زمین ساخت
فیروزه شواخی؛ سعید معدنی پور؛ ابراهیم راستاد
چکیده
منطقه جنوب در پایانه جنوب باختری سامانه گسلی قم- زفره در ایران مرکزی واقع است. تحلیل ساختاری این منطقه، نشان‌دهنده آن است که گسل‌های راندگی اولیه با روند عمومی خاوری– باختری تا شمال باختری– جنوب خاوری همچون گسل فسخود واقع به‌طور عمده مجموعه واحدهای رسوبی قدیمی پرمین– تریاس (سازندهای جمال، نایبند و شتری) را بر روی واحدهای ...
بیشتر
منطقه جنوب در پایانه جنوب باختری سامانه گسلی قم- زفره در ایران مرکزی واقع است. تحلیل ساختاری این منطقه، نشان‌دهنده آن است که گسل‌های راندگی اولیه با روند عمومی خاوری– باختری تا شمال باختری– جنوب خاوری همچون گسل فسخود واقع به‌طور عمده مجموعه واحدهای رسوبی قدیمی پرمین– تریاس (سازندهای جمال، نایبند و شتری) را بر روی واحدهای جوانتر رانده است. این مجموعه در ادامه توسط گسل‌های امتدادلغز با روندهای شمال باختر– جنوب خاور و شمال خاور– جنوب باختر قطع و جابجا شده‌اند. این مجموعه‌های امتدادلغز جوانتر از ائوسن، در ارتباط با فعالیت‌های راستالغز گسل قم- زفره بوده و رده‌های پایین‌تر منشعب شده از پهنه اصلی این گسل می‌باشند. تلفیق داده‌های ساختاری و شواهد زمان‌بندی تغییرشکل بدست آمده از ناپیوستگی‌های عمده نشانگر آن است که این منطقه در بازه زمانی قبل از کرتاسه زیرین چین‌خوردگی ناحیه‌ای را پشت سر گذاشته است و در ادامه در بازه زمانی کرتاسه زیرین مطابق با سایر بخشهای ایران مرکزی کشش ناحیه ای را متحمل شده است. راندگیهای مشاهده شده در منطقه، در بازه زمانی پس از کرتاسه زیرین در منطقه اتفاق افتاده است. و در نهایت تغییرشکل‌های جوانتر از الیگوسن مرتبط با رده‌های گسلی، گسل قم– زفره ساختارهای قدیمی‌تر را قطع و جابجا نموده است.
زمین شناسی اقتصادی
مریم جاویدی مقدم؛ محمد حسن کریم پور؛ آزاده ملکزاده شفارودی
چکیده
منطقه رشیدی بخشی از محدوده شمال‌خور بوده که در شرق ایران و در فاصله 120 کیلومتری شمال‌غرب بیرجند واقع است. پی‌جویی اولیه در این منطقه به کمک پردازش داده‌های ماهواره‌ای ASTER با استفاده از الگوریتم نقشه‌بردار زاویه طیفی سبب شناسایی پهنه‌های دگرسانی پروپلیتیک، آرژیلیک و اکسیدهای آهن گردید. این گستره شامل برونزدهایی از سنگهای ...
بیشتر
منطقه رشیدی بخشی از محدوده شمال‌خور بوده که در شرق ایران و در فاصله 120 کیلومتری شمال‌غرب بیرجند واقع است. پی‌جویی اولیه در این منطقه به کمک پردازش داده‌های ماهواره‌ای ASTER با استفاده از الگوریتم نقشه‌بردار زاویه طیفی سبب شناسایی پهنه‌های دگرسانی پروپلیتیک، آرژیلیک و اکسیدهای آهن گردید. این گستره شامل برونزدهایی از سنگهای آذرآواری متعلق به ائوسن با ترکیب آندزیتی تا ریولیتی می‌باشد که توسط دایک دیوریت‌پورفیری قطع شده‌اند. کانیسازی مس رگه‌ای در راستای سیستم شکستگی در واحد توف برش آندزیتی شکل گرفته است. کانیسازی رگه‌ای در دو مرحله شکل گرفته‌است که شامل: 1- کوارتز، پیریت، کالکوسیت و تنانتیت و 2- کوارتز، کالکوسیت، پیریت، اسفالریت می‌باشد. محدوده مقادیر δ18O اندازه‌گیری شده بر روی دو نمونه کوارتزی مربوط به مرحله اول و دوم کانیسازی به ترتیب 26/19 و 94/14 ‰ و δ18O سیال گرمابی در تعادل با کوارتز بر پایه دما به ترتیب 96/10 و 94/4 ‰ بوده که در محدوده آب‌های ماگمایی بوده و اختلاط با آب‌های جوی در مرحله دوم را آشکار می‌کند. بر پایه مطالعات زمین‌شناسی، ژئومتری رگه‌ای، داده‌های میانبارهای سیال و ایزوتوپی پایدار، کانسار مس رشیدی را می‌توان در رده کانسارهای مس رگه‌ای طبقه بندی نموده که در طول پهنه‌های گسلی تشکیل شده است.
زمین شناسی اقتصادی
نسرین خواجه محمدلو؛ علی اصغر کلاگری؛ کمال سیاه چشم؛ علی عابدینی
چکیده
اسکارن آهن- مس آغبلاغ در فاصله 21 کیلومتری شمال شهر اشنویه، جنوب غرب استان آذربایجان‌غربی واقع می‌باشد. نفوذ توده گرانیتی کرتاسه به درون سازندهای باروت، زاگون و لالون (کربناتی، شیلی و ماسه سنگی) به سن کامبرین با توسعه اسکارن تیپ کلسیک، هورنفلس و مرمر در منطقه مورد مطالعه همراه شده است. گارنت‌های اسکارن آغبلاغ به سری محلول جامد ...
بیشتر
اسکارن آهن- مس آغبلاغ در فاصله 21 کیلومتری شمال شهر اشنویه، جنوب غرب استان آذربایجان‌غربی واقع می‌باشد. نفوذ توده گرانیتی کرتاسه به درون سازندهای باروت، زاگون و لالون (کربناتی، شیلی و ماسه سنگی) به سن کامبرین با توسعه اسکارن تیپ کلسیک، هورنفلس و مرمر در منطقه مورد مطالعه همراه شده است. گارنت‌های اسکارن آغبلاغ به سری محلول جامد گروسولار-آندرادیت تعلق دارد که در آن آندرادیت فاز غالب (And>80) می‌باشد. این گارنتها همسانگرد و فاقد زونبندی می باشند. الگوی توزیع REE در این گارنت ها غنیشدگی LREE نسبت بهHREE و رخداد بیهنجاریهای منفی Eu/Eu* و Ce/Ce* را نشان می‌دهند. مقایسه الگوی توزیع REE در این گارنتها با واحدهای آذرینی (گرانیت، مونزونیت) و رسوبی (کربناتها و ماسهسنگها) مورد مطالعه نشان می‌دهد که REE موجود در گارنتها عمدتاً از سنگهای آذرین منشاء گرفتهاند تا از واحد های رسوبی. افزایش در نسبت Pr/Ybبه موازات افزایش REEΣ دلالت بر منشاء ماگمایی سیالات سازنده اسکارن آغبلاغ دارد. عدم تغییرات محسوس بین مقادیر Ce/Ce* با REEΣ حکایت از آن دارد که آب‌های جوی نیزممکن است تا اندازه ای در سیالات اسکارن ساز آغبلاغ شرکت داشته‌اند.
زمین شناسی اقتصادی
محمد جعفر کوپائی؛ ابراهیم راستاد؛ سعید معدنی پور؛ سجاد مغفوری
چکیده
توالی رسوبی کرتاسه زیرین در جنوب‌باختر اردستان در منطقه فسخود، از قدیم به جدید شامل توالی آواری-کربناته (Kc)، کربناته (Kl)، شیلی و مارنی (Km) و آهک ماسه‌ای و ماسه سنگی (Kls) می‌باشد. واحد Kls به عنوان واحد در برگیرنده کانسار، خود شامل چهار عضو است که کانه‌زایی کانسار یزدان در واحد ماسه‌سنگی عضو سوم به‌صورت یک افق چینه‌سان رخ داده است. مطالعات ...
بیشتر
توالی رسوبی کرتاسه زیرین در جنوب‌باختر اردستان در منطقه فسخود، از قدیم به جدید شامل توالی آواری-کربناته (Kc)، کربناته (Kl)، شیلی و مارنی (Km) و آهک ماسه‌ای و ماسه سنگی (Kls) می‌باشد. واحد Kls به عنوان واحد در برگیرنده کانسار، خود شامل چهار عضو است که کانه‌زایی کانسار یزدان در واحد ماسه‌سنگی عضو سوم به‌صورت یک افق چینه‌سان رخ داده است. مطالعات ساخت و بافت، وجود سه رخساره کانسنگی همراه با منطقه‌بندی عنصری را در این کانسار نشان می‌دهد که عبارتند از، رخساره رگه-رگچه‌ای، رخساره کانسنگ توده‌ای و رخساره کانسنگ لایه‌ای که از سولفیدهای لامینه جانشینی و نواری همروند با لایه‌بندی سنگ میزبان تشکیل شده است. مطالعات میانبارهای سیال و اندازه‌گیری دما و شوری آنها بر روی کانیهای اسفالریت، باریت و کوارتز در هر سه رخساره کانسنگی به‌صورت جداگانه نشان‌دهنده دمای همگن شدن بین 255-136 درجه سانتیگراد با میانگین دمایی 189 درجه سانتیگراد می‌باشد. همچنین، میزان شوری آنها بین 14/6-6 درصد وزنی نمک طعام (به طور میانگین 9/5 درصد وزنی نمک طعام) محاسبه گردیده است. مطالعات زمین‌شناسی، سنگ میزبان، ساخت و بافت، وجود رخساره‌های سه‌گانه کانسنگی همراه با منطقه‌بندی عنصری و همچنین مطالعات میانبارهای سیال نشان از بیشترین شباهت کانسار سرب-روی و باریت یزدان با کانسارهای سرب-روی Sedex دارد
زمین شناسی اقتصادی
محبوبه یعقوبی؛ ساسان باقری
چکیده
در شرق ایران، نهشته‌های کربناته ائوسن شمال‌غرب بیرجند در درون یک قوس‌ساختاری با تحدبی به سوی شمال‌غرب گسترش یافته است. این نهشته‌ها به شکل یک برگه‌‌ی نازک رانده شده بر روی یک بستر خمیری از شیل‌های کرتاسه فوقانی لغزیده و چین‌خورده است. مطالعه‌ی کمی و سازوکار دگرشکلی این برگه رانده امکان بررسی منشأ قوس ساختاری مذکور را فراهم ...
بیشتر
در شرق ایران، نهشته‌های کربناته ائوسن شمال‌غرب بیرجند در درون یک قوس‌ساختاری با تحدبی به سوی شمال‌غرب گسترش یافته است. این نهشته‌ها به شکل یک برگه‌‌ی نازک رانده شده بر روی یک بستر خمیری از شیل‌های کرتاسه فوقانی لغزیده و چین‌خورده است. مطالعه‌ی کمی و سازوکار دگرشکلی این برگه رانده امکان بررسی منشأ قوس ساختاری مذکور را فراهم ساخته است. به منظور نیل به چنین هدفی، شش پیمایش ساختاری به ترتیب چهار پیمایش به شکل شعاعی نسبت به قوس و دو پیمایش در عرض قوس صورت پذیرفته است. در این پیمایشها چینهای میان تا بزرگ مقیاس و همچنین گسلها و راندگیها در حد امکان اندازه‌گیری شده و سپس توسط نرمافزارMove به حالت قبل از دگرشکلی موازنه گردیدهاند. میزان کوتاه‌شدگی به ترتیب در برش‌های شعاعی از شرق به غرب %40-30 در برش A، %35-25در برش B، %45-35در برش C و %25-15در برش D، در برش‌های عرضی از جنوب به شمال به میزان %55-35 در برش E و %35-25 در برش F بوده است. مقایسه کوتاهشدگیها نشان می‌دهد که در دو انتهای شرقی و غربی قوس، و همچنین در راستای خط خمش در پروفیل E بیشترین مقدار بوده است. ما چنین الگوی کوتاه‌شدگی را به نوعی خمش(Buckling) در شمال‌غرب بیرجند نسبت میدهیم.
ژئوفیزیک
مرضیه شعبانی؛ ابوالفضل رضائی؛ زهره معصومی
چکیده
حوضه‌ی آبریز زنجانرود در سال‌های اخیر متحمل افت شدید تراز آب‌زیرزمینی شده است، بنابراین آگاهی از پراکندگی سفره‌های آب‌زیرزمینی منطقه ضروری می‌باشد. به منظور پتانسیل‌یابی منابع آب‌زیرزمینی از هفت زیرمعیار شیب، لیتولوژی، بارندگی، تراکم آبراهه، تراکم چشمه، تراکم خطوارگی و کاربری اراضی استفاده شد. برای وزن‌دهی به معیارها از ...
بیشتر
حوضه‌ی آبریز زنجانرود در سال‌های اخیر متحمل افت شدید تراز آب‌زیرزمینی شده است، بنابراین آگاهی از پراکندگی سفره‌های آب‌زیرزمینی منطقه ضروری می‌باشد. به منظور پتانسیل‌یابی منابع آب‌زیرزمینی از هفت زیرمعیار شیب، لیتولوژی، بارندگی، تراکم آبراهه، تراکم چشمه، تراکم خطوارگی و کاربری اراضی استفاده شد. برای وزن‌دهی به معیارها از مدل تحلیل سلسله مراتبی و برای تلفیق لایه‌ها در سیستم اطلاعات مکانی از مدل تاپسیس بهره گرفته شد. در نهایت، نقشه‌ی پتانسیل منابع آب‌زیرزمینی در چهار رده‌ی اهمیت (غنی، مناسب، ضعیف و بسیار ضعیف) بدست آمد. نتایج حاصل از مدل، با استفاده از موقعیت چاه‌های بهره‌برداری منطقه و روش‌های ژئوالکتریکی صحت‌سنجی شدند. محل چاه‌های با دبی بالاتر بیشتر درون پهنه‌ی اولویت اول (پتانسیل غنی) و برخی نیز درون پهنه‌ی اولویت دوم (پتانسیل مناسب) قرار دارند که این می‌تواند تاییدی بر صحت مدل باشد. همچنین مدل دوبعدی مقاومت ویژه و پلاریزاسیون القایی تطابق قابل قبولی با مدل حاصل از روش تاپسیس دارد. پهنه‌های با پتانسیل ضعیف، مناسب، بسیار ضعیف و غنی به ترتیب 35، 32، 29 و 4 درصد از مساحت حوضه را به خود اختصاص داده‌اند. پهنه‌های غنی و مناسب اکثرا در دشت گسترش دارند و سفره‌ی مناسب و وسیع در ارتفاعات زنجانرود وجود ندارد.
