نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار، گروه زمینشناسی معدنی و آب، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
2 دکترا، گروه زمینشناسی اقتصادی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
چکیده
رخداد منگنز کامیاران در 20 کیلومتری شمال غرب شهر کامیاران و جنوب استان کردستان واقع شده است. این کانسار به لحاظ ساختاری در زون برخوردی زاگرس-سنندج سیرجان شمالی قرار گرفته و مرتبط با افیولیت های زاگرس است. کانی زایی منگنز بصورت عدسی های منظم دنبال هم در بین واحدهای شیل و چرت رادیولاریتی افیولیت های این منطقه دیده می شود. این پژوهش بر پایه ارتباطات صحرایی، کانی شناسی و ژئوشیمی صورت گرفته است. مطالعه کانی شناسی و بافتی نشان می دهد کانی های براونیت و اوتکسیت بصورت اولیه و کانی پیرولوزیت بصورت ثانویه مهمترین کانی های منگنز دار کانسار کامیاران هستند. نسبت بالای سیلیسیم و فسیل های رادیولاریتی موجود در چرت‌های منگنزدار نشان دهنده تشکیل در اعماق اقیانوس است. نسبت متغیر Mn/Fe و نسبت بالای عناصر ردیاب مانند باریم و استرانسیم تاثیر منشاء سیالات گرمابی را پیشنهاد می دهد. با این وجود، وجود فسیل های رادیولاریتی، نهشت لایه مانند و برخی ویژگی های ژئوشیمایی تاثیر منشاء رسوبی را نیز پیشنهاد می دهد
کلیدواژه‌ها
موضوعات
کتابنگاری
ابراهیمی، ب.، 1382- بررسی زمینشیمیایی اندیس‌های منگنز کمربند رودان- بشاگرد، پایاننامه کارشناسیارشد، دانشگاه شیراز.
آقانباتی، س. ع.، 1383- زمینشناسی ایران، سازمان زمینشناسی و اکتشافات مواد معدنی کشور، 586 ص.
امامعلیپور، ع.، 1389- بررسی کانی شناسی و ژئوشیمی نهشته های منگنز- آهن در تهنشست های افیولیتی شمال چالدران، شمال باختر ایران. فصلنامه بلورشناسی و کانیشناسی ایران، سال هجدهم، شماره یکم، صص. 3 تا 14.
برقی، ب.، 1396- بررسی زمینشناسی، ژئوشیمی، نحوه تشکیل و عوامل کنترل‌کننده کانه‌زایی در ذخایر منگنز در اطراف بیرجند، خراسان جنوبی، شرق ایران، رساله دکترا، دانشگاه تبریز.
حسینی، س. ر.، 1395- کانیشناسی، ژئوشیمی والگوی پیدایش کانسارمنگنز فرومد، شرق شاهرود، پایاننامه کارشناسیارشد، دانشگاه صنعتی شاهرود.
دولتیاری، غ.، 1390- پترولوژی سنگ‌های آتشفشانی منطقه منامین (جنوب شرق هشتجین) با نگرشی بر کانه‌زایی منگنز، پایاننامه کارشناسیارشد، دانشگاه زنجان.
رجبزاده، م. ع. و زمانثانی، ن.، 1392- مطالعه کانه زایی منگنز همراه با مجموعه آمیزه رنگین افیولیت نیریز در منطقه آباده طشک استان فارس با استفاده از دادههای کانیشناسی و ژئوشیمیایی. مجله زمینشناسی اقتصادی، شماره دوم، جلد پنجم، صص. 201 تا 214.
رجبزاده، م. ع. و زمانثانی، ن.، 1393- مطالعه کانه‌زایی منگنز در مجموعههای آمیزه رنگین افیولیتی در مناطق بشاگرد و رودان استان هرمزگان با استفاده از دادههای کانیشناسی و ژئوشیمیایی. فصلنامه ژئوشیمی، سال سوم، شماره یکم، صص. 411 تا 418.
زارسوندی، ع. ر.، سپهوند، م.، پورکاسب، ه. و رضایی، م.، 1393- مطالعه کانیشناسی و بافتی کانسار منگنز سرخوند، هرسین؛ شواهدی بر فرآیندهای کانهساز. هجدهمین همایش انجمن زمینشناسی ایران، تهران.
زراسوندی، ع. ر.، رضایی، م.، پورکاسب، م. و ساکی، ع.، 1392- بررسی فرآیندهای اولیه و ثانویه در کانسار منگنز نصیرآباد، جنوب نیریز، با استفاده از کانیشناسی و زمینشیمی ایزوتوپهای سرب. مجله زمینشناسی اقتصادی، شماره اول، جلد پنجم، صص. 37 تا 47.
زرینکوب، م.ح.، کلاگری، ع. ا. و برقی، ب.، 1388- کانیشناسی و چگونگی پیدایش منگنز کمرتلار در خاور بیرجند (استان خراسان جنوبی)، فصلنامه بلورشناسی و کانیشناسی ایران، سال هفدهم، شماره دوم، صص. 309 تا 318.
سپهوند، م.، 1393- زمینشناسی، زمینشیمیایی و تعیین ژنز کانسار منگنز سرخوند، جنوب غرب هرسین، استان کرمانشاه، پایاننامه کارشناسیارشد، دانشگاه شهید چمران اهواز.
صادقیان، م. و دلاور، س. ت.، 1385- نقشه زمینشناسی 1:100000 کامیاران، سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور.
فردوست، ف.، 1371- مطالعه کانیشناسی و تعیین ژنز کانسار منگنز ون‍ارچ ق‍م، پایاننامه کارشناسیارشد، دانشگاه تربیت معلم تهران.
Referenes
Adachi, M., Yamamoto, K. and Sugisaki, R., 1986- Hydrothermal chert and assoicated siliceous rocks from the northern Pasific: their geological significance as indication of ocean ridge activity. Sedimentary Geology, 47: 125- 148. https://doi.org/10.1016/0037-0738(86)90075-8.
Ahmadi Khalaji, A., Esmaeily, D., Valizadeh, M. V. and Rahimpour, H., 2007- Petrology and geochemistry of the granitoid complex of Boroujerd, Sanandaj–Sirjan zone, western Iran. Journal of Asian Earth Sciences, 29: 859- 877.DOI: 10.1016/j.jseaes.2006.06.005.
Alavi, M., 1991- Sedimentary and structural characteristics of the Paleo-Tethys remnants in northeastern Iran.Geological Society of America Bulletin 103: 983- 992. https://doi.org/10.1130/0016-7606 (1991)1032.3.CO;2.
Azizi, H. and Jahangiri, A., 2008- Cretaceous subduction-related volcanism in the northern Sanandaj-Sirjan Zone, Iran. Journal of Geodynamics, 45: 178- 190. DOI: 10.1016/j.jog.2007.11.001.
Azizi, H. and Moinevaziri, H., 2009- Review of the tectonic setting of Cretaceous to Quaternary volcanism in northwestern Iran. Journal of Geodynamics, 47: 167- 179. DOI: 10.1016/j.jog.2008.12.002.
Barghi, B., Calagari, A. A., Zarrinkoub, M. H. and Simmonds, V., 2017- Geological and Geochemical Investigation of Three Ophiolite‐Hosted Manganese Prospects, Southeast of Birjand, South Khorasan, East of Iran. Resource Geology, 67(4): 414- 425. https://doi.org/10.1111/rge.12139.
Berberian, M. and King, G. C. P. 1981- Toward a paleogeography and tectonic evolution of Iran. Canadian Journal of Earth Sciences, 8: 210- 265. https://doi.org/10.1139/e81-019.
Bonatti, E., Kraemer, T. and Rydel, H., 1972- Classification and genesis of submarine iron– manganese deposits. In: Horn, D.R. (Ed.), Ferromanganese Deposits on the Ocean Floor. Natl. Sci. Found., Washington, D. C., pp. 149- 166. Contract Number N00014-57-A-0201-0013.
Brusnitsyn, A. I. and Zhukov, G. I., 2012- The South Faizuly Manganese Deposit in the Southern Urals: Geology, Petrography, and Formation Conditions. Lithology and Mineral Resources, 40 (1): 30–47. DOI: 10.1007/s10987-005-0004-1.
Choi, J. H. and Hariya, Y., 1992- Geochemistry and depositional environment of Mn oxide deposits in the Tokora Belt, norteastern Hokkaido, Japan. Economic Geoligy, 87: 1265- 1274. https://doi.org/10.2113/gsecongeo.87.5.1265.
Crerar, D. A., Namson, J., Chyi, M. S., Williams, L. and Feigenson, M. D., 1982- Manganiferous cherts of the Franciscan assemblage: I. General geology, ancient and modern analogues, and implications for the hydrothermal convection at oceanic spreading centers. Economic Geology, 77: 519- 540. https://doi.org/10.2113/gsecongeo.77.3.519.
Delian, F., 1994- Geological and Geochemical Research of the Manganese Ore Bed (in Chinese), M1. Weather Publishing Press, Beijing.
Esna-Ashari, A., Tiepolo, M., Valizadeh, M. V., Hassanzadeh, J. and Sepahi, A. A., 2012- Geochemistry and zircon U–Pb geochronology of Aligoodarz granitoid complex, Sanandaj- Sirjan Zone, Iran. Journal of Asian Earth Sciences, 43: 11–22. DOI: 10.1016/j.jseaes.2011.09.001.
Fernandez, A. and Moro, M. C., 1998- Origin and depositional environment of Ordovician stratiform iron mineralization from Zamora (NW Iberian Peninsula). Mineralium Deposita, 33: 606- 619. https://doi.org/10.1007/s001260050176.
Ghasemi, A. and Talbot, C. J., 2006- A new tectonic scenario for the Sanandaj Sirjan Zone (Iran). Journal of Asian Earth Sciences, Volume 26, Issue 6, p. 683- 693. 10.1016/j.jseaes.2005.01.003.
Hein, J. R., Schulz, M. S., Dunham, R. E., Stern, R. J. and Bloomer, S. H., 2008- Diffuse flow hydrothermal manganese mineralization along the active Mariana and southern Izu-Bonin arc system, western Pacific. Journal of Geophysical Research, 113: 1- 29. https://doi.org/10.1029/2007JB005432.
Jach, R. and Dudek, T., 2005- Origin of a Toarcian manganese carbonate/silicate deposit from the Krízna unit, Tatra Mountains, Poland. Chemical Geology. 224: 136- 152. DOI: 10.1016/j.chemgeo.2005.07.018.
Jowitt, M. S., 2008- Field, petrological and geochemical constraints on the release of base metals into hydrothermal fluids in Cyprus-type Volcanogenic Massive Sulphide (VMS) systems: an investigation of the Spilia- Kannavia epidosite zone, Troodos ophiolite, Cyprus. PhD thesis, University of Leicester. http://dx.doi.org/10.1016/j.oregeorev.2017.06.015 0169.
Karakus, A., Yavuz, B. and Koc, S., 2010- Mineralogy and major trace element geochemistry of the haymana manganese mineralizations, Ankara, Turkey. Geochemistry International, 48: 1014- 1027. Doi: 10.1134/S001670291010006X.
Keith, M., Haase, M. K., Klemd, R., Krumm, S. and Strauss, H., 2016- Systematic variations of trace element and sulfur isotope compositions in pyrite with stratigraphic depth in the Skouriotissa volcanic-hosted massive sulfide deposit, Troodos ophiolite, Cyprus. Chemical Geology, 423: 7- 18. https://doi.org/10.1016/j.chemgeo.2015.12.012.
Mahmoudi, S., Corfu, F., Masoudi, F., Mehrabi, B. and Mohajjel, M., 2011- U–Pb dating and emplacement history of granitoid plutons in the northern Sanandaj–Sirjan Zone, Iran. Journal of Asian Earth Sciences, 41: 238- 249. DOI: 10.1016/j.jseaes.2011.03.006.
Mohajjel, M. and Fergusson, C. L., 2014- Jurassic to Cenozoic tectonic of the Zagros orogeny in northwestern Iran. J. international geology review. 56: 263- 287. https://doi.org/10.1080/00206814.2013.853919.
Monnin, C., Wheat, C. G., Dupre, B., Elderfield, H. and Mottl, M. J., 2001- Barium geochemistry in sediment pore waters and formation waters of the oceanic crust on the eastern flank of the Juan de Fuca Ridge (ODP Leg 168). Geochemistry, Geophysics, Geosystems, 2 (1): 1008- 1027. https://doi.org/10.1029/2000GC000073.
