نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی، مازندران، ایران.

2 دانشگاه تهران، دانشکده منابع طبیعی و کشاورزی، کرج، ایران.

چکیده

تخریب و استفاده زیاد از منابع باعث ناپایداری دامنه­های طبیعی شده است. بررسی ناپایداری دامنه­ها برای تهیه نقشه­های پهنه­بندی برای شناسایی مناطق مستعد زمین­لغزش و همچنین شناسایی مکان­های امن برای توسعه زیستگاه­ها و سکونت‌گاه­های جدید در آینده مورد توجه برنامه‌ریزان قرار دارد. در ایران بویژه در نواحی شمالی و مسیر جاده هراز،  به خاطر شرایط خاص آب و هوایی و فیزیوگرافی همواره در معرض خطر زمین‌لغزش قرار دارد. به منظور تهیه نقشه خطر زمین­لغزش ابتدا با مطالعات میدانی نقشه پراکنش زمین­لغزش حوزه و سپس نقشه عوامل مؤثر بر زمین­لغزش تهیه شد. در مرحله بعد عوامل با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی اولویت­بندی شده و هفت عامل به عنوان عوامل مؤثر انتخاب شد. سپس پهنه­بندی خطر زمین­لغزش در منطقه با استفاده از مدل‌های ارزش اطلاعات و فرایند تحلیل سلسله مراتبی انجام گرفت. نتایج نشان داد که سازندهای شمشک و پادگانه­های آبرفتی، فاصله 500 متری از جاده و 400 متری از آبراهه، سوی شیب باختری، شیب 50-15 درصد، ارتفاع 2100-1500 و کاربری­های مسکونی و باغ-کشاورزی بیشترین حساسیت را نسبت به زمین­لغزش دارند. 

کلیدواژه‌ها

احمدی، ح.، اسماعیلی، ا.، فیض نیا، س. و شریعت جعفری، م.، 1382- پهنه‌بندی خطر حرکت‌های توده‌ای با استفاده از دو روش رگرسیون چند متغیره(MR) و تحلیل سلسله مراتبی سیستم‌ها(AHP)، مطالعه موردی حوزه آبخیز گرمی چای، مجله منابع طبیعی ایران جلد 56. شماره 4. ص 335 -323.
احمدی، ح.، محمدخان، ش.، فیض نیا، س. و قدوسی، ج.، 1384- ساخت مدل منطقه­ای خطر حرکت­های توده­ای با استفاده از ویژگی­های کیفی و تحلیل سلسله مراتبی سیستم‌ها (AHP)، مطالعه موردی حوزه آبخیز طالقان، مجله منابع طبیعی ایران، 58: 14-3.
سفیدگری، ر.، غیومیان، ج. و فیض‌نیا، س.، 1384-  ارزیابی روش‌های پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش در مقیاس1:50000، مطالعه موردی حوزه آبخیز دماوند. مجموعه مقالات سومین همایش ملی فرسایش و رسوب، مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، ص580-574.
سیارپور، م.، 1378- پهنه‌بندی پتانسیل خطر زمین‌لغزش در جنوب خلخال، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه تهران، 93ص.
شادفر، ص.، یمانی، م. و نمکی، م.، 1384- پهنه‌بندی خطر زمین لغزش با استفاده از مدل­های ارزش اطلاعاتی، تراکم سطح و LNRE در حوزه چالکرود، مجله آب و آبخیز، 3: 68-62.
شیروانی، ک.، غیومیان، ج. و مختاری، ا.، 1384- بررسی و ارزیابی روش‌های آماری دومتغیره و چندمتغیره در پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش (مطالعه موردی حوزه رودخانه ماربر). مجله آب و آبخیز، 2: 36-47.
فاطمی عقدا، م.، غیومیان، ج. و اشقلی فراهانی، ع.، 1382-  ارزیابی کارایی روش‌های آماری در تعیین پتانسیل خطر زمین‌لغزش. مجله علوم زمین، 11: 47-58.
فتاحی، م. ع.، 1379-  بررسی و ارزیابی کارایی مدل­های پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش و تکنیک سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی در حوزه آبخیز لتیان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد آبخیزداری، مرکز آموزش عالی امام خمینی
قدسی پور، س. ح.، 1384- مباحثی در تصمیم‌گیری چند معیاره، فرایند تحلیل سلسله مراتبی، انتشارات دانشگاه صنعتی امیر کبیر، چاپ چهارم، 220ص
کلارستاقی، ع.، 1381- بررسی عوامل مؤثر بر وقوع زمین‌لغزش‌ها و پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش در حوزه آبخیز شیرین رود ساری، پایان‌نامه کارشناسی ارشد آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، 141ص.
محمدخان، ش.، 1380- ساخت مدل منطقه‌ای خطر حرکات توده‌ای با استفاده از ویژگی‌های کیفی و تحلیل سلسله مراتبی سیستم‌ها، مطالعه موردی حوزه آبخیز طالقان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد آبخیزداری دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران،140ص.
محمدی، م.، پورقاسمی، ح ر.، مرادی، ح. ر. و داودی، م.، 1386- کاربرد فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و GIS  در شناسایی مناطق مستعد زمین­لغزش، پنجمین کنفرانس زمین‌شناسی مهندسی و محیط زیست ایران، 6 تا 8 اسفند ماه، 34.
محمدی، م.، پورقاسمی، ح ر.، مرادی، ح. ر. و فیض­نیا، س.، 1386-  آنالیز خطر زمین­لغزش در محیطGIS و کاربرد آن در امر حفاظت آب و خاک، چهارمین همایش ملی علوم و مهندسی آبخیزداری ایران- مدیریت حوزه­های آبخیز، یکم و دوم اسفند ماه، 323.
 
References
Ayalew, L., Yamagashi, H., Marui, H. & Kanno, T., 2005- Landslide in SadoIsland of japan: part II. GIS-based susceptibility mapping with comparisons of results from two methods and verifications. Enginering Geology, 81: 432-445.
Ayalew, L. &  Yamagishi, H., 2005  -The Application of GIS – based logistic regression for landslide susceptibility mapping in the Kakuda–Yahiko Mountains, central Japan. Geomorphology  65:15-31pp.
Duman, T. Y., Can, T., Gokceoglu, C., Nefeslioglu, H. A., Sonmez, H., 2006 - Application of logistic regression for landslide susceptibility zoning of Cekmece Area, Istanbul, Turkey, Environmental Geology, 51, 241-256.
Komac, M., 2006- A landslide susceptibility model using the Analytical Hiererchy Process method and multivariate statistics in perialpine Sloveni. Geomorfology 74: 17-28.
Lan, H. X., Zhou, C. H., Wang, L. J., Zhang, H. Y. & Li, R. H., 2004- Landslide hazard spatial analysis and prediction using GIS in the Xiaojiang Watershed, Yunnan, China. Engineering Geology 76: 109-128.
Lee, S., 2007- Application and verification of fuzzy algebraic operators to landslide susceptibility mapping, Environmental Geology, 52, 615-623.
Neuhauser, B. & Terhorst, B., 2006- Landslide susceptibility assessment using “weights of evidence” applied to a study area at the Jurassic escarpment (SW-Germany). Geomorfology 1-13.
Ohlmacher, G. C. & Davis, J. C., 2003- Using multiple logistic regression and GIS technology to predict landslide hazard in Northeast Kansas, USA, Engineering Geology, 69: 331-343.
Remendo, J., Gonzales, A., Teran, J., Cendrero, A., Fabbri, A. & Chung, C., 2003- Validation of landslide susceptibility maps, examples and applications from a case study in northern Spain, Natural Hazard, 437-449.