زمین شناسی اقتصادی
لیلا امینی؛ محمد معانی جو
چکیده
یکی از فرآیندهای متداول که منجر به تشکیل ذخایر رگه‌ای و غنی‌شدگی فلزات گرانبها می‌شود جوشش است. وجود رابطه مکانی بین جوشش و نهشت فلزات گرانبها ابزاری ارزشمند در اکتشاف ذخایر اپیترمال است. بنابراین بررسی رخداد این فرآیند در کانسارهای اپیترمال می‌تواند تخمین درستی از ادامه روند اکتشافی پیش رو قرار دهد.کانسار طلای اپیترمال چاه‌مراد ...
بیشتر
یکی از فرآیندهای متداول که منجر به تشکیل ذخایر رگه‌ای و غنی‌شدگی فلزات گرانبها می‌شود جوشش است. وجود رابطه مکانی بین جوشش و نهشت فلزات گرانبها ابزاری ارزشمند در اکتشاف ذخایر اپیترمال است. بنابراین بررسی رخداد این فرآیند در کانسارهای اپیترمال می‌تواند تخمین درستی از ادامه روند اکتشافی پیش رو قرار دهد.کانسار طلای اپیترمال چاه‌مراد در فاصله 75 کیلومتری شمال غرب شهرستان بزمان، استان سیستان و بلوچستان واقع است. از نظر جایگاه زمین‌شناختی، این کانسار در محدوده کمان ماگمایی مکران – چاگای در جنوب‌شرق ایران قرار دارد. کانه‌زایی طلا در کانسار چاه‌مراد در سه مرحله و به صورت رگههای سیلیسی در حدفاصل پهنه دگرسانی آرژیلیک با سنگ میزبان داسیت و ریوداسیت رخ داده است. بررسی‌های بافتی، کانی‌شناسی و مطالعات میانبارهای سیال نشان‌دهنده رخداد فرآیند جوشش در این کانسار است. از جمله مهمترین شواهد رخداد این فرآیند، می‌توان به حضور (الف) آدولاریا، (ب) کلسیت با بافت تیغه‌ای، (ج) بافتهای برشی، کلوفرمی، قشری، (د) میانبارهایی با نسبت متفاوت مایع و بخار،(ه) افزایش شوری سیال با کاهش دمای همگن‌شدگی در میانبارهای سیال، (و) میانبارهای سیال با شوری‌های متفاوت و (ز) ، همیافتی میانبارهای تک فازی سیال همراه با تک فازی بخار اشاره داشت. بنابراین وجود رخداد جوشش، در کانسار چاه‌مراد تایید می‌گردد.
زمین شناسی اقتصادی
حسینعلی تاج الدین؛ ابراهیم راستاد؛ عبدالمجید یعقوب پور؛ محمد محجل
چکیده
کانسار طلای میرگه نقشینه در 43 کیلومتری باختر سقز، در شمال باختر پهنه دگرگونی سنندج- سیرجان واقع است. واحدهای سنگی رخنمون‌یافته در محدوده کانسار، مجموعه ای از سنگ های آتشفشانی- رسوبی دگرگون شده متعلق به پرکامبرین شامل شیست، متاسنداستون، اسلیت و متاآندزیت هستند که توسط توده های گرانیتوییدی پرکامبرین قطع شده اند. بخش اصلی کانیسازی ...
بیشتر
کانسار طلای میرگه نقشینه در 43 کیلومتری باختر سقز، در شمال باختر پهنه دگرگونی سنندج- سیرجان واقع است. واحدهای سنگی رخنمون‌یافته در محدوده کانسار، مجموعه ای از سنگ های آتشفشانی- رسوبی دگرگون شده متعلق به پرکامبرین شامل شیست، متاسنداستون، اسلیت و متاآندزیت هستند که توسط توده های گرانیتوییدی پرکامبرین قطع شده اند. بخش اصلی کانیسازی طلا، در امتداد یک پهنۀ بُرشی با راستای شمال باختر تشکیل شده است. بخش های پرعیار کانسنگ مربوط به بخش های شدیداً دگرشکل و دگرسان شده از پهنه بًرشی هستند که واجد فابریک های میلونیتی- اولترامیلونیتی بوده و با مجموعه ای از کانی های دگرسانی کوارتز، سریسیت- موسکوویت و سولفید همراهند. کانی شناسی کانسنگ ساده و کانی های پیریت، آرسنوپیریت، اسفالریت، کالکوپیریت، گالن و الکتروم را شامل می شود. الکتروم در اندازه های کوچک تر از 5 تا 140 میکرون، به صورت آزاد در کوارتز و نیز به‌صورت میانبار و رگچه ای در پیریت مشاهده شده اند. بیشینه مقدار طلا و نقره در کانسنگ های طلادار کانسار میرگه نقشینه به ترتیب 3/64 (میانگین 52/2) و 9/9 (میانگین 65/0) گرم در تن گرم در اندازه گیری شده است. مطالعه نتایج آنالیز نمونه های کانسنگی حاکی از آن است که افزون بر طلا و نقره، عناصر آرسنیک (تا 2096 گرم در تن)، سرب (تا 506 گرم در تن)، روی (تا 354 گرم در تن) و مس (تا 244 گرم در تن) در کانسنگ های طلادار، ناهنجاری نشان می دهند. مطالعه میان بارهای سیال بر روی کوارتزهای طلادار، بیانگر دمای همگن شدگی سیالات کانه ساز در بازه 158 تا 215 درجه سانتیگراد و شوری 3/3 تا 5/14 درصد وزنی معادل نمک طعام است. این کانسار از نظر ویژگی های زمین شناختی و کانی سازی بیش ترین شباهت را با ذخایر طلای کوهزایی اپی زونال نشان می دهد.
زمین شناسی اقتصادی
نیما رحیمی؛ شجاع الدین نیرومند؛ محمد لطفی؛ مجتبی رحیمی شهید
چکیده
کانسار مس- مولیبدن پورفیری جانجا در فاصله 70 کیلومتری جنوب نهبندان و در پهنه ساختاری زمین‌درز سیستان، خاور ایران واقع شده است. کانه‌زایی در این کانسار در ارتباط با استوک دیوریتی، کوارتزدیوریتی تا گرانودیوریتی با بافت گرانولار تا پورفیری است که درون واحدهای فیلیشی کرتاسه جای گرفته است. از نظر ژئوشیمیایی توده نفوذی جانجا دارای ترکیب ...
بیشتر
کانسار مس- مولیبدن پورفیری جانجا در فاصله 70 کیلومتری جنوب نهبندان و در پهنه ساختاری زمین‌درز سیستان، خاور ایران واقع شده است. کانه‌زایی در این کانسار در ارتباط با استوک دیوریتی، کوارتزدیوریتی تا گرانودیوریتی با بافت گرانولار تا پورفیری است که درون واحدهای فیلیشی کرتاسه جای گرفته است. از نظر ژئوشیمیایی توده نفوذی جانجا دارای ترکیب کالک- آلکالن و متاآلومینوس و از گرانیتوییدهای تیپ I می‌باشد که در یک محیط فرورانش حاشیه قاره‌ای جایگزین شده است. فعالیت‌های گرمابی منطقه کاملاً تحت‌تأثیر توده نفوذی جانجا رخ‌داده و در اثر فعالیت این سیالات گرمابی، انواع دگرسانی‌های پتاسیک، پروپیلیتیک، آرژیلیک و به ندرت فیلیک تشکیل‌شده‌اند. کانه‌زایی در کانسار جانجا به‌صورت افشان و رگه-رگچه (داربستی) و عمدتاً در پهنه پتاسیک رخ‌داده است. پهنه‌های کانه‌زایی شامل پهنه درونزاد، پهنه غنی‌شده برونزاد و پهنه اکسیدی در کانسار جانجا است. مجموعه کانه‌های سولفیدی شناسایی شده در این کانسار شامل کالکوپیریت، پیریت، کوولیت، کالکوسیت، مولیبدنیت، بورنیت و کانه‌های اکسیدی شامل مگنتیت، هماتیت، گوتیت و هیدروکربنات‌های مس شامل مالاکیت و آزوریت می‌باشد. طلا و مولیبدن نیز عمدتاً در همراهی با کانی‌های سولفیدی مس از جمله کالکوپیریت و بورنیت می‌باشد. مطالعات میانبارهای سیال رگههای کوارتز- سولفیدی مربوط به پهنه دگرسانی پتاسیک در این کانسار نشان‌دهنده محدوده دمای همگن‌شدن 301 تا 480 درجه سانتیگراد و میانگین شوری 19 درصد وزنی معادل نمک طعام برای میانبارهای آبگین و محدوده دمای همگن‌شدن 254 تا بیش از 550 درجه سانتیگراد و میانگین شوری 54 درصد وزنی معادل نمک طعام برای میانبارهای سیال بسیار شور می‌باشد. نتایج این مطالعات نشان میدهد که در کانسار جانجا فرایندهای اختلاط و سرد شدن سیالات باعث نهشت کانه‌زایی مس- مولیبدن-(طلا) شده است. در نهایت با توجه به ویژگی‌های کانسار جانجا، از جمله محیط زمین‌ساختی، سنگ میزبان، کانی‌شناسی، ویژگی‌های سیال کانه‌ساز، محتوای فلزی، نوع کانه‌زایی و دگرسانی‌ها و مقایسه این ویژگی‌ها با کانسارهای پورفیری می‌توان نتیجه گرفت که کانه‌زایی در کانسار جانجا قابل‌مقایسه با کانسارهای مس- مولیبدن- (طلا) پورفیری نوع حاشیه قاره‌ای می‌باشد.
