نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد، گروه زمین‎شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج، کرج، ایران

2 کارشناسی ارشد، سازمان زمین‎شناسی واکتشافات معدنی کشور؛ مؤسسه ژئوفیزیک، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 استادیار، گروه زمین‎شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرج، کرج، ایران

4 دانشیار، پژوهشکده علوم زمین، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران

چکیده

بدون شک یکی از شواهد فعالیت­های زمین‎ساختی در هر منطقه پدیده زمین‎لرزه است که نقش اصلی را در تلفات جانی و خسارات مالی به خود اختصاص می­دهد . زمین‎لرزه معمولاً با ایجاد گسل­هایی همراه است که گاهی تا عمق پوسته زمین ادامه می­یابد. در مواردی که هیچ گونه نشانه یا عارضه‎ای از این گسل­ها در سطح زمین دیده نمی­شود لازم است تا با تلفیق دانش زمین‎شناسی و همچنین ابزارهای دورسنجی و ژئوفیزیکی شناخت دقیق‎تری از این گسل­ها و شاخه­های فرعی آن به دست آورد. گسل خزر در منطقه مورد مطالعه گسلی بنیادی و جنباست که حداقل 6 رخداد زمین‎لرز تاریخی به آن نسبت داده شده است. با توجه به فعالیت­های کواترنری این گسل شناخت آن در منطقه از اهمیت ویژه ‎ای برخوردار است به همین سبب جهت آشکارسازی بخش­های پنهان آن مطالعات زمین‎شناسی و ژئوفیزیکی در سایت تاریخی گوهرتپه از شهرستان بهشهر صورت گرفت. روش­های مقاومت ویژه با آرایش دوقطبی- دوقطبی در فواصل 10 و 20 متری به منظور تهیه مقاطع و نقشه­ها استفاده شد و با بررسی آنها و با توجه به موقعیت و عمق بی‎هنجاری­های به دست آمده در مراحل بعدی پروفیل­ها و شبکه­های جدیدی طراحی شد. به منظور دست‎یابی به نتایج دقیق‌تر، پیمایش مغناطیس‌سنجی سزیم بر روی 4 پروفیل صورت گرفت. داده­های به دست آمده از عملیات صحرایی و برداشت داده­ها و همچنین پردازش نهایی داده­ها در نرم‎افزار­های تخصصی تلفیق شده است. بر این اساس  تفسیر روشنی از ساختار­های زیر سطحی به خصوص گسلش و ناپیوستگی­ها در منطقه مورد مطالعه به دست آمد که حاکی از انطباق چشمگیر بی‌هنجاری­های به دست آمده با شواهد صحرایی است.

کلیدواژه‌ها

کتابنگاری
افتخارنژاد، ج.، 1359- تفکیک بخش‌های مختلف ایران از نظر وضع ساختمانی در ارتباط با حوزههای رسوبی، نشریه انجمن نفت، شماره 82.
حجت، آ. و رنجبر، ح.، 1391- اصول ژئوالکتریک کاربردی، مؤسسه انتشارات ستایش.
رجایی، م. و داودی­راد، ن.، 1389- مطالعات زمین‌شناسی و مکانیک­ سنگی با استفاده از روش­های ژئوفیزیکی، مجله علوم و زمین، جلد 13، صص. 15 تا 19.
علیان­نژاد، ع.، مرادی هرسینی، ک.، قرشی، م. و خادمی، س.، 1392- ارزیابی کارایی روش‎های ژئوالکتریک و ژئورادار در شناخت گسل‎های فرعی تهران، هشتمین همایش انجمن زمین‌شناسی مهندسی و محیط زیست ایران، دانشگاه فردوسی مشهد.
فردوسی، ح. و پیروز، ا.، 1382- تهیه مدل­های ریاضی و نرم­افزارهای مربوط برای اندازه‎گیری‌های ژئوالکتریکی گسل­ها و دایک­های قائم، پایان‎نامه کارشناسی ارشد، دانشکده مهندسی معدن، نفت و ژئوفیزیک، دانشگاه صنعتی شاهرود.
کاظم‎زاده،ع.، بیدهندی، م. و رضایی، م.، 1387- مطالعه مقاومت ویژه سازندی با استفاده از روش واحد­های جریان هیدرولیکی در مخازن کربناته، مجله علوم دانشگاه تهران، جلد 91، شماره 1، صص. 19 تا 71.
محمدی ویژه، م. و کامکار روحانی، ا. ق.، 1390- بررسی ساختارهای مدفون نزدیک سطح زمین با استفاده از روش­های  GPR و مقاومت ویژه: یک مورد مطالعاتی: فصلنامه علمی- پژوهشی علوم زمین، شماره 80، صص. 163 تا 170.
نبوی، م. ح.، 1355- دیباچه‎ای بر زمین‌شناسی ایران، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور، 129 ص.
 
References
Allen, M. B., Ghassemi, M. R., Shahrabi, M. and Qorashi, M., 2003- Accommodation of late Cenozoic oblique shortening in the Alborz range, northern Iran. Journal of Structural Geology 25, 659- 672.
Arbogast, J. S. and Franklin, M. H., 1999- Artificial neural networks and high speed resistivity modeling software speed reservoir characterization, Petroleum engineering international, Vol. 72, No. 5, pp. 57- 61.
Berberian, M. and King, G. C. P., 1981- Towards a paleogeography and tectonic evolution of Iran. Canadian Journal of Earth Sciences 18, 210- 265.
Berberian, M. and Yeats, R. S., 1999- Patterns of historical earthquake rupture in the Iranian plateau. Bulletin of the Seismological Society of America 89, 120- 139.
Dehghani, G. A. and Makris, J., 1983- The gravity field and crustal structure of Iran, Geol. Surv. Iran, Rep. No. 51, pp. 51-68.
Dobrin, M. B. and Savit, C. H., 1988- Introduction to geophysical prospecting, McGraw-Hill 867.
Helle, H. B., Bhatt, A. and Ursin, B., 2001- Porosity and permeability prediction from wireline logs using artificial neural networks a North Sea case study, Geophysical Prospecting, No. 49, pp. 43- 444.
Jackson, J., Priestley, K., Allen, M. and Berberian, M., 2002- Active tectonics of the South Caspian Basin. Geophysical Journal International 148, 214- 245.
Mooney, H. M. 1980- Hand book of engineering geophysics, Vol. 2, Bison Instrument, Minneapolis.
Rashed, M., Kawamura, D., Nemoto, H. and Nakagawa, K., 2004- Ground pentrating radar investigations across the Uemachi Fault, Osaka, Japan, Journal of Applied Geophysics, 53(2-3): 63-75, DOI: 10.1016/S0296-9851(03)00028-4.
Stocklin, J., 1974- Northern Iran: Alborz Mountains. In: Spencer, A.M. (Ed.), Mesozoic– Cenozoic Belts: Geological Society of London, Special Publications, 4, pp. 213- 234.
Telford, W. M., Geldart, L. P. and Sheriff, R. E., 1990- Applied geophysics, second edition.
Wong, P., Tamhane, D. and Aminzadeh, F., 2000- A soft computing Approach to Integrate Well logs and geological clusters for Petrophysical Prediction, Third conference and Exposition on petroleum Geophysics, New Delhi, 4pp.