چینه شناسی و فسیل شناسی
مریم نادریان؛ الهه زارعی؛ خدیجه محمدخانی
چکیده
سازند دلیچای با لیتولوژی شیلی ـ مارنی با میان لایه‌های آهکی به ضخامت ۶۳۱ متر در برش درجزین در شمال شرق سمنان مورد بررسی قرار گرفت. این سازند در مرز زیرین خود به طور ناهمساز و با یک لایه کنگلومرایی بر روی سازند شمشک قرار می‌گیرد و در مرز بالایی خود به طور هم‌شیب و با گذر تدریجی توسط سنگ آهک‌های ستبر لایه سازند لار پوشیده میشود. جهت ...
بیشتر
سازند دلیچای با لیتولوژی شیلی ـ مارنی با میان لایه‌های آهکی به ضخامت ۶۳۱ متر در برش درجزین در شمال شرق سمنان مورد بررسی قرار گرفت. این سازند در مرز زیرین خود به طور ناهمساز و با یک لایه کنگلومرایی بر روی سازند شمشک قرار می‌گیرد و در مرز بالایی خود به طور هم‌شیب و با گذر تدریجی توسط سنگ آهک‌های ستبر لایه سازند لار پوشیده میشود. جهت تعیین محیط دیرینه از مطالعات میکروفاسیسی و مطالعات پالینولوژیکی (فراوانی و تنوع داینوسیست‌ها، نسبت داینوسیست‌های پروکسیمیت به کوریت، مطالعات پالینوفاسیسی و فاکتورهای حفاظت از مواد ارگانیکی) استفاده شد. بالا بودن درصد اسپور و حضور مواد آمرف شفاف به همراه فراوانی از فرامینیفرهای بنتیک دارای پوسته پورسلانوز و حضور داینوسیست‌های شاخصی چون Nannoceratopsis gracilis و Pareodinia ceratophora موید یک محیط کم‌عمق با شرایط احیایی (محیط لاگون) در قسمت‌های ابتدایی از برش مورد مطالعه است. به تدریج به سمت بالای برش مورد مطالعه افزایش تنوع و فراوانی داینوسیست‌ها بویژه فرم‌های کوریت به همراه کاهش نسبت اسپور و پولن و فیتوکلاست‌ها مشاهده می‌گردد. این شرایط به همراه ظهور فرامینیفرهای پلانکتون و افزایش تعداد آنها، فراونی رادیولرها و دوکفه‌ای پلاژیک به سمت بالای برش نشانه پیشروی و نهشته شدن در یک محیط دریایی باز است.
چینه شناسی و فسیل شناسی
میر امیر صلاحی؛ عباس قادری؛ علیرضا عاشوری؛ علی اصغر ثیاب قدسی
چکیده
در پژوهش حاضر جهت تفکیک بخشهای مختلف ردیف رسوبات پالئوژن حوضه رسوبی کپه‌داغ و تطابق ناحیه‌ای این حوضه با نواحی همجوار در منطقه آسیای میانی، از دوکفه‌ای‌های اویستر استفاده شده است. همچنین مطالعه دیرینه زیست جغرافیایی این فونا نیز مدنظر این پژوهش بوده است. بر این اساس، اجتماعات Pycnodonte-Oestra در انتهای سازند چهل کمان معرف زمان پالئوسن ...
بیشتر
در پژوهش حاضر جهت تفکیک بخشهای مختلف ردیف رسوبات پالئوژن حوضه رسوبی کپه‌داغ و تطابق ناحیه‌ای این حوضه با نواحی همجوار در منطقه آسیای میانی، از دوکفه‌ای‌های اویستر استفاده شده است. همچنین مطالعه دیرینه زیست جغرافیایی این فونا نیز مدنظر این پژوهش بوده است. بر این اساس، اجتماعات Pycnodonte-Oestra در انتهای سازند چهل کمان معرف زمان پالئوسن پسین و اولین ظهور گونه Flemingostrea hemiglobosa در قاعده سازند خانگیران نشانگر آغاز ائوسن است. همچنین، اجتماعات انواع گونهها و زیرگونههای مختلف زیرجنس Turkostrea در سازند خانگیران گویای بخش میانی ائوسن پیشین و تجمعات Sokolowia در بخش نزدیک به رأس سازند خانگیران نیز شاخص محدوده سنی لوتشین ـ بارتونین در نظر گرفته شده‌اند. این ویژگی‌ها در تطابق کامل با اجتماعات ثبت شده از فونای دوکفه‌ای در سایر نقاط آسیای میانه نظیر حوضههای آمودریا، فرغانا، افغان ـ تاجیک و تریم چین بوده و نشان از تاریخچه زمین شناسی یکسان حوضههای فوق در طول پالئوژن دارند که در نتیجه آن، حضور انواع تاکسای نرمتنان شناسایی شده در حوضه کپه‌داغ، در افقها و واحدهای سنی مشابه در سرتاسر منطقه عظیم آسیای میانه رخ داده است.
سنگ شناسی
منیژه اسدپور؛ ثریا هویس
چکیده
درون سنگهای مافیک کمپلکس قوشچی (واقع در 70 کیلومتری شمال شهر ارومیه) پیکره‌های اسیدی با ماهیت آلکالی گرانیتی نفوذ یافته‌اند. این محدوده بخشی از زون سنندج-سیرجان با پی‌سنگ دگرگونی به سن پرکامبرین است. این پیکره‌های کوچک گرانیتی دارای مقادیر بالایی از K2O و SiO2 ( بیش از 70 wt% ) هستند. سن سنجی به روش U-Pb دانه‌های زیرکن، حدود Ma 2/2 ± 4/303 تعیین ...
بیشتر
درون سنگهای مافیک کمپلکس قوشچی (واقع در 70 کیلومتری شمال شهر ارومیه) پیکره‌های اسیدی با ماهیت آلکالی گرانیتی نفوذ یافته‌اند. این محدوده بخشی از زون سنندج-سیرجان با پی‌سنگ دگرگونی به سن پرکامبرین است. این پیکره‌های کوچک گرانیتی دارای مقادیر بالایی از K2O و SiO2 ( بیش از 70 wt% ) هستند. سن سنجی به روش U-Pb دانه‌های زیرکن، حدود Ma 2/2 ± 4/303 تعیین شد که فعالیت ماگمای اواخر کربونیفر - اوایل پرمین را نشان می‌دهد. حضور هستههای قدیمی با سن بین 400 تا 600 میلیون سال در برخی زیرکنها، بیانگر حضور سنگ منشاءهای قدیمی‌تر برای سنگهای مورد مطالعه است. بر اساس آزمایشات ایزوتوپی سنگ کل، این پیکرهها دارای مقدار 3/1- Nd (t) = با11/1TDM = است. این دادهها گویای تشکیل آن از ذوب بخشی پوسته اولیه (با سن نئوپروتروزوئیک-کامبرین) در اوایل پرمین است. مقادیر 87Sr/86Sr = 0.752348 و -1.4 =εNd سنگ کل و مقادیر Th/U (بیشتر از 0.5) در زیرکنهای این توده، مشارکت مواد پوسته‌ای و اندکی ماگمای گوشته‌ای را در ژنز این سنگها نشان می‌دهد. با توجه به ترکیب کانی‌شناسی یکسان و همسن بودن این پیکره‌های کوچک اسیدی با توده گرانیتی قوشچی استنباط می‌گردد که ارتباط ژنتیکی با گرانیت قوشچی داشته و همانند آن از نوع A هستند.
زمین ساخت
محمدرضا سجادیان؛ منوچهر قرشی؛ الهه جوادی موسوی؛ محسن پورکرمانی؛ مهران آرین
دوره 28، شماره 110 ، اسفند 1397، ، صفحه 299-306
چکیده
شاخص‌های زمین‌ریخت‌شناسی زمین‌ساخت فعال ابزار مفیدی برای بررسی تأثیر فعالیت زمین‌ساخت در یک ناحیه است. محاسبه این شاخص‌ها به‌وسیله نرم‌افزارهای ArcGIS، سنجش از دور (به عنوان ابزار شناسایی)، در یک منطقه بزرگ برای تشخیص ناهنجاری‌های احتمالی مرتبط با زمین‌ساخت فعال سودمند است. این روش به‌ویژه در مناطقی که کار مطالعاتی اندکی بر ...
بیشتر
شاخص‌های زمین‌ریخت‌شناسی زمین‌ساخت فعال ابزار مفیدی برای بررسی تأثیر فعالیت زمین‌ساخت در یک ناحیه است. محاسبه این شاخص‌ها به‌وسیله نرم‌افزارهای ArcGIS، سنجش از دور (به عنوان ابزار شناسایی)، در یک منطقه بزرگ برای تشخیص ناهنجاری‌های احتمالی مرتبط با زمین‌ساخت فعال سودمند است. این روش به‌ویژه در مناطقی که کار مطالعاتی اندکی بر روی فعالیت زمینساختی آن با استفاده از این روش صورت گرفته است، می‌تواند روش مفیدی باشد. بر اساس میانگین مقادیر شاخص طول- شیب رودخانه (SL)، عدم تقارن حوضه زهکشی (Af)، انتگرال فرازسنجی (Hi)، نسبت پهنای کف دره به ارتفاع آن (Vf)، شکل حوضه زهکشی (Bs)، پیچ و خم پیشانی کوه (Smf) و عامل تقارن توپوگرافی عرضی (T)، شاخص زمین ساخت فعال یا ( Index of active tectonics) Iat برای حوضه زهکشی کشف‌رود حاصل گردید. مقادیر به دست آمده برای شاخص Iat در منطقه مورد مطالعه نشان دهنده پهنهای با فعالیت زمینساختی پایین (رده 3) در زیر حوضههای 6, 10,13,14,21,22,23,24,28 و پهنه‌های با فعالیت زمینساختی متوسط (رده 2) در سایر زیرحوضههاست که بر روی گسل‌های اصلی منطبق می‌باشند.
رسوب شناسی
افشین کریم خانی بهادر؛ سادات فیض نیا؛ سید محسن آل علی؛ مهران آرین
چکیده
دریای کاسپین بزرگترین گستره آبی محصور در ناحیه قاره‌ای سیاره زمین می‌باشد. برای تهیه داده های رسوب شناسی 98 ایستگاه برداشت نمونه سطحی از بستر دریا در محدوده فلات قاره ( بیشینه ژرفای 200 متر) بخش جنوبی دریای کاسپین و در امتداد سواحل ایران طراحی گردیده است. شاخص‌هایی همانند نوع و میزان بار رسوبی حمل شده به محیط رسوب گذاری، انرژی امواج ...
بیشتر
دریای کاسپین بزرگترین گستره آبی محصور در ناحیه قاره‌ای سیاره زمین می‌باشد. برای تهیه داده های رسوب شناسی 98 ایستگاه برداشت نمونه سطحی از بستر دریا در محدوده فلات قاره ( بیشینه ژرفای 200 متر) بخش جنوبی دریای کاسپین و در امتداد سواحل ایران طراحی گردیده است. شاخص‌هایی همانند نوع و میزان بار رسوبی حمل شده به محیط رسوب گذاری، انرژی امواج و جریان‌های دریایی و همچنین چگونگی تغییرات شیب بستر دریا در تولید و تنوع رخساره های رسوبی نهشته‌های عهد حاضر نقش دارند. 9 رخساره رسوبی در نهشته‌های سطحی این ناحیه بیشترین فراوانی را دارند و به‌طور میانگین در رسوبات فلات قاره، 1 درصد وزنی ذرات درشت‌دانه، 25 درصد وزنی ذرات متوسط دانه و 74 درصد وزنی ذرات ریزدانه وجود دارد. زیر محیط‌های رسوبی، پس‌کرانه‌ای، پیشانی ساحلی، ناحیه انتقالی فراساحلی و فراساحلی قابل‌شناسایی هستند که ترکیب فراوانی رخساره‌های رسوبی در پهنه پس‌کرانه‌ای و پهنه پیشانی ساحلی بیشتر به شکل رخساره‌های گروه ماسه‌ای و در ناحیه انتقالی فراساحلی و ناحیه فراساحلی، بیشترین فراوانی را رخساره‌های گروه گلی مشاهده می شود. به‌طور عمومی دو رخساره رسوبی با ترکیب، گل باکمی گراول و گل از سایر رخساره‌های دیگر فراوانی بیشتری دارند.
سنگ شناسی
بهناز بختیاری؛ ناهید شبانیان؛ علیرضا داودیان؛ حسین عزیزی
چکیده
کمپلکس دگرگونی موتهگلپایگان در مرکز پهنه دگرگونی سنندجسیرجان قرار دارد. اندازه‌گیری‌های پارامتر استرین با استفاده از بیضوی استرین از جمله نسبت استرین در صفحه اصلیXZ، بیضی استرین (RXZ)، شکل بیضی استرین (K) و شدت استرین(D)، برای کانی آمفیبول در آمفیبولیت‌های دگرشکل شده موته-گلپایگان حالت کشیده یا دوکی شکل را نشان می‌دهند. چندین ...
بیشتر
کمپلکس دگرگونی موتهگلپایگان در مرکز پهنه دگرگونی سنندجسیرجان قرار دارد. اندازه‌گیری‌های پارامتر استرین با استفاده از بیضوی استرین از جمله نسبت استرین در صفحه اصلیXZ، بیضی استرین (RXZ)، شکل بیضی استرین (K) و شدت استرین(D)، برای کانی آمفیبول در آمفیبولیت‌های دگرشکل شده موته-گلپایگان حالت کشیده یا دوکی شکل را نشان می‌دهند. چندین نشانگر جهت برشی مثل بودینهای نامتقارن، چینهای نامتقارن z، چینهای شکنجی، بافت هایS/C، شکل دانه مورب، و آمفیبول ماهیها جهت برشی راستبر را نشان می‌دهند. تحلیل‌های کینماتیک کمی نشان می‌دهند که Wk بین60/0 و 93/0 متغیر است، که دلالت بر یک برشی عمومی با مولفههای 42% <برش ساده<74% و 26% <برش محض<58%است.
زمین شناسی محیط زیست و مهندسی
ندا خواجویی؛ سروش مدبری؛ بهنوش خوش منش زاده؛ فاطمه رضویان
چکیده
رشد جمعیت و افزایش شهرنشینی، انسان را در معرض آلاینده‌های شهری بیشتری قرار می‌دهد، به‌ویژه در شرایطی که مجبور به گذراندن مدتی طولانی در فضاهای بسته و با تهویه اندک هستند. این مطالعه، اولین پژوهش در باره آلاینده‌های غیرآلی درون‌ساختمانی شهر تهران است که با استفاده از شاخص های ژئوشیمیایی شدت آلودگی عناصر بالقوه سمی را در غبارهای ...
بیشتر
رشد جمعیت و افزایش شهرنشینی، انسان را در معرض آلاینده‌های شهری بیشتری قرار می‌دهد، به‌ویژه در شرایطی که مجبور به گذراندن مدتی طولانی در فضاهای بسته و با تهویه اندک هستند. این مطالعه، اولین پژوهش در باره آلاینده‌های غیرآلی درون‌ساختمانی شهر تهران است که با استفاده از شاخص های ژئوشیمیایی شدت آلودگی عناصر بالقوه سمی را در غبارهای درون ساختمانی تخمین می زند. از نواحی شلوغ و مرکزی شهر تهران، 31 نمونه غبار به روش نافعال از درون ساختمانهای مسکونی و اداری برداشت و پس از آمادهسازی، تجزیه شیمیایی با استفاده از طیفسنجی جرمی پلاسمای جفتشده القایی در آزمایشگاه دانشگاه تاراگونا اسپانیا انجام شد. شاخص‌های ژئوشیمیایی منفرد شامل ضریب آلودگی، شاخص زمینانباشت و ضریب غنیشدگی، و شاخص‌های تجمعی شاخص بار آلودگی و شاخص پتانسیل ریسک اکولوژیک برای تعیین شدت آلودگی در نمونههای غبار محاسبه شدند. نتایج آنالیز عنصری نشان داد که عناصر آرسنیک، کادمیم، مس، جیوه، سرب و روی در غبار درون ساختمانی شهر تهران غلظت های بالاتری نسبت به برخی شهرهای جهان نشان می‌دهند. در مقابل، عناصر کبالت، کروم، نیکل و وانادیم، مقادیر اندک را نشان می‌دهند
رسوب شناسی
علیرضا واعظی؛ وحید توکلی؛ عبدالمجید نادری بنی
چکیده
در مطالعه حاضر به منظور بازسازی تغییرات دیرینه محیطی و اقلیمی جیرفت در طول 4000 سال گذشته، به بررسی شواهد متعدد رسوب شناسی و بیوژئوشیمی بر روی یک مغزه رسوبی پرداخته شده است. در حدود 3950 سال پیش از حاضر مقادیر پایین Ti/Al، Si/Al، C/N وCPI به همراه مقادیر بالای δ13COM، و Paq می تواند شواهدی از یک دوره مرطوب در جیرفت باشد. شواهد حاکی از کاهش نسبی رطوبت ...
بیشتر
در مطالعه حاضر به منظور بازسازی تغییرات دیرینه محیطی و اقلیمی جیرفت در طول 4000 سال گذشته، به بررسی شواهد متعدد رسوب شناسی و بیوژئوشیمی بر روی یک مغزه رسوبی پرداخته شده است. در حدود 3950 سال پیش از حاضر مقادیر پایین Ti/Al، Si/Al، C/N وCPI به همراه مقادیر بالای δ13COM، و Paq می تواند شواهدی از یک دوره مرطوب در جیرفت باشد. شواهد حاکی از کاهش نسبی رطوبت بین حدود 3900 و 3293 سال پیش از حاضر می‌باشد. در حدود 3293 تا 2897 سال پیش از حاضر جیرفت خشک و گرد و غباری بوده است. نتایج شرایط بسیار خشک همراه با افزایش قابل توجه میزان گرد وغبار را در حدود 3200 سال پیش از حاضر نشان می‌دهد یک دوره طولانی مرطوب از حدود 2897 تا 2302 سال پیش از حاضر با مقادیر بالای Paq قابل تشخیص است. بالاترین مقادیر Ti/Al در کنار کمترین مقادیر δ13COM نشان دهنده افزایش فعالیت بادی و شرایط خشک بین 2100 و 1650 سال پیش از حاضر است. جیرفت بین 1540 تا 1315 سال پیش از حاضر، شرایط مرطوبی را تجربه کرده است. با کاهش نسبی بارشها، آب و هوای نیمه مرطوب بین 1315 و 854 سال پیش از حاضر در جیرفت حاکم بوده است.
زمین شناسی اقتصادی
علیرضا زراسوندی؛ محسن رضایی؛ منصور عادل پور؛ حدیث پروانه
چکیده
کانسارهای مس پورفیری پرکام (سارا) و آبدر در ارتباط با استوک‌های دیوریتی - کوارتزدیوریتی در بخش جنوبی کمربند ماگمایی ارومیه - دختر، واقع شده اند. هدف از این مطالعه بررسی شیمی کانی های سریسیتی، پیریت و کالکوپیریت در زون دگرسانی فیلیک این کانسارها می باشد. نتایج نشان داد تمرکز عناصر Zn، Ag، Au و As در نمونه های کالکوپیریت (به ترتیب با میانگین ...
بیشتر
کانسارهای مس پورفیری پرکام (سارا) و آبدر در ارتباط با استوک‌های دیوریتی - کوارتزدیوریتی در بخش جنوبی کمربند ماگمایی ارومیه - دختر، واقع شده اند. هدف از این مطالعه بررسی شیمی کانی های سریسیتی، پیریت و کالکوپیریت در زون دگرسانی فیلیک این کانسارها می باشد. نتایج نشان داد تمرکز عناصر Zn، Ag، Au و As در نمونه های کالکوپیریت (به ترتیب با میانگین 07/0، 007/0، 012/0 و 043/0 درصد وزنی) به نسبت بیشتر می باشد. در مقابل عناصر Re، Te، Co و Mo عمدتاً در نمونه های پیریت (به ترتیب با میانگین 01/0، 003/0، 09/0 و 07/0 درصد وزنی) تمرکز دارند. در این میان رخداد طلا در نمونه های پیریت سامانه های مس پورفیری آبدر و پرکام نشان دهنده رخداد طلا به صورت ادخال یا نانوذرات طلای طبیعی می باشد. در سریسیت هر دو کانسار، میکاهای ریزدانه، غنی از پتاسیم هستند و دارای روند افزایش جانشینی Si و نیز جانشینی عناصر Fe2+، Mg2+ وAl3+ در مکان های هشت وجهی می باشد که مبین روند تغییر ترکیب به سمت سلادونیت می‌باشد. همانند سایر کانسارهای مس پورفیری دارای کانه‌زایی قابل توجه (نظیر Copper Flat و Copper Cliff)، نمونههای دگرسانی فیلیک مربوط به کانسارهای مورد مطالعه، نشان دهنده روند جانشینی شرماکیت می-باشند.
آب شناسی
ثریا نوری سنگراب؛ اصغر اصغری مقدم؛ ناصر جبرائیلی اندریان
چکیده
طی سال‌های اخیر، با توجه به روند کاهشی بارش و افزایش پمپاژ از منابع آب زیرزمینی، نگرانی‌هایی از مخاطرات ناشی از کاهش حجم ذخایر آبخوان و افت سطح آب‌زیرزمینی و فرونشست زمین ایجاد شده است. در دشت عجب‌شیر نیز به دلیل کاهش تدریجی سطح آب زیرزمینی، برآورد فرونشست و بررسی پتانسیل فرونشست برای جلوگیری از مخاطرات زیان‌بار آن در آینده، ...
بیشتر
طی سال‌های اخیر، با توجه به روند کاهشی بارش و افزایش پمپاژ از منابع آب زیرزمینی، نگرانی‌هایی از مخاطرات ناشی از کاهش حجم ذخایر آبخوان و افت سطح آب‌زیرزمینی و فرونشست زمین ایجاد شده است. در دشت عجب‌شیر نیز به دلیل کاهش تدریجی سطح آب زیرزمینی، برآورد فرونشست و بررسی پتانسیل فرونشست برای جلوگیری از مخاطرات زیان‌بار آن در آینده، ضروری به نظر می رسد. بدین منظور با استفاده از چهارچوب ALPRIFT که شامل هفت لایه از پارامترهای مؤثر بر فرونشست می‌باشد، نقشه پتانسیل فرونشست آبخوان پهنهبندی شد. شاخص پتانسیل فرونشست در دو محدوده کم و متوسط بهدست آمد. در مرحله بعد با استفاده از عکسهای ماهواره‌ای Sentinel-1، فرونشست در طی سال‌های 1399-1400، به مقدار 4/2 سانتی متر برآورد گردید که همبستگی معناداری با تراز آب زیرزمینی سال آبی 1400-1399 و پتانسیل فرونشست داشت. همچنین در ادامه برای رفع نقص اعمال نظرات کارشناسانه و افزایش همبستگی بین فرونشست (Insar) و ALPRIFT، از روش‌های بهینهسازی هوش مصنوعی شامل منطق فازی (ساجنو) و الگوریتم ژنتیک استفاده شد که از بین این مدل، روش فازی ساجنو بهترین همبستگی بین دو نقشه فرونشست و ALPRIFT را ارائه داد. همبستگی بین فرونشست با ALPRIFT، ALPRIFT-GA و ALPRIFT-SFL به ترتیب 46/0، 62/0 و 72/0 بهدست آمد.
سنگ شناسی
افسانه ناصری اسفندقه؛ محمد رهگشای؛ ساسان باقری
چکیده
کمربند افیولیتی حاجی‌آباد-اسفندقه-فاریاب به عنوان یکی از معروف‌ترین رخدادهای کرومیت‌دار در جنوب ایران می‌باشد. کمربند افیولیتی حاجی‌آباد-اسفندقه-فاریاب در سال‌های اخیر، کانون توجه بسیاری از زمین‌شناسان علاقمند به کمپلکس‌های افیولیتی و زمین‌شناسی اقتصادی بوده است. واحد اولترامافیک گلاشکرد شامل دونیت، هارزبورژیت‌های شدیداً ...
بیشتر
کمربند افیولیتی حاجی‌آباد-اسفندقه-فاریاب به عنوان یکی از معروف‌ترین رخدادهای کرومیت‌دار در جنوب ایران می‌باشد. کمربند افیولیتی حاجی‌آباد-اسفندقه-فاریاب در سال‌های اخیر، کانون توجه بسیاری از زمین‌شناسان علاقمند به کمپلکس‌های افیولیتی و زمین‌شناسی اقتصادی بوده است. واحد اولترامافیک گلاشکرد شامل دونیت، هارزبورژیت‌های شدیداً سرپانتینیتی شده، لایه‌های کرومیتیت و ورلیت در کمپلکس افیولیتی فاریاب واقع در جنوب شرق سنندج-سیرجان به عنوان یکی از مناطق کرومیت‌دار کمربند افیولیتی حاجی‌آباد-اسفندقه-فاریاب یافت شده است. سنگهای اولترامافیک و کرومیتیت‌های ناحیه گلاشکرد از 20 تا بیش از 50 درصد مدال کرومیت تشکیل شده‌اند. کرومیت‌های مطالعه شده دارای بافت‌های متغیر توده‌ای، نواری و پراکنده می‌باشند. ژئوشیمی سنگهای اولترامافیک گلاشکرد نشان می‌دهد که میانگین غنی-شدگی Cr# کرومیت در سنگهای سرپانتینیت (دونیت و هارزبورژیت) و ورلیت برابر 70-80 = 100Cr/(Cr + Al) × و در کرومیتیت‌ها نسبتا بالاتر است [81 = 100Cr/(Cr + Al) ×]. بر اساس ویژگی‌های سنگ‌شناسی و شیمی کانی، واحد اولترامافیک گلاشکرد بخش گوشته‌ای مرتبط با افیولیت می‌باشد که توسط یک مذاب بونینیتی همگن گسترده در بالای زون سوپراسابداکشن تولید شده و کرومیتیت‌های کروم بالا و پریدوتیت‌های مرتبط را تشکیل داده است.
زمین ساخت
محمد حسین تحریری؛ حمید صفاری
چکیده
سامانه گسلی درونه با بیش از 700 کیلومتر طول، بعد از گسل اصلی زاگرس، به عنوان بزرگترین گسل ایران شناخته میشود. در این تحقیق، این سامانه گسلی به سه بخش اصلی تقسیم شده است زیرا سازوکار بخش های مختلف آن متفاوت است. بخش غربی دارای سازوکار امتداد لغز چپ بر با مولفه معکوس، بخش میانی امتدادلغز چپ بر و بخش شرقی با سازوکار معکوس گزارش شده است. ...
بیشتر
سامانه گسلی درونه با بیش از 700 کیلومتر طول، بعد از گسل اصلی زاگرس، به عنوان بزرگترین گسل ایران شناخته میشود. در این تحقیق، این سامانه گسلی به سه بخش اصلی تقسیم شده است زیرا سازوکار بخش های مختلف آن متفاوت است. بخش غربی دارای سازوکار امتداد لغز چپ بر با مولفه معکوس، بخش میانی امتدادلغز چپ بر و بخش شرقی با سازوکار معکوس گزارش شده است. در تحقیق حاضر پارامتر های لرزه خیزی و تغییرات زمانی و مکانی آنها در امتداد این سامانه گسلی با استفاده از داده های لرزه ای جمع آوری شده از سال 1980 تا 2023 میلادی و بر اساس روش بیشینه تمایل مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرد. در این راستا تغییرات زمانی پارامتر b دو افت قابل توجه را نشان می دهد که نشانگر دو زلزله نسبتا قوی تربت حیدریه در سال 2010 و زلزله فریمان در سال 2017 می باشد. علیرغم اینکه هنوز جامعه علمی قادر به پیش بینی دقیق زمین لرزه نشده است اما با توجه به روش مورد مطالعه و با پایش وتحلیل مستمر پارمترهای مختلف زمین لرزه به ویژه پارامتر b، پیش یابی وقوع زمین لرزه های محتمل دور از انتظار نیست.
رسوب شناسی
هدا باوی؛ سید رضا موسوی حرمی؛ محمد حسین محمودی قرائی؛ حامد زندمقدم؛ اسداله محبوبی؛ محمدرضا توحیدی
چکیده
الگوی تفکیک ژئوشیمیایی و رفتار محیطی عناصر کمیاب خاکی(ΣREE) در پنج سامانه مختلف رسوبی مرتبط با معدن مس درآلو مورد بررسی قرار گرفته‌است. برای این منظور، غلظت کل و الگوی تفکیک عناصر ΣREE با استفاده از هضم چند اسیدی و روش استخراج گزینشی mBCR مشخص شد. الگوهای نرمالیزاسیون ΣREE بر اساس NASC و UCC رسم شده است.تغییرات غلظت در پنج سامانه رسوبی ...
بیشتر
الگوی تفکیک ژئوشیمیایی و رفتار محیطی عناصر کمیاب خاکی(ΣREE) در پنج سامانه مختلف رسوبی مرتبط با معدن مس درآلو مورد بررسی قرار گرفته‌است. برای این منظور، غلظت کل و الگوی تفکیک عناصر ΣREE با استفاده از هضم چند اسیدی و روش استخراج گزینشی mBCR مشخص شد. الگوهای نرمالیزاسیون ΣREE بر اساس NASC و UCC رسم شده است.تغییرات غلظت در پنج سامانه رسوبی مشابه یکدیگر و غلظت عناصر LREE بالاتر از عناصر HREE است. بر خلاف تغییرات غلظت عناصر ΣREE، غنیشدگی بیشتری در HREEs نسبت به LREEs دیده میشود. الگوی تفکیک ژئوشیمیایی عناصر ΣREEدر نمونههای رسوب طبیعی و حاوی اکسیدهای آهن و منگنز عمدتاً تحت سلطه کسر باقیمانده است. با توجه به شرایط متفاوت تشکیل و پایداری در نمونههای برداشت شده از مسیر آبراهههای منتهی به معدن، نهشته‌های تبخیری و رسوبات شستهشده از دامپ سنگی، الگوی تفکیک عناصر ΣREE عمدتاً با دو بخش محلول در اسید و کسر قابل احیاء کنترل میشود. روند تحرک و زیستدسترسپذیری از LREEs به HREEs با یک شیب صعودی افزایش مییابد. این نتایج نشان می‌دهد که گونه-زایی، الگوی تفکیک ژئوشیمیایی و رفتار محیطی برای ΣREEبدون در نظر گرفتن عوامل محیطی کلیدی منجر به عدم درک و یا حتی تفسیر اشتباه میشود.
زمین شناسی اقتصادی
شعله ملکشاهی؛ معصومه خلج معصومی؛ هادی محمددوست؛ مونا سجده ئی؛ شهرزاد ابوتراب
چکیده
محدوده اکتشافی سرکوه در استان کرمان، 6 کیلومتری جنوب باختری کانسار سرچشمه قرار گرفته است. دگرسانیهای منطقه شامل پتاسیک، پروپیلیتیک، فیلیک و آرژیلیک پیشرفته است. طبق مطالعات XRD، کانیهای اصلی شامل کوارتز، آلبیت و ایلیت، کانیهای فرعی شامل گوتیت، میکا- ایلیت،کلریت، کلسیت و به مقدار جزئی مگنتیت می‌باشد. کانه های مشاهده شده در منطقه، ...
بیشتر
محدوده اکتشافی سرکوه در استان کرمان، 6 کیلومتری جنوب باختری کانسار سرچشمه قرار گرفته است. دگرسانیهای منطقه شامل پتاسیک، پروپیلیتیک، فیلیک و آرژیلیک پیشرفته است. طبق مطالعات XRD، کانیهای اصلی شامل کوارتز، آلبیت و ایلیت، کانیهای فرعی شامل گوتیت، میکا- ایلیت،کلریت، کلسیت و به مقدار جزئی مگنتیت می‌باشد. کانه های مشاهده شده در منطقه، روتیل، ایلمنیت، مگنتیت، هماتیت، پیریت، مولیبدنیت و کالکوپیریت می‌باشند. همچنین مطالعات سیالات درگیر بر روی کوارتز از رگچه های سولفیدی بخش پتاسیک انجام شد و نشان داد، که مرحله کانی سازی اصلی با دمای همگن شدن بین °C 250 و 527 و شوری بین 6/13 تا wt%9/52 بوده است. بررسی ترکیب ایزوتوپ گوگرد بر روی کانیهای پیریت و کالکوپیریت در کانسار سرکوه، بین 1+ تا ‰ 7/2 بوده است که نشان دهنده منبع ماگمایی گوگرد می باشد. داده های ایزوتوپ پایدار اکسیژن بر روی رگچه های کوارتز، محدوده مثبت بین 6/7 تا ‰ 3/9+ با میانگین5/8+ را بیانگر منبع ماگمایی برای سیالات هیدروترمال می باشد. همچنین با توجه به محدود بودن بازه ترکیب ایزوتوپی گوگرد می‌توان نتیجه گرفت که ترکیب ایزوتوپی گوگرد دستخوش تغییرات و یا آلایش توسط منابع دیگر گوگرد نشده و یا اگر شده مقدار آن بسیار ناچیز بوده است.
زمین شناسی اقتصادی
مریم خسروی؛ ونچائو یو؛ جینتائو ژو
چکیده
نهشته بوکسیتی گانو در 90 کیلومتری شمال شرق سمنان در زون البرز شرقی، شمال ایران واقع شده است. کانسنگ‌های بوکسیتی به صورت عدسی‌های منفصل چینه‌سان با طول 6 کیلومتر و ضخامتی از 2 تا 20 متر در طول مرز بین کربنات‌های سازند الیکا و شیل، ماسه‌سنگ، سیلتستون و زغال‌سنگ سازند شمشک گسترش یافته است. تجزیه‌های کانی‌شناسی نشان می‌دهند که کانسنگ‌های ...
بیشتر
نهشته بوکسیتی گانو در 90 کیلومتری شمال شرق سمنان در زون البرز شرقی، شمال ایران واقع شده است. کانسنگ‌های بوکسیتی به صورت عدسی‌های منفصل چینه‌سان با طول 6 کیلومتر و ضخامتی از 2 تا 20 متر در طول مرز بین کربنات‌های سازند الیکا و شیل، ماسه‌سنگ، سیلتستون و زغال‌سنگ سازند شمشک گسترش یافته است. تجزیه‌های کانی‌شناسی نشان می‌دهند که کانسنگ‌های بوکسیتی حاوی کانیهای دیاسپور، هماتیت، کائولینیت، کلریت، آناتاز، ایلیت، زونیت، گوتیت، کوارتز و دولومیت هستند.افزایش پتانسیل اکسیداسیون، حضور احتمالی کانیهای فسفاتی ثانویه، نوسانات سطح سفره‌های آب‌های زیرزمینی و عملکرد سنگ بستر کربناته به عنوان یک بافر فعال نقش مهمی در تغییرات شدید بی‌هنجاری Ce (79/0–25/12) در کانسنگ‌ها داشته‌اند. تغییرات pH محلول‌های هوازده کننده، نوسانات سطح سفره آب‌های زیرزمینی، عملکرد سنگ بستر کربناته به عنوان یک عامل زمین‌شیمیایی و ترسیب همزمان کانیهای آهن‌دار و روبش ترجیحی LREE(La–Eu) توسط هماتیت نقش مهمی در توزیع و تحرک عناصر نادر خاکی در کانسنگ‌های بوکسیتی داشته‌اند. با توجه به بررسی‌های زمین‌شیمیایی (نمودارهای دو متغیره بی‌هنجاری Eu در مقابل نسبت‌های TiO2/Al2O3 و Sm/Nd)، نهشته بوکسیتی گانو احتمالاً از هوازدگی سنگهای آذرین حدواسط بوجود آمده است.
زمین شناسی اقتصادی
شهره حسن پور؛ سوسن ابراهیمی
چکیده
کانسار آستمال در شمال باختر ایران واقع شده و از لحاظ ساختاری در زون ماگمایی ارسباران قرار دارد. کانیسازی در این اسکارن، دراثر نفوذ توده گرانودیوریتی ائوسن-الیگوسن به داخل سنگهای کربناتی کرتاسه بالایی رخ داده است. کانیسازی در زون برون اسکارن مشاهده میشود و فرایند متاسوماتیک، پس از نفوذ توده گرانودیوریتی و دگرگون شدن آن، به درون سنگ ...
بیشتر
کانسار آستمال در شمال باختر ایران واقع شده و از لحاظ ساختاری در زون ماگمایی ارسباران قرار دارد. کانیسازی در این اسکارن، دراثر نفوذ توده گرانودیوریتی ائوسن-الیگوسن به داخل سنگهای کربناتی کرتاسه بالایی رخ داده است. کانیسازی در زون برون اسکارن مشاهده میشود و فرایند متاسوماتیک، پس از نفوذ توده گرانودیوریتی و دگرگون شدن آن، به درون سنگ آهکها آغاز شده است. عناصر Si, Mg, Fe منجر به توسعه کانیهای کالک سیلیکاته بی آب با ابعاد متوسط تا درشت دانه شده و همچنین مقادیر قابل توجهی از عنصر Cu Fe همراه با مواد فرار از قبیل CO2, H2S به سیستم اسکارنی اضافه شده است. در نتیجه، کالک سیلیکاتهای آبدار (اپیدوت، ترمولیت، اکتینولیت) سولفیدها (پیریت و کالکوپیریت)، اکسیدها (مگنتیت، هماتیت) وکربناتها (کلسیت) جایگزین کالک سیلیکاتهای بدون آب شده اند. داده‌های ایزوتوپ گوگرد ( 34Sδ ) بر روی کانه های پیریت و کالکوپیریت در دامنه 8/1- تا 1/6+ پرمیل قرار گرفته است که حاکی از یک منبع ماگمایی برای سولفید موجود در سیال است. داده‌های ایزوتوپی 18Oδ و Dδ بر روی کانیهای مگنتیت، سریسیت و اپیدوت از 56- تا 73- پرمیل برای هیدروژن و 5/0- تا 8/6+ پرمیل برای اکسیژن متغیر است که گویای آمیختگی سیالات ماگمایی با سیالات جوی می باشد.
زمین شناسی اقتصادی
مریم امامی جعفری؛ سعید علیرضایی؛ ایرج رسا؛ یوخن کولب
چکیده
کانسار طلای هیرد در بلوک لوت، همراهی نزدیکی با یک کمپلکس نفوذی حدواسط-مافیک دارد که در سنگهای آتشفشانی ائوسن جایگزین شده است. توده‌های نفوذی ترکیب گرانودیوریت تا دیوریت، هورنبلند-کوارتزمونزونیت و گابرو-دیوریت دارند و با CaO، FeOt و MgO به‌نسبت بالا و K2O+Na2O به‌نسبت پایین مشخص می‌شوند که نشانگر تبلور از یک ماگمای نه‌چندان تفریق‌یافته ...
بیشتر
کانسار طلای هیرد در بلوک لوت، همراهی نزدیکی با یک کمپلکس نفوذی حدواسط-مافیک دارد که در سنگهای آتشفشانی ائوسن جایگزین شده است. توده‌های نفوذی ترکیب گرانودیوریت تا دیوریت، هورنبلند-کوارتزمونزونیت و گابرو-دیوریت دارند و با CaO، FeOt و MgO به‌نسبت بالا و K2O+Na2O به‌نسبت پایین مشخص می‌شوند که نشانگر تبلور از یک ماگمای نه‌چندان تفریق‌یافته است. این ویژگی‌ها و عدد منیزیم به‌نسبت بالا (36/36 تا 32/52) می‌تواند نشانگر تاثیر منبع گوشته‌ای در زایش ماگمای مادر باشد. توده‌های نفوذی هیرد، متالومین‌اند و سرشت کالک‌آلکالن تا کالک‌آلکالن پتاسیم-بالا دارند و حاوی ایلمنیت به‌عنوان کانی همراه هستند. کانیسازی در هیرد به‌صورت رگه‌ای، رگچه‌ای و افشان در تودة نفوذی گرانودیوریتی و سنگهای آتشفشانی میزبان، همراه با دگرسانیهای تورمالینی، سیلیسی و کربناتی رخ داده است. کانیهای فلزی شامل پیروتیت، آرسنوپیریت، پیریت و کمتر از آن کالکوپیریت، گالن و اسفالریت است. طلا به‌صورت ذرات زیرمیکروسکوپی همراه با کانیهای سولفیدی به‌ویژه پیریت و آرسنوپیریت نهشته شده است. با توجه به ویژگی‌های کانی‌شناسی و ژئوشیمیایی توده‌های نفوذی و کانی‌شناسی کانسنگ، کانسار طلای هیرد را می‌توان مشابه ذخایر مرتبط با گرانیتوئیدهای احیایی نوع I درنظر گرفت. کاهیدگی ماگمای مولد می‌تواند ناشی از وارد شدن مواد پوسته به محیط منبع و/یا برهمکنش ماگما با سنگهای پوسته‌ای غنی از مواد آلی باشد.
زمین شناسی اقتصادی
مهدی قربانی ده نوی؛ آزاده ملکزاده شفارودی؛ محمدحسن کریم پور
چکیده
کانسار سرب و روی چاه‌نار در جنوب دشت روتشون (رچان) و 110 کیلومتری جنوب‌باختر شهرستان بافت و در پهنه سنندج- سیرجان واقع شده است. کانیسازی به شکل دیرزادی درون مرمرهای کلسیتی- دولومیتی کمپلکس روتشون تشکیل شده و دارای کنترل ساختاری است. همبرزایی کانیایی شامل گالن و مقادیر کمی پیریت و اسفالریت است و با کانیهای باطله کوارتز و مقادیر ناچیزی ...
بیشتر
کانسار سرب و روی چاه‌نار در جنوب دشت روتشون (رچان) و 110 کیلومتری جنوب‌باختر شهرستان بافت و در پهنه سنندج- سیرجان واقع شده است. کانیسازی به شکل دیرزادی درون مرمرهای کلسیتی- دولومیتی کمپلکس روتشون تشکیل شده و دارای کنترل ساختاری است. همبرزایی کانیایی شامل گالن و مقادیر کمی پیریت و اسفالریت است و با کانیهای باطله کوارتز و مقادیر ناچیزی کلسیت و دولومیت، بافت‌های رگه- رگچه‌ای، پرکننده فضای خالی، برشی و پراکنده همراهی میشود. گالن به‌صورت درشتبلور و بافت کوبواکتاهدرال و ریزبلور دیده میشود. سیلیسیشدن و کربناتیشدن ، مهمترین دگرسانیهای سنگ میزبان است. شیمی کانه گالن نشان می‌دهد که گالن به‌طور نسبی از نقره، آرسنیک، روی و کادمیم غنی و از بیسموت و قلع فقیر است. نسبت Sb/Bi در کانی گالن نزدیک 3 است که شاخصه کانسارهای دما پایین است. نوع سنگ میزبان، دیرزاد و چینهکران بودن کانسار، جایگیری رگههای معدنی در گسل‌های پس از رسوبگذاری، بافت و ساخت و نوع کانهها و کانیهای باطله، عدم ارتباط معنیدار کانیسازی با فعالیت‌های آذرین و شیمی کانی گالن ، بیانگر تشکیل کانسار چاه‌نار در شرایطی مشابه با کانسارهای نوع MVT است، هر چند اختلافاتی را نیز با این رده کانساری دارد.
چینه شناسی و فسیل شناسی
کامیار یونسی؛ انوشیروان لطفعلی کنی؛ هرمز قلاوند
چکیده
روند رسوبگذاری پیوسته مابین سازند سروک و سورگاه در حوضه رسوبی لرستان، پتانسیل مطالعه مرز جهانی در تورونین – کنیاسین سازند سورگاه را امکان‌پذیر می‌کند. در این مطالعه دو برش از سازند سورگاه در تاقدیس‌های پشت‌جنگل و پاسان در جنوب‌شرق حوضه رسوبی لرستان براساس نانوفسیل‌های آهکی مورد مطالعه قرار گرفتند و بر اساس پراکندگی گونه‌های ...
بیشتر
روند رسوبگذاری پیوسته مابین سازند سروک و سورگاه در حوضه رسوبی لرستان، پتانسیل مطالعه مرز جهانی در تورونین – کنیاسین سازند سورگاه را امکان‌پذیر می‌کند. در این مطالعه دو برش از سازند سورگاه در تاقدیس‌های پشت‌جنگل و پاسان در جنوب‌شرق حوضه رسوبی لرستان براساس نانوفسیل‌های آهکی مورد مطالعه قرار گرفتند و بر اساس پراکندگی گونه‌های مشاهده شده، وجود زیستزونهای CC12 تا CC16 ثبت و سن اواخر تورونین پسین تا کنیاسین برای قاعده سازند و ابتدای سانتونین؟ برای راس آن در دو برش از سازند سورگاه پیشنهاد میشود. تفکیک زون زیستیهای CC13 از CC14 بواسطه عدم حضور گونه Micula staurophora میسر نشد و لذا جایگاه مرز تورونین – کنیاسین در دو برش یاد شده، درون بازه تفکیک نشده این دو زون زیستی قرار می‌گیرد. گونه Calculites obscurus به عنوان حد بالای زون زیستی CC16 شناسایی نشده ولی بر پایه ثبت با تردید آخرین حضور Lithastrinus septenarius به عنوان حد پایین زون زیستی UC11 و شروع زون زیستی UC12 وجود لایه‌های ابتدای سانتونین در این دو برش محتمل می‌باشد.