زمین شناسی اقتصادی
مهرداد موحدی؛ محمد یزدی؛ مهرداد بهزادی
چکیده
کانسار اسکارنی عشوند در اثر تزریق توده نفوذی فلسیک در سنگهای کربناته به سن پرمین و تریاس و تبادل یونی بین آنها تشکیل شده است. به‌منظور تعیین ویژگی‌های سیال کانه‌ساز، میانبارهای سیال در کانی‌های کوارتز و کلسیت زون کانیسازی مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج اندازه‌گیری‌ها نشان میدهد که در این کانی‌ها دو دسته میانبار سیال نوع ...
بیشتر
کانسار اسکارنی عشوند در اثر تزریق توده نفوذی فلسیک در سنگهای کربناته به سن پرمین و تریاس و تبادل یونی بین آنها تشکیل شده است. به‌منظور تعیین ویژگی‌های سیال کانه‌ساز، میانبارهای سیال در کانی‌های کوارتز و کلسیت زون کانیسازی مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج اندازه‌گیری‌ها نشان میدهد که در این کانی‌ها دو دسته میانبار سیال نوع (L+V) با شوری کم تا متوسط و گستره دمای همگن‌شدگی ۱49 تا 480 درجه سانتیگراد و نوع (V+L) با شوری کم تا متوسط و گستره دمای همگن‌شدگی 338 تا 448 درجه سانتیگراد وجود دارد که هر دو در مرحله پسرونده اسکارن ایجاد شدهاند. خاستگاه میانبارهای سیال نوع (L+V) ماگمایی_جوی و دگرگونی و نوع (V+L) سیالات دگرگونی هستند. فرآیندهای آمیختگی همدمای سیالات با شوری مختلف و رقیق‌شدگی سیالات بر اثر مخلوط شدن آب‌های جوی با سیالات ماگمایی_دگرگونی عوامل اصلی تکوین سیالات کانه‌ساز در این کانسار هستند. فشار سیالات در طول زمان تشکیل کانسنگ از کمتر از 50 تا اندکی بیش از 150 بار متغیر بوده و دمای تقریبی تشکیل کانسار بین 200 تا 360 درجه سانتیگراد بوده است. بر این اساس می‌توان عمق تشکیل کانسار اسکارن عشوند را حدود 650 متر نسبت به سطح ایستابی قدیمی تخمین زد.
زمین شناسی اقتصادی
راضیه مهابادی؛ فرج الله فردوست
چکیده
کانسار مس آبگاره در 140 کیلومتری جنوب‌غرب شاهرود و بخشی از مجموعه آتشفشانی-رسوبی نوار طرود-چاه‌شیرین است که در حاشیه شمالی پهنه ساختاری-رسوبی ایران مرکزی واقع شده است. محدوده کانسار از نظر سنگ‌شناسی شامل سنگهای آتشفشانی با ترکیب آندزیت، آندزیت بازالتی و بازالت و به مقدار کمتر آذرآواری (کریستال‌توف) به سن ائوسن میانی-بالایی می‌باشد ...
بیشتر
کانسار مس آبگاره در 140 کیلومتری جنوب‌غرب شاهرود و بخشی از مجموعه آتشفشانی-رسوبی نوار طرود-چاه‌شیرین است که در حاشیه شمالی پهنه ساختاری-رسوبی ایران مرکزی واقع شده است. محدوده کانسار از نظر سنگ‌شناسی شامل سنگهای آتشفشانی با ترکیب آندزیت، آندزیت بازالتی و بازالت و به مقدار کمتر آذرآواری (کریستال‌توف) به سن ائوسن میانی-بالایی می‌باشد که با انواع دگرسانی‌های آرژیلیتی، سریسیتی، سیلیسی، کربناتی، کلریتی و اکسیدهای آهن در امتداد رگه‌ها همراه هستند. براساس مشاهدات صحرایی و مطالعات کانه‌نگاری، کانه‌زایی در دو مرحله هیپوژن و سوپرژن و هوازدگی صورت گرفته که کانه‌های پهنه هیپوژن را عموماً پیریت، کالکوپیریت و بورنیت تشکیل میدهند. به‌علاوه، بخش اعظم کانه‌های فاز اصلی کانه‌زایی به‌دلیل قرار گرفتن در پهنه اکسیدان-سوپرژن از بین رفته و کانی‌های ثانویه مس نظیر کالکوسیت، کوولیت، مالاکیت و کریزوکولا به جای آنها تشکیل شدهاند. دادههای میانبارهای سیال نیز، دمای بین 145 تا 217 درجه سانتیگراد و شوری بین 73/3 تا 84/9 درصد وزنی معادل NaCl و عمق 390 متر را نشان میدهند. در نهایت، بر پایه ویژگی‌های زمینشناسی، کانی‌شناسی، ساخت و بافت کانسنگ و دادههای حاصل از میانبارهای سیال و همچنین مقایسه آنها با کانسارهای اپیترمال مشابه می‌توان نتیجه گرفت که سامانه رگه‌ای آبگاره در یک محیط اپیترمال با سولفیداسیون پایین تشکیل شده است.
زمین شناسی اقتصادی
محمد جباریان؛ مهرداد کریمی؛ محمد لطفی؛ کمال نوری خانکهدانی
چکیده
گنبد نمکی دهکویه در فاصله حدود 30 کیلومتری شمال شرق لار در استان فارس واقع شده است. این گنبد نمکی از سازند هرمز به سن اینفراکامبرین و در پهنه زاگرس چین خورده تشکیل شده است. هسته این گنبد بیشتر از جنس نمک و گچ و سطح گنبد نمکی بوسیله، مارن، گچ و رسوبات آهکی و دولومیتی پوشیده شده است. کانیسازی آهن به همراه آثاری از مس در بخش‌های آهکی -دولومیتی ...
بیشتر
گنبد نمکی دهکویه در فاصله حدود 30 کیلومتری شمال شرق لار در استان فارس واقع شده است. این گنبد نمکی از سازند هرمز به سن اینفراکامبرین و در پهنه زاگرس چین خورده تشکیل شده است. هسته این گنبد بیشتر از جنس نمک و گچ و سطح گنبد نمکی بوسیله، مارن، گچ و رسوبات آهکی و دولومیتی پوشیده شده است. کانیسازی آهن به همراه آثاری از مس در بخش‌های آهکی -دولومیتی بخش پوش سنگ گنبد نمکی در سازند هرمز صورت گرفته است. کانیسازی بصورت ساده و شامل کانی‌های هماتیت کمی گوتیت و گاه آثاری از ماگنتیت و ندرتاً اثرات کانی های مس است در این پژوهش مطالعه میانبارهای سیال، بر روی نمونه های گرفته شده ازکوارتزهای همراه با کانی های سولفیدی و کربناته مس وآهن صورت گرفته است. بر این اساس دمای همگن شدگی (TH) محلول کانه ساز در محدوده ی( 172 تا 374 ) و میانگین 236 درجه سانتیگراد می‌باشد که معرف شرایط اپی ترمال تا ابتدای هیپوترمال و بطور میانگین ابتدای مزوترمال است. عمق تشکیل کانسار بین 50 تا 1500 متر و بطور میانگین حدود 200 متر تعیین گردید. محلول های گرمابی تشکیل دهنده کانسار به دلیل شوری بالا منشاء شورابه های ماگمایی را دارند که در اثر چگالی پایین و فشارهای تکتونیکی به حرکت در می آیند. این محلول ها پس از اختلاط با آب های جوی در امتداد گسل ها و شکستگی های موجود به سمت بالا صعود کرده و کانه زایی دیرزاد به وجود آمده است.
اکتشاف و معدن
ملیحه عباس زاده؛ اردشیر هزارخانی؛ سعید سلطانی محمدی
چکیده
امروزه یکی از روشهای متداول در اکتشاف کانسارها، مطالعات زمینشناسی اقتصادی است. مدل‌سازی دادههای میانبارهای سیال یکی از روشهای متداول در مطالعات زمینشناسی اقتصادی به شمار میرود. در این مطالعه از روش شبکه‌های عصبی مصنوعی به عنوان یکی از روشهای الگوریتم یادگیری ماشین به منظور مدل‌سازی سه‌بعدی دادههای میانبارهای ...
بیشتر
امروزه یکی از روشهای متداول در اکتشاف کانسارها، مطالعات زمینشناسی اقتصادی است. مدل‌سازی دادههای میانبارهای سیال یکی از روشهای متداول در مطالعات زمینشناسی اقتصادی به شمار میرود. در این مطالعه از روش شبکه‌های عصبی مصنوعی به عنوان یکی از روشهای الگوریتم یادگیری ماشین به منظور مدل‌سازی سه‌بعدی دادههای میانبارهای سیال در کانسار مس پورفیری سونگون و کاربردی کردن نتایج حاصل از آنالیز میانبارهای سیال استفاده شده است. به این منظور دادههای حاصل از مطالعات میانبارهای سیال مستقیماً جهت تفکیک زون‌های دگرسانی مرتبط با کانی‌زایی (پتاسیک، فیلیک و پتاسیک- فیلیک) در منطقه مورد مطالعه استفاده شده است. با توجه به ارتباطی که بین زون‌های دگرسانی و نیز مناطق مستعد کانیسازی در کانسارهای پورفیری وجود دارد، بر اساس 173 داده میانبارهای سیال موجود، تفکیک زون‌های دگرسانی در محدوده کانسار مس پورفیری سونگون بر اساس مدل سه‌بعدی حاصل از مطالعات میانبارهای سیال با استفاده از روش شبکه‌های عصبی مصنوعی صورت گرفت. بر اساس دقت نتایج حاصل از آزمایش مدل، می‌توان نتیجه گرفت که دقت مدل شبکه عصبی به کار گرفته شده در تفکیک زون‌های دگرسانی پتاسیک، فیلیک و پتاسیک- فیلیک در حدود 83 درصد بوده و مدل به کار گرفته شده به نحو مناسبی توانایی تفکیک زون‌های دگرسانی مرتبط با کانیسازی را در محدوده کانسار مس پورفیری سونگون داشته است. امروزه یکی از روشهای متداول در اکتشاف کانسارها، مطالعات زمینشناسی اقتصادی است. مدل‌سازی دادههای میانبارهای سیال یکی از روشهای متداول در مطالعات زمینشناسی اقتصادی به شمار میرود. در این مطالعه از روش شبکه‌های عصبی مصنوعی به عنوان یکی از روشهای الگوریتم یادگیری ماشین به منظور مدل‌سازی سه‌بعدی دادههای میانبارهای سیال در کانسار مس پورفیری سونگون و کاربردی کردن نتایج حاصل از آنالیز میانبارهای سیال استفاده شده است. به این منظور دادههای حاصل از مطالعات میانبارهای سیال مستقیماً جهت تفکیک زون‌های دگرسانی مرتبط با کانی‌زایی (پتاسیک، فیلیک و پتاسیک- فیلیک) در منطقه مورد مطالعه استفاده شده است. با توجه به ارتباطی که بین زون‌های دگرسانی و نیز مناطق مستعد کانیسازی در کانسارهای پورفیری وجود دارد، بر اساس 173 داده میانبارهای سیال موجود، تفکیک زون‌های دگرسانی در محدوده کانسار مس پورفیری سونگون بر اساس مدل سه‌بعدی حاصل از مطالعات میانبارهای سیال با استفاده از روش شبکه‌های عصبی مصنوعی صورت گرفت. بر اساس دقت نتایج حاصل از آزمایش مدل، می‌توان نتیجه گرفت که دقت مدل شبکه عصبی به کار گرفته شده در تفکیک زون‌های دگرسانی پتاسیک، فیلیک و پتاسیک- فیلیک در حدود 83 درصد بوده و مدل به کار گرفته شده به نحو مناسبی توانایی تفکیک زون‌های دگرسانی مرتبط با کانیسازی را در محدوده کانسار مس پورفیری سونگون داشته است.
زمین شناسی اقتصادی
سیران یوسفی؛ مسعود علیپوراصل
چکیده
منطقه زرندیه در 42 کیلومتری شمال شرق ساوه (استان مرکزی) و در بخش تقریباً شمالی کمربند ماگمایی ارومیه – دختر واقع شده است. سنگ میزبان کانیسازی در این منطقه، سنگهای آندزیتی ائوسن و سنگهای دیوریتی و گابرویی اولیگو-میوسن است. مطالعات زمین-شیمی نشان میدهد که ماگمای سازنده سنگهای آذرین منطقه از نوع کالک آلکالن، متاآلومین و مرتبط ...
بیشتر
منطقه زرندیه در 42 کیلومتری شمال شرق ساوه (استان مرکزی) و در بخش تقریباً شمالی کمربند ماگمایی ارومیه – دختر واقع شده است. سنگ میزبان کانیسازی در این منطقه، سنگهای آندزیتی ائوسن و سنگهای دیوریتی و گابرویی اولیگو-میوسن است. مطالعات زمین-شیمی نشان میدهد که ماگمای سازنده سنگهای آذرین منطقه از نوع کالک آلکالن، متاآلومین و مرتبط با کمان آتشفشانی حاشیه قاره‌ای است. کانیسازی اغلب به شکل رگه، رگچه‌ای و برشیشدن در سنگهای دیوریتی و گابرویی مشاهده می‌شود. کالکوپیریت، کانه اصلی کانسار است و بوسیله پیریت، بورنیت، اولیژیست، کالکوسیت، کوولیت، نئوتوسیت، مس خالص، مالاکیت، آزوریت، کریزوکولا، گوتیت و لیمونیت همراهی می‌شود. عیار مس در نمونه‌های کانسنگ از 04/0 تا 7/1 درصد (متوسط 40/0 درصد) تغییر میکند. تحلیل آماری داده-های ژئوشیمیایی نمونه‌های مینرالیزه به روش پیرسن نشان میدهد که Cu بیشترین همبستگی را به ترتیب با عناصر Ag، As، Zn، Cd و Pb دارد. مطالعات میکروترمومتری میانبارهای سیال متوسط دمای همگن‌شدگی را °C195 و متوسط شوری را 23 درصد وزنی معادل نمک طعام نشان میدهد. کانی‌زایی مس زرندیه قرابت نزدیکی با کانسارهای مس رگه‌ای گرمابی دارد.
زمین شناسی اقتصادی
بهزاد حمامی پور بارنجی؛ حسینعلی تاج الدین؛ لیلا برهمند
چکیده
کانسار طلای سه بندون در بخش شمالی زون ایران مرکزی، در 40 کیلومتری شمال بردسکن واقع است. واحدهای سنگی رخنمون یافته در محدوده کانسار، مجموعه ای از سنگ های آتشفشانی- رسوبی کرتاسه شامل تراکیت تراکی آندزیت، آندزی بازالت، توف و شیل کربناته میباشند که بعد از ائوسن، توسط نفوذی های نیمه عمیق با ترکیب سینیت – کوارتز سینیت و دایکهای دیابازی ...
بیشتر
کانسار طلای سه بندون در بخش شمالی زون ایران مرکزی، در 40 کیلومتری شمال بردسکن واقع است. واحدهای سنگی رخنمون یافته در محدوده کانسار، مجموعه ای از سنگ های آتشفشانی- رسوبی کرتاسه شامل تراکیت تراکی آندزیت، آندزی بازالت، توف و شیل کربناته میباشند که بعد از ائوسن، توسط نفوذی های نیمه عمیق با ترکیب سینیت – کوارتز سینیت و دایکهای دیابازی قطع شده اند. اصلی ترین ساخت و بافتهای کانسنگ‌های طلادار، رگه- رگچه ای (استوک ورک) و برشی است که با کوارتز و کانی‌های سولفیدی پر شدهاند. کانی‌شناسی کانسنگ ساده بوده و شامل پیریت، اسفالریت، کالکوپیریت، بورنیت، گالن، آرسنوپیریت، طلا، کالکوسیت، کوولیت و اکسیدهای آهن می‌باشد. طلا در اندازه‌های کوچکتر از 60 میکرون، به صورت میانبار در پیریت و کالکوپیریت، در مرز کانه‌های سولفیدی و نیز به‌صورت آزاد در کوارتز مشاهده شده است. مطالعات میانبارهای سیال بر روی کوارتزهای کانسنگ‌های طلادار، نشانگر آن است که میانبارهای اولیه بیشتر دو فازه (مایع +گاز) هستند. دمای همگون شدگی سیالات کانه‌ساز در بازه 165 تا 254 درجه سانتیگراد و شوری آنها از 9/0 تا 8/7 درصد وزنی معادل NaCl اندازه‌گیری شده است. مقایسه ویژگی های مطالعه شده در کانسار سه بندون با ویژگی های شاخص کانسارهای طلا، نشان میدهد که این کانسار به‌لحاظ ویژگی‌های زمین-شناختی و کانیسازی از جمله جنس سنگ میزبان، دگرسانی‌های همراه، ژئوشیمی و پاراژنز عنصری، ساخت، بافت و پاراژنز کانی‌شناسی و میانبارهای سیال بیشترین شباهت را با ذخایر اپیترمال سولفیداسیون پایین تا حد واسط نشان میدهد.
معصومه نوروزی؛ محمد لطفی؛ محمدهاشم امامی؛ حمایت جمالی؛ علی عابدینی
چکیده
منطـقه مسـگرآباد در 10 کیلومتری جنـوب خاور تهران، زون ساخـتاری البرز مرکـزی قرار دارد. سنگهای برونزد یافته در این منطقه شامل واحدهای آتشفشانی، آتشفشانی- رسوبی و رسوبی به سن ائوسن هستند که توسط توده‌های نفوذی نیمه‌ژرف با ترکیب گرانودیوریت پورفیری تا کوارتز مونزودیوریت پورفیری پس از ائوسن پسین مورد هجوم قرار گرفته‌اند. این توده‌های ...
بیشتر
منطـقه مسـگرآباد در 10 کیلومتری جنـوب خاور تهران، زون ساخـتاری البرز مرکـزی قرار دارد. سنگهای برونزد یافته در این منطقه شامل واحدهای آتشفشانی، آتشفشانی- رسوبی و رسوبی به سن ائوسن هستند که توسط توده‌های نفوذی نیمه‌ژرف با ترکیب گرانودیوریت پورفیری تا کوارتز مونزودیوریت پورفیری پس از ائوسن پسین مورد هجوم قرار گرفته‌اند. این توده‌های آذرین حاوی بافتهای پورفیرویید تا میکروگرانولار بوده و دارای ماهیت کلسیمی- قلیایی میباشند. این توده‌ها ایجادکننده سیالات گرمابی هستند که بواسطه آنها سامانه دگرسانی وسیعی با روند شمال باختر- جنوب خاور در امتداد گسل امتداد لغز سه دره بزرگ توسعه یافته است. اثرات دگرسانی گرمابی بر روی کلیه واحدهای ائوسن و توده‌های نفوذی نیمه‌ژرف در منطقه دیده می‌شود. دگرسانی‌ها شامل سیلیسی شدن، سریسیتی شدن، کلریتی شدن، اپیدوتی‌شدن، اکتینولیتی‌شدن، آرژیلیکی شدن، کربناتی شدن و آلونیتی- ژاروسیتی شدن هستند که شرایط فیزیکی - شیمیایی مناسبی را برای نهشت کانهها فراهم نموده‌اند. جایگیری توده‌های نفوذی نیمه‌ژرف در سنگهای آتشفشانی، آتشفشانی- رسوبی و رسوبی ائوسن با تشکیل و توسعه ذخایر اسکارن، اپیترمال و رگه های باریت همراه شده است. مطالعات کانه نگاری و تجزیه ای پیشرفته نشان میدهند که کانه زایی اپیترمال شامل مگنتیت، پیریت، کالکوپیریت، بورنیت، کالکوسیت، باریت، آلیاژ مس - قلع- آهن، هماتیت، پسیلوملان، جاکوپسیت، مارتیت، گوتیت و لپیدوکروزیت است. اسکارن‌زایی در این منطقه در مرحله پیشرونده و پسرونده صورت گرفته است. کانی‌های پیرومتاسوماتیک آندرادیت- گروسولاریت در مرحله پیشرفته ایجاد شدهاند و کانیهایی نظیر اپیدوت، کلریت، ترمولیت- اکتینولیت، کلسیت، کوارتز، پیریت، کالکوپیریت و کالکوسیت در مرحله پسرونده تشکیل شده اند. مطالعات ترمومتری بر روی رگههای باریت به عنوان تنها کانی حاوی میانبار سیال آشکار میکند که اختلاط سیالات با شرایط فیزیکوشیمیایی متفاوت عامل اصلی کانه زایی اپیترمال در منطقه بوده است.
سمیه اسماعیل‌نژاد؛ نادر تقی‌پور؛ علیاکبر حسن‌نژاد
چکیده
کانسار آهن نوکه در شمال سمنان و در جنوب پهنه ساختاری البرز مرکزی قرار گرفته است. سنگ های آتشفشانی- آذرآواری با سن ائوسن سنگ میزبان این کانسار هستند. کانی زایی آهن به‌صورت توده ای، افشان، رگه ای و برشی در کانسار نوکه رخ داده است و مگنتیت، هماتیت، پیریت، کالکوپیریت، گارنت، اپیدوت، کوارتز و کلسیت از کانی های اصلی این کانسار هستند. ...
بیشتر
کانسار آهن نوکه در شمال سمنان و در جنوب پهنه ساختاری البرز مرکزی قرار گرفته است. سنگ های آتشفشانی- آذرآواری با سن ائوسن سنگ میزبان این کانسار هستند. کانی زایی آهن به‌صورت توده ای، افشان، رگه ای و برشی در کانسار نوکه رخ داده است و مگنتیت، هماتیت، پیریت، کالکوپیریت، گارنت، اپیدوت، کوارتز و کلسیت از کانی های اصلی این کانسار هستند. از میانبارهای سیال و ایزوتوپ های پایدار گوگرد، کربن و اکسیژن برای تعیین شرایط تحول سیال‌های گرمابی و ژنز کانسار آهن نوکه، استفاده شده است. بر پایه تعداد فاز، هفت نوع میانبار سیال در کانی کوارتز شامل تک‌فازی مایع (L)، دوفازی غنی از مایع (L+V)، دوفازی غنی از گاز (V+L)، تک‌فازی گاز (V)، سه‌فازی مایع-گاز- هالیت (L+V+S)، دوفازی مایع- هالیت (L+S) و سه‌فازی مایع- گاز- کِدِر (L+V+O) تشخیص داده شد. بیشترین محدوده دمای همگن شدگی پایانی و شوری میانبارهای سیال دوفازی غنی از مایع در کانی کوارتز به ترتیب 100 تا 200 درجه سانتیگراد و 10 تا 20 درصد وزنی معادل نمک طعام است. در حالی که محدوده دمای همگن شدگی پایانی و شوری میانبارهای سیال دوفازی غنی از گاز به ترتیب 350 تا 500 درجه سانتیگراد و معادل 10 تا 30 درصد وزنی معادل نمک طعام است. همچنین دمای همگن شدگی میانبارهای سیال دوفازی غنی از مایع در کلسیت های پهنه گارنت (نوع a) و کلسیت های پهنه مگنتیت (نوع b) شامل 75 تا 125 درجه سانتیگراد است؛ اما شوری میانبارهای سیال دوفازی غنی از مایع(wt. % NaCl 25-15) در کلسیت های پهنه گارنت بیشتر از شوری میانبارهای سیال دوفازی غنی از مایع (wt. % NaCl 10 تا 20) در کلسیت های پهنه مگنتیت است. مقادیر δ13C و δ18O کانی کلسیت (15 نمونه) کانسار آهن نوکه به ترتیب از 9/1- تا (PDB) ‰ 1/0+ و از 4/19- تا (SMOW)‰ 9/14- در تغییر است. مقدار میانگین δ18OWater محلول گرمابی در کانسار آهن نوکه ‰ 58/17+ نسبت به استاندارد SMOW است که با مقادیر آب ماگمایی اولیه متفاوت است. پیریت فاز اصلی سولفیدی موجود در کانسار آهن نوکه است و مقادیر δ34S این کانی (9 نمونه) از 9/3+ تا (CDT) ‰ 4/5+ تغییر می کند که نشان دهنده سولفور با منشأ ماگمایی است. دادههای میانبارهای سیال و ایزوتوپ های پایدار کربن، اکسیژن و گوگرد گویای این است که سیال‌های کانسارساز به وسیله آمیختگی شوراب های ماگمایی با آب جوی گسترش یافته است و احتمالاً ژنز کانسار آهن نوکه مشابه کانسارهای نوع اسکارن است.
سجاد افضلی؛ نیما نظافتی؛ مجید قادری
چکیده
کانسار مگنتیت- آپاتیت گزستان در 78 کیلومتری خاور بافق، در پهنه ایران مرکزی و زیرپهنه بافق- پشت‌بادام قرار دارد. واحدهای سنگی منطقه به سری ریزو تعلق دارند و متشکل از سنگهای کربناتی، شیل، توف، ماسهسنگ و سنگهای آتشفشانی هستند. سنگهای نفوذی به‌صورت استوک و دایک و با ترکیب گرانودیوریت و گرانیت در بخش‌های مختلف رخنمون دارند. سنگهای ...
بیشتر
کانسار مگنتیت- آپاتیت گزستان در 78 کیلومتری خاور بافق، در پهنه ایران مرکزی و زیرپهنه بافق- پشت‌بادام قرار دارد. واحدهای سنگی منطقه به سری ریزو تعلق دارند و متشکل از سنگهای کربناتی، شیل، توف، ماسهسنگ و سنگهای آتشفشانی هستند. سنگهای نفوذی به‌صورت استوک و دایک و با ترکیب گرانودیوریت و گرانیت در بخش‌های مختلف رخنمون دارند. سنگهای تراکیتی و داسیتی منطقه در اثر دگرسانی کلریتی به رنگ سبز دیده می‌شوند و سنگ میزبان کانیسازی آهن و فسفات است. دگرسانی‌ها نیز بیشتر از نوع کلریتی وآرژیلیک هستند، ولی دگرسانی‌های سریسیتی، پتاسیک، سیلیسی، تورمالینی و اپیدوتی نیز در واحدهای سنگی تشکیل شدهاند. 5 شکل کانیسازی در کانسار گزستان دیده می‌شود که شامل کانسنگ آهن توده‌ای با کمی آپاتیت، کانسنگ آپاتیت- مگنتیت، رگه- رگچه‌های نامنظم (استوک‌ورک) در سنگ سبز برشی شده، نوع پراکنده و رگههای توده‌ای خالص آپاتیتی هستند. در مطالعات میانبارهای سیال در کانی آپاتیت میزان دما و شوری در آپاتیت نسل I بیشتر از آپاتیت نسل II است که کاهش شوری در آپاتیت نسل II می‌تواند حاصل آلودگی سیال‌های ماگمایی با آب‌های جوی در مراحل تأخیری کانه‌زایی باشد. ترکیب ایزوتوپی پایدار اکسیژن، هیدروژن و کربن در مگنتیت، کوارتز، آپاتیت و کلسیت و همچنین محاسبه ترکیب ایزوتوپی اکسیژن در سیال در حال تعادل با کانی‌های اکسیدی، منشأ آمیختگی سیال‌های ماگمایی را با شورابه‌های حوضه‌ای برای کانیسازی در کانسار گزستان پیشنهاد میکند.
محمد‌رضا حسین‌زاده؛ سجاد مغفوری؛ مهسا قربانی؛ محسن مؤید
چکیده
منطقه مورد مطالعه در شمال باختر ایران و در پهنه فلززایی ارسباران جای دارد. مجموعه سنگهای موجود در منطقه سوناجیل شامل گدازه‌های آندزیتی ائوسن، میکرودیوریت پورفیری، توده گرانیتوییدی اینچه و توده‌های آتشفشانی اکوزداغی به سن پلیوکواترنری است. میزبان اصلی کانیسازی مس و مولیبدن نوع پورفیری در منطقه سوناجیل توده میکرودیوریت است. ...
بیشتر
منطقه مورد مطالعه در شمال باختر ایران و در پهنه فلززایی ارسباران جای دارد. مجموعه سنگهای موجود در منطقه سوناجیل شامل گدازه‌های آندزیتی ائوسن، میکرودیوریت پورفیری، توده گرانیتوییدی اینچه و توده‌های آتشفشانی اکوزداغی به سن پلیوکواترنری است. میزبان اصلی کانیسازی مس و مولیبدن نوع پورفیری در منطقه سوناجیل توده میکرودیوریت است. بیشتر کانسار‌سازی به‌صورت افشان و رگه- رگچه‌ای است. رگه- رگچه‌های اصلی در منطقه سوناجیل بر پایه ساختار، بافت و کانی‌شناسی به شش گروه A، B، C، D، E و F تقسیم شدهاند که دارای مجموعه‌ای از کانی‌های سولفیدی (پیریت، کالکوپیریت، مولیبدنیت، بورنیت، تتراهدریت- تنانتیت و انارژیت)، اکسیدی و هیدروکسیدی (مگنتیت و اسپیکیولاریت) و کربناتی (مالاکیت و آزوریت) هستند. مطالعه میانبارهای سیال در کانسار سوناجیل نشان‌دهنده وجود انواع میانبارهای سیال تک‌فازی بخار، دوفازی مایع- بخار و چندفازی مایع- بخار- جامد از نوع اولیه در رگچه‌های کوارتز- سولفید است. دمای همگن‌شدگی برای سیال‌های دوفازی میان 5/180 تا 565 درجه سانتیگراد و درجه شوری میان 7/0 تا 17/15 درصد وزنی نمک طعام است؛ دمای همگن‌شدگی برای میانبارهای سیال سه‌فازی که به فاز هالیت همگن می‌شوند میان 378 تا 565 درجه سانتیگراد و برای میانبارهای سیال سه‌فازی که به فاز بخار همگن می‌شوند میان 325 تا 485 درجه سانتیگراد است. همچنین میزان شوری این سیال‌ها در بازه 3/35 تا 69 درصد وزنی نمک طعام است. همزیستی میانبارهای سیال تک‌فازی و دوفازی غنی از بخار در کنار میانبارهای سیال سه‌فازی و وجود دو جمعیت سیال‌های با شوری بالا و شوری پایین نشان‌دهنده رخداد فرایند جوشش در کانسار سوناجیل است.
سهیلا آقاجانی مرسا؛ محمد هاشم امامی؛ محمد لطفی؛ کاظم قلی‌زاده؛ مجید قاسمی سیانی
چکیده
رگههای کانه‌دار منطقه نیکوییه در بخش جنوبی ایالت فلززایی طارم- هشتجین در پهنه البرز- آذربایجان (البرز باختری) قرار دارد. سنگهای آتشفشانی ریوداسیت و آندزیت/آندزیت‌بازالت میزبان کانیسازی رگه‌ای در منطقه معدنی نیکوییه هستند. دگرسانی‌های منطقه نیکوییه شامل پروپیلیتی، آرژیلی، سریسیتی و سیلیسی است که در پیرامون رگه‌ها در سنگ ...
بیشتر
رگههای کانه‌دار منطقه نیکوییه در بخش جنوبی ایالت فلززایی طارم- هشتجین در پهنه البرز- آذربایجان (البرز باختری) قرار دارد. سنگهای آتشفشانی ریوداسیت و آندزیت/آندزیت‌بازالت میزبان کانیسازی رگه‌ای در منطقه معدنی نیکوییه هستند. دگرسانی‌های منطقه نیکوییه شامل پروپیلیتی، آرژیلی، سریسیتی و سیلیسی است که در پیرامون رگه‌ها در سنگ میزبان گسترش دارند. کانه‌زایی در این منطقه به دو شکل درونزاد و برونزاد در سه مرحله: مرحله آغازین شامل کانه‌های مگنتیت، پیریت، کالکوپیریت، بورنیت؛ مرحله میانی شامل کانه‌های گالن، اسفالریت و مقدار کمتر کالکوپیریت و مرحله پایانی متشکل از کانه‌های برونزاد مالاکیت، سروزیت، کوولیت، هماتیت و گوتیت رخ داده است. مطالعات میانبارهای سیال در کانی‌های کوارتز و کلسیت به ترتیب دمای همگن‌شدگی (Th) 185 تا 312 درجه سانتیگراد و 133 تا 251 درجه سانتیگراد را نشان داد. شوری میانبارهای سیال در نمونه‌های کوارتز، در محدوده 5/0 تا 5/5 درصد وزنی معادل نمک طعام و در نمونه‌های کلسیت در محدوده 3/0 تا 4/5 درصد وزنی معادل نمک طعام در تغییر است. همزیستی میانبارهای سیال غنی از مایع و غنی از بخار، برشی شدن، حضور کوارتز ریزبلورین، کلسدونی و کلسیت تیغه‌ای، سازوکار جوشش در منطقه نیکوییه را نشان میدهد. جوشش و سرد شدن مهمترین سازوکار کانه‌زایی در رگههای کانه‌دار هستند. مطالعات کانی‌شناسی، هاله‌های دگرسانی و میانبارهای سیال نشان داد که کانیسازی در منطقه معدنی نیکوییه از نوع اپیترمال سولفیداسیون پایین است.
صمد علیپور؛ پریوا شیرمحمدی؛ یوسف رحیم سوری؛ هاشم باقری
چکیده
اندیس گارنت بابانظر در 80 کیلومتری شمال خاوری شهرستان تکاب در پهنه ساختاری سنندج- سیرجان قرار دارد. واحدهای سنگی رخنمون یافته در منطقه از جمله هورنفلس و گارنتیت در تماس با توده گرانیتی نشان میدهد که گارنت در محل برخورد توده گرانیتی با توده‌های آرژیلیتی یا ماسه‌سنگی و آهکی در طی دگرگونی همبری تشکیل شده است. نتایج مطالعات کانی‌شناسی ...
بیشتر
اندیس گارنت بابانظر در 80 کیلومتری شمال خاوری شهرستان تکاب در پهنه ساختاری سنندج- سیرجان قرار دارد. واحدهای سنگی رخنمون یافته در منطقه از جمله هورنفلس و گارنتیت در تماس با توده گرانیتی نشان میدهد که گارنت در محل برخورد توده گرانیتی با توده‌های آرژیلیتی یا ماسه‌سنگی و آهکی در طی دگرگونی همبری تشکیل شده است. نتایج مطالعات کانی‌شناسی و سنگ‌نگاری، سیر تحول کانیسازی در محدوده مورد مطالعه را در طی چندین مرحله دگرسانی پیشرونده، پسرونده و برونزاد بیان میکند و گارنت در طی مرحله دگرسانی پیشرونده تشکیل شده است. نتایج حاصل از بررسی سنگ‌نگاری میانبارهای سیال نشان میدهد که بیشتر میانبارهای سیال در بلورهای گارنت از دید زمان تشکیل از نوع: 1) اولیه در امتداد سطوح رشد بلور و به‌صورت پراکنده و نامنظم و 2) ثانویه در امتداد شکستگی‌ها و سطوح رخ هستند. از دید تعداد فازهای درونی، این میانبارها در چهار دسته: 1) تک‌فازی مایع، 2) دوفازی مایع- بخار، 3) چندفازی جامد، و 4) دوفازی مایع- مایع رده‌بندی می‌شوند. مطالعات ریزدماستجی میانبارهای سیال در این اندیس نشان میدهد، دمای همگن‌شدگی شوری در گارنت به ترتیب میان 318 تا 438 درجه سانتیگراد و 63/18 تا 71/22 درصد وزنی نمک طعام و در کوارتز میان دو محدوده 209 تا 219 و 239 تا 254 درجه سانتیگراد و 18/4 تا 61/10 درصد وزنی نمک طعام قرار دارند.
مریم حاجیبهرامی؛ نادر تقی‌پور؛ قاسم قربانی
چکیده
کانسار آهن همیرد در شمال خاور سمنان و در مرز پهنه ساختاری البرز جنوبی و شمال ایران مرکزی قرار گرفته است. توده نفوذی نیمه‌آتشفشانی با ترکیب مونزونیت- مونزودیوریت به درون سنگهای رسوبی آهکی، آذرآواری (معادل سازند کرج با سن ائوسن میانی) نفوذ کرده است. کانه‌زایی آهن در محل تماس توده با این سنگ‌ها رخ داده است. حضور گسترده هماتیت همراه ...
