نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده علوم پایه، گروه زمین‌شناسی اقتصادی، تهران، ایران
2 دانشیار، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده علوم پایه، گروه زمین‌شناسی اقتصادی، تهران، ایران
3 استادیار، دانشگاه صنعتی شاهرود، دانشکده علوم‌زمین، شاهرود، ایران
4 استاد، دانشگاه کیوچهو، آزمایشگاه ژئوشیمی، چین
چکیده
کانسار مس- روی نوده و اندیس‌های فریزی،گراب، چون و کلاته لالا (نیران) در جنوب‌باختر سبزوار در توالی آتشفشانی- رسوبی کرتاسه پسین، در یک محیط کافتی(ریفتی) تشکیل شده‌اند. سنگ میزبان کانسار مس- روی نوده شامل گدازه آلکالی الیوین بازالت و ماسه‌سنگ سیلتی توفی بوده و سنگ میزبان اندیس‌های معدنی فریزی و گراب آندزیت و سنگ میزبان کلاته لالا و اندیس چون، ماسه‌سنگ‌های سیلتی توفی هستند. کانه‌زایی سولفیدی در کانسار نوده و اندیس‌های معدنی در 3 افق ، به شکل صفحه‌ای کشیده رخ داده است. بر اساس ماهیت کانه‌زایی سولفیدی، بافت و کانی‌شناسی سولفیدها، می‌توان 3 رخساره کانه‌دار را در کانسار نوده از هم متمایز نمود. که عبارتند از: الف) رخساره رگه- رگچه‌ای (Stringer zone): این رخساره شامل رگه‌ها و رگچه‌های سیلیسی و سولفیدی است که به صورت قطع‌کننده لایه‌بندی سنگ میزبان در بخش زیرین رخساره کانسنگ توده‌ای تشکیل شده است. بافت‌های رگه- رگچه‌ای و جانشینی سولفیدها سیمای اصلی این رخساره را تشکیل می‌دهند. ب) رخساره کانسنگ توده‌ای که بخش ستبر، پرعیار و توده‌ای کانسار را تشکیل می‌دهد، ماهیتی ناهمگون و تقریباً چینه‌کران دارد که فقط محدود به گدازه آلکالی الیوین بازالت است و ج) رخساره کانسنگ لایه‌ای که با سیمای لایه‌ای و نواری و عیار پایین ماده معدنی قابل تشخیص است. سنگ دربرگیرنده این رخساره کانه‌دار ماسه‌سنگ‌های سیلتی توفی است. این رخساره به‌صورت سولفیدهای لامینه و نواری هم‌روند با لایه‌بندی سنگ میزبان و به صورت چینه‌سان در بخش خاوری کانسار تشکیل شده است. کانی‌های تشکیل دهنده کانسار نوده شامل کالکوپیریت، پیریت، بورنیت، اسفالریت، مگنتیت و بولانژریت می‌باشد دگرسانی‌های سنگ دیواره به طور عمده دگرسانی‌های سیلیسی، کلریتی، اپیدوتی و سریسیتی را شامل می‌شوند. با توجه به ویژگی‌های اساسی کانه‌زایی کانسار نوده، از جمله محیط زمین‌ساختی، سنگ دربرگیرنده، کانی‌شناسی، محتوای فلزی و دگرسانی آن و مقایسه این ویژگی‌ها با ویژگی‌های اساسی ذخایر مس سولفید توده‌ای آتشفشانزاد (تیپ VMS) ، می‌توان کانسار مس- روی نوده را به عنوان نمونه‌ای از کانسارهای VMS تیپ پلیتیک- مافیک (Pelitic Mafic) یا تیپ بشی (Besshi Type)، در ایران معرفی نمود.
کلیدواژه‌ها
)