نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

منطقه نامق در شمال خاوری کاشمر، استان خراسان رضوی، و در مرکز کمربند ماگمایی خواف-کاشمر- بردسکن واقع شده است. زمین-شناسی منطقه پوشیده از سنگهای آتشفشانی ائوسن با ترکیب آندزیت تا ریولیت است که مورد نفوذ توده‌های نیمه عمیق با ترکیب مونزونیت، مونزودیوریت و دیوریت قرار گرفته‌اند. دگرسانی وسیعی کلیه واحدها را تحت تاثیر قرار داده است و شامل سیلیسی- سرسیتیک، آرژیلیک متوسط و پروپلیتیک می‌باشد. کانی‌سازی به شکل رگچه‌ای و افشان تشکیل شده و شامل کانیهای اولیه کالکوپیریت، پیریت، مگنتیت و طلا و کانیهای ثانویه گوتیت، هماتیت، مالاکیت و آزوریت است. آنومالی بالای مس تا بیش از یک درصد و طلا تا 12 گرم در تن در دگرسانی سیلیسی- سرسیتیک شدید دیده می‌شود. برمبنای مطالعه سیالات درگیر، دمای تشکیل کانی‌سازی بین 404 تا 551 درجه سانتیگراد بوده و از محلولی محتوی نمکهای NaCl و CaCl2 با درجه شوری بین 15 تا 23 درصد وزنی بوجود آمده است. کاهش دما و غلظت HCl در حین پدیده جوشش و کاهش دما بر اثر اختلاط سیال ماگمایی و متئوریتی مهمترین عامل تشکیل کانی‌سازی بوده است. شواهد موقعیت تکتونیکی، سنگ‌شناسی، گسترش و نوع دگرسانی ها، شکل و رخنمون کم کانی‌سازی و نوع کانه‌ها، آنومالی‌های ژئوشیمیایی، نوع سیالات درگیر و دما و شوری آنها نشان می‌دهد که کانی‌سازی منطقه نامق احتمالا بخش فوقانی یک کانسار مس- طلا پورفیری است. موقعیت تکتونیکی و شواهد ماگمایی- کانی‌سازی کمربند خواف- کاشمر- بردسکن می‌تواند آن را به یک ایالت متالوژنی مهم ذخایر پورفیری ایران تبدیل کند که نیاز به اکتشاف تفصیلی در آینده دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

کتابنگاری
الماسی، ع.، کریم­پور، م. ح.، ابراهیمی نصرآبادی، خ.، رحیمی، ب.، کلوتزلی، ا. و سانتوز، ج. ف.، 1394- زمین­شناسی، کانی­سازی، سن­سنجی U-Pb و ژئوشیمی ایزوتوپ­های Sr-Nd توده­های نفوذی شمال شرقی کاشمر، مجله زمین­شناسی اقتصادی، جلد 7، شماره 1، صص. 69 تا90.
بهروزی، ا.، 1366-  نقشه زمین­شناسی 1:100000 فیض آباد، سازمان زمین­شناسی و اکتشافات معدنی کشور.
کریم‎پور، م.ح.، سعادت، س. و ملکزاده شفارودی، ا.، 1381- شناسایی و معرفی کانی­سازی نوع (Cu–Au) Fe oxide و مگنتیت مرتبط با کمربند ولکانیکی- پلوتونیکی خواف- کاشمر- بردسکن. بیست و یکمین گردهمایی علوم زمین.
کریم­پور، م. ح.، سعادت، س. و ملکزاده شفارودی، ا.، 1385- ژئوشیمی، پترولوژی و کانی­سازی طلای- مس پورفیری تنورجه، مجله علوم دانشگاه تهران، جلد 33، شماره 3، صص. 173 تا 185.
گلمحمدی، ع.، کریم­پور، م. ح.، ملکزاده شفارودی، ا. و مظاهری، س. ا.، 1392- پترولوژی و سن­سنجی زیرکن به روش U-Pb در توده­های نفوذی مناطق A، C جنوبی و دردوی، معدن سنگ آهن سنگان خواف، مجله زمین­شناسی اقتصادی، جلد 5، شماره 2، صص. 155 تا 173.
مظلومی، ع. کریم­پور، م. ح.، رسا، ا.، رحیمی، ب. و وثوقی عابدینی، م.، 1387- کانسار طلای کوه زر تربت حیدریه، مدل جدیدی از کانی­سازی طلا، مجله بلورشناسی و کانی­شناسی ایران، شماره 3 ، صص. 363 تا 376.
