technology, International Institude of Earthquake Engineering and Seismology, Tehran, Iran.
Hooper, A. J., 2007- Persistent scatter radar interferometry for crustal deformation studies and modeling of volcanic deformation. 2006 (doi:10.1029/2006JB004763, 2007).
Hooper, A., Bekaert, D., Spaans, K. and Arikan, M., 2012- Recent series analysis for measuring crustal deformation, Tectonophysics pp. 514 (http://dx.doi.org/10.1016/j.tecto.2011.10.013 ).
Karimzadeh, S., 2015- Characterization of land subsidence in Tabriz basin (NW Iran) using InSAR and watershed analyses. Acta Geodaetica et Geophysica, p. 1- 15 (DOI:10.1007/s40328-015-0118-4).
Osmanoǧlu, B. and Dixon, T. H., Wdowinski, Sh., Cabral-Cano, E. and Yan, J., 2010- Mexico city subsidence observed with persistent scatterer InSAR. Int JAppl Earth Obs. 13. 1- 12. (http://scholarcommons.usf.edu/geo_facpub/428).
Bürgmann, R., Rosen, P. A.,. and Fielding, E. J., 2000- Synthetic Aperture Radar Interferometry To Measure Earth S Surface Topography and Its Deformation” Annu. Rev. Earth Planet. 28:169- 209 (https://doi.org/10.1146/annurev.earth.28.1.169).
Rott, H. and Nagler, T., 2006- The contribution of radar interferometry to the assessment of landslide hazards. Advances in Space Research, 37(4): 710- 719 ( https://doi.org/10.1016/j.asr.2005.06.059).
Samsonov, S. and d'Oreye, N., 2012- Multidimensional time-series analysis of ground deformation from multiple InSAR data sets applied to Virunga Volcanic Province. Geophys.J. Int. 191 (3):1095- 1108 (http://dx.doi.org/10.1111/j.1365-246X.2012.05669.x).
Sandwell, D., Mellors, R., Tong, X., Wei, M. and Wessel, P., 2011- Gmtsar: An insar processing system based on generic mapping tools. Scripps Institution of Oceanography (doi:10.1029/2011EO280002).
Sneed, M., Ikehara, M. E., Stork, S. V., Amelung, F., and Galloway, D. L., 2003- Detection and measurement of land subsidence using interferometric synthetic aperture radar and global positioning system, San Bernardino County, Mojave Desert, California: U.S. Geological Survey Water-Resources Investigations Report 03-4015, 60 p. (http://pubs.usgs.gov/wri/wri034015/).
Walpersdorf, A., Hatzfeld, D., Nankali, H., Tavakoli, F., Nilforoushan, F., Tatar, M., Vernant, P., Chéry, J. and Masson, F., 2006- Difference in the GPS deformation pattern of North and Central Zagros (Iran). Geophysical Journal International, 167, 1077- 1088 (http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1365-246X.2006.03147.x).
Wen-jie, N., Zhenyu, W., Feng, Ch. and Hongran, L., 2013- Settlement Analysis of a Confined Sand Aquifer Overlain by a Clay Layer due to Single Well Pumping, Mathematical Problems in Engineering, vol. 2013, Article ID 789853, 13 pages (https://doi.org/doi:10.1155/2013/789853).
فصلنامه علمی-پژوهشی علوم زمین

دوره 29، شماره 114
زمستان 1398
صفحه 251-258

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار