نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 تربیت مدرس

2 گروه زمین شناسی، دانشگاه خوارزمی

3 گروه ژئومورفولوژی، دانشگاه تهران

چکیده

در ابتدا نقشه پراکنش خندق با استفاده از عملیات میدانی گسترده و تفسیر عکس‌های هوایی تهیه گردید و از تعداد 172 خندق 70 درصد (121 خندق) به منظور مدل‌سازی و 30 درصد (51 خندق) به منظور صحت‌سنجی مورد استفاده قرار گرفت. در گام بعد، برای انتخاب پارامترها، پس از شناسایی اولیه آنها، تست هم خطی با استفاده از شاخص‌های ضریب تحمل و عامل تورم واریانس بین پارامترها انجام و پارامترهایی که دارای هم‌خطی بودن به علت کاهش دقت مدل از جریان مدل‌سازی حذف شدند، در نهایت 12پارامتر به منظور مدل‌سازی انتخاب گردیدند. نتایج حاصل از تعیین اهمیت معیارها با روش شاخص آنتروپی نشان داد که پارامترهای ارتفاع، لیتولوژی و NDVI بیشترین تاثیر را در رخداد خندق‌ها داشته‌اند. به منظور صحت‌سنجی مدل از نرخ پیش بینی و نرخ موفقیت و همچنین شاخص SCAI استفاده گردید. نتایج صحت سنجی نشان داد که مدل ترکیبی با نرخ پیش‌بینی 956/0 (6/95درصد) و نرخ موفقیت 923/0 (3/92 درصد) دارای دقت پیش بینی عالی بوده و نسبت به روش‌های شاخص آنتروپی و شواهد وزن یقینی با نرخ پیش‌بینی 932/0 و 917/0 و نرخ موفقیت 911/0 و 901/0 دارای دقت بالاتری می باشد. طبق نتایج شاخص SCAI، قدرت تفکیک طبقات در مدل ترکیبی مناسب بوده است. طبق نتایج 95/28 درصد از منطقه مطالعاتی در کلاس حساسیت زیاد و خیلی‌زیاد قرار گرفته است. نتایج این پژوهش می‌تواند مورد استفاده برنامه‌ریزان کاربری اراضی در جهت توسعه فعالیت های عمرانی قرار گیرد

کلیدواژه‌ها

موضوعات

کتابنگاری
رجب‎زاده، ح. ا.، نظری سامانی، ع. ا.، احمدی، ح. و مهرابی،  ع. ا.، ۱۳۹۲- بررسی و تحلیل عوامل و آستانه‎های محیطی مؤثر بر فرسایش خندقی با تأکید بر شرایط توپوگرافی و پوشش زمین (مطالعه موردی: حوزه آبخیز کلوچه بیجار)، اولین همایش ملی برنامه‎ریزی، حفاظت از محیط زیست و توسعه پایدار، همدان، انجمن ارزیابان محیط زیست هگمتانه.
سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، 1378- نقشه‎های توپوگرافی 1:50000، لجنه ورقه 7062II، دزج7062IV ، کوه کله قوچ ورقه 6962II و شاهرود ورقه 6962I.
سازمان زمین‎شناسی کشور، 1377- نقشه زمین‎شناسی 1:100000 برگه‎های شاهرود و بسطام.
عرب‎عامری، ع. ر.، شیرانی، ک. و رضایی، خ.، 1396الف- ارزیابی مقایسه‌ای روش‌های احتمالاتی وزن واقعه و نسبت فراوانی در پهنه بندی خطر زمین لغزش (مطالعه موردی: حوضه آبخیز ونک)، پژوهشنامه مدیریت حوزه آبخیز، سال 8، شماره 15، صص. 147 تا 160.
عرب‎عامری، ع.ر.، شیرانی، ک. و تازه، م.، 1396ب- آنالیز عددی عوامل موثر در رخداد زمین‌لغزش و پهنه‌بندی حساسیت آن با روش‌های رگرسیون لجستیک و رگرسیون چندمتغیره خطی (مطالعه موردی: حوضه ماربر)، مرتع و آبخیزداری، سال 70، شماره 1، صص. 151 تا 168. 
منصوری، م.، شیرانی، ک.، قاضی‌فرد، ا. و امامی، س. ن.، 1395- پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش به روش‌های آنتروپی و وزن شاهد (مطالعه موردی: منطقه دو آب صمصامی استان چهارمحال و بختیاری)، علوم زمین، سال 26، شماره 102، صص. 267 تا 280. 
 
References
Arabameri, A. and Pourghasemi, H. R., 2019- Spatial Modeling of Gully Erosion Using Linear and Quadratic Discriminant Analyses in GIS and R. Edit; Pourghasemi, H. R., Gokceoglu, C. Spatial Modeling in GIS and R for Earth and Environmental Sciences. First edition. Elsevier publication. p.796.
Arabameri, A., Pourghasemi, H. R. and Cerda, A., 2017a- Erodibility prioritization of sub-watersheds using morphometric parameters analysis and its mapping: A comparison among TOPSIS, VIKOR, SAW, and CF multi-criteria decision making models. Science of the Total Environment, V. 613–614, p. 1385- 1400.
Arabameri, A., Pourghasemi, H. R. and Yamani, M., 2017b- Applying different scenarios for landslide spatial modeling using computational intelligence methods. Environmental Earth Sciences, V. 76, p. 832.
Arabameri, A., Pradhan, B. and Rezaei, K., 2019a- Gully erosion zonation mapping using integrated geographically weighted regression with certainty factor and random forest models in GIS. Journal of environmental management, V. 232, p. 928- 942.
Arabameri, A., Pradhan, B. and Rezaei, K., 2019b- Spatial prediction of gully erosion using ALOS PALSAR data and ensemble bivariate and data mining models. Geosciences Journal, p.1- 18
Arabameri, A., Pradhan, B., Pourghasemi, H. R. and Rezaei, K., 2018a- Identification of erosion-prone areas using different multi-criteria decision-making techniques and GIS. Geomatics, Natural Hazards and Risk, V. 9, p. 1129- 1155.
Arabameri, A., Pradhan, B., Pourghasemi, H. R., Rezaei, K. and Kerle, N., 2018b- Spatial Modelling of Gully Erosion Using GIS and R Programing: A Comparison among Three Data Mining Algorithms. Applied sciences, V. 8, p. 1369.
Arabameri, A., Pradhan, B., Rezaei , K., Yamani, M., Pourghasemi, H. R.  and Lombardo, L., 2018c- Spatial modelling of gully erosion using Evidential Belief Function, Logistic Regression and a new ensemble EBF–LR algorithm. Land Degradation and Development, V. 29, p. 4035- 4049.
Arabameri, A., Rezaei, K., Pourghasemi, H. R., Lee, S. and Yamani, M., 2018d- GIS-based gully erosion susceptibility mapping: a comparison among three data-driven models and AHP knowledge-based technique. Environmental Earth Sciences, V. 77, p. 628.
Conforti, M., Aucelli, P. P., Robustelli, G. and Scarciglia, F., 2011- Geomorphology and GIS analysis formapping gully erosion susceptibility in the Turbolo streamcatchment (Northern Calabria, Italy). Natural Hazards, V. 56, p. 881- 898.
Chaplot, V., 2013- Impact of terrain attributes, parent material and soil types on gully erosion. Geomorphology, V. 186, p. 1- 11.
Conoscenti, C., Angileri, S., Cappadonia, C., Rotigliano, E., Agnesi, V. and Ma¨rker, M., 2014- Gully erosion susceptibility assessment by means of GIS-based logistic regression: a case of Sicily (Italy). Geomorphology, V. 204, p. 399- 411.
De ploey, J., 1989- A model for headcut retreat in rills and gullies. Catena, V. 14, p. 81- 86.
El Maaoui, M. A., Sfar Felfoul, M., Boussema, M. R. and Snane, M. H., 2012- Sediment yield from irregularly shaped gullies located on the Fortuna lithologic formation in semi-arid area of Tunisia. Catena, V. 93, p.  97- 104.
Ghorbani Nejad, S., Falah, F., Daneshfar, M., Haghizadeh, A. and Rahmati, O., 2016- Delineation of groundwater potential zones using remote sensing and GIS-based data-driven models. Geocarto International, V. 32, p. 167- 187.
Go´mez-Gutie´rrez, A., Conoscenti, C., Angileri, S. E., Rotigliano, E. and  Schnabel, S., 2015- Using topographical attributes to evaluate gully erosion proneness (susceptibility) in two mediterranean basins: advantages and limitations. Nat Hazards, V. 79, p. 291- 314.
Golestani, G., Issazadeh, L. and Serajamani, R., 2014- Lithology effects on gully erosion in Ghoori chay  tershed using RS and GIS. Int J Biosci, V. 4, p. 71- 76.
Kornejady, A., Heidari, K. and Nakhavali, M., 2015- Assessment of landslide susceptibility, semi-quantitative risk and management in the Ilam dam basin, Ilam. Iran. Environmental Resources Research, V. 3, p. 85- 109.
Lee, S., Hwang, J. and Park, I., 2013- Application of data-driven evidential belief functions to landslide susceptibility mapping in Jinbu, Korea, Catena, V. 100, p. 15- 30.
Lo, C. P. and Yeung, A. K. W., 2002- Concepts and Techniques of Geographic Information System. New Jersey: Pearson Education Inc.
Pourghasemi, H. R. and  Kerle, N., 2016- Random forests and evidential belief function-based landslide susceptibility assessment in Western Mazandaran Province, Iran. Environal Earth Sciences, V. 75, p.185.
Pourghasemi, H. R., Yousefi, S., Kornejady, A. and Cerdà, A., 2017- Performance assessment of individual and ensemble data-mining techniques for gully erosion modeling. Science of the Total Environment, V. 609, p. 764- 775.
Rahmati, O., Haghizadeh. A., Pourghasemi, H. R. and Noormohamadi, F., 2016- Gully erosion susceptibility mapping: the role of GIS based bivariate statistical models and their comparison. Nat Hazards, V. 82, p.1231- 1258.
Rahmati, O., Nazari Samani, A., Mahdavi, M., Pourghasemi, H. R. and Zeinivand, H., 2014- Groundwater potential mapping at Kurdistan region of Iran using analytic hierarchy process and GIS. Arabian Journal of Geosciences, V. 8, p. 7059- 7071.
Rahmati, O., Tahmasebipour, N., Haghizadeh, A., Pourghasemi, H. R. and Feizizadeh, B., 2017- Evaluating the influence of geo-environmental factors on gully erosion in a semi-arid region of Iran: An integrated framework. Science of the Total Environment, V. 579, p. 913- 927.
Regmi, N. R., Giardino, J. R. and Vitek, J. D., 2010- Modeling susceptibility to landslides using the weight of evidence approach: Western Colorado, USA. Geomorphology, V. 115, p. 172- 187.
Shafer, G., 1976- A mathematical theory of evidence, vol 1. Princeton University, Princeton.
Shrestha, S., Kang, T. S. and Suwal, M. K., 2017- An Ensemble Model for Co-Seismic Landslide Susceptibility Using GIS and Random Forest Method. ISPRS Int. J. Geo-Inf,  V. 6, p. 365.
Süzen, M. L. and Doyuran, V., 2004- A comparison of the GIS based landslide susceptibility assessment methods: multivariate versus bivariate. Environmental Geology, V. 45, p. 665- 679.
Tahmassebipoor, N., Rahmati, O., Noormohamadi, F. and Lee, S., 2016- Spatial analysis of groundwater potential using weights-of-evidence and evidential belief function models and remote sensing. Arabian Journal of Geosciences, V. 9, p. 79.
Torri, D., Poesen, J., Borselli, L., Bryan, R. and Rossi, M., 2012- Spatial variation of bed roughness in eroding rills and gullies. Catena, V. 90, p. 76- 86.
USDA-SCS, 1966- Procedure for determining rates of land damage, land depreciation, and volume of sediment produced by gully erosion. Technical Release No. 32. US GPO 1990-261-419:20727/SCS.US Government Printing Office, Washington, DC.
Youssef, A., Pradhan, B., Jebur, M. N. and El-Harbi, H., 2017- Landslide susceptibility mapping using ensemble bivariate and multivariate statistical models in Fayfa area, Saudi Arabia. Environmental Earth Sciences, V. 73, p. 3745- 3761.