زمین شناسی اقتصادی
زهرا زندی؛ علیرضا جعفریراد؛ آرش گورابجیری پور؛ محمد لطفی
چکیده
کانسار اسکارن صاحب در کمربند دگرگونی سنندج– سیرجان، جنوب شرق سقز (کردستان) و در امتداد کنتاکت توده گرانیتوئیدی صاحب (الیگومیوسن) با سنگهای کربناته ناخالص (پرمین) تشکیل شده است و شامل دو زون اندواسکارن و اگزواسکارن است. اگزواسکارن با گسترش بیشتر به دو بخش گارنت اسکارن و اپیدوت اسکارن تقسیم میشود. قسمت عمده زون کانهدار ...
بیشتر
کانسار اسکارن صاحب در کمربند دگرگونی سنندج– سیرجان، جنوب شرق سقز (کردستان) و در امتداد کنتاکت توده گرانیتوئیدی صاحب (الیگومیوسن) با سنگهای کربناته ناخالص (پرمین) تشکیل شده است و شامل دو زون اندواسکارن و اگزواسکارن است. اگزواسکارن با گسترش بیشتر به دو بخش گارنت اسکارن و اپیدوت اسکارن تقسیم میشود. قسمت عمده زون کانهدار در بخش گارنت اسکارن متمرکز است. مجموعه کانی شناختی نسبتاً اکسیدی اسکارن صاحب شامل: گارنت (آندرادیت و گروسولار)، پیروکسن(دیوپسید-هدنبرگیت)، مگنتیت و هماتیت است. مگنتیت مهمترین و فراوانترین کانه اکسیدی کانسار است. بر مبنای شواهد صحرایی و با توجه به مطالعات میکروسکوپی نمونههای زون اسکارنی، دو مرحله آلتراسیون پیشرونده و پسرونده قابل تشخیص است. بر طبق نتایج به دست آمده از تجزیه نمونههای توده گرانیتوئیدی مولد اسکارن صاحب به روشهای XRF وICP-MS ترکیب این توده عمدتاً گرانیت تا گرانودیوریت- دیوریت، ازگرانیتوئیدهای تیپ I، متاآلومین و متعلق به سری کالک آلکالن غنی از پتاسیم است. گرانیتوئید صاحب از نظر جایگاه تکتونیکی با قوسهای آتشفشانی حاشیه قاره (VAG) مرتبط است.
سنگ شناسی
زهرا اعلمی نیا؛ زهرا رحمتی؛ حسین عزیزی
چکیده
گرانیتوئید دوروجین در شمال‌خاوری اصفهان، در بخش میانی پهنه ارومیه-دختر و در میان مجموعه آتشفشانی-رسوبی قرار گرفته است. کانسار آهن دوروجین، یکی از چند کانساری است که توده درونی دوروجین در سنگهای دربرگیرنده‌اش بطور پراکنده، پدید آورده است. طبق شواهد میکروسکوپی، مجموعه کانی‌های ولاستونیت، گارنت، پیروکسن (دیوپسید)، آمفیبول، اپیدوت، ...
بیشتر
گرانیتوئید دوروجین در شمال‌خاوری اصفهان، در بخش میانی پهنه ارومیه-دختر و در میان مجموعه آتشفشانی-رسوبی قرار گرفته است. کانسار آهن دوروجین، یکی از چند کانساری است که توده درونی دوروجین در سنگهای دربرگیرنده‌اش بطور پراکنده، پدید آورده است. طبق شواهد میکروسکوپی، مجموعه کانی‌های ولاستونیت، گارنت، پیروکسن (دیوپسید)، آمفیبول، اپیدوت، فلدسپار، کلسیت و کوارتز، کانسار دوروجین به رده اسکارن‌های کلسیم‌دار منسوب میشود که در دو مرحله پیشرونده و پسرونده شکل گرفتهاند. برپایه داده‌های تجزیه ریزکاوالکترونی، برخی گارنت‌ها در مرکز، آندرادیت (An92-97Gr1-5) و در حاشیه، گراندیت (An53-66Gr30-41Sp2-4) هستند. در ابتدا میانبارهای سیال آندرادیت با دمای 369 تا 444 درجه سانتیگراد و شوری 22/11 تا 96/12 درصد وزنی نمک طعام از سیالات ماگمایی منتج شده‌اند در حالیکه با تغییر شرایط اسیدیته محیط و بازشدن سامانه اسکارنی، میانبارهای سیال گراندیت، اپیدوت و کلسیت با دمای 221 تا 305 درجه سانتیگراد و شوری 4/0 تا 11/10 درصد وزنی نمک طعام، با آمیختگی و رقیقشدگی آبهای اولیه ماگمایی با آبهای جوی همراه شده‌اند. نسبت ایزوتوپی استرانسیوم گارنت که بین 70760/0 تا 70805/0 تغییر میکند نقش محلولهای ماگمایی را در تشکیل گارنت آندرادیتی نشان می‌دهد.
زمین شناسی اقتصادی
ساسان ملکی؛ علی اصغر کلاگری؛ کمال سیاه چشم؛ سعید علیرضایی
چکیده
کانسار آهن خاک‌سرخ در باختر شهرستان ندوشن در استان یزد قرار گرفته است. سنگ میزبان کانه‌زایی، واحدهای آهکی و سنگ آهک دولومیتی شده تریاس بالایی- ژوراسیک است که مورد نفوذ توده‌های گرانیتوییدی الیگومیوسن قرار گرفتهاند. کانی‌زایی آهن شامل مگنتیت بوده و سرپانتین باطله اصلی کانسنگ است. کانی‌های پهنه اسکارن عبارتند از دیوپسید، گارنت، ...
بیشتر
کانسار آهن خاک‌سرخ در باختر شهرستان ندوشن در استان یزد قرار گرفته است. سنگ میزبان کانه‌زایی، واحدهای آهکی و سنگ آهک دولومیتی شده تریاس بالایی- ژوراسیک است که مورد نفوذ توده‌های گرانیتوییدی الیگومیوسن قرار گرفتهاند. کانی‌زایی آهن شامل مگنتیت بوده و سرپانتین باطله اصلی کانسنگ است. کانی‌های پهنه اسکارن عبارتند از دیوپسید، گارنت، ترمولیت، سرپانتین، فلوگوپیت و اپیدوت. شاخص‌های کانی‌زایی در این منطقه عبارتند از وجود سرپانتین به عنوان کانی باطله اصلی، وجود واحدهای ماسه‌سنگ هورنفلسی میان توده‌های نفوذی و واحدهای سنگ‌آهک اسکارنی شده، وجود سولفیدهای Fe-Ni-Co-As، بالا بودن مقادیر Co, As, Zn و Mn در نتایج تجزیه شیمیایی مگنتیت و روندهای افزایش عیار Fe و کاهش میزان Mg مگنتیت در نتایج مینرال شیمی هم در مقیاس بلوری و هم در مقیاس کانسار. بر پایه ترکیب عناصر اصلی و جزیی وجود دو نسل مگنتیت مشهود بوده و ترکیب مگنتیت افزایش Fe و کاهش Al, Mg و Ti را تحت تأثیر فرایندهای تعادل دوباره نشان می‌دهد. نتایج داده‌های ژئوشیمی به خوبی با شاخص‌های مگنتیت تیپ گرمابی و اسکارن مطابقت دارد، از جمله مقادیر پایین Cr (کمتر از ppm 10)، مقادیر بالای Mg (2/2 تا 5/7 درصد)، مقادیر پایین TiO2 (01/0 تا 3/0 درصد)، مقادیر پایین و کمتر از حد تشخیص دستگاهی عناصر ناسازگار در ساختار مگنتیت، مانند Ag (کمتر از ppm 1)، Mo (کمتر از ppm 1) و Na (کمتر از 1/0 درصد)، و همبستگی مثبت آشکار بین Al و V در ترکیب مگنتیت. نمودارهای نسبت (wt% Ca+Al+Mn)/(wt% Ti+V) و نسبت TiO2/V2O5 برای داده‌های ژئوشیمی تأیید می‌کنند که کانه‌زایی در این محدوده از نوع کانسارهای اسکارنی است.
نازی مظهری؛ آزاده ملکزاده شفارودی؛ مجید قادری
چکیده
منطقه اکتشافی سنجدک I، از آنومالی‌های خاوری مجموعه کانسارهای سنگ‌آهن سنگان است. زمین‌شناسی این منطقه شامل ماسه‌سنگ‌ها و شیل‌های ژوراسیک، واحدهای اسکارنی و توده نیمه‌ژرف ترشیری با ترکیب بیوتیت سینوگرانیت و بیوتیت مونزونیت می‌باشد. به‌دلیل دگرسانی شدید در توده بیوتیت مونزونیت پورفیری، مطالعات ژئوشیمیایی بر روی توده بیوتیت ...
بیشتر
منطقه اکتشافی سنجدک I، از آنومالی‌های خاوری مجموعه کانسارهای سنگ‌آهن سنگان است. زمین‌شناسی این منطقه شامل ماسه‌سنگ‌ها و شیل‌های ژوراسیک، واحدهای اسکارنی و توده نیمه‌ژرف ترشیری با ترکیب بیوتیت سینوگرانیت و بیوتیت مونزونیت می‌باشد. به‌دلیل دگرسانی شدید در توده بیوتیت مونزونیت پورفیری، مطالعات ژئوشیمیایی بر روی توده بیوتیت سینوگرانیت متمرکز شده است. این توده گرانولار حاوی آلکالی‌فلدسپار، پلاژیوکلاز، کوارتز، بیوتیت و کانی‌های فرعی زیرکن، اسفن، آپاتیت و مگنتیت بوده و دگرسانی ضعیف سریسیتی، آرژیلیکی، و به‌ندرت سیلیسی در این توده مشاهده میشود. توده بیوتیت سینوگرانیت، غنی از سیلیس (7/68 تا 2/77 درصد وزنی) و پرآلومینوس بوده و از تبلور تفریقی یک ماگمای گرانیتی I و فقیر از P (میانگین P2O5 1/0 درصد وزنی) منشاء گرفته است. این توده متعلق به گرانیتوئیدهای نوع I و اکسیدان می‌باشد. مقادیر REE نشان‌دهنده آنومالی منفی Eu، غنی‌شدگی ملایم از LREE، الگوی مثبت تا نزدیک به مسطح از HREE و آنومالی منفی Ba، Sr، La، Ce، Ti و Eu است. همچنین براساس مقادیر Rb، Nb، Yb، Hf و Ta موقعیت تکتونیکی نمونه‌ها در محدوده زون فرورانش و بعد از تصادم قرار می‌گیرد.
مهمترین رخداد در منطقه اکتشافی سنجدک I نفوذ سیالات آهن‌دار در سنگهای کربناته، تبلور دوباره آنها، اسکارن‌زایی (پیشرونده و پسرونده) و نهشته شدن کانسار آهن است که با حضور کانی‌های کالک‌سیلیکاته توجیه میشود. اسکارن‌های منطقه براساس فراوانی کانی‌های کالک‌سیلیکاتی و نوع آنها به 4 زون گارنت اسکارن، فلوگوپیت اسکارن، اپیدوت اسکارن و آمفیبول اسکارن تفکیک شده‌اند. ترکیب گارنت‌ها براساس تجزیه ریزکاو الکترونی، آندرادیت- گروسولار (An 100-42.6 Gr 0-55.32 Sps 0-1.39) و پیروکسن‌ها از نوع دیوپسیدی- هدنبرگیتی
(Di 63-92 Hd 4-35 Jo 0.5-3.9) است. کانی‌سازی در این منطقه به‌صورت توده‌ای و چینه‌سان در سنگهای آهکی دولومیتی صورت گرفته وکانه اصلی مگنتیت است که با مقادیری پیریت، مالاکیت و اکسیدهای ثانویه آهن همراه می باشد. عیار آهن نیز 7/91 درصد بوده و مقدار گوگرد به 03/0 در صد می‌رسد.
آنومالی سنجدک I در امتداد خاوری کانسار دردوی (در بخش مرکزی معدن سنگان) قرار می‌گیرد و شباهت‌های ژئوشیمیایی توده‌های نفوذی، شیمی کانی‌های اسکارن و ترکیب پیروکسن‌ها و گارنت‌ها در این منطقه مؤید این مهم است که آنومالی سنجدک I، ادامه کانسار دردوی بوده که توسط گسل اصلی با روند جنوب‌خاور- شمال‌باختر از آن جدا شده است.
