نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محمدعلی رجب زاده ¹
• سهیلا اسماعیلی ²

¹ دانشیار، بخش علوم‌زمین، دانشکده علوم، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

² دانشجوی دکترا، بخش علوم زمین،دانشکده علوم، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

چکیده

کانسار مس جیان در فاصله 195 کیلومتری شمال خاوری شیراز و در لبه خاوریپهنه دگرگونی سنندج-سیرجان درون مجموعه آتشفشانی-رسوبی دگرگون شده کمپلکس سوریان با سن پرموتریاس قرار دارد. سنگ‌شناسی منطقه بیشتر شامل متابازالت، کلریت-کوارتز­شیست،کلریت-مسکوویت­شیست، میکاشیست و گرافیت­شیستاست. پیریت مهم­ترین کانی سولفیدی و کالکوپیریت کانی اصلی مس در این کانسار است که در ساختار­های توده­ای عدسی شکل تا به نسبت تخت و همچنین به‎صورت افشان، رگچه­ای و رگه­ایدر سنگ کلریت-کوارتز­شسیت کانه‌زایی شده­اند. داده­های ژئوشیمیایی عناصر متحرک (Ba, Rb, K, Na) و عناصر  خاکی کمیاب (REE) بیانگر برهم‎کنش سیال گرمابی کانه­ساز با سنگ­های میزبان است. نسبت میزان 02/8 Co/Ni=،500>Se/S*10⁶ و5/32-09/29Y/Ho= در ماده معدنی کانسار جیان نشانگر تشکیل این کانسار در دما­های پایین­تر از 300 درجه سانتی‌‌گراد با حضور گسترده آب دریا در سیال گرمابی کانه‌زاست. همچنین داده­های دماسنجی مربوط به میانبارهایسیال کانی کوارتز در کانسنگ مس نشانگر دمای یکنواختی میان 124 تا 307 درجه سانتی‌گراد و شوری در محدوده 7/2 تا 14 درصد وزنی معادل NaCl است. پدیده­های سردشدگی و جوشش به عنوان مهم­ترین فرایند­های تحول سیال و سازوکاری مؤثر در کانه‌زایی مس در کانسار جیان به عنوان یک کانسار سولفید توده­ای با سنگ میزبان آتشفشانی-رسوبی هستند.

کلیدواژه‌ها

• ژئوشیمی
• میانبار سیال
• کانسار مس
• جیان
• فارس