Moser, L. D. and Page, N. J., 1988- Descriptive and grade- tonnage models of volcanogenic manganese deposits in oceanic environments- a modification, U.S Geological Survey. https://doi.org/10.3133/b1811.
Mücke, A., Adjimah, K. and Annor, A., 1999- Mineralogy, petrography, geochemistry and genesis of the Paleoproterozoic Birimian manganese-formation of Nsuta/Ghana. Mineralium Deposita, 34: 297- 311. Doi: 10.1007/s001260050205.
Nakagawa, M., Santosh, M. and Maruyama, S., 2009- Distribution and mineral assemblages of bedded manganese deposits in Shikoku, Southwest Japan: implications for accretion tectonics. Gondwana Research, 16: 609- 621. https://doi.org/10.1016/j.gr.2009.05.003.
Nakagawa, M., Santosh, M. and Maruyama, S., 2011- Manganese formations in the accretionary belts of Japan: Implications for subduction–accretion process in an active convergent margin. Journal of Asian Earth Sciences, 42: 208- 222. Doi: 10.1016/j.jseaes.2011.04.005.
Nicholson, K., 1992- Contrasting mineralogical–geochemical signatures of manganese oxides’ guides to metallogenesis. Economic Geology, 87: 1253- 1264. https://doi.org/10.2113/gsecongeo.87.5.1253.
Nicholson, K., Nayak, V. K. and Nanda, J. K., 1997- Manganese ores of the Ghoriajhor Monmunda area, Sundergarh District, Orissa, India: geochemical evidence for a mixed Mn source. Geological Society of London Special Publications, 119: 117- 121. Doi: 10.1144/GSL.SP.1997.119.01.08.
Öksüz, N., 2011- Geochemical characteristics of the Eymir (Sorgun-Yozgat) manganese deposits, Turkey. Journal of Rare Earths, 29 (3): 287- 296. https://doi.org/10.1016/S1002-0721(10)60446-2.
Peters, T. J., 1988- Geochemistry of manganese-bearing cherts associated with Alpine ophiolites and the Hawasina formations in Oman. Marine Ceol., 84: 229- 238. https://doi.org/10.1016/0025-3227(88)90103-X.
Polgári, M., Hein, J. R., Vigh, T., Szabó-Drubina, M., Fórizs, I., Bíró, L., Müller, A. and Tóth, A. L., 2012- Microbial processes and the origin of the Úrkút manganese deposit, Hungary. Ore Geology Reviews, 47: 87- 109. DOI: 10.1130/G33304.1.
Sasmaz, A., Turkyilmaz, B., Ozturk, N., Yavuz, F. and Kumral, M., 2014- Geology and geochemistry of Middle Eocene Maden complex ferromanganese deposits from the Elazıg-Malatya region, eastern Turkey. Ore Geology Reviews, 56: 352- 372. http://dx.doi.org/10.1016/j.oregeorev.2013.06.012.
Shah, M. T. and Khan, A., 1999- Geochemistry and origin of Mn-deposits in the Waziristan ophiolite complex, north Waziristan, Pakistan. Mineralium Deposita, 34: 697- 704. Doi: 10.1007/s001260050228.
Shah, M. T. and Moon, C. J., 2007- Manganese and ferromanganese ores from different tectonic settings in the NW Himalayas, Pakistan. Journal of Asian Earth Sciences, 29: 455- 465. DOI: 10.1016/j.jseaes.2005.11.002.
Toth, J. R., 1980- Deposition of submarine crusts rich in manganese and iron. Geological Society of America Bulletin, 91: 44–54. ttps://doi.org/10.1130/0016-7606(1980)912.0.CO;2.
Wu, C., Zhang, Z., Xiao, J., Fu, Y., Shao, S., Zheng, C., Yao, J. and Xiao, Ch., 2016- Nanhuan manganese deposits within restricted basins of the southeastern Yangtze Platform, China: Constraints from geological and geochemical evidence. Ore Geology Reviews, 75: 76–99. DOI: 10.1016/j.oregeorev.2015.12.003.
Zarasvandi, A., Lentz, D., Rezaei, M. and Pourkaseb, H., 2013- Genesis of the Nasirabad manganese occurrence, Fars province, Iran: Geochemical evidences. Chemie der Erde, 73 (4): 495- 508. DOI: 10.1016/j.chemer.2013.02.003.
)