نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• عاتکه اصلانی ¹
• سکینه شکاری ²

¹ کارشناسی ارشد، آزمایشگاه محیط و دیرین‌مغناطیس، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران

² دانشجوی دکترا، دانشکده زمین‌شناسی، دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود، ایران

چکیده

بخش جنوبی توده گرانیتوییدی الوند با گستردگی تقریبی 120 کیلومترمربع در جنوب و جنوب ‌باختری همدان قرار گرفته است. گرانیتوییدهای پورفیرویید بیوتیت‌دار، حجم اصلی این توده را تشکیل می‌دهند. کانی پارامغناطیس بیوتیت، حامل خاصیت مغناطیسی چیره در این گرانیتویید است. متغیرهای خطوارگی مغناطیسی (L)، برگوارگی مغناطیسی (F) و درجه ناهمسانگردی مغناطیسی (P) مغزه‌های جهت‌دار برگرفته از 107 ایستگاه نمونه‌برداری، در آزمایشگاه محیط و دیرین‌مغناطیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور اندازه‌گیری شد. با تحلیل این داده‌ها، رابطه عکس میان شیب خطوارگی مغناطیسی با بزرگای خطوارگی و شیب برگوارگی مغناطیسی با بزرگای برگوارگی مغناطیسی و تطابق خوب میان برگوارگی و خطوارگی مغناطیسی با درجه پذیرفتاری مغناطیسی (P) در توده گرانیتوییدی الوند جنوبی دیده ‌شد. عامل اصلی روابط یاد شده را می‌توان نتیجه عملکرد نیروهای مؤثر در بالاآمدگی و جایگیری ماگما در به خط کردن بیشتر کانی‌های مغناطیسی در موقعیت‌های مختلف درون ماگما دانست؛ زیرا هر چه کانی‌های بیشتری در یک سو قرار گیرند، بزرگای خطوارگی مغناطیسی و برگوارگی مغناطیسی نیز بیشتر می‌شود. همچنین مطالعات ریزساختاری نشان می‌دهد که بیشتر سویافتگی‌های دیده شده در آنکلاوها و فلدسپار‌های قلیایی منطقه، ناشی از جریان ماگماست. در مطالعه مغناطیسی حاضر، در هر ایستگاه که بزرگای خطوارگی مغناطیسی زیاد بود، شکل بیضوی مغناطیسی دوکی‌تر و در هر ایستگاه که بزرگای برگوارگی مغناطیسی مقدار زیادتری داشت، شکل بیضوی مغناطیسی کلوچه‌ای‌تر است. این روابط میان متغیرهای مغناطیسی، در توده گرانیتوییدی درّه‌باغ نیز دیده شد. این توده در شمال باختر الیگودرز در پهنه سنندج- سیرجان جای گرفته و جزو گرانیتوییدهای پارامغناطیس است.

کلیدواژه‌ها

• خطوارگی مغناطیسی
• برگوارگی مغناطیسی
• توده گرانیتوییدی الوند