نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد، گروه زمین‎شناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

2 دانشیار، گروه زمین‎شناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

3 استادیار، پژوهشکده علوم زمین، سازمان زمین‎شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران.

4 کارشناسی ارشد، مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت ایران، تهران، ایران.

چکیده

در کمربند چین‌خورده زاگرس، بخش مهمی از سنگ‌های منشأ در نئوکومین نهشته شده‌اند؛ در زیرپهنه لرستان، پایین‌ترین بخش سازند گرو سامانه نفتی کرتاسه پیشین را تغذیه می‌کند. این سنگ‎های منشأ به‎طور گسترده در زیرپهنه لرستان و شمال باختری فروافتادگی دزفول گسترش یافته‎اند. تاقدیس کبیرکوه یکی از ساختارهای مهم زیرپهنه لرستان است که با طول بیش از 200 کیلومتر، رخنمون سازند گرو را در خود جای داده است. سامانه‎‌های شکستگی طبیعی مهم‎ترین فراهم‎کننده تراوایی و گاه روزنگی در بسیاری از مخزن‎های کربناتی هستند و در مهاجرت اولیه هیدروکربن‎ها از سنگ منشأ به سنگ مخزن اهمیت دارند. این پژوهش داده‎های صحرایی در زمینه میزان تراکم دسته‎های شکستگی و انواع آنها در برونزد سـازند گرو و بخشی از سازند سروک در تاقدیس کبیرکوه گردآوری و تحلیل شد. تحلیل این داده‎ها 8 دسته شکستگی را آشکار ساختند: 1) 2 دسته شکستگی عرضی با راستای  NNE-SSW (دسته‎های A و B)، 2) 2 دسته شکستگی طولی با راستای ESE-WNW (دسته‎‌های C و D)، 3) دو دسته شکستگی مایل با راستاهای NNW-SSE و  NE-SW(دسته‎‌های E و F) و              4) 2 دسته شکستگی مایل دیگر با راستاهای ENE-WSW و SE-NW (دسته‎‌های G و H). شکستگی‎‌های عرضی به همراه استیلولیت‎‌های عمود بر آنها، شکستگی‎‌های با سن کرتاسه پیشین تا پیش از میوسن پسین هستند در حالی که دسته شکستگی‎‌های طولی و مایل از پس از میوسن پسین تشکیل شده‌اند. شماری از شکستگی‎‌های عرضی، پرشدگی با کلسیت را نشان می‏دهند. پیشنهاد می‎شود دو گامه چرخش پادساعت‎گرد در سامانه تنش مؤثر در تشکیل شکستگی‎‌ها وجود داشته است؛ 1) سامانه تنش مؤثر در تشکیل شکستگی‎‌های بدون پرشدگی نسبت به شکستگی‎‌های دارای پرشدگی در سوی پادساعت‎گرد چرخش داشته است. 2) سامانه تنشی مؤثر در شکل‎گیری دسته‎‌های شکستگی مایل (دسته‎‌های E و F)، نسبت به سامانه تنشی مؤثر در شکل‎گیری شکستگی‎‌های باز (دسته‎‌های A و B) و استیلولیت‎‌ها در سوی پادساعت‎گرد چرخش داشته است. این چرخش‎های میدان تنش احتمالاً بر اثر چرخش صفحه تازی در هنگام همگرایی به اوراسیا روی داده‌اند.

کلیدواژه‌ها