بیشتر
کانسار آهن همیرد در شمال خاور سمنان و در مرز پهنه ساختاری البرز جنوبی و شمال ایران مرکزی قرار گرفته است. توده نفوذی نیمه‌آتشفشانی با ترکیب مونزونیت- مونزودیوریت به درون سنگهای رسوبی آهکی، آذرآواری (معادل سازند کرج با سن ائوسن میانی) نفوذ کرده است. کانه‌زایی آهن در محل تماس توده با این سنگ‌ها رخ داده است. حضور گسترده هماتیت همراه با مقادیر فرعی مگنتیت، گوتیت، لیمونیت، پیریت، دولومیت، باریت و کلسیت از ویژگی‌های مهم کانی‌زایی در کانسار آهن همیرد است. کانی‌زایی به شکل رگه‌ای و عدسی‌هایی با ترکیب هماتیت و مقدار کمتر مگنتیت است. برای تعیین منشأ و ارائه مدل ژنتیکی کانسار آهن همیرد به مطالعه میانبارهای سیال و ایزوتوپ‌های پایدار گوگرد، کربن و اکسیژن پرداخته شده است. مطالعات سنگ‌نگاری نمونه‌های کوارتزی 5 گروه از میانبارهای سیال و نمونه باریتی 4 گروه از میانبارهای سیال را در کانسار همیرد نشان میدهند. میانبارهای سیال نمونه‌های کوارتزی، تک‌فازی مایع، تک‌فازی گاز، دوفازی غنی از مایع، دوفازی غنی از گاز و سه‌فازی مایع- جامد- گاز هستند. میانبارهای سیال سه‌فازی مایع- جامد- گاز در نمونه باریتی دیده نشده است. مطالعات دماسنجی انجام شده میانبارهای سیال کوارتز و باریت (دو فازی غنی از مایع) بیشترین فراوانی همگن‌شدگی را در گستره دمایی 200 تا 250 و 100 تا 150 درجه سانتیگراد و بیشترین فراوانی شوری را در گستره Wt% NaCl 20-10 و 5-5/0 نشان میدهد. میانبارهای سیال سه‌فازی دارای فاز هالیت در نمونه کوارتزی با بیشترین فراوانی همگن‌شدگی در گستره دمایی 200 تا 350 درجه سانتیگراد و بیشترین فراوانی شوری در گسترهWt% NaCl 40-30 هستند. مقدار δ34S کانی پیریت در کانسار همیرد میان (CDT)‰ 2/2 تا (CDT)‰ 4/7 است. مقادیر δ34S و δ18O کانی باریت این کانسار به ترتیب دارای محدوده میان ‰6/13 تا ‰2/20 نسبت به CDT و ‰2/10 تا ‰1/12 نسبت به VSMOW است. دامنه تغییرات ایزوتوپ‌های کربن و اکسیژن کانی کلسیت به ترتیب میان ‰ 4/3- تا ‰ 5/4- نسبت به VPDB و ‰ 76/17 تا ‰ 16/19 نسبت به VSMOW در تغییر است. نتایج حاصل از مطالعات دماسنجی میانبارهای سیال و ایزوتوپ‌های پایدار اکسیژن، کربن و گوگرد کانسار آهن همیرد، آمیختگی سیال‌های ماگمایی و جوی را به عنوان منشأ محلول‌های گرمابی بیان کرده است. احتمالاً کانی‌زایی در کانسار آهن همیرد همانند کانسارهای اسکارن آهن است.
مصطفی نژادحداد؛ بتول تقی‌پور؛ علیرضا زراسوندی؛ علیرضا کریم‌زاده سومرین؛ سمیه سلامبالهی
چکیده
کانسار Pb-Ba-Ag راونج در 20 کیلومتری شمال شهرستان دلیجان قرار دارد و سنگ میزبان آن سنگهای آهکی کرتاسه زیرین تاقدیس راونج هستند. از دید جغرافیایی تاقدیس راونج بخشی از کمان ماگمایی ارومیه-دختر در کمربند کوهزاد زاگرس است. کانه‌زایی در کمرپایین سنگآهک توده‌ای، در مرز راندگی با سنگهای شیلی و شیلی- کربناتی رخ داده است. بافتهای پرکننده ...
بیشتر
کانسار Pb-Ba-Ag راونج در 20 کیلومتری شمال شهرستان دلیجان قرار دارد و سنگ میزبان آن سنگهای آهکی کرتاسه زیرین تاقدیس راونج هستند. از دید جغرافیایی تاقدیس راونج بخشی از کمان ماگمایی ارومیه-دختر در کمربند کوهزاد زاگرس است. کانه‌زایی در کمرپایین سنگآهک توده‌ای، در مرز راندگی با سنگهای شیلی و شیلی- کربناتی رخ داده است. بافتهای پرکننده میان برش‌ها، جانشینی سنگ میزبان و کانه‌زایی دانه‌پراکنده بافتهای اصلی کانه‌دار هستند. کانی‌شناسی کانسار ساده و شامل گالن ریزدانه، باریت، مقادیر متغیری پیریت و مقادیر کمی اسفالریت، تتراهدریت و کالکوپیریت است. برخلاف پیریتی شدن شدید، مارکازیت در این کانسار یافت نشد. نبود مارکازیت نشان‌دهنده ته‌نشینی کانهها از سیال با pH بالاتر از 5 است. مطالعه ریزدماسنجی میانبارهای سیال روی کلسیت‌های پیش از مرحله اصلی کانه‌زایی(C2)، باریت مرحله اصلی و کلسیت پس از کانه‌زایی(C3) کانسار راونج انجام شد. میانگین دمای همگن‌شدگی میانبارهای سیال در کلسیت‌های پیش از کانه‌زایی165، در کلیست‌های پس از کانه‌زایی مرحله اصلی160 و در باریت175 درجه سانتیگراد است که تقریباً مساوی هستند اما مقدار شوری این میانبارها از کمتر از یک تا بیش از %wt 18معادل نمک طعام تغییر میکند. سیلیسی شدن سنگ میزبان در کانسار راونج محدود است که نشان‌دهنده تغییرات کم دمای سیال در ضمن کانه‌زایی است. تغییرات زیاد در شوری میانبارهای سیال و ته‌نشینی همزمان باریت و گالن ریزبلور شواهد آمیختگی دو سیال با ویژگی‌های زمین‌شیمیایی متفاوت هستند. یکی از این دو سیال دارای شوری پایین(میانگین wt% NaC 6/5) وCO2 و غنی از گوگرد است. در دمای 160 درجه سانتی‌گرادمقدار pH خنثی حدود 8/5 است. بنابراین ته‌نشینی سولفیدها از سیالهایی با pHمیان 5 تا 6 رخ داده است. سیال CO2دار با شوری پایین، موجب بافر شدن محیط می‌شود.سیال دوم با شوری بالا(میانگین wt% NaCl7/15) در محدوده دما و شوری سیال‌های سازنده کانسارهای MVT قرار می‌گیرد. این سیال احتمالاً اکسایشی و غنی از فلزات بوده است.
محمد‌رضا حسین‌زاده؛ محسن مؤید؛ سجاد مغفوری؛ سعید علیپور؛ بهزاد حاج‌علیلو
چکیده
منطقه مورد مطالعه در شمال‌باختری ایران و در زون متالوژنی ارسباران واقع می‌باشد. مجموعه سنگهای موجود در منطقه بالوجه شامل کوارتز‌دیوریت پورفیری (QDI)، کوارتز‌مونزونیت پورفیری (QMZ)، گرانودیوریت (GRD) و گابرو‌دیوریت کلم (GAD) به سن الیگومیوسن می باشد. میزبان اصلی کانیسازی مس و مولیبدن تیپ پورفیری در منطقه بالوجه توده کوارتز‌دیوریت ...
بیشتر
منطقه مورد مطالعه در شمال‌باختری ایران و در زون متالوژنی ارسباران واقع می‌باشد. مجموعه سنگهای موجود در منطقه بالوجه شامل کوارتز‌دیوریت پورفیری (QDI)، کوارتز‌مونزونیت پورفیری (QMZ)، گرانودیوریت (GRD) و گابرو‌دیوریت کلم (GAD) به سن الیگومیوسن می باشد. میزبان اصلی کانیسازی مس و مولیبدن تیپ پورفیری در منطقه بالوجه توده کوارتز‌دیوریت است ولی در توده‌های نفوذی پورفیری دیگر نیز کانی‌زایی مس دیده می‌شود. بخش اعظم کانسار‌سازی به صورت افشان و رگه- رگچه‌ای می‌باشد. رگه- رگچه‌های اصلی در منطقه بالوجه بر اساس ساختار، بافت و کانی‌شناسی به چهار گروه C,B,A وD تقسیم شدهاند که واجد مجموعه‌ای از کانی‌های سولفیدی (پیریت، کالکوپیریت، مولیبدنیت ، بورنیت، گالن و اسفالریت)، اکسیدی و هیدروکسیدی (مگنتیت، هماتیت و گوتیت) و کربناته (مالاکیت و آزوریت) میباشند. کانسار بالوجه مانند دیگر کانسارهای مس- مولیبدن پورفیری دارای دگرسانی‌های پتاسیک، فیلیک، آرژیلیک و پروپیلیتیک می‌باشد. ماگمای توده‌های مولد کانی‌زایی کالک‌آلکالن تا شوشونیتی بوده و از نظر موقعیت زمین ساختی، مرتبط با کمان‌‌های ماگمایی پس از برخورد می‌باشد. همچنین سیالات‌درگیر موجود در رگچه‌های مختلف مورد مطالعه قرار گرفته است، که این نتایج بیانگر دمای بالا (221- 381 درجه سانتیگراد)، شوری زیاد (5- 45 درصد وزنی نمک طعام) و حدوث پدیده جوشش در سیالات کانه‌دار کانسار بالوجه می‌باشد.
اعظم زاهدی؛ محمد بومری
چکیده
اسکارن پناه‌کوه در 50 کیلومتری شمال باختر شهر تفت، در استان یزد قرار گرفته است. نفوذ استوک گرانودیوریتی پناه‌کوه در سنگهای آهکی- دولومیتی سازند جمال منجر به تشکیل اسکارن‌های کلسیمی و منیزیمی شده است. بررسی روندهای پراکندگی عناصر خاکی کمیاب در اسکارن‌ها و گارنت‌های سازنده آن نشان داد که نسبت‌هایEu/Eu* و Ce/Ce*با افزایش ...
بیشتر
اسکارن پناه‌کوه در 50 کیلومتری شمال باختر شهر تفت، در استان یزد قرار گرفته است. نفوذ استوک گرانودیوریتی پناه‌کوه در سنگهای آهکی- دولومیتی سازند جمال منجر به تشکیل اسکارن‌های کلسیمی و منیزیمی شده است. بررسی روندهای پراکندگی عناصر خاکی کمیاب در اسکارن‌ها و گارنت‌های سازنده آن نشان داد که نسبت‌هایEu/Eu* و Ce/Ce*با افزایش میزان عناصر خاکی کمیاب افزایش می‌یابد. این موضوع نشان‌دهنده این است که سیال‌های سازنده اسکارن دارای خاستگاه ماگمایی بوده است. این در حالی است که نسبت (Pr/Yb)cn با افزایـش عناصر خاکی کمیاب تقریباً کاهـش می‌یابد که نشان میدهد، سیال‌های ماگمایی مشتق شده از گرانیتویید دارای مقادیر چشمگیری از عناصر خاکی کمیاب در طی شکل‌گیری اسکارن پناه‌کوه نبوده است. بر اساس دادههای میانبارهای سیال در گارنت، دما و شوری سیال در مرحله پیشرونده به‌ترتیب از 308 تا 380 درجه سانتیگراد و 6/12 تا 8/23 درصد وزنی معادل نمک طعام تغییر میکند. میانبارهای سیال در کلسیت دارای دمای پایین‌تری است (OC280>) و شوری سیال‌ها به 5/3 درصد وزنی معادل نمک طعام می‌رسد. اختلاط و رقیق‌شدگی سیال‌های ماگمایی اولیه با سیال‌های خارجی (مانند سیال‌های جوی) منجر به کاهش دما و شوری سیال‌ها در آخرین مرحله شکل‌گیری اسکارن شده است. بنابراین دادههای عناصر خاکی کمیاب و میانبارهای سیال بیانگر نقش چیره سیال ماگمایی در شکل‌گیری اسکارن پناه‌کوه است.
تقی نبئی؛ احمد خاکزاد؛ مهدی حسینی؛ سید رضا مهرنیا
چکیده
منطقه مورد مطالعه بخشی از نوار ماگمایی ارومیه - بزمان در پهنه ساختاری ایران مرکزی است که در جنوب شهر بویین‌زهرا (استان قزوین) واقع شده است. در این ناحیه سنگهای آتشفشانی و آذرآواری توسط یک توده نفوذی قطع شدهاند و در سنگهای میزبان و در داخل توده نفوذی، دگرسانی گسترده‌ای رخ داده است. در این مطالعه دادههای ETM+ ماهواره ...
بیشتر
منطقه مورد مطالعه بخشی از نوار ماگمایی ارومیه - بزمان در پهنه ساختاری ایران مرکزی است که در جنوب شهر بویین‌زهرا (استان قزوین) واقع شده است. در این ناحیه سنگهای آتشفشانی و آذرآواری توسط یک توده نفوذی قطع شدهاند و در سنگهای میزبان و در داخل توده نفوذی، دگرسانی گسترده‌ای رخ داده است. در این مطالعه دادههای ETM+ ماهواره لندست7 به‌منظور بارزسازی نواحی تحت تأثیر دگرسانی استفاده شده است و دگرسانی کلی ناحیه توسط روشهای رایج ترکیب رنگی (RGB)، نسبت‌گیری باندی و به‌ویژه تحلیل مؤلفه‌های اصلی (PCA) نقشه‌برداری شدند. هر سه روش برای حصول اطلاعات عمومی دگرسانی از دادههای تصویری منطقه مؤثر واقع شدند. روش تحلیل مؤلفه‌های اصلی(PCA) و به‌ویژه تحلیل مؤلفه‌های اصلی انتخابی (تکنیک کروستا)، نتایج بسیار دقیقی ارائه می‌نماید که به‌کمک آن نواحی دگرسان شده رسی و اکسید آهنی، تفکیک شدند. در نواحی به‌شدت دگرسان شده، نتایج حاصل از تحلیل کانی‌شناختی محصولات دگرسانی (به روش XRD)، دو شکل منطقه‌بندی قائم و جانبی را نمایان می‌سازد که در منطقه‌بندی قائم از پایین به بالا، مناطق آرژیلیک پیشرفته، آلونیتی و سیلیسی و در منطقه‌بندی افقی از محل سطوح گسلی به طرف سنگ دیواره، مناطق آرژیلیک پیشرفته و پروپلیتیک شناسایی شد. ترکیب کانی‌شناختی هر منطقه و شکل منطقه‌بندی آنها، نوع دگرسانی در این منطقه را نوع اسیدی سولفاتی معرفی می‌نماید. مطالعه میانبارهای سیال بلورهای کوارتز موجود در رگههای کوارتز، حکایت از وجود دو فاز مایع و بخار (LV) را داشته و مطالعه آنها، درصد شوری بین 8/16% تا 2/19 % (NaCl wt%) و دمای همگن‌شدگی بین 204 تا 280 درجه سانتیگراد را نشان میدهد.
بهزاد مهرابی؛ مجید قاسمی‌سیانی؛ ابراهیم طالع‌فاضل
چکیده
کمان آتشفشانی- نفوذی ترود- چاه‌شیرین در جنوب فروافتادگی کویر چاه‌جم (جنوب‌خاور دامغان)، میزبان رخدادها و ذخایر معدنی بی‌شماری همچون سرب و روی، مس، نقره و طلا است که کانسارهای چندفلزی نوع رگه‌ای چشمه‌حافظ (سرب- روی± مس± نقره± طلا) و چالو (مس- طلا± نقره) در مرکز آن قرار دارد. در این پهنه، فعالیت‌های آتشفشانی کالک‌آلکالن ...
بیشتر
کمان آتشفشانی- نفوذی ترود- چاه‌شیرین در جنوب فروافتادگی کویر چاه‌جم (جنوب‌خاور دامغان)، میزبان رخدادها و ذخایر معدنی بی‌شماری همچون سرب و روی، مس، نقره و طلا است که کانسارهای چندفلزی نوع رگه‌ای چشمه‌حافظ (سرب- روی± مس± نقره± طلا) و چالو (مس- طلا± نقره) در مرکز آن قرار دارد. در این پهنه، فعالیت‌های آتشفشانی کالک‌آلکالن ترشیری و کانیسازی مرتبط با آن بیشتر در ارتباط با گسل‌های چپ‌گرد انجیلو در شمال و ترود در جنوب با راستای شمال خاوری- جنوب باختری رخ داده است. سنگهای رخنمون‌یافته در پهنه ترود- چاه شیرین شامل توالی‌هایی از سنگهای رسوبی، آتشفشانی و آتشفشانی- تخریبی است. این سنگ‌ها شامل سیلت‌سنگ و ماسهسنگ نازک‌لایه، سنگهای آذرین بیرونی حدواسط، لاپیلی‌توف و برش‌های آتشفشانی است. گدازه‌های آندزیت و آندزیت‌بازالت در منطقه چشمه حافظ و واحدهای تراکی‌آندزیت و تراکی‌آندزیت بازالت در منطقه چالو میزبان کانیسازی گرمابی در این مناطق هستند. کانیسازی در منطقه چشمه حافظ طی سه مرحله شامل، 1) کانیسازی رگه‌ای و انتشاری پیریت- کالکوپیریت با دمای همگن‌شدگی 188 تا 238 درجه سانتیگراد و شوری 6 تا 14 درصد وزنی معادل نمک طعام؛ 2) کانیسازی سولفیدی اصلی با ماهیت رگه‌ای، انتشاری و برشی با دمای همگن‌شدگی 243 تا 276 درجه سانتیگراد و شوری 11 تا 18 درصد وزنی معادل نمک طعام؛ 3) کانیسازی جانشینی و رگه‌ای (کوارتز و کلسیت بی‌بر) با دمای همگن شدگی 148 تا 185 درجه سانتیگراد و شوری 4 تا 11 درصد وزنی معادل نمک طعام است. کانیسازی در منطقه چالو نیز با گسترش کم و کانی‌شناسی ساده طی دو مرحله رخ داده است، 1) کانیسازی رگه- رگچه‌ای پیشین متشکل از هماتیت تیغه‌ای، مگنتیت، کالکوپیریت و پیریت نسل اول (I) با دمای همگن‌شدگی 332 تا 356 درجه سانتیگراد و شوری 7 تا 11 درصد معادل نمک طعام و 2) کانیسازی پسین با ماهیت برشی و استوک‌ورک متشکل از پیریت نسل دوم (II)، بورنیت، تتراهدریت، کلسیت رگه‌ای و کلریت با دمای همگن‌شدگی 290 تا 322 درجه سانتیگراد و شوری 3 تا 7 درصد وزنی معادل نمک طعام، رخ داده است. می‌توان گفت با افزایش فاصله از منطقه چالو و نزدیک شدن به منطقه چشمه حافظ، دمای همگن‌شدگی، شوری سیال کانه‌ساز و ژرفای کانیسازی کاهش یافته و کانی‌زایی در محدوده چشمه حافظ و چالو در اثر اختلاط سیالات گرمابی و جوی رخ داده است.
ابراهیم طالع فاضل؛ بهزاد مهرابی؛ احمد خاکزاد؛ رضا کیانپور
چکیده
کانسار سنگ آهن سنگان در فاصله 308 کیلومتری جنوب خاوری مشهد در زون ساختاری خاور ایران قرار دارد. این کانسار به‌دلیل داشتن عیار و ذخیره بالای آهن و پایین بودن مقادیر فسفر و گوگرد از مهمترین ذخایر آهن ایران به‌شمار میرود. مهمترین بی‌هنجاری‌های سنگان شامل بی‌هنجاری‌های باختری، مرکزی و خاوری است که کانسار دردوی، نمونه‌ای شاخص ...
بیشتر
کانسار سنگ آهن سنگان در فاصله 308 کیلومتری جنوب خاوری مشهد در زون ساختاری خاور ایران قرار دارد. این کانسار به‌دلیل داشتن عیار و ذخیره بالای آهن و پایین بودن مقادیر فسفر و گوگرد از مهمترین ذخایر آهن ایران به‌شمار میرود. مهمترین بی‌هنجاری‌های سنگان شامل بی‌هنجاری‌های باختری، مرکزی و خاوری است که کانسار دردوی، نمونه‌ای شاخص از اسکارن‌های غنی از مگنتیت بوده و در محل همبری توده نفوذی گرانیت سرنوسر (با ویژگی گرانیت‌های تیپ I به سن الیگومیوسن) و سنگهای کربناتی پر‌منیزیم (به سن کرتاسه پسین) در بی‌هنجاری مرکزی تشکیل شده است. زون‌های اسکارن در کانسار آهن دردوی متشکل از سه زیرپهنه برون‌اسکارن، درون‌اسکارن و کانسنگ آهن است که زیرپهنه درون‌اسکارن به‌صورت محدود و برون‌اسکارن بیشترین گسترش را دارد. بخش برون‌اسکارن متشکل از زیر‌پهنه‌گارنت اسکارن، گارنت-پیروکسن اسکارن و پیروکسن اسکارن است که در فاصله دورتر به اپیدوت اسکارن تبدیل می‌شود. شواهد صحرایی، کانی‌شناسی و میکروترمومتری(دماسنجی میکروسکوپی) میانبارهای سیال، حاکی از دو مرحله اسکارن‌زایی شامل: 1) نفوذ توده گرانیتی در دمای 320 تا C˚520 و فشار تقریبی 1 کیلوبار و 2) تشکیل زون اسکارنی پیشرونده با دمای 310 تا C˚490 و شوری میانگین (wt.% NaCl) 6/33 به همراه تشکیل کانی‌های متاسوماتیک بدون آب و زون اسکارن پسرونده با دمای تقریبی 190 تا C˚310 و میانگیـــــــن شوری (wt.% NaCl) 3/13 به همراه کانه مگنتیت و کانی‌های سولفیدی پیریت توده‌ای، مارکاسیت و کالکوپیریت است. به‌دنبال آن فعالیت‌های تأخیری، موجب تشکیل رگههای کوارتز-کانه‌دار و عقیم متشکل از پیریت نیمه‌شکل‌دار تا بی‌شکل، کالکوپیریت و فلوگوپیت در منطقه شده که طی دو مرحله یکی با دمای 360 تا C˚440 و میانگین شوری (wt.% NaCl) 4/33 و دیگری با دمای 235 تا C˚320و شوری میانگین (wt.% NaCl) 6/14 در سنگ میزبان اسکارن و توده نفوذی، تشکیل شدهاند. بر اساس مطالعات، می‌توان گفت فرایندهای آمیختگی و رقیق‌شدگی سیال کانه‌ساز توسط آب‌های جوی با شوری و دمای پایین و نیز تغییرات شیمیایی ناشی از واکنش سیال کانه‌ساز با سنگ میزبان، از عوامل مؤثر در نهشت آهن در زون‌های اسکارنی به‌صورت مگنتیت و تشکیل کانه‌های سولفیدی در رگه و رگچه‌های کوارتز گرمابی در مراحل پایانی کانیسازی در منطقه است.
اسماعیل اشرف پور؛ سعید علیرضایی؛ کوین انسدل
چکیده
محدوده طلای ارغش در بخش خاوری زون سبزوار واقع است. پی‌سنگ این زون، شامل سنگهای دگرگونی پرکامبرین و رسوبات بر‌قاره‌ای پالئوزوییک و مزوزوییک است. پی‌سنگ به وسیله کمپلکس‌های افیولیتی کرتاسه بالایی و سنگهای آذرین و رسوبی ترشیری پوشیده می‌شود. محدوده ارغش شامل پنج سامانه رگه‌ای طلا (Au-I تا Au-V) و یک رگه ...
بیشتر
محدوده طلای ارغش در بخش خاوری زون سبزوار واقع است. پی‌سنگ این زون، شامل سنگهای دگرگونی پرکامبرین و رسوبات بر‌قاره‌ای پالئوزوییک و مزوزوییک است. پی‌سنگ به وسیله کمپلکس‌های افیولیتی کرتاسه بالایی و سنگهای آذرین و رسوبی ترشیری پوشیده می‌شود. محدوده ارغش شامل پنج سامانه رگه‌ای طلا (Au-I تا Au-V) و یک رگه حاوی Sb است که در سنگهای آتشفشانی سیلیسی تا حدواسط، توف، گرانیت و دیوریت ترشیری وجود دارند. شدیدترین دگرسانی به فاصله یک تا پنج متری حاشیه رگه‌ها محدود می‌شود که غالباً شامل آرژیلیک شدید است. این دگرسانی توسط دگرسانی آرژیلیک یا پروپیلیتیک ضعیف تا متوسط در بر گرفته می‌شود. کانه‌زایی به طور عمده به صورت رگه‌ای صورت گرفته است. میانگین عیار طلا در رگه‌ها 7/0 گرم در تن است. پیریت کانی سولفیدی اصلی در کانسنگ هیپوژن و شامل چهار نسل مختلف است: 1) پیریت بی‌وجه تا وجه‌دار و ریزدانه تا درشت‌دانه (Py-I) که عموماً در زمینه کوارتز رگه‌ای پراکنده است و به صورت محلی با کانیهایی مانند کالکوپیریت، مارکاسیت، تتراهدریت-تنانتیت و آرسنوپیریت همراه است. ذرات طلای آزاد همراه با این نسل از پیریت تشکیل شدهاند؛ 2) پیریت فرامبوییدی (Py-II) که تا 960 گرم در تن طلا دارد؛ 3) رورشد‌ی‌های پیریت آرسنیکی (Py-III) بر روی پیریت وجه‌دار تا بی‌وجه نسل اول. این نسل از پیریت تا 1980 گرم در تن طلا دارد. طلا در ساختار پیریت فرامبوییدی و آرسنیکی می‌تواند به صورت ذرات نانوی طلا و محلول جامد ناپایدار وجود داشته باشد؛ 4) پیریت عقیم، بی‌وجه، پرکننده شکستگی و تأخیری (Py-IV). فرایندهای سوپرژن باعث اکسیدشدن انواع پیریت به اکسیدها و هیدروکسیدهای آهن در بالای سطح ایستایی شدهاند. دمای همگن شدن میانبارهای سیال موجود در کوارتز، غالبا در محدوده دمای 285-279 درجه سانتیگراد قرار می‌گیرد. دمای ذوب یخ از 1/0- تا 2/3- درجه سانتیگراد متغیر است که منطبق بر شوری بین 2/0 تا 3/5 درصد وزنی معادل NaCl است. دمای همگن شدن میانبارهای سیال موجود در کلسیت بین 313-169 درجه سانتیگراد و شوری آنها بین 7/0 تا 9/1 درصد وزنی معادل NaCl است. شوری سیال‌ها به طور کلی پایین است و این امر توسط کانی‌شناسی کانسنگ و محتوی فلزی آن نیز تأیید می‌شود. روند دمای همگن شدن- شوری، با ترکیبی از فرایندهای جوشش یک سیال غنی از گاز و نیز آمیختگی (رقیق شدن) یک سیال شورتر و داغ‌تر با سیالی با شوری و دمای پائین‌تر سازگار است. نهشت طلا در اثر این فرایندها و همین طور واکنش سیال‌های کانه‌دار با کمرسنگ‌ها صورت گرفته است. ویژگی‌های زمین‌شناختی، بافت کانسنگ، کانی‌شناسی کانسنگ و دگرسانی و دادههای دماسنجی میکروسکوپی بیانگر کانه‌زایی از نوع اپیترمال تیپ فلزات قیمتی با سولفیدی‌شدن پایین است.
