نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکترا، گروه زمین‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

2 دانشیار، گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

3 دانشیار، گروه زمین‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، تهران، ایران

4 استاد، دانشکده علوم‌زمین، دانشگاه مارتین لوتر، هاله، آلمان

5 استاد‌یار، گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

6 استادیار، گروه مهندسی معدن، دانشکده مهندسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران جنوب، تهران، ایران

چکیده

کانسار روی - سرب تنگِ‌دِزان در انتهایی‌ترین گوشه باختری استان اصفهان و در 22 کیلومتری باختر شهرستان بویین میاندشت، در محور کانه‌زایی سرب و روی ملایر- اصفهان قرار دارد. این کانسار یکی از کانسارهای چینه‌کران (استراتاباند) در توالی کربناتی ژوراسیک --کرتاسه است. ماده معدنی در این کانسار با دو ژئومتری رخنمون دارد؛ 1) لایه‌ای و عدسی‌شکل و همخوان با لایه‌بندی؛ 2)  قطع‌کننده و در امتداد شکستگی‌ها به صورت ثانویه. در کانسار تنگِ‌دِزان دو رخساره  کانه‌دار تشخیص داده شده است؛ 1- رخساره سنگ‌آهک دولومیتی (میکرواسپاریت) که دارای 3 افق اصلی کانه‌دار است و کانه‌های اصلی آن ساده و دربردارنده گالن، اسفالریت، پیریت هستند که به صورت جانشینی و پرکننده فضای خالی و همچنین در شکستگی‌ها حضور دارند؛ 2- رخساره سنگ‌آهک بلورین مارنی که آثار کانه‌زایی روی و سرب به‌صورت خیلی ضعیف، دانه پراکنده و بسیار ریز در آن دیده می‌شود. کانسار دربردارنده دو بخش برون‌زاد در سطح و  سولفید در ژرفاست و همبود کانه‌ای  آن گالن، اسفالریت، پیریت، همی‌مورفیت، اسمیت‌زونیت، سروزیت و کمتر هیدروزنسیت و باریت است. عناصر نقره و کادمیم در این کانسار عیار قابل توجهی دارند و به عنوان محصول فرعی مطرح هستند. بررسی‌های انجام‌شده و وجود شواهدی چون ویژگی‌های زمین‌شناسی و رخساره‌های کانه‌دار، گسترش پهنه‌های برون‌زاد  و سولفیدی، ژئومتری ماده معدنی، همبود کانیایی، ساخت و بافت ماده معدنی در مقیاس‌های مختلف، دگرسانی‌های موجود به‌ویژه دولومیتی شدن و مطالعات لیتوژئوشیمیایی همگی نشان از آن دارد که کانسار روی- سرب تنگِ‌دِزان در ردیف کانسارهای نوع دره می‌سی‌سی‌پی قرار می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها