معصومه آمیغپی؛ بهزاد وثوقی؛ مهدی معتق
چکیده
زمینلرزهای با بزرگای گشتاوری 9/5 در مقیاس امواج محلی در ساعت 13:53:22 به وقت محلی روز ششم آذر ماه 1384 جزیره قشم و بخشهای وسیعی از استان ساحلی هرمزگان را به لرزه درآورد. این زمینلرزه در اثر گسلشی معکوس با مؤلفه ناچیز راستالغز بوده است. زمینلرزه دیگری با بزرگای گشتاوری 5/5 در ساعت 20 به وقت محلی همان روز روی داد. نکته جالب این زمینلرزه ...
بیشتر
زمینلرزهای با بزرگای گشتاوری 9/5 در مقیاس امواج محلی در ساعت 13:53:22 به وقت محلی روز ششم آذر ماه 1384 جزیره قشم و بخشهای وسیعی از استان ساحلی هرمزگان را به لرزه درآورد. این زمینلرزه در اثر گسلشی معکوس با مؤلفه ناچیز راستالغز بوده است. زمینلرزه دیگری با بزرگای گشتاوری 5/5 در ساعت 20 به وقت محلی همان روز روی داد. نکته جالب این زمینلرزه این است که سازوکار محاسبه شده برای قویترین پسلرزه آن، که 6 ساعت پس از شوک اصلی اتفاق افتاده است، یک سازوکار راستالغز است که کاملاً با ساختار معکوس شوک اصلی فرق میکند. در این نوشتار، با استفاده از حل مسئله معکوس با مقادیر مرزی میدان جابهجایی سطحی زمین بهدست آمده از مشاهدات تداخلسنجی راداری، پارامترهای گسلش این دو زمینلرزه برآورد شد. حل مسئله معکوس فوق با بهکارگیری الگوریتم ژنتیک انجام شد و نتایج نشاندهنده آن بود که زمینلرزه اول در اثر فعالیت بخش جنوبی گسل معکوس قشم به طول 7 کیلومتر بوده است که موجب فعال شدن گسلی راستالغز به موازات تاقدیس گورزین شده و زمینلرزه دوم را ایجاد کرده است. لغزش گسلش اول، 96 سانتیمتر و لغزش گسلش دوم 9 سانتیمتر برآورد میشود. همچنین بر اساس نتایج مدلسازی این نوشتار، بیشینه مقدار جابهجایی سطحی زمین ناشی از زمینلرزه اصلی، 7/6 سانتیمتر در راستای باختر، 6/4 سانتیمتر در راستای جنوب و 4/16 سانتیمتر در راستای بالا بود و بیشینه مقدار جابهجایی سطحی زمین ناشی از بزرگترین پسلرزه این رویداد، 3/1سانتیمتر در راستای باختر، 6/1 سانتیمتر در راستای جنوب و 4/1 سانتیمتر در راستای پایین بود.
شیرین فتاحی؛ علی اصغر کلاگری؛ علی عابدینی
چکیده
ذخیره بنتونیت نیستانک در شمال باختر نایین- استان اصفهان جای دارد. این ذخیره محصول دگرسانی برشهای توفی به سن الیگوسن است. بررسیهای کانیشناسی در این ذخیره نشان میدهد که مونتموریلونیت، کائولینیت و کوارتز کانیهای اصلی هستند که در مقادیر کمتر با آنورتیت، کلسیت، کلریت، ایلیت، آلبیت، دولومیت، میکروکلین، اورتوکلاز، سانیدین و ...
بیشتر
ذخیره بنتونیت نیستانک در شمال باختر نایین- استان اصفهان جای دارد. این ذخیره محصول دگرسانی برشهای توفی به سن الیگوسن است. بررسیهای کانیشناسی در این ذخیره نشان میدهد که مونتموریلونیت، کائولینیت و کوارتز کانیهای اصلی هستند که در مقادیر کمتر با آنورتیت، کلسیت، کلریت، ایلیت، آلبیت، دولومیت، میکروکلین، اورتوکلاز، سانیدین و هالیت همراهی میشوند. مطالعات شیمیکانی نشان از همانندی این ذخیره با کانسارهای بنتونیت نوع وایومینگ دارد. مطالعات زمینشیمیایی آشکار میکنند که بنتونیتی شدن برشهای توفی در نیستانک با تهیشدگی Ba، Co، Zn، Y، Ni، Sr، Au، Ca، Fe، Mg، Mn ، P، Ti و Na، غنیشدگی Si، Th، As، Hf، NbوU و شستشو- تثبیت K، Pb، Cs، Rb، Zr و Cu همراه بوده است. تجزیه و تحلیلهای زمینشیمیایی آشکار میکنند که تغییرات بیهنجاری Eu و Ce در این ذخیره به ترتیب توسط درجه دگرسانی فلدسپارها و تغییر در پتانسیل اکسایش محیط کنترل شده است. با توجه به نتایج به دست آمده از این مطالعه، به نظر میرسد که عواملی مانند اختلاف در میزان شدت دگرسانی مواد منشأ، شرایط فیزیکوشیمیایی محیط، جذب سطحی، تلفیق در ساختار بلوری، دسترسی به لیگاندهای کمپلکسساز و تفاوت در میزان پایداری کانیهای اولیه در برابر دگرسانی نقش برجستهای در تحرک، توزیع و تمرکز عناصر در این ذخیره داشتهاند.
مهدی نجفی؛ علی یساقی؛ عباس بحرودی
چکیده
ویژگیهای مکانیکی پوشش رسوبی بهویژه عملکرد جدایشی واحدهای سنگی شکلپذیر از عوامل اصلی کنترلکننده سبک دگرریختی در کمربندهای چینخورده و رانده است. این مقاله با تفسیر خطوط لرزهای بازتابی به همراه الگوسازی آنالوگ، به بررسی عملکرد این واحدهای شکلپذیر در بخش میانی کمربند زاگرس میپردازد. تفسیر برشهای لرزهای نشان میدهد ...
بیشتر
ویژگیهای مکانیکی پوشش رسوبی بهویژه عملکرد جدایشی واحدهای سنگی شکلپذیر از عوامل اصلی کنترلکننده سبک دگرریختی در کمربندهای چینخورده و رانده است. این مقاله با تفسیر خطوط لرزهای بازتابی به همراه الگوسازی آنالوگ، به بررسی عملکرد این واحدهای شکلپذیر در بخش میانی کمربند زاگرس میپردازد. تفسیر برشهای لرزهای نشان میدهد که سازند گچساران به سن میوسن به عنوان یک افق شکلپذیر با ستبرای زیاد در میانه پوشش رسوبی حضور دارد و با عملکرد جدایشی خود موجب تغییر سبک ساختاری از سطح به ژرفا شده است، بهگونهای که هندسه چینهای سطحی انطباقی با هندسه ساختارهای موجود در واحدهای پیش از میوسن ندارد. افزون بر این، یک افق جدایش مؤثر دیگر در قاعده پوشش رسوبی و بر روی پیسنگ واقع شده است که میتواند سری هرمز یا معادلهای جانبی آن باشد. برای شبیهسازی آزمایشگاهی از عملکرد همزمان دو افق شکلپذیر جدایشی، مدل آنالوگی طراحی شد که در آن پوشش رسوبی شامل دو لایه شکلپذیر از جنس خمیر سیلیکون هرکدام به ستبرای 15 درصد از کل ستون چینهنگاری، یکی در قاعده و دیگری در میانه پوشش رسوبی متشکل از ماسه خشک بود. نتایج بهدست آمده از مدل، ساختارهای مشابهی را با بخش میانی کمربند چینخورده و رانده زاگرس نشان میدهد. در حالی که در ژرفا و در بین دو افق جدایشی، راندگیها و چینهای فرادیوارهای مرتبط با آنها در یک سامانه دوپلکسی ایجاد شدهاند، در سطح و در بالای افق جدایش میانی، ناودیسهای باز با طول موج بلند و تاقدیسهای با طول موج کوتاه همراه با راندگیهای بسیار کمشیب گسترش یافتهاند. بنابراین آگاهی از رفتار جدایشی افقهای شکلپذیر برای پی بردن به سبک ساختارهای زیرین آنها، به منظور اکتشافات هیدروکربوری در مخازن ژرف زاگرس، امری ضروری است.
مریم السادات میرکمالی؛ حمیدرضا رمضی؛ محمدرضا بختیاری؛ هاله رامش
چکیده
در این مطالعه به شناسایی سامانههای گسلی تنگه هرمز با استفاده از تلفیق نشانگرهای لرزهای و شبکههای عصبی مصنوعی پرداخته شده است. گسلها و شکستگیها نقش مهمی در ایجاد منطقههایی با تخلخل و تراوایی زیاد ایفا میکنند. همچنین آنها در مسیرهـای مهاجرت سیال سنگ مخزن و پوشسنگ را قطع میکنند. در منطقه تنگه هرمز فعالیتهای زمینساختی ...
بیشتر
در این مطالعه به شناسایی سامانههای گسلی تنگه هرمز با استفاده از تلفیق نشانگرهای لرزهای و شبکههای عصبی مصنوعی پرداخته شده است. گسلها و شکستگیها نقش مهمی در ایجاد منطقههایی با تخلخل و تراوایی زیاد ایفا میکنند. همچنین آنها در مسیرهـای مهاجرت سیال سنگ مخزن و پوشسنگ را قطع میکنند. در منطقه تنگه هرمز فعالیتهای زمینساختی شدید و زمینساخت نمک منجر به تشکیل ساختارهای پیچیده شده است. بنابراین شناسایی دقیق گسلها و منطقههای شکستگی و چگونگی گسترش آنها در افزایش تولید از تلههای نفتی، اهمیت خاصی دارد. در شناسایی چگونگی گسترش و حرکت گسـلها در منطقـه تنگه هرمز (بخش خاوری خلیج فارس) درون سـازنـدهای میشان، آغاجاری و در زیر افق دگرشیبی قاعده گـوری، روش مدلسازی ساختمانی (Image processing) و تجسمگرایی (visualization) تفسیر لرزهای بهکار گرفته شده است. در این روش بر پایه ترکیب نشانگرهای ورودی در سامانه شبکه عصبی مصنوعی و ایجاد نشانگرهای جدید، تصویر ساختمانی مناطق گسلی به دست آمده است. ابتدا مجموعهای از نشانگرهای پیشرفته بهمنظور تلفیق نشانگرهای محاسبه شده در نقاط تفسیری گسلی و غیرگسلی، بهعنوان ورودی به سامانه شبکه عصبی تحت نظر برای آموزش معرفی شدهاند. در پایان مکعب گسلی بهعنوان ابزار قوی اکتشافی برای شناسایی دقیق سامانه گسلی و تشخیص بهتر گسلها و شکستگیها، در مدلسازی کیفی منطقه به دست آمده است. همبستگی (correlation) بالای میان گسلها در مکعب گسلی، در نتیجه بهکارگیری نشانگرهای ترکیبی، امکان ردگیری (tracking) دقیقتر و معتبرتر گسترش گسلها را فراهم میکند. در نتیجه این پژوهش، سه نوع سامانه گسلی در منطقه مورد مطالعه شناسایی شدهاند که در نتیجه زمینساخت کششی و فشارشی کوهزایی عمان یا حرکات زمینساخت عمودی کوهزایی زاگرس و جریان نمک در طی رسوبگذاری بهوجود آمدهاند.
هانیه مردمی؛ بهروز اسکویی
چکیده
مطالعه حاضر به منظور معرفی توانایی روش وارونسازیSIS (Straigthforward Inversion Scheme) برای مدلسازی یکبعدی دادههای مگنتوتلوریک انجام میگیرد. برای اعمال این روش ابتدا مسئله غیرخطی به مسئلهای خطی تبدیل و سپس مسئله با استفاده از نرم کمینه غیر تکراری حل میشود. این روش که یک مدل هموار ارائه میدهد، ایستایی زیادی حتی در حضور نوفه دارد. ...
بیشتر
مطالعه حاضر به منظور معرفی توانایی روش وارونسازیSIS (Straigthforward Inversion Scheme) برای مدلسازی یکبعدی دادههای مگنتوتلوریک انجام میگیرد. برای اعمال این روش ابتدا مسئله غیرخطی به مسئلهای خطی تبدیل و سپس مسئله با استفاده از نرم کمینه غیر تکراری حل میشود. این روش که یک مدل هموار ارائه میدهد، ایستایی زیادی حتی در حضور نوفه دارد. با توجه به اینکه مهمترین کاربرد دادههای مگنتوتلوریک در بررسی لایههای رسانا و منابع زمینگرمایی است، در این مقاله به بررسی وجود لایههای رسانا در ساختارهای زیر سطحی شمال خاور استان گلستان به منظور بررسی لایههای رسانای دارای ید، پرداخته میشود. نتیجه مدلسازیهای انجام گرفته، نشاندهنده وجود لایه آب شور در ژرفای تقریبی 700 متری منطقه مورد بررسی است. همچنین نتایج بهدست آمده از این روش با اطلاعات زمینشناسی موجود همخوانی داده شدهاند تا درستی نتایج بهدست آمده از این روش با اطلاعات واقعی مقایسه شوند.
سجاد انصاری؛ فرزام یمینیفرد؛ محمّد تاتار
چکیده
در این پژوهش تانسور ممان 23 زمینلرزه در منطقه البرز باختری و مجاور آن، با روش وارونسازی شکلموج در حوزه زمان تعیین شده است. در حاشیه جنوبی دریای خزر و در مجاورت گسلهای خزر و البرز، سازوکارهای معکوس محاسبه شده، با در نظر گرفتن شیب بهسوی جنوب این گسلها، معرف راندگیهای نسبتاً کمشیب بهسوی جنوب خواهند بود. همچنین این شواهد ...
بیشتر
در این پژوهش تانسور ممان 23 زمینلرزه در منطقه البرز باختری و مجاور آن، با روش وارونسازی شکلموج در حوزه زمان تعیین شده است. در حاشیه جنوبی دریای خزر و در مجاورت گسلهای خزر و البرز، سازوکارهای معکوس محاسبه شده، با در نظر گرفتن شیب بهسوی جنوب این گسلها، معرف راندگیهای نسبتاً کمشیب بهسوی جنوب خواهند بود. همچنین این شواهد میتواند تأیید دیگری بر غالب بودن مؤلفه فشاری در شمال البرز مرکزی باشد. در مجاورت منطقه زمینلرزه 31 خرداد 1369 رودبار ـ طارم، سازوکارهای محاسبه شده ترکیبی از سازوکارهای امتدادلغز بوده و حکایت از یک گستره گسلی پیچیده دارند. در منطقه تالش و در مجاورت گسلهای ماسوله، سنگاور و بزقوش سازوکارهای حل شده غالباً امتدادلغز هستند که تأییدی بر وجود گستره امتدادلغز مهم در این منطقه است. تنها سازوکار حل شده در حاشیه جنوبی البرز باختری، با در نظر گرفتن امتداد قطعه باختری گسل شمال تهران بهعنوان صفحه اصلی، معرف حرکت امتدادلغز چپگرد در این منطقه خواهد بود. دو سازوکار محاسبه شده در جنوب البرز باختری دارای مؤلفه غالب معکوس و سازوکاری مشابه با سازوکار زمینلرزه 2002 میلادی چنگوره ـ آوج دارند. 5 سازوکار حل شده در مجاورت گسلهای کوشک نصرت و سلطانیه با در نظر گرفتن امتداد این گسلها بهعنوان صفحه اصلی، معرف حرکت امتدادلغز راستگرد در این منطقه هستند. ژرفای کانونی بهدست آمده برای زمینلرزههای مورد مطالعه، میان 2 تا 20 کیلومتر بوده که نشاندهنده شکننده بودن تمام پوسته بالایی در این منطقه است.
محمدرضا اصغری؛ محمد مختاری؛ مهران آرین؛ محمدرضا ونکی
چکیده
مطالعه بر روی میدان نفتی فردوسی در خلیج فارس انجام شده است مطالعات زمینشناسی نشان میدهد این میدان نفتی در امتداد دامنه شمالی سپر عربستان قرار گرفته است که شکل ساختمانی توسط توده نمکی به وجود آمده است. مخزن اصلی نفتی این میدان، سازند فهلیان میباشد. به منظور انجام تعبیر و تفسیر در این میدان ابتدا با استفاده از نمودارهای صوتی و چگالی، ...
بیشتر
مطالعه بر روی میدان نفتی فردوسی در خلیج فارس انجام شده است مطالعات زمینشناسی نشان میدهد این میدان نفتی در امتداد دامنه شمالی سپر عربستان قرار گرفته است که شکل ساختمانی توسط توده نمکی به وجود آمده است. مخزن اصلی نفتی این میدان، سازند فهلیان میباشد. به منظور انجام تعبیر و تفسیر در این میدان ابتدا با استفاده از نمودارهای صوتی و چگالی، موجک مصنوعی تهیه و با موج حاصل از لرزهنگاری شبهسهبعدی در نرمافزار مقایسه شد. سپس سر سازندها مشخص شده و نقشههای زمانی و عمقی تهیه گردید. پس از آن، به وسیله نمودار پاگیری صوتی شبه حجمی با روش وارون لرزهای تهیه شد. لازم به ذکر است نشانگرهای لرزهای کمک شایانی در جهت برآورد خواص مخزنی سازندهای مورد مطالعه مینماید. در نتیجه علاوه بر آن با استفاده از نشانگرها، ساختارهای چینهای (کانال) و شکستگیها در این مطالعه تشخیص داده شد که برای توسعه این میدان و کاهش هزینه حفاری حائز اهمیت میباشد.
سنگ شناسی
مهسا جمشیدنیا؛ منیژه اسدپور؛ معصومه آهنگری
چکیده
گنایسهای قوشچی در شمال ارومیه، بخشی از مجموعه ماگمایی – دگرگونی شمالباختر پهنه سنندج – سیرجان محسوب میگردد. این سنگها به همراه آمفیبولیت و شیستها پیسنگ پرکامبرین منطقه را تشکیل میدهند، دارای بافت لیپیدوگرانوبلاستیک، چشمی، پورفیروبلاستیک و میرمکیتی بوده و شامل مجموعه کانیایی کوارتز+ فلدسپارهای قلیایی ...