ملکزاده شفارودی، ا.، 1388- زمین­شناسی، کانی­سازی، آلتراسیون ، ژئوشیمی، میکروترمومتری، مطالعات ایزوتوپی و تعیین منشاء کانی­سازی مناطق اکتشافی ماهرآباد و خوپیک، استان خراسان جنوبی، رساله دکتری (Ph.D) زمین­شناسی اقتصادی دانشگاه فردوسی مشهد، 600 ص.
ملکزاده شفاوردی، ا. و کریم­پور، م، ح.، 1391- زمین­شناسی، کانی­سازی و مطالعات سیالات درگیر کانسار سرب- روی- مس حوض رئیس، غرب ایران، مجله زمین­شناسی کاربردی پیشرفته، شماره 6، صص. 63 تا 73.
References
Beane, R. E., 1983- The Magmatic–Meteoric Transition. Geothermal Resources Council, Special Report 13: 245–253.
Calagari, A. A., 2004- Fluid inclusion studies in quartz veinlets in the porphyry copper deposit at Sungun, East-Azarbaidjan, Iran. Journal of Asain Earth Sciences 23: 179-189.
Fournier, R. O., 1999- Hydrothermal processes related to movement of fluid from plastic into brittle rock in the magmatic-epithermal environment. Economic Geology 94: 1193–1212.
Golmohammadi, A., Karimpour, M. H., Malekzadeh Shafaroudi, A. and Mazaheri, S. A., 2015- Alteration-mineralization, and radiometric ages of the source pluton at the Sangan iron skarn deposit, northeastern Iran. Ore Geology Reviews 65: 545–563.
Hezarkhani, A., 2006- Hydrothermal evolution of the Sar-Cheshmeh porphyry Cu–Mo deposit, Iran: Evidence from fluid inclusions. Journal of Asian Earth Sciences 28: 409-422.
Lecumberri-Sanchez. P., Steel-MacInnis. M. and Bodnar. R.J., 2012- A numerical model to estimate trapping conditions of fluid inclusions that homogenize by halite disappearance. Geochimica et Cosmochimica Acta 92: 14-22.
Malekzadeh Shafaroudi, A., Karimpour, M. H. and Golmohammadi, A., 2013- Zircon U–Pb geochronology and     petrology of intrusive rocks in the C-North and Baghak districts,  Sangan iron mine, NE Iran, Journal of Asian Earth Sciences 64: 256–271.
Roedder. E., 1984- Fluid inclusions. Reviews in Mineralogy 12, 644 pp.
Seward, T. M., 1973- Thio complexes of gold and the transport of gold in hydrothermal solutions. Geochimica et Cosmochimica Acta 37: 379-399.
Seward, T. M., 1991- The hydrothermal geochemistry of gold, in: Foster, R.P. (ed.), gold metallogeny and exploration, Blakie and Sons Ltd. 432 p.
Shafaii Moghadam, H., Li, X. H., Ling, X. X., Santos, J. F., Stern, R. J., Li, Q. L. and Ghorbani, G., 2015- Eocene Kashmar granitoids (NE Iran): Petrogenetic constraints from U–Pb zircon geochronology and isotope geochemistry. Lithos 216–217: 118–135.
Sheppherd., T. J., Rankin., A. H. and Alderton., D. H. M., 1985- A Practical Guide to Fluid Inclusion Studies. Blackie and Son, 239 pp.
Steele-MacInnis, M., Lecumberri-Sanchez, P. and Bodnar. R. J., 2012- HOKIEFLINCS-H2O-NACL: A Microsoft Excel spreadsheet for interpreting microthermometric data from fluid inclusions based on the PVTX properties of H2O–NaCl. Computer in Geosciences 49: 334–337.
Ulrich, T., Gunther, D. and Heinrich. C. A., 2002- Evolution of a porphyry Cu-Au deposit, based on LA-ICP-MS analysis of fluid inclusions: Bajo de la Alumbera, Argentina. Economic Geology 97: 1888-1920.
Whitney, D. L and Evans, B. W., 2010- Abbrevations for names of rock-forming minerals. American Minrealogist 95: 185-187.
Wilkinson, J. J., 2001- Fluid Inclusion in Hydrothermal Ore Deposits. Lithos 55: 229-272.