نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

2 موزه تاریخ طبیعی، فرانسه

3 پژوهشکده باستان‌شناسی، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، اصفهان، ایران

4 مرکز مطالعات پارینه‌سنگی، موزه ملی ایران، تهران، ایران

چکیده

این تحقیق در ارتباط با بقایای حیاتی، مجموعه‌های ابزار سنگی و لایه‌های رسوب‌گذاری شده دو محدوده زندگی انسان به سن پلیستوسن تا عهد حاضر، در ایران مرکزی است. این دو محدوده مبارکه (قلعه‌بزی) و یکه‌چاه (نزدیک گلپایگان)، از نقاطی هستند که بقایای شکار شده حیاتی و مصرف شده توسط انسان درآنها مورد بررسی قرار گرفته است. مجموعه ابزار‌های سنگی موسترین به دست آمده از دو محدوده  از دیدگاه منشأ آنها مورد توجه قرار گرفته است. در قلعه‌بزی ابزار‌های سنگی ساخته شده با منشأ قلوه سنگ‌های اوپالی است (انتخاب شده توسط انسان) که از زاینده‌رود انتخاب شده‌اند. منشأ این قلوه سنگ‌ها آهک‌های نومولیت‌دار با سن پالئوسن تا ائوسن است که به سیلیکا (اوپال) تبدیل شده و از منطقه بابا حیدر (زاگرس) توسط زاینده‌رود تا گاوخونی حمل شده‌اند. در نهایت ابزار‌های سنگی یکه چاه بیشتر کوارتزیت و شیل ماسه (به احتمال به سن ژوراسیک) هستند. لایه‌های سیاه (لنزهای زغال‌دار) در غارهای قلعه‌بزی و یکه‌چاه، (در زیر سطح) نمونه‌برداری شده و پس از الک کردن و شستشو، از دیدگاه ذرات تشکیل دهنده و رسوب‌شناسی مورد مطالعه قرار گرفتند. نمونه‌های مطالعه شده از هر دو منطقه (قلعه‌بزی و یکه‌چاه) دارای بقایای چوب سوخته شده (زغال)، قطعات بزرگ پستانداران (بیشتر اسب) و خرده‌های میکروسکوپی حیاتی شامل ماهی، خزنده، دو زیست، پوست تخم پرندگان و دانه‌های گیاهی است. یکسان بودن عکس‌های SEM تهیه شده از قطعات ناخن و نوک پرندگان شکار شده و مصرف شده از مبارکه و یکه چاه این احتمال را تقویت می‌کند که رژیم غذایی انسان در این دو منطقه شبیه به هم بوده است. این تحقیق برای نخستین بار حضور انسان شکارگر و جمع کننده را در ایران مرکزی اثبات می‌نماید. مجموعه ابزار سنگی مشابه با سن مزولیتیک و با سن نئولیتک نیز از منطقه تپه آشنا در چادگان توسط این تحقیق مطالعه شده است.

کلیدواژه‌ها

همدانی، ع.، یزدی، م.، الهامی، ر. ا. و جاوری، م.، 1382- کشف و معرفی اولیه پناهگاه پارینه سنگی در ارتفاعات قلعه‌بزی پیربکران اصفهان. چکیده مقالات بیست و دومین گردهمایی علوم زمین. 27 ال 29 بهمن ماه 1382. سازمان زمین‌شناسی کشور. صفحه: 439.
یزدی، م. و صالحی کاخکی، ا.، 1383- گزارش اولیه بر روی منشأ و شکل شناسی پارینه سنگی تا نوسنگی در ایران. هفتمین هفته پژوهش دانشگاه اصفهان و پنجمین هفته پژوهش جمهوری اسلامی ایران، معاونت پژوهشی دانشگاه اصفهان، دانشکده علوم. صفحه: 38.
جاوری، م.، یزدی، م. و ر. ا. الهامی، 1383- معرفی غار پارینه سنگی حسن آباد، نامه پژوهشگاه میراث فرهنگی کشور سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور. صفحات: 107 تا 116.
یزدی، م.، ر. ا. الهامی، م. جاوری و ح. ر.، پاکزاد1384- یافته‌های جدید حیاتی و رسوب شناسی عهد پارینه سنگی تا عهد نو سنگی در ایران مرکزی. هشتمین هفته پژوهش دانشگاه اصفهان و ششمین هفته پژوهش جمهوری اسلامی ایران. معاونت پژوهشی دانشگاه اصفهان. دانشکده علوم. صفحه: 60.
یزدی، م. و ع.، جباری 1384- کشف و معرفی یک نقطه زندگی انسان‌های شکارگر در شمال اصفهان. هشتمین هفته پژوهش دانشگاه اصفهان و ششمین هفته جمهوری اسلامی ایران. معاوتن پژوهشی دانشگاه اصفهان، دانشکده علوم. صفحه: 62.
References
Andrew, P. and Stringer, C., 1989- Human Evolution. BritishMuseum (Natural History). 44 p.
Archer, M., Hand, S. J. and Godthelp, H., 1991- Riversligh, the Story of Animals in Ancient Rainforest of Inland Australia, Reed Books. Australia, 264 p.
Biglari, F, Javeri, M.  , Mashkour, M. Yazdi, M., Naderi, R., Sidrang, S., Bahrol’olumi, F., Tengberg, M., Darvish, J., Hashemi, N., 2006- Text Excavation at the Middle Paleolithic Sites of Qaleh Bozi, Southwest of Central Iran, xv Congress of the UISPP, book of abstracts, Vol. 1, p. 119, Lisbon.
Biglari, F., Shidrang S., Javeri, M., Mashkour, M., and Yazdi, M., 2007- Qaleh Bozi: A Middle Paleolithic Industry with Bifacial Tools from Central Iran.  Paleoanthropology Society meeting Abstract Philadelphia, Pa, 27-28 March 2007 USA.
Davodzadeh, M., 1972- Geology and Petrology of the Area North of Naein Central Iran. Geological Survey of Iran. Report No. 14. 89p.
Forty, R., 1998- An Unauthorized Biography A natural history of the First Four Thousand Million Years of the Life on Earth. Flamingo Publishing Co, 399 p.
Howells, W.W.,1960- The distribution of Man. In. - Laporte, L. (ed.) Evolution & the Fossil Record, Scientific Americans. Freeman Company. p. 163-171.
Huckriedeh, R., 1961- Jung-Quartaer und End-Mesolithikum in der provinz Kerman (Iran). Eiszeitatter und Gegenwart. V. 12, p. 25-42.
Oakley, K. P. Compel, B.G. and Molleson, T.I., 1975- Catalog of Fossil Hominids, Part III, America, Asia, and Australia. Trustes of the British Museum (Natural History). London. 217p.
Vanden Berghe, L., 1954- De stand van de archeologish onder zoe kingen in Iran. Oriente tex. Jaarbericht. 13. p. 347-393.
White, M. E., 1991- Time on our hands. Semi-precious Gemstones, Key to the Geological Past. Reed Company. Australia. 191p.