بیشتر
گنایسهای قوشچی در شمال ارومیه، بخشی از مجموعه ماگمایی – دگرگونی شمالباختر پهنه سنندج – سیرجان محسوب میگردد. این سنگها به همراه آمفیبولیت و شیستها پیسنگ پرکامبرین منطقه را تشکیل میدهند، دارای بافت لیپیدوگرانوبلاستیک، چشمی، پورفیروبلاستیک و میرمکیتی بوده و شامل مجموعه کانیایی کوارتز+ فلدسپارهای قلیایی (میکروکلین و ارتوز پرتیتی)+ پلاژیوکلاز+ بیوتیت± پیروکسن± مسکوویت± آمفیبول± اپیدوت+ زیرکن و اکسیدهای آهن هستند. برای شناخت خاستگاه آذرین (ارتو) و یا رسوبی (پارا) بودن این گنایسها از شواهد صحرایی، سنگشناختی و ژئوشیمیایی استفاده گردیده است. همه شواهد دلالت بر وجود خاستگاه اولیه آذرین (ارتو) برای گنایسهای مورد مطالعه است. در واقع سنگ مادر این گنایسها، سنگهایی با بافت پورفیری بوده که ماهیت گرانیتی تا مونزونیتی با سرشت آهکی – قلیایی و پرآلومینوس تا متاآلومینوس داشتهاند. میتوان استنباط کرد که پروتولیت این سنگها متعلق به سریهای کالک آلکالن حاشیه فعال قارهای یا کمان آتشفشانی (VAG)بوده که در اواخر نئوپروتروزوییک تشکیل شدهاند. رخدادهای زمینساختی بعدی سبب دگرگونی آنها به گنایس شده است.
زمین ساخت
عزیزالله تاج ور؛ محمد مهدی خطیب؛ محمدحسین زرین کوب
چکیده
آمیزه افیولیتی شمال مکران در جنوب خاوری ایران و در بخش شمالی منشور برافزایشی مکران قرار دارد. در این پژوهش، عناصر ساختاری مکران شمالی مورد مطالعه قرار گرفته و الگوی دگرشکلی حاکم بر آمیزه افیولیتی شمال مکران تجزیه و تحلیل شده است. بر اساس نتایج به دست آمده، حداقل دو مرحله دگرشکلی در واحدهای سنگی آمیزه افیولیتی شمال مکران ثبت شده است. ...
بیشتر
آمیزه افیولیتی شمال مکران در جنوب خاوری ایران و در بخش شمالی منشور برافزایشی مکران قرار دارد. در این پژوهش، عناصر ساختاری مکران شمالی مورد مطالعه قرار گرفته و الگوی دگرشکلی حاکم بر آمیزه افیولیتی شمال مکران تجزیه و تحلیل شده است. بر اساس نتایج به دست آمده، حداقل دو مرحله دگرشکلی در واحدهای سنگی آمیزه افیولیتی شمال مکران ثبت شده است. مرحله نخست که با توسعه ساختارهای کششی همراه بوده است، منجر به جایگیری دایکهای ورقهای در توالی پوستهای سنگکرهی اقیانوسی شده است. بازگرداندن هندسه این دایکها به مراحل قبل از دگرشکلی، نمایانگر کشش در راستای SSW-NNE بوده و شرایط حاکم بر محیط اولیهی شکلگیری آمیزه افیولیتی شمال مکران را نشان میدهد. مرحله دوم که در نتیجهی همگرایی در منطقه و تحت تاثیر رژیم فشارشی یا ترافشارشی شکل گرفته، با توسعه انواع گسلهای راندگی و امتدادلغز، رانده شدن واحدهای سنگی بر روی یکدیگر و تکرار آنها به همراه چینخوردگی واحدهای رسوبی آشکار شده است. گسلهای راندگی با روند WNW-ESE و شیب بین 20 تا 40 درجه به سمت NNE، مهمترین تاثیر را در سیمای فعلی آمیزه افیولیتی شمال مکران داشته و نمایانگر شرایط حاکم در زمان بسته شدن حوضهی اقیانوسی و جایگیری سنگکرهی اقیانوسی هستند.
چینه شناسی و فسیل شناسی
الهه زارعی
چکیده
سازند دلیچای با سنگشناسی مارن خاکستری – آبی با میانلایههای آهکی با ستبرای ۷۸ متر در برش چینهشناسی آهوانو در شمال دامغان مورد بررسی قرار گرفت. برای تعیین سن و انجام زیستچینهنگاری از حضور میوسپور Klukisporites variegatus و از فراوانی گونه Callialasporites dampieri که از گونههای شاخص ژوراسیک میانی است و وجود داینوفلاژلههای شاخص باژوسین پسین ...
بیشتر
سازند دلیچای با سنگشناسی مارن خاکستری – آبی با میانلایههای آهکی با ستبرای ۷۸ متر در برش چینهشناسی آهوانو در شمال دامغان مورد بررسی قرار گرفت. برای تعیین سن و انجام زیستچینهنگاری از حضور میوسپور Klukisporites variegatus و از فراوانی گونه Callialasporites dampieri که از گونههای شاخص ژوراسیک میانی است و وجود داینوفلاژلههای شاخص باژوسین پسین مانند Cribroperidinium crispum Total Range Biozone، باتونین- کالووین پیشین Dichadogonyaulax sellwoodii Interval Biozone و کالووین پیشین- میانیCtenidodinum continuum Interval Biozone و همچنین روزنبران بنتیک و پلانکتون شامل زون Lenticulina varians-Ophtalmidium Assemblage zone و lobigerina bathoniana Taxon range zone که تأییدکننده سن باژوسین پسین تا کالووین بالایی ؟ است استفاده شد. ﺷﺒﺎهت مجموعه فونای ﻣﻮﺟﻮد در ﺳﺎزﻧﺪ دﻟﻴﭽﺎﯼ در منطقه مورد مطالعه (پالینومورفها، روزنبران و دوکفهای و رادیولر) ﺑﺎ نقاط مختلف ایران (البرز مرکزی و البرز خاوری و باختری، بینالود و منطقه جنوب ایران) و دیگر نقاط جهان (ﻣﻨﺎﻃﻖ اروﭘﺎﯼ ﺷﻤﺎل باختری و ﺷﻤﺎل باختر ﺗﺘﻴﺲ و....) تأییدکننده ارتباط دریایی و تبادل مجموعه فونا بین مناطق یاد شده در طول ژوراسیک میانی است.
زمین شناسی اقتصادی
شیوا فرنگی؛ زهرا اعلمی نیا؛ محمد واحدی؛ حمزه صادقی سرخنی
چکیده
گرانیتوییدهای خاور کوه دم (شمال خاوری اصفهان) واقع در بخش باختری پهنه ایران مرکزی، به درون سنگهای آهکی کرتاسه زیرین، آتشفشانی های ائوسن زیرین و پی سنگ دگرگونی تزریق شده است. وجود یک ناهنجاری بسیار قوی در داده های مغناطیسی برداشت شده توسط پهپاد در مرکز محدوده، وجود کانیسازی قابل توجه مگنتیتی را اثبات میکند. ابعاد این ناهنجاری ...
بیشتر
گرانیتوییدهای خاور کوه دم (شمال خاوری اصفهان) واقع در بخش باختری پهنه ایران مرکزی، به درون سنگهای آهکی کرتاسه زیرین، آتشفشانی های ائوسن زیرین و پی سنگ دگرگونی تزریق شده است. وجود یک ناهنجاری بسیار قوی در داده های مغناطیسی برداشت شده توسط پهپاد در مرکز محدوده، وجود کانیسازی قابل توجه مگنتیتی را اثبات میکند. ابعاد این ناهنجاری در حدود 200 متر در 100 متر بوده و واقع شدن در مرز واحدهای آهکی و نفوذی های گرانودیوریتی محدوده، میتواند نشاندهنده کانیسازی از نوع اسکارن باشد. دیگر ناهنجاری های مغناطیسی دیده شده شدت کمتری دارند و در ارتباط با کانی سازی ضعیف مگنتیتی هستند و یا محدود به سنگهای آتشفشانی بوده که کانیسازی ندارند. مجموعه ساده ماده معدنی شامل مگنتیت، هماتیت، اکسیدهای آهن و به ندرت پیریت همراه با کانی های گارنت، کوارتز، کلسیت، فلوگوپیت، اپیدوت و کلریت است. توده نفوذی گرانیتویید ائوسن زیرین طیفی وسیع از گرانیت وگرانودیوریت تا دیوریت است که بر اختلاط گسترده ماگمایی دلالت دارد. رخداد آهن با گرانیتوییدهایی قرابت دارد که ماهیت شوشونیتی داشته و از ماگماتیسم گسیختگی صفحه فرورونده در طی مراحل میانی فرورانش و در مراحل آغازین برخورد صفحات عربی و اوراسیا ایجاد شدهاند. شواهد زمین شیمیایی درجه پایینی از ذوب بخشی اسپینل پریدوتیت فلوگوپیت دار در گوشته بالایی و ژرفای کمتر از 70 کیلومتر را برای تولید گرانیتوییدهای خاور کوه دم پیشنهاد می کند.
محمدرضا قاسمی
چکیده
فصلنامه علوم زمین با گذشت 31 سال از انتشار نخستین شماره خود در پاییز سال 1370، پویا و پرانگیزه به سی و سومین سال حضورش در جامعه علوم زمین کشور وارد میشود. پیروزی فصلنامه در انتشار مقالههای دانشی ارزشمند و گردآوردن جامعه مخاطبان علاقمند، وامدار تلاش و همراهی صمیمانه چندین گروه است که بایسته است از همه آنان سپاسگزاری کنم.نخست از سردبیران ...
بیشتر
فصلنامه علوم زمین با گذشت 31 سال از انتشار نخستین شماره خود در پاییز سال 1370، پویا و پرانگیزه به سی و سومین سال حضورش در جامعه علوم زمین کشور وارد میشود. پیروزی فصلنامه در انتشار مقالههای دانشی ارزشمند و گردآوردن جامعه مخاطبان علاقمند، وامدار تلاش و همراهی صمیمانه چندین گروه است که بایسته است از همه آنان سپاسگزاری کنم.نخست از سردبیران و مدیران مسئول گرامی فصلنامه که از آغاز تا کنون بار سنگین هماهنگیهای علمی و اداری را به دوش کشیدهاند و هر روز بر دارایی دانشی آن افزودهاند یاد میکنم؛ به ویژه شادروان دکتر ناصر خویی و شادروان دکتر محمود احمدزاده هروی؛ آقایان دکتر منوچهر قرشی، دکتر محمدهاشم امامی، مهندس محمدتقی کرهای و دکتر علیرضا شهیدی.شورای نویسندگان فصلنامه که سالها با همه دشواریها وقت خود را به فصلنامه دادهاند، باعث افتخار و اعتبار فصلنامه هستند: آقایان دکتر سیدعلی آقانباتی، جمشید افتخارنژاد، مانوئل بربریان، مرتضی جمالی، جمشید حسنزاده، محبوبه حسینیبرزی، جهانبخش دانشیان، حسین رحیمپوربناب، محمدرضا رضایی، شادروان مصطفی زاهدی، فریدون سحابی، کاظم سیدامامی، مصطفی شهرابی، منوچهر صدرزاده، شادروان منصور علوینایینی، مجید قادری، حبیباله قاسمی، شادروان ابراهیم قاسمینژاد، محمدرضا قیطانچی، محمدحسن کریمپور، جعفر کیمیاقلم، محمد لطفی، سروش مدبری، حسین معماریان، محمدعلی ملاکپور، حمید نظری، علاءالدین واعظ لاری و محمدولی ولیزاده.سپاس ویژه من به داوران دلسوز و دانشمند ماست که بدون همیاری آنها فصلنامه به چنین پایهای نمیرسید. بیش از چهارصد داور فصلنامه با روی باز، کار ارزشیابی علمی و ویرایش علمی مقالهها را با شکیبایی انجام میدهند. گاهی یاری این استادان گرامی در بهبود نوشتارهای علمی دانشجویان فراتر از گروه راهنمایی و مشاوره پایاننامه بوده است، که شایان سپاس صمیمانه است.همکاران من در دفتر فصلنامه نیز که دلسوزانه، شکیبا و با تلاش شبانهروزی در ساعات اداری و غیراداری، تلاش میکنند فرایندهای داوری، ویراستاری، صفحهآرایی و انتشار مقالهها در کمترین زمان ممکن صورت بگیرد، از پایههای استوار فصلنامه هستند که صمیمانه از آنها سپاسگزارم: خانمها مریم طالبی، نرگس غمامی، زینب منوچهری و معصومه نوروزی.در پایان، از شما نویسندگان گرامی و خوانندگان نازنین فصلنامه سپاسگزاری میکنم که این نشریه را به عنوان پایگاهی برای داد و ستد دانشی خود برگزیدهاید و به آن یاری میرسانید.نوروز بر همه شما گرامیان فرخنده باد. با آرزوی بهترینها برای شما و دیگر مردمان ایرانزمین که شایسته خوبیها هستید. محمدرضا قاسمییکم فروردین 1402
چینه شناسی و فسیل شناسی
کامیار یونسی؛ انوشیروان لطفعلی کنی؛ هرمز قلاوند
چکیده
روند رسوبگذاری پیوسته بین سازند سروک و سورگاه در حوضه رسوبی لرستان، پتانسیل مطالعه مرز جهانی در تورونین – کنیاسین سازند سورگاه را امکانپذیر میکند. در این مطالعه، دو برش از سازند سورگاه در تاقدیسهای پشتجنگل و پاسان در جنوبخاور حوضه رسوبی لرستان براساس نانوفسیلهای آهکی مورد مطالعه قرار گرفتند و بر اساس ...
بیشتر
روند رسوبگذاری پیوسته بین سازند سروک و سورگاه در حوضه رسوبی لرستان، پتانسیل مطالعه مرز جهانی در تورونین – کنیاسین سازند سورگاه را امکانپذیر میکند. در این مطالعه، دو برش از سازند سورگاه در تاقدیسهای پشتجنگل و پاسان در جنوبخاور حوضه رسوبی لرستان براساس نانوفسیلهای آهکی مورد مطالعه قرار گرفتند و بر اساس پراکندگی گونههای مشاهده شده، وجود زیستزونهای CC12 تا CC16 ثبت و سن اواخر تورونین پسین تا کنیاسین برای قاعده سازند و ابتدای سانتونین؟ برای رأس آن در دو برش از سازند سورگاه پیشنهاد میشود. تفکیک زونهای زیستی CC13 از CC14 بهواسطه عدم حضور گونه Miculastaurophora امکانپذیر نشد و از این رو، جایگاه مرز تورونین – کنیاسین در دو برش یاد شده، درون بازه تفکیک نشده این دو زون زیستی قرار میگیرد. گونه Calculites obscurus به عنوان حد بالای زون زیستی CC16 شناسایی نشده ولی بر پایه ثبت با تردید آخرین حضور Lithastrinus septenarius به عنوان حد پایین زون زیستی UC11 و شروع زون زیستی UC12 وجود لایههای ابتدای سانتونین در این دو برش محتمل میباشد.
زمین شناسی اقتصادی
لیلا امینی؛ محمد معانی جو
چکیده
جوشش یکی از فرایندهای متداول است که به تشکیل ذخایر رگهای و غنیشدگی فلزات گرانبها میانجامد. وجود رابطه مکانی بین جوشش و نهشت فلزات گرانبها ابزاری ارزشمند در اکتشاف ذخایر اپیترمال بهشمار میرود. بنابراین بررسی رخداد این فرایند در کانسارهای اپیترمال میتواند تخمین درستی از ادامه روند اکتشافی پیشرو قرار دهد. کانسار طلای ...
بیشتر
جوشش یکی از فرایندهای متداول است که به تشکیل ذخایر رگهای و غنیشدگی فلزات گرانبها میانجامد. وجود رابطه مکانی بین جوشش و نهشت فلزات گرانبها ابزاری ارزشمند در اکتشاف ذخایر اپیترمال بهشمار میرود. بنابراین بررسی رخداد این فرایند در کانسارهای اپیترمال میتواند تخمین درستی از ادامه روند اکتشافی پیشرو قرار دهد. کانسار طلای اپیترمال چاهمراد در فاصله 75 کیلومتری شمال باختر شهرستان بزمان، استان سیستان و بلوچستان قرار دارد. از نظر جایگاه زمینشناختی، این کانسار در محدوده کمان ماگمایی مکران–چاگای در جنوبخاور ایران قرار گرفته است. کانهزایی طلا در کانسار چاهمراد در 3 مرحله و به صورت رگههای سیلیسی در حدفاصل پهنه دگرسانی آرژیلیک با سنگ میزبان داسیت و ریوداسیت رخ داده است. بررسیهای بافتی، کانیشناسی و مطالعات میانبارهای سیال نشاندهنده رخداد فرایند جوشش در این کانسار است.از جمله مهمترین شواهد رخداد این فرایند، میتوان به حضور الف) آدولاریا، ب) کلسیت با بافت تیغهای، پ) بافتهای برشی، کلوفرمی، قشری، ت) وجود میانبارهایی با نسبت متفاوت مایع و بخار، ث) افزایش شوری سیال با کاهش دمای همگنشدگی در میانبارهای سیال، ج) وجود میانبارهای سیال با شوریهای متفاوت، چ) همیافتی میانبارهای تکفازی سیال همراه با تکفازی بخار اشاره داشت. بنابراین، وجود رخداد جوشش، در کانسار چاهمراد تایید میگردد.
چینه شناسی و فسیل شناسی
همتا رنجبر؛ عباس قادری؛ حسین غلامعلیان؛ واچیک هایراپطیان
چکیده
ردیف نهشتههای آواری ـ کربناته دونین میانی تا کربنیفر زیرین در البرز خاوری با سازند خوشییلاق مشخص میشوند. این سازند که بر روی توالیهای آواری سرخ رنگ دونین قرار گرفته و توسط سنگآهکهای سازند مبارک پوشیده میشود، دستکم قابل تقسیم به سه عضو مختلف کربناته زیرین، آواری میانی و کربناته بالایی است. به دلیل غنای سنگوارهای در برشهای ...
بیشتر
ردیف نهشتههای آواری ـ کربناته دونین میانی تا کربنیفر زیرین در البرز خاوری با سازند خوشییلاق مشخص میشوند. این سازند که بر روی توالیهای آواری سرخ رنگ دونین قرار گرفته و توسط سنگآهکهای سازند مبارک پوشیده میشود، دستکم قابل تقسیم به سه عضو مختلف کربناته زیرین، آواری میانی و کربناته بالایی است. به دلیل غنای سنگوارهای در برشهای چینهشناسی مختلف، سازند خوشییلاق میزبان انواع گوناگونی از گروههای مختلف بیمهرگان، کنودونتها، پالینومورفها و بقایای ماهیان میباشد. در پژوهش حاضر، مجموعهای از قطعات میکروسکوپی ماهیان که از نهشتههای کربناته سازند خوشییلاق در برش میغان (شمال شهرستان شاهرود) به دست آمدهاند، شناسایی و توصیف شده است. این مجموعه دربردارنده 14 تاکسای مختلف از ماهیان کندریکتین شامل Cladodoides cf. wildungensis، Ctenacanthiformis gen. et sp. indet، Dalmehodus turnerae، Deihim mansureae، Lissodus lusavorichi، Phoebodus aff. turnerae، Phoebodus fastigatus، Phoebodus gothicus gothicus، Phoebodus gothicus transistans، Roongodus phijani، Siberiodus mirabilis، Squatinactis glabrum، Stethacanthus resistens و Thrinacodus ferox و نمونههایی از فلس و دندان ماهیان اکتینوپتریژین و اُستهایکتین است که همگی نشانگر محیط کمژرفای فلات قاره میباشند. کنودونتهای همراه این مجموعه، سن فرازنین (زیستپهنه rhenana) تا تورنزین پیشین (زیستپهنه duplicata) را برای توالیهای دربردارنده این ریزمهرهداران نشان میدهد.
زمین شناسی اقتصادی
محمد بومری؛ سمیه نارویی؛ محمد رضا قدسی
چکیده
محدوده چاه سربی درپهنه زمین درزسیستان واقع شده است. زمین شناسی دراین محدوده ازقدیم به جدید شامل سنگهای فلیش-گونه ، گرانیتوئید زاهدان، گرانودیوریت پورفیری، دایک های دیوریتی تا گرانودیوریتی و نهشتههای جدید میباشد. کانیزایی سرب به صورت رگه های نازک و کوتاه گالن دار است که با پیریت، کوارتز، کلسیت، گوتیت و لیمونیت همراهی است. ...
بیشتر
محدوده چاه سربی درپهنه زمین درزسیستان واقع شده است. زمین شناسی دراین محدوده ازقدیم به جدید شامل سنگهای فلیش-گونه ، گرانیتوئید زاهدان، گرانودیوریت پورفیری، دایک های دیوریتی تا گرانودیوریتی و نهشتههای جدید میباشد. کانیزایی سرب به صورت رگه های نازک و کوتاه گالن دار است که با پیریت، کوارتز، کلسیت، گوتیت و لیمونیت همراهی است. سنگ میزبان آنها فلیش و سنگهای نیمه نفوذی است که دچار دگرسانی فیلیک و آرژیلیک شدهاند. دگرسانی پروپیلیتیک با تشکیل کلریت، اپیدوت و پیریت در اغلب دایکهای اطراف محدوده دیده میشود. گرانودیوریت نیمه آتشفشانی دربخش شمال-شرق محدوده مورد نفوذ استوک ورکهای کوارتزی واقع شده است. شدیدترین دگرسانی همراه با این سنگ فیلیک است.حضور کربناتها و سولفیدهای مس نشان دهنده کانی زایی مس در این سنگ است. رگههای گالن در محدوده چاه سربی احتمالاً از نوع اپی ترمال است که در حاشیه یک سیستم پورفیری واقع شده است. مقادیر عناصر اصلی و کمیاب در 7 نمونه از سنگهای نفوذی منطقه با کمترین میزان هوازدگی و دگرسانی، تعیین شده است. سنگهای آذرین منطقه از لحاظ ترکیب شیمیایی اکثرا دارای ترکیب دیوریت تا گرانودیوریت میباشند. این سنگها متاآلومینوس و از یک ماگمای کالک آلکالن در جایگاه حاشیه قارهای تشکیل شده اند
رسوب شناسی
مهدی قادری؛ محسن مؤید؛ نصیر عامل؛ منیر مجرد
چکیده
آتشفشان سارای در حاشیه شرقی دریاچه ارومیه واقع شدهاست. بدنه اصلی این آتشفشان مرکب خاموش شامل تناوبی از روانهها و فورانهای پیروکلاستیک با ترکیب لوسیتیتی میباشد. دایکهایی با ترکیب لوسیتفنولیتی، لامپروفیری، تراکیتی و میکروسینیتی، روانههای لوسیتیتی را قطع میکنند. شواهد صحرایی نشان میدهد که دایکهای مینتی و تراکیتی ...
بیشتر
آتشفشان سارای در حاشیه شرقی دریاچه ارومیه واقع شدهاست. بدنه اصلی این آتشفشان مرکب خاموش شامل تناوبی از روانهها و فورانهای پیروکلاستیک با ترکیب لوسیتیتی میباشد. دایکهایی با ترکیب لوسیتفنولیتی، لامپروفیری، تراکیتی و میکروسینیتی، روانههای لوسیتیتی را قطع میکنند. شواهد صحرایی نشان میدهد که دایکهای مینتی و تراکیتی همدیگر را قطع میکنند. دایکهای سینیتی و یک توده میکروسینیتی در مرکز این آتشفشان برونزد دارند. فوران پیروکلاستهای تراکیتی آخرین مرحله فعالیت این آتشفشان میباشد و احتمالاً در اثر شدت انفجار آن دهانه آتشفشان تخریبشده و به حالت امروزی درآمده است. لوسیتیتها عمدتاً از فنوکریستهای لوسیت و کلینوپیروکسن، مینتها از فنوکریستهای بیوتیت و کلینوپیروکسن و تراکیتها از فنوکریستهای سانیدین، بیوتیت و کلینوپیروکسن تشکیل شدهاند. ماگماتیسم سارای سرشت پتاسیک و اولتراپتاسیک دارد و باتوجه به ویژگیهای ژئوشیمیایی، گوشته مولد آن بایستی گوشتهای گارنت کلینوپیروکسنیتی میکادار باشد. قرارگیری سنگهای لوسیتیتی، لامپروفیری و تراکیتی در کنارهم صرفاً با عملکرد پدیده تبلور تفریقی در ماگمای لوسیتیتی قابلتوجیه نیست. سانیدین فراوانترین فلدسپار موجود در سنگهای سارای میباشد. تشکیل مگاکریستهای سانیدین نتیجه کریستالیزاسیون بطئی و طولانیمدت در یک مخزن ماگمایی با ابعاد متوسط، کمعمق و نسبتاً ایزوله است؛ چرخه حرارتی در این حجره ماگمایی بهنحوی بودهاست که دمای ماگما در حدود دمای پتاسیمفلدسپار مایع باشد.
چینه شناسی و فسیل شناسی
فاطمه واعظ جوادی؛ محمد علی قنبریان
چکیده
رسوبات ژوراسیک در شمال روستای کریم آباد، شمال بهاباد گسترش خوبی دارند. این رسوبات دربردارنده 41 گونه پالینومورف در قالب 15 گونه اسپور (12 جنس)، 15 گونه پولن (10 جنس) و 10 گونه سیست داینوفلاژله ( 3 جنس) می باشند. بر اساس انتشار چینه شناسی و بر پایه اولین و آخرین حضور مشاهده شده گونه های شاخص میوسپورها و سیست داینوفلاژله ها، دو زیست زون: Klukisporites ...
بیشتر
رسوبات ژوراسیک در شمال روستای کریم آباد، شمال بهاباد گسترش خوبی دارند. این رسوبات دربردارنده 41 گونه پالینومورف در قالب 15 گونه اسپور (12 جنس)، 15 گونه پولن (10 جنس) و 10 گونه سیست داینوفلاژله ( 3 جنس) می باشند. بر اساس انتشار چینه شناسی و بر پایه اولین و آخرین حضور مشاهده شده گونه های شاخص میوسپورها و سیست داینوفلاژله ها، دو زیست زون: Klukisporites variegatus-Chasmatosporites apertus Interval zone وNannoceratopsis triceras-Nannoceratopsis gracilis Assemblage zone مورد شناسایی قرار گرفتند. فراوانی نسبی سیست داینوفلاژله ها با 21/86%، اسپور با 2/7% و پولن با 6/6% . در این برش تعیین شد. بر اساس بررسی آماری گیاهان والد میوسپورها، سرخس ها، سیکادها و کونیفرها (مخروطیان) با 37%، 5/31% و 82/11% به ترتیب دارای بیشترین فراوانی بوده اند وگروه های بوم شناختی مرتبط نشان دهنده وجود محیط های بالادست، پایین دست خشک/مرطوب، رودخانه ای و ساحلی با یک آب و هوای مرطوب معتدل نیمه گرمسیری می باشد. بعلاوه، با توجه به فقدان زغالسنگ در سازند هجدک این منطقه و فراوانی نسبی بالای سیست داینوفلاژله ها می توان چنین نتیجه گرفت که شرایط دریایی کم عمق در منطقه غلبه داشته و اسپور و پولن گیاهان خشکی مجاور ساحل به آن منتقل و نهشته شده اند.
عنایت الله حقفرشی؛ پیمان رضائی؛ سیدرضا موسوی حرمی؛ محمد فریدی
چکیده
طبقات لیگنیتدار تبریز در زمره سازندهای نئوژن ناحیه شمال باختری کشور است که گسترش آن در حومه خاوری شهر تبریز میباشد. رخسارههای رسوبی آن شامل گروههای رخسارهای آواریهای ریزدانه، ماسهسنگها، سنگهای آهکی و رخسارههای لیگنیتدار، توف و ریزرخسارهها و رخسارهسنگیهای (پتروفاسیسها) زیر مجموعه آنها هستند. در این پژوهش، ...
بیشتر
طبقات لیگنیتدار تبریز در زمره سازندهای نئوژن ناحیه شمال باختری کشور است که گسترش آن در حومه خاوری شهر تبریز میباشد. رخسارههای رسوبی آن شامل گروههای رخسارهای آواریهای ریزدانه، ماسهسنگها، سنگهای آهکی و رخسارههای لیگنیتدار، توف و ریزرخسارهها و رخسارهسنگیهای (پتروفاسیسها) زیر مجموعه آنها هستند. در این پژوهش، دو برش چینهنگاری از این رسوبات در گستره خاور تبریز در قالب 171 نمونه و 42 مقطع نازک برداشت شده و مورد مطالعه قرار گرفتند. از آنالیز XRD برای کانیشناسی و میکروسکوپ الکترونی SEM برای مطالعات سهبعدی در شناسایی میکروفسیلها بهره گرفته شد. فسیلهای شناسایی شده شامل انواع جنسهای شکمپایان (گاستروپودا)، پلسیپودا، استراکد، ماهی، دیاتومه، جلبک کاروفیت و روزنبران (فرامینیفرا) میباشند. مجموعه دیرینهزیستی مطالعه شده، شامل جنسهایی از آب شیرین تا مقاوم به شوری و دریایی میباشند. محیطهای رسوبی شناسایی شده شامل محیط حوضه دریاچهای، محیط کم ژرفای ساحلی و محیط باتلاقی حاشیه دریاچهای می باشند. در طبقات رسوبی مطالعه شده شواهد فسیلشناسی قوی و شواهد رسوبشناختی محیط دریایی حداقل در زمان حیات آن مشاهده نمیشود، از این رو، چنین نتیجهگیری میشود که تاکسای دریایی موجود در این نهشتهها باقی مانده و سازگار یافته از یک محیط دریایی پیشین میباشند.
رسوب شناسی
المیرا شاه کرم؛ محمدحسین آدابی؛ داود جهانی؛ سید حمید وزیری
چکیده
سازند دلیچای نخستین واحد سنگی از رسوبات دریایی ژوراسیک میانی البرز است که در محیط دریایی نهشته شده است. مرز سازند دلیچای با سازند شمشک ناپیوسته از نوع فرسایشی و مرز آن با سازند لار به صورت همشیب است و تشابهات سنگشناختی باعث شده که نتوان مرز آن با سازند لار را به راحتی از یکدیگر شناسایی کرد. همچنین شناسایی کانیشناسی اولیه کربناتها ...
بیشتر
سازند دلیچای نخستین واحد سنگی از رسوبات دریایی ژوراسیک میانی البرز است که در محیط دریایی نهشته شده است. مرز سازند دلیچای با سازند شمشک ناپیوسته از نوع فرسایشی و مرز آن با سازند لار به صورت همشیب است و تشابهات سنگشناختی باعث شده که نتوان مرز آن با سازند لار را به راحتی از یکدیگر شناسایی کرد. همچنین شناسایی کانیشناسی اولیه کربناتها به دلیل تاثیر فرایندهای دیاژنتیکی صرفا بر اساس بررسیهای سنگشناسی امری مشکل است. در این پژوهش برشی از کوه شرف به ستبرای 1420 متر و با برداشت 149 نمونه مورد مطالعه قرارگرفت. با بررسی عناصر اصلی و فرعی، ایزوتوپهای اکسیژن و کربن و ترسیم این مقادیر در مقابل یکدیگر، دریافتیم که کربناتهای سازند دلیچای دارای ترکیب اولیه آراگونیتی بوده و دیاