نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشکده مهندسی ژئودزی و ژئوماتیک، دانشگاه صنعتی‌خواجه نصیرالدین طوسی، تهران، ایران

2 شرکت ملی صنایع مس ایران

چکیده

      با توجه به وسعت زیاد کشور و گستردگی مناطق پتانسیل‌دار ذخایر معدنی (وجود کمربند آتشفشانی ارومیه ـ دختر در ایران)، وجود یک نگرش سامان‌مند برای شناسایی رخداد‌های (اندیس) معدنی و تبدیل رخداد‌های قابل تبدیل به معدن، ضروری به‌نظر می‌رسد. نبود یک تفکر سامان‌مند و راهکارهای مناسب در تولید، آماده‌سازی، پردازش و تلفیق حجم وسیع اطلاعات از منابع گوناگون، در مقیاس‌های متفاوت و با قالب‌‌‌های مختلف شناسایی، ارزیابی و اولویت‌بندی پتانسیل‌‌های معدنی کشور را با مشکل مواجه می‌سازد.
از آنجا که بیشتر اطلاعات مرتبط با فعالیت‌های اکتشاف ذخایر معدنی،‌ مکان‌مرجع است، سامانه اطلاعات جغرافیایی(GIS) می‌تواند به‌عنوان علم و فناوری بهینه برای تهیه نقشه پتانسیل معدنی قرار بگیرد. تعیین عوامل تشخیص کانی‌سازی، آماده‌سازی اطلاعات، تهیه نقشه‌های عاملی و تلفیق نقشه‌ها در یک شبکه استنتاجی مناسب از مراحل اصلی تهیه نقشه پتانسیل معدنی به شمار می‌روند.  در این تحقیق با بررسی مدل‌های متداول تلفیق نقشه، مدل‌های همپوشانی شاخص و منطق فازی به عنوان مدل‌های مناسب در اکتشاف ذخایر معدنی در مرحله نیمه تفصیلی (مقیاس ناحیه‌ای) و تفصیلی تعیین شدند و یک مدل تلفیقی که ترکیبی از مدل‌های بولین، همپوشانی شاخص و منطق فازی است، پیشنهاد شد. در آزمون عملی انجام شده، نقشه پتانسیل معدنی کانسار مس ریگان ‌بم با استفاده از مدل‌های منتخب در شبکه‌های استنتاجی مختلف تهیه شده و3 شبکه استنتاجی مناسب (یک الگو به روش فازی و دو الگو به روش تلفیقی) با 75 درصد تطابق انتخاب ‌شدند. مدل پیشنهادی ارائه شده در کانسار مس ریگان‌بم، می‌تواند با تغییرات لازم در کانسارها و رخداد‌های معدنی دیگر برای تعیین زون‌های دارای پتانسیل بالای کانی‌سازی و سرانجام تعیین محل چاه‌های حفاری مورد استفاده بهینه قرار گیرد. 

کلیدواژه‌ها

کریمی، م.، 1381- طراحی و اجرای یک سیستم اطلاعات جغرافیایی طراحی برای اکتشاف معادن مس در مرحله تفصیلی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده مهندسی نقشه‌برداری، دانشگاه صنعتی خواجه‌نصیرالدین طوسی، 120 صفحه
کریمی، م.، ولدان‌زوج، م. ج.، دلاور، م. ر.، و ‌منصوریان، ع.، 1382- طراحی مدل مفهومی سیستم اطلاعات جغرافیایی شرکت ملی صنایع مس ایران (CuGIS)- ارائه شده در ششمین کنفرانس بین‌المللی مهندسی عمران، دانشگاه صنعتی اصفهان
گزارش اکتشافات ژئوشیمیایی ریگان بم، شرکت مهندسین مشاور کان ایران، 1378
گزارش نتایج مطالعات ژئوفیزیکی بر روی کانسار مس ریگان بم، شرکت مهندسین مشاور صمان کاو ، 1378
گزارش نقشه زمین‌شناسی -معدنی کانسار مس ریگان بم، مهندسین مشاور کان ایران، 1378
 
References
Asadi, H.H, 2000- The Zarshuran gold deposit model applied in a mineral exploration GIS in Iran, PhD Thesis, ITC,         Netherlands, 190 pp
Bonham, C., 1994- Geographic Information System for geoscientists, Pergamon (modeliing with GIS), Ontario, 380 pp
Carranza, J., 2001- Geographical-Constrained Mineral Potential Mapping, PhD Thesis, ITC, Netherlands, 480 pp
Karimi, M., Valadan Zoej, M.J., Mansourian, A. & Saheb Zamani, N., 2003-Design and Implementation of National Iranian Copper Industries Company Geographical Information System (CuGIS), accepted to be poblished in Proc. Conference ASPRS 2003, Alaska, USA