نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
چکیده
هم‌تافت فریمان که در شمال خاور ایران و جنوب خاور مشهد جای گرفته است، در بردارنده سنگ‌های گوناگونی از پرمین تا عهد حاضر است که دچار چندین مرحله دگرریختی شده‌اند. در این نوشتار هندسه ساختاری گسل‌ها و چین‌های منطقه، تحلیل و بر مبنای آن مراحل دگرریختی هم‌تافت فریمان شناسایی شده که نشانگر تکامل آن در طی 3 مرحله دگرریختی است. در اولین مرحله دگرریختی نیروهای زمین‌ساختی همراه با مرحله حرارتی سبب دگرگون شدن رسوبات و تشکیل برگوارگی و چین‌های نسل اول در منطقه شده‌اند. همچنین راندگی‌های نسل اول در طی این مرحله تشکیل و باعث رانده شدن بقایای پالئوتتیس شده‌اند. مرحله دوم دگرریختی سبب تشکیل نسل دوم راندگی‌ها و چین‌خوردگی‌ها در منطقه شده است. تحلیل جنبشی راندگی‌های نسل دوم بیانگر دو فاز حرکتی معکوس با مؤلفه راستالغز چپ‌گرد و امتدادلغز راست‌گرد با مؤلفه شیبی معکوس است. حرکات معکوس چپ‌گرد آن که موجب تشکیل توده‌های نابرجا آهکی به سن پرمین شده مرتبط با مرحله دوم دگرریختی و حرکات امتدادلغز راست‌گرد آن که سبب قطع و جابه‌جایی ساختارهای پیشین شده و تمامی واحدهای سنگی منطقه را تحت‌تأثیر قرار داده، جوان‌تر از تریاس پسین بوده و مرتبط با مرحله سوم دگرریختی تحلیل شده است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
قائمی، ف.، 1392، اشکال ریخت‌زمین‌ساختی حاصل فرسایش راندگی چین‌خورده در شمال شرقی فریمان، ویژه‌نامه دستاوردهای نوین زمین‌ساخت ایران، تابستان 1392، سال بیست و دوم،
شماره 88، ص 3- 13.
رمضانی، م.، قاسمی، م. ر.، زانچی، آ. و شیخ‌الاسلامی، م.ر.، 1392، بررسی ساختاری هم‌تافت فریمان و دره انجیر و اهمیت آن در شناخت فرگشت زمین‌درز تتیس کهن، فصلنامه علوم زمین،
بهار 1392، سال بیست و دوم، شماره 87، ص 133-142.
قائمی، ف. و حسینی، ک.، 1378، نقشه زمین‌شناسی چهارگوش سفید سنگ، مقیاس 1:100000، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور.
Alavi, M., 1991. Sedimentary and structural characteristics of the Paleo- Tethys remants in northeastern Iran, Geological Society of America Bulletin, v. 103, p. 9183-9192.
Alavi, M., 1996. The Virani ophiolite complex and surrounding rocks. Geologische Rundshau,v. 68 (1),p. 334–341.
Allen, M., Jackson, J., and Walker, R., 2004. Late Cenozoic reorganization of the Arabia-Eurasia collision and the comparison of short-term and long-term deformation rates. Tectonics, 23, TC2008, doi:10.1029/2003TC001530.
Austermann, J., and Iaffaldano, G., 2013. The role of the Zagros orogeny in slowing down Arabia-Eurasia convergence since ~ 5 Ma. Tectonics, v. 32, p.351–363, doi:10.1002/tect.20027.
Boulin, J., 1991. Structures in Southwest Asia and evolution of the eastern Tethys. Tectonophysics,
v. 196 p. 211-268.
Davies, R. G., Jones, C. R., Hamzepour, B., and Clark, G. C., 1972. Geology of the Masuleh sheet, 1:100,000, NW Iran. Geological Survey of Iran, Report 24, pp.110.
Hessami, K., Koyi, H., Talbot, C. J., Tabasi, H., and Shabanian, E., 2001. Progressive unconformities within an evolving foreland fold-thrust belt, Zagros Mountain. Journal of the Geological Society of London,v.158, p.969-981, doi:10.1144/0016-764901-007.
Hollingsworth, J., Fattahi, M., Walker, R., Talebian, M., Bahroudi, A., Balourchi, M.J., Jackson, J., Compley, A., 2010. Oroclinal bending, distributed thrust and strike-slip faulting, and the accommodation of Arabia-Eurasia convergence in NE Iran since Oligocene. Geophysical Journal International,v. 181, p.1214-1246, doi:10.1111/j.1365-246X.2010.04591.x.
Javidfakhr, B., Bellier, O., Shabanian, E., Ahmadian, S., and Saidi, A., 2011. Plio-Quaternary tectonic regime changes in the transition zone between Alborz and Kopeh Dagh mountain ranges (NE Iran). Tectonophysics,v. 506, p.86–108, doi:10.1016/j.tecto.2011.04.013.
Kozur, H., and Mostler, H., 1991. Pelagic Permian conodonts from an oceanic sequence at Sang-e- Sefid (Fariman, NE Iran). Abh Geol B-A,v. 38,p.101- 110.
Ruttner, A.W., 1991. Geology of the Aghdarband area (Kopet Dagh, NE-Iran). Abhandlungen der Geologischen Bundesanstalt,v. 38,p.7-79.
Shabanian, E., Bellier, O., Abbassi, M.R., Siam, E. L., and Farbod, Y., 2010. Plio-Quaternary stress states in NE Iran: Kopeh Dagh and Allah Dagh-Binalud mountain ranges, Tectonophysics,v. 480,p. 280–304, doi:10.1016/j.tecto.2009.10.022.
Stocklin, J., 1974. Possible ancient continental margins in Iran. In: Burk, C., Drake, C. (Eds.), The Geology of Continental Margins. Springer, Berlin, pp. 873–887.
Taheri, J., Fursich, F.T., and Wilmsen, M., 2009. Stratigraphy, depositional environments and geodynamic significance of the Upper Bajocian-Bathonian Kashaf Rud formation, NE Iran. In: Brunet M-F, Wilmsen M, Granath JW (eds) South Caspian to Central Iran Basins. Geol Soc London Spec Publ,v. 312, p.175–188, doi:10.1144/SP312.10.
Topuz, G., Hegner, E., Homam, M., Ackerman, L., Pfander, J., and Karimi, H., 2018. Geochemical and geochronological evidence for a Middle Permian oceanic plateau fragment in the Paleo-Tethyan suture zone of NE Iran. Contributions to Mineralogy and Petrology,v. 173, p.81, doi:10.1007/s00410-018-1506-x.
Wilmsen, M., Fursich, F.T., and Taheri, J., 2009. The Shemshak Group (Lower Middle Jurassic) of the Binalud Mountains, NE Iran: stratigraphy, depositional environments and geodynamic implications. Geol Soc London Spec Publ,v. 312, p.175–188, doi: 10.1144/SP312.8.
Zanchetta, S., Berra, F., Zanchi, A., Bergomi, M., Caridroit, M., Nicora, M., and Heidarzadeh, G., 2013. The record of the Late Palaeozoic active margin of the Palaeotethys in NE Iran: Constraints on the Cimmerian orogeny. Gondwana Research,v. 24,p.1237-1266, doi:10.1016/j.gr.2013.02.013.
Zanchi, A., Ghassemi, R., Balini, S., and Zancheta, S., 2015. Oblique convergence during the Cimmerian collision: evidence from the Triassic Aghdarband basin, NE Iran, Gondwana Research, v.38, p.149-170, doi:10.1016/j.gr.2015.11.008.
)