زمین ساخت
حمید نظری؛ ژان فرانسوا ریتز؛ آرا آواگیان
چکیده
رشته کوه البرز در شمال ایران بخشی از همگرایی بین ایران مرکزی و اوراسیا را در خود جای داده است. سازوکارکنونی آن شامل سازوکاری از تقسیمشدگی کرنش به همراه چرخش ساعتگرد حوضه خزر جنوبی است. گسلش راستالغز چپگرد و در امتداد کلی بخش داخلی البرز و گسلش معکوس مرزهای شمالی و جنوبی آن را تحت تأثیر قرار میدهد. پیش از این، پژوهشهایی چند به ...
بیشتر
رشته کوه البرز در شمال ایران بخشی از همگرایی بین ایران مرکزی و اوراسیا را در خود جای داده است. سازوکارکنونی آن شامل سازوکاری از تقسیمشدگی کرنش به همراه چرخش ساعتگرد حوضه خزر جنوبی است. گسلش راستالغز چپگرد و در امتداد کلی بخش داخلی البرز و گسلش معکوس مرزهای شمالی و جنوبی آن را تحت تأثیر قرار میدهد. پیش از این، پژوهشهایی چند به نرخ لغزش گسلهای فعال در قسمتهای داخلی و جنوبی پرداخته است. این پژوهش، دادههای جدیدی از چند و چون فعالیت این راندگی فعال و مهم را درجنوب کاسپین فراهم میکند. نشان میدهیم که گسل به طور کلی یک گسل پنهان است، که اغلب با ساختارهای چین و خم گسلی و گسلش پیشرونده همراه است. در قسمت مرکزی گسل درنزدیکی چمستان، سنسنجی رادیوکربن بر یک پادگانه قدیمی فراز یافته امکان تخمین کمینه لغزش عمودی 0.5 ±2.0 میلی متر در سال را فراهم میکند. با در نظر گرفتن شیب 34 درجهای برای گسل کمینه نرخ لغزش افقی 3 میلیمتر و حداقل نرخ لغزش در درازای صفحه گسلی تا 3.6 میلیمتر بر سال خواهد بود. این نتایج تأییدی است بر خطر لرزهای قابل توجه گسل خزر به عنوان یک ساختار گسلی سترگ و فعال در گسترهی البرز.
ابراهیم غلامی؛ سعید شرکاء؛ علی یساقی
چکیده
پهنه گسلی آشخانه با امتداد خاوری- باختری تا شمال باختری- جنوب خاوری در بخش شمال خاور ایران میان پهنههای زمینساختی البرز و کپهداغ جای گرفته است. در هشت پیمایش عمود بر پهنه گسلی ویژگیهای هندسی و نشانگرهای جنبشی مانند ساختار S-C، چینهای نامتقارن، خطوط لغزشی و پلههای گسلی اندازهگیری شد. با رسم نمودارهای استریوگرافی ...
بیشتر
پهنه گسلی آشخانه با امتداد خاوری- باختری تا شمال باختری- جنوب خاوری در بخش شمال خاور ایران میان پهنههای زمینساختی البرز و کپهداغ جای گرفته است. در هشت پیمایش عمود بر پهنه گسلی ویژگیهای هندسی و نشانگرهای جنبشی مانند ساختار S-C، چینهای نامتقارن، خطوط لغزشی و پلههای گسلی اندازهگیری شد. با رسم نمودارهای استریوگرافی عناصر ساختاری و رسم مقاطع عرضی، پهنه گسلی آشخانه سازوکار چیره وارون با مؤلفه امتدادلغز چپگرد نشان میدهد. تاقدیس دنقوزداغ در فرادیواره این گسل جزو چینهای وابسته به گسل و از نوع انتشار گسلی است. در بخش خاوری و در فرادیواره پهنه گسلی آشخانه، راندگیهایی مانند گسل کوه دوچنگ، بروج شمالی و بروج جنوبی همشیب با گسل آشخانه ایجاد شدهاند که نشاندهنده همگرایی بیشتر در بخش جنوب خاوری نسبت به بخش شمال باختری این پهنه گسلی است. مقاطع ساختاری هشتگانه نشاندهنده گسترش گسلهای راندگی و چینهای وابسته به گسل و همچنین رانش مواد به سوی جنوب تا جنوب باختر هستند. چگونگی قرارگیری پهنههای گسلی راندگی نشان از آن دارد که در این بخش از کپهداغ رشد ساختارهای راندگی از شمال به سوی جنوب تا جنوب باختر انجام میشود.
مهدی بهیاری؛ محمد محجل؛ مهناز رضاییان؛ محسن مؤید
چکیده
همتافت میشو در شمال باختر ایران برجستگی توپوگرافی شاخصی است که توسط گسلهای شناخته شدهای همچون گسل شمال میشو و گسل جنوب میشو دربر گرفته شده و پی سنگ پرکامبرین دارای رخنمون وسیعی در این منطقه است. دادههای ساختاری نشانگر این است که برافرازش کوههای میشو در ارتباط باگسلهای پیرامون این گوه ساختاری است و گسل شمال میشو (NMF) و گسل ...
بیشتر
همتافت میشو در شمال باختر ایران برجستگی توپوگرافی شاخصی است که توسط گسلهای شناخته شدهای همچون گسل شمال میشو و گسل جنوب میشو دربر گرفته شده و پی سنگ پرکامبرین دارای رخنمون وسیعی در این منطقه است. دادههای ساختاری نشانگر این است که برافرازش کوههای میشو در ارتباط باگسلهای پیرامون این گوه ساختاری است و گسل شمال میشو (NMF) و گسل جنوب میشو (SMF) به همراه گسل تسوج (TF) نقش چشمگیری در شکلگیری سیمای کنونی منطقه دارند. تلفیق دادههای ساختاری با دادههای دمازمانسنجی مشخص کرده که آغاز زمان برافرازش در بخشهای مختلف این گوه ساختاری متفاوت است. نتایج تجزیه 10 نمونه (Apatite Fission Track) AFT نشان میدهد که برش باختر میشو از اوائل پالئوسن 72.7±10.6 تا اواسط ائوسن 50.3±3.4 بیشترین نرخ برافرازش را داشته است ولی در مناطق مرکزی و خاوری، بیشترین نرخ برافرازش زمینساختی از اواسط میوسن 22.5±1.6 است. این تأخیر در برافرازش در مناطق مختلف میشو سبب عدم تطابق توپوگرافی و همچنین برونزد غیر یکنواخت پیسنگ بلورین در منطقه شده است. بررسی مقاطع همگن شده توپوگرافی کمینه و بیشینه نیز نشان میدهد که نرخ برافرازش در باختر منطقه بیشتر است. این اختلاف زمانی در نرخ برافرازش را میتوان در ارتباط با عملکرد گسلهای منطقه و چرخش بلوکها درون پهنههای گسلی تفسیر کرد.
فرزین قائمی؛ فرّخ قائمی
چکیده
ناحیه خراسان شمالی یکی از مناطق فعال زمینساختی ایران به شمار میآید. بیشتر گسلهای مهم در این ناحیه، از نوع راستالغز با مؤلفههای چپبر و راستبر است و گسلهای راندگی در درجه دوم اهمیت قرار دارند. بخشی از گسلهای راندگی، قدیمیتر از گسلهای راستالغز و بخشی دیگر جوانتر از آنها هستند و گسل فعال به شمار میآیند. این ...
بیشتر
ناحیه خراسان شمالی یکی از مناطق فعال زمینساختی ایران به شمار میآید. بیشتر گسلهای مهم در این ناحیه، از نوع راستالغز با مؤلفههای چپبر و راستبر است و گسلهای راندگی در درجه دوم اهمیت قرار دارند. بخشی از گسلهای راندگی، قدیمیتر از گسلهای راستالغز و بخشی دیگر جوانتر از آنها هستند و گسل فعال به شمار میآیند. این گسلها، نتیجه ایجاد انحنا درگسلهای راستالغز و تبدیل آنها به گسلهای معکوس هستند. گسلهای کواترنری، با توجه به نشانههای فعالیت، در ناحیه شناسایی شدهاند. چهار دسته درزه در ناحیه بررسی شده که دو دسته آنها کششی و دو دسته دیگر برشی هستند. مختصات تنشهای اصلی ایجاد کننده آنها عبارت است از: ()- ()- (). مجموعه گسلهای راستالغز جوان به صورت گسلهای همراه بر روی یکدیگر تأثیرگذار هستند. نمونه آن در زمینلرزه سال 1375 بر روی گسل یکه شاخ دیده میشود که حرکات کوچکی را در گسلهای بابا امان و قارلق ایجاد کرده است.