نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• زهره عظیم زاده ¹
• احمد جهانگیری ²
• امیلیو ساکانی ³
• یلدرم دیلک ⁴

¹ دکترا، سازمان صنعت، معدن و تجارت استان آذربایجان شرقی، تبریز، ایران

² استاد، دانشگاه تبریز، دانشکده علوم طبیعی، گروه زمین شناسی، تبریز، ایران

³ استاد، دانشگاه فرارا، دانشکده علوم، گروه زمین شناسی، فرار، ایتالیا

⁴ استاد، دانشگاه میامی، گروه زمین شناسی، آکسفورد، اوهایو، ایالات متحده امریکا

چکیده

توده گابرویی میشو با راستای تقریبی خاوری - باختری با طول 30 کیلومتر و عرض 7 کیلومتر در داخل سنگ‌های رسوبی کهر با سن اینفرا‌کامبرین نفوذ کرده‌است. دایک‌های میکروگابرویی این توده نفوذی را قطع کرده‌اند. گابروها ترکیب شیمیایی تقریباً یکنواختی داشته و شامل کانی‌های اصلی پلاژیوکلاز و پیروکسن بوده و کانی‌های فرعی شامل الیوین، آمفیبول، بیوتیت، فلدسپار پتاسیم و کانی‌های کدر (اپاک) می‌باشد. بافت این گابروها اغلب به‌صورت دانه‌ای (گرانولر) آشکار است. نتایح حاصل از تجزیه نقطه‌ای کلینوپیروکسن‌های گابروهای میشو توسط الکترون میکروپروب، ترکیب کلینوپیروکسن‌ها را در حد دیوپسید تا اوژیت نشان می‌دهد. ماگمای تشکیل دهنده کلینوپیروکسن‌های گابروها در نمودارهای مختلف غالبا" سری ماگمایی تولئیتی  و از نظر موقعیت زمین‌ساختی ویژگی‌های MORB را نشان  می‌دهند. بلورهای کلینوپیروکسن گابروها عموماً حاوی مقادیر SiO₂ بالا (wt%69/52-02/50)، عدد منیزیم [Mg/(Mg+Fe²⁺)] بالا و در حد (wt%42/82-59/78)، Al₂O₃ متغیر (wt%09/5-8/1)، TiO₂ پایین (wt%33/1-53/0) و Na₂O پایین (wt%47/0-21/0) و نسبت‌های پایین Al^[6]/Al^[4] (39/0-0) هستند که نشان‌دهنده شرایط تبلور نسبتاً فشار پایین ماگما است. دمای محاسبه شده برای کلینوپیروکسن‌ها در گابروها از 1027 تا 1306 درجه سانتی‌گراد متغیر بوده و فشار کمتر از 8 کیلوبار است. بررسی روند ترکیبات کلینوپیروکسن‌ها نشان می‌دهد که کلینوپیروکسن‌ها هیچ منطقه‌بندی را نشان نمی‌دهند و با سنگ زمینه در تعادل شیمیایی می‌باشند. اطلاعات بافتی و شیمی کانی نشان می‌دهد که کلینوپیروکسن‌ها احتمالاً از یک ماگمای تولئیتی مشتق شده از یک گوشته سنگ‌کره‌ای تهی شده متبلور می‌شوند که شیمی کل سنگ نیز این مطلب را تأیید می‌کند. نفوذ توده‌های گابرویی در یک رژیم زمین‌ساختی کششی کافت‌زایی به گسترش پوسته اقیانوسی پالئوتتیس در زمان کربنیفر آغازین در شمال باختری ایران انجامیده است.

کلیدواژه‌ها

• میشو
• گابرو
• کهر
• دیاباز
• کلینوپیروکسن
• پالئوتتیس
• کربنیفر آغازین

عنوان مقاله [English]

Using Clinopyroxene Composition in the Petrogenesis of the Gabbros from Misho Mountain in SW Marand- Northwestern Iran

نویسندگان [English]

• Z Azimzadeh ¹
• A Jahangiri ²
• E Saccani ³
• Y Dilek ⁴

¹ Ph.D., Industry, Mine and Trade Organization of East Azerbaijan, Tabriz, Iran

² Professor, University of Tabriz, Faculty of Natural Science, Department of Geology, Tabriz, Iran

³ Professor, Dipartimento di Scienze della Terra, Università di Ferrara, Ferrara, Italy

⁴ Professor, Department of Geology, University of Miamii, Oxford, Ohio

چکیده [English]

The Misho gabbroic massif with an east- west trend, 30 Km length and 7 Km wıdth is penetrated in the Infra-Cambrian Kahar  formation. The micro-gabbroic dykes have cut this intrusive massif. Gabbros have homogenous compositions and major phases are plagioclase and pyroxene and minor minerals are olivine, amphibole, biotite, K-feldespar and opaque minerals. Their texture is granular. The results of EMP analysis of clinopyroxenes show that they have diopside to augite compositions. In different diagrams, gabbros mostly show tholiitic composition with MORB affinities in tectonic setting. Pyroxenes generally have high SiO₂ (50.02-52.69 wt %), high Mg number [Mg/ (Mg+Fe²⁺)] (78.59-82.42wt %), variable Al₂O₃ (1.8–5.09 wt %), low TiO₂ (0.53-1.33 wt %), low Na₂O (0.21-0.47 wt %) contents and low Al ^[6]/Al ^[4] ratios (0-0.39), suggesting relatively low pressure crystallization conditions of the magma. The temperature calculated for the clinopyroxenes in gabbros is 1027-1306^oC and pressure is less than 8 Kbars. The investigations of variation trends of clinopyroxene compositions don’t show any zoning in clinopyroxenes and clinopyroxenes are in chemical equilibrium with other minerals in the rocks. The obtained textural and mineral chemical data, suggest that the clinopyroxenes may have crystallized from a tholiitic magma derived from a depleted lithospheric mantle. This is confirmed by the whole-rock chemistry. The gabbroic massif intrusion in a tectonic setting of extensional rifting followed by the opening of Paleotethyan oceanic crust in early Carboniferous in NW Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

• Misho
• Gabbro
• Kahar
• diabase
• Clinopyroxene
• Paleotethys
• Early Carboniferous