فصلنامه علمی علوم زمین

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اعضای دفتر فصلنامه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اخبار و اعلانات

داوران سال 1400

لینک پابلونز فصلنامه علوم زمین

آیین نامه تعیین هزینه پردازش مقاله در نشریات علمی دسترسی باز

بررسی ساختار سرعتی پوسته فوقانی در ناحیه شمال خاور ایران در محدوده گسل‏های کشف‌رود و بینالود

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترا، مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دانشیار، مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 استادیار، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

چکیده

منطقه شمال خاور ایران در ایالت لرزه‎زمین‌ساختی کپه‎داغ قرار دارد که بخشی از کمربند کوهزایی آلپ هیمالیا است. این منطقه در 20 سال اخیر میزبان زمین‏لرزه‏های زیادی بوده است؛ لذا می‏توان با بررسی زمین‏لرزه‏های منطقه و مکان‏یابی بهینه زمین‏لرزه‏های رخ داده، مطالعات لرزه‏خیزی را به درستی انجام داد. برای دست‏یابی به دقت مناسب در مکان‏یابی زمین‏‏لرزه‏ها ساختار سرعتی نقش کلیدی دارد. با توجه به کم ژرفا بودن زمین‏لرزه‏های منطقه می‏توان ساختار بالایی را تعیین کرد؛ لذا در این مطالعه با استفاده از داده‏های ثبت شده در شبکه‏های لرزه‏نگاری مشهد و قوچان ساختار سرعتی تعیین می‏شود. ابتدا به منظور مطالعه ساختار سرعتی پوسته، نسبت سرعت امواج لرزه‏ای Vp/Vs به دو روش Wadati و اختلاف زمان‏ رسید برابر 72/1 تعیین و سپس با اعمال فیلترهای مختلف و انتخاب تعدادی زمین‏لرزه مدل سرعتی یک بعدی تعیین شد. نتایج به‏ دست آمده حاکی از وجود دو ناپیوستگی در ژرفاهای 4 و14 کیلومتر است. همچنین سرعت امواج تراکمی در لایه اول 9/5 کیلومتر بر ثانیه و لایه دوم 17/6 کیلومتر بر ثانیه تعیین شد. در مرحله بعد این مدل یک بعدی به عنوان مدل اولیه برای تعیین ساختار سرعتی سه بعدی به کار رفت. به منظور این مطالعه از کد لوتوس استفاده شد. نتایج، حاکی از تغییرات بارز سرعتی در مجاورت شهر مشهد است. نواحی پرسرعت در دو طرف شهر مشهد دیده می‏شود که ناشی از آبرفت انباشته شده مابین گسل‏های کشف‏رود و بینالود است. در ناحیه شمالی مشهد تغییرات سرعتی کم مشاهده می‏شود که ناشی از گسل توس است. در بخشی از جنوب مشهد یک ناپیوستگی بارز سرعتی دیده می‏شود. این تغییر سرعت در ژرفای چهار کیلومتر مشاهده می‏شود؛ اما در ژرفای 8 کیلومتر دیده نمی‏شود. احتمالاً این تغییرات سرعتی ناشی از انباشت رسوبات آبرفتی در منطقه است که روی سنگ بستر با ضخامت متفاوت قرار دارد. همچنین با توجه به نتایج توموگرافی، ناحیه منطبق بر سیستم گسلی شاندیز نسبت به طرفین خود سرعت کمتری نشان می‎دهد.

کلیدواژه‌ها

مراجع
کتابنگاری
آزادی، ا.، جوان دولویی، غ.، حافظی‌مقدس.، ن. و حسامی‎‌آذر، خ.، 1388- ویژگی‏های زمین‏شناسی، ژئوتکنیکی و ژئوفیزیکی گسل توس در شمال شهر مشهد، مجله فیزیک زمین و فضا، دوره 35، شماره 4، 1388، صص. 17 تا 34.
بربریان، م.، قرشی، م.، شجاع‌طاهری، ج. و طالبیان، م.، 1378- پژوهش و بررسی ژرف نوزمین ساخت و خطر زمین‌لرزه- گسلش در گستره مشهد- نیشابور، سازمان زمین‌شناسی کشور، گزارش شماره 72.
جوان‏مهری، م.، بایرام‌نژاد، ا.، قیطانچی، م. ر. و اظهری، س. م.، 1391- بررسی ساختار سرعتی پوسته در زیر شبکه لرزه­نگاری قوچان، مجله فیزیک زمین و فضا، دوره 38، شماره 3، صص. 25 تا 37.
حسامی، خ.، جمالی، ف. و طبسی، ه.، 1382- نقشه گسل‏های فعال ایران، مقیاس، 1:250000، وزارت علوم، تحقیقات وفناوری، پژوهشگاه بین‏المللی زلزله‏شناسی و مهندسی زلزله.
شجاع‎طاهری، ج. و قرشی، م.، 1381- بررسی خطر زمین‏لرزه- گسلش در گستره مشهد- نیشابور، مجله علوم زمین سال یازدهم، شماره  46-45، صص. 22 تا 28.
نوروزی، غ.، غفوری آشتیانی، م. و جوان دولوئی، غ.، 1385- بررسی ساختار لرزه‏ای پوسته در فرونشست کشف‏رود با استفاده از روش تحلیل توابع گیرنده امواج تراکمی دورلرزه‏ها، دهمین همایش انجمن زمین‏شناسی ایران.
 
 
References
Alavi, M., 1992- Thrust tectonics of the Binaloud region, NE Iran. Tectonics, 2, 360 – 370.
Ambraseys, N. and Melville, C., 1982- A History of Persian Earthquakes. Cambridge University Press, Cambridge, UK, 219 pp.
Hollingsworth, J., Jackson, J., Walker, R., Gheitanchi, M. and Bolourchi, M., 2006- Strike-slip faulting, rotation, and along-strike elongation in the Kopeh Dagh mountains, NE Iran, Geophysical Journal International, 166, 1161–1177
Jackson, J., Priestley, K., Allen, M. and Berberian, M., 2002- Active tectonics of the South Caspian Basin, Geophys. J. Int., 148,214-245.
Javadi Mosavi, E. and Arian, M. 2015- Neotectonics of Kashaf Rud River, NE Iran by Modified Index of Active Tectonics (MIAT). International Journal of Geosciences, 6, 776-794.
Kissling, E., 1995- Institute of Geophysics, ETH Zurich, Program VELEST USERS GUIDE Short Introduction.
Koulakov, I., 2012- Code LOTOS-12 for 3D tomographic inversion based on passive seismic data from local and regional events.
Lienert, B. R., 1994- Hypocenter 3.2: A computer program for locating earthquakes, locally, regionally and globally. User Manual.
Priestley, K., Baker, C. and Jackson, J., 1994- Implications of earthquake focal mechanism data for the active tectonics of the south Caspian basin and surrounding regions, Geophys. J. Int., 118(1), 111–141.
Shabanian, E., Bellier, O., Abbassi, M. R., Siame. L. and Farbod, Y., 2010- 0TPlio-Quaternary stress states in NE Iran: Kopeh Dagh and Allah Dagh-Binalud mountain ranges0T. Tectonophysics, 480, 280–304.
Tchalenko, J. S., 1975- Seismicity and structure of the Kopeh Dagh (Iran, USSR) Landon, A.G.B.DA.(1975): 278 (1275): 1-28.
Wadati, K., 1933- On the travel time of earthquake waves. Part. II. Geophys. Mag., 7, 101–111
فصلنامه علمی علوم زمین
دوره 27، شماره 108
شهریور 1397
صفحه 95-104
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار