3دانشکدة مهندسی نفت، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، تهران، ایران
چکیده
کانسار روی- سرب (مولیبدن) احمدآباد در بلوک پشت‌بادام از پهنة ایران مرکزی و در کمربند کانه‌زایی روی و سرب کوهبنان- بهاباد قرار دارد.این کانسار با ژئومتری عدسی شکل، هم‌روند با لایه‌بندی و گاه رگه‌ای و به گونة چینه‌کران محدود به واحد دولومیتی سازند شُتری (تریاس میانی) است. نتایج تجزیة نمونه‌ها، میانگین روی را 9 درصد، میزان میانگین سرب را 5 درصد و میانگین مولیبدن را 7/0 درصد نشان داده است. مطالعة مقاطع سنگ‌چینه‌شناسی نشان می‌دهد که کانه‌زایی در یک موقعیت چینه‌ای خاص و در ارتباط با رخساره‌های رسوبی ویژه، از جمله رخساره‌های ائواسپارایت دولومیتی،گرینستون ائوییدی و دولوسپارایت رخ داده است. بافت و ساخت کانه‌ها، شامل لامینه، دانه‌پراکنده، فضاپرکن، توده‌ای، برشی، رگه- رگچه‌ای، استیلولیت و جانشینی است. وجود بافت‌هایی از کانه از قبیل لامینه، دانه‌پراکنده و استیلولیت که در ارتباط با رخسارة گرینستون ائوییدی می‌باشند، بیانگر تشکیل کانه‌ها در مراحل دیاژنز و در یک محیط سدی است. به دلیل تأثیر عملکرد گسل‌ها، و ایجاد ساختار‌های فرازمین- فروزمین و تأثیر شدید فرایندهای سوپرژن در منطقه، کانه‌ها به‌طور عمده به صورت غیرسولفیدی (همی‌مورفیت، سروسیت و وُلفنیت) و به مقدار کمتر سولفیدی همچون گالن، اسفالریت، ورتزیت و پیریت دیده می‌شوند. کانی‌های فلوریت، سلستیت و ژیپس نیز به طور فرعی حضور دارند. نبود مس و نقره از ویژگی‌های مهم و قابل ذکر این کانسار است. ویژگی‌هایی همچون سنگ درون‌گیر کربناتی با سن تریاس، ساخت و بافت دانه پراکنده و لامینه، ژئومتری عدسی‌شکل و هم‌روند با لایه‌بندی، برتری روی به سرب، نبود توده‌های آذرین، نبود کانه‌زایی مس و نقره در کانسار احمدآباد، همگی نشانگر آن است که این کانسار در شرایطی مشابه با کانسار روی و سرب تیپ بلایبرگ(Bleiberg) در آلپ اتریش تشکیل شده است. وجود شواهد مشابه در دو کانسار احمدآباد (ایران) و بلایبرگ از جمله حضور وُلفنیت به همراه روی و سرب در کانسنگ‌های تریاس و شواهد ساختی و بافتی سبب شده تا کانسار احمدآباد با نگرشی نو با این رده جهانی از کانسارهای روی و سرب (کانسارهای تیپ آلپی) مورد مقایسه قرار گیرد.
3Petroleum Engineering Dept., Amir Kabir University of Technology, Tehran, Iran
چکیده [English]
Ahmad-Abad Zn, Pb (Mo) deposit is located in Central Iran and Posht-e-Badam Block. This deposit is limited in dolomitic units of Shotori Formation (Middle Triassic) with lens type geometry parallel to layering Ahmad-Abad Zn, Pb (Mo) mineralization which is a stratabound ore deposit and sometimes vein type. The result shows that the ranges of Zn are 5-20% (average 9%), Pb 5-9% (average 5%) and Mo 83 ppm to 3.09% (average 0.7%). The study of lithogeochemical sections indicates that mineralization has occurred in a specific stratigraphic position related to special sedimentary facies including dolomitic Oosparite Ooide grainstone dolosparite facies. Faloric and texture of ores include laminated, disseminated, open-space filling, massive, brecciated, vein and veinlet, stylolite fishing and replacement. The presence of textures such as laminated, disseminated and stylolite type which is related to Ooide grainstone reveals that ore formation has occurred during diagenetic stage in a bar environment.
As a result of faults activing, formation of horst-graben structure and supergene processes in the region, ore minerals occur as non-sulfide (hemimorphite, cerussite, and wulfenite) and small amount of sulfides such as galena, sphalerite, wurtzite and pyrite. Fluorite, celestite and gypsum are also present in a minor amount. The lack of copper and silver is a significant characteristic of this deposit.
Characteristics features of Ahmad-Abad ore deposit, including carbonate host rock, disseminated and laminated texture, lens-type geometry parallel to bedding, predominance of Zn over Pb, lack of igneous bodies, lack of Cu-Ag mineralization, indicate that the deposit formed in a situation and condition similar to Bleiberg Zn-Pb (-Mo) deposit in Austria.
آقانباتی، ع.، 1383- زمینشناسی ایران، انتشارات سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور، 583 ص.
امیری، ع.، 1384- نگرشی نو بر کانسارهای استراتاباند غیر سولفیدی روی و سرب در ناحیه کوهبنان ـ بهاباد- نهمین همایش انجمن زمینشناسی ایران.
تاج‌الدین، ح.، 1381- معرفی و بررسی کانه‌سازی مولیبدن در کانسار سرب و روی احمدآباد، گزارش سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور.
تاج‌الدین، ح.، و دُری، م.ب.، 1383- بررسی کانه‌زایی مولیبدنیوم با سنگ میزبان کربناته در معدن متروکة سرب و روی احمدآباد (شمال‌شرق بافق)، هشتمین همایش انجمن زمینشناسی ایران.
جوانشیر، ع.، راستاد.، ا.، ربانی، ا.، و مهری، ب.، 1385- افق‌های کانه‌دار کانسار روی، سرب و مولیبدن احمدآباد در سازند شتری و مقایسة‌آن با کانسار روی، سرب و مولیبدن Bleiberg در تریاس آلپ در اُتریش، بیست و پنجمین گردهمایی علوم زمین سازمان زمینشناسی کشور.
سبزهئی، م.، و افروز، ع.، 1369- تحلیلی بر مسائل سرب و روی در ایران مرکزی: مناطق راور- کرمان- کوهبنان- رفسنجان- گزارش طرح پیجویی سرب و روی.
شمس، ن.، و فتحیان‌پور، ن.، 1368- دیدار و مطالعة مقدماتی منطقة بافق، گزارش شمارة 3 طرح پیجویی مقدماتی سرب و روی، سازمان زمینشناسی کشور.
قاسمی، م.، 1385- نحوة تشکیل کانسار روی- سرب مهدی‌آباد یزد و مقایسة آن با سایر کانسارهای کرتاسة اطراف مهدی‌آباد. پایان‌نامة کارشناسیارشد، پژوهشکدة علوم‌زمین، سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور.
قربانی، م.، تاجبخش، پ.، و خوئی، ن.، 1379- کانسارهای سرب و روی در ایران، سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور، طرح تدوین کتاب زمینشناسی- شمارة 75.
کانایران، 1371- طرح اکتشافات مقدماتی و تفصیلی سرب و روی سراسری، کانسار احمدآباد.
کمالی فرج‌اله‌زاده، ع.، 1383- تحلیل هندسی و جنبشی گسل کوهبنان (حدفاصل چترود- کوهبنان)، پایاننامه کارشناسیارشد، دانشکده علوم پایه، دانشگاه تربیت-مدرس.
مؤمن‌زاده، مرتضی، 1359- گزارش مقدماتی بازدید از ذخایر سرب، روی و آهن در ناحیة ساغند- بافق- کرمان، سازمان زمینشناسی کشور.
References
Alavi, M., 1991- Sedimentary and structural characteristics of the Paleo-Tethys remnants in northeastern Iran. Geol. Soc. of Amer. Bull. Vol:103, p 983-992.
Bäuerle, G., Bornemann, O., Mauthe, F. & Michalzik, D., 2000- Origin of stylolites in Upper Permian Zechstein anhydrite (Gorleben Salt Dome, Germany). - J., Sed. Research, A70, 726-737.
Borg, G., 2005- Geological and economical significance of supergene nonsulphide zinc deposits in Iran and their exploration potential. 20th WMC. 7-11 Nov. Teh. Iran.
Cerny, I., 1989- Current prospecting strategy for carbonate-hosted Pb-Zn mineralization at Bleiberg-Kreuth (Austria), Econ. Geol., Vol: 84, p.1430-1435.
Daliran, F. & Borg, G., 2005- Genetic aspects of the Angouran nonsulphide zinc ore deposit, NW-Iran, as an exploration guide for nonsulphide zinc ores. 20th WMC. 7-11 Nov. Teh. Iran.
Flugel, E., 2004- Microfacies of Carbonate Rocks, Springer-Verlag, Germany. 976P.
Gilg, H.A., Boni, M., Balassone, G., Allen, C.R., Banks, D. & Moore, F., 2006- Marble-hosted sulfide ores in the Angouran Zn-(Pb–Ag) deposit, NW Iran: interaction of sedimentary brines with a metamorphic core complex, Mineralium Deposita, 41: 1-16.
Hitzman, M.W. & Beaty, D.W., 1996- The Irish Zn-Pb- (Ba) Orefield, in Sangster, D.F., (ed.), Carbonate-hosted Lead-Zinc Deposits, Society of Econ., Geologists, Spec., Pub., No. 4, p.112-143.
Hitzman, M.W., Reynolds, N.A., Sangster, D.F., Allen, C.R. & Carman, C.E., 2003- Classification, Genesis, and exploration guides for nonsulphide zinc deposits, Econ. Geol., Vol. 98, No. 4, p. 685-714.
Huckriede, R., Kuersten, M. & Venzlaff, H., 1962- Zur Geologie des Gebietes Zwischen Kerman und Sagand (Iran) Beith. Geol. Jahb. Vol:51.
Leach, D.L., Bechstadt, T., Boni., M. & Zeeh, S., 2003- Triassic-hosted MVT Zn-Pb ores of Poland, Austria, Slovenia and Italy, Irish Association for Economic Geolgy, pp169-214.
Leach, D.L., Sangster, D.F., 1993- Mississippi Valley-type lead-zinc deposits, in: Kirkham, R.V., Sinclair, W.D., Thrope, R.I., and Duke, J.M., (eds.), Mineral Deposit Modeling: Geological Association of Canada, Special Paper 40, p.289-314.
Leach, D.L., Sangster, D.F., Kelley, K.D., Large, R.R., Garven, G., Allen, C.R., Gutzmer, J. & Walters, S., 2005- Economic geology 100th Anniversary Volume, Society of Economic Geologists, p.561-607.
Miall, A.D., 1990- Principles of sedimentary basin analysis, 2nd ed., Springer-Verlag, New york. 668P.
Sarkar, S.C. & Banerjee, S., 2004- Carbonate-hosted lead-zinc deposits of Zawar, Rajasthan, in the context of the world scenario, in Deb, M. & Goodfellow, W.D., (eds.) Sediment-hosted lead-zinc sulphide deposits, Narosa Pub. House, p.328-349.
Schroll, E. & Rantitsch, G., 2005- Sulphur isotope patterns from the Bleiberg deposit (Eastern Alps) and their implications for genetically affiliated lead-zinc deposits. Miner & Petrol. Vol. 89:1-18
Schroll, E., 1996- The Triassic carbonate-hosted Pb-Zn mineralization in the Alps (Europe): The genetic position of Bleiberg type deposits. in Sangster, D.F., (ed.) Carbonate-hosted lead-zinc deposits, Special Pub. No.4, Society of Economic Geologists.
Schroll, E., 2005- Alpine type Pb-Zn-deposits (APT) hosted by Triassic carbonates, in: Mao, J., and Bierlein, F.P., (eds.) Mineral Deposit Research: Metting the global challenge, proceeding of the 8th biennial SGA meeting, Beijing, China, Vol: 1, 2, 1613P.
Schroll, E., Koppel, V. & Cerny, I., 2006- Pb and Sr isotope and geochemical data from the Pb-Zn deposit Bleiberg (Austria): constraints on the age of mineralization. Miner & Petrol. Vol.86:129-156.
Takahashi, T., 1960- Supergene alteration of zinc and lead deposits in limestone, Econ. Geol., Vol: 55, p.1083-1115.
ابتدای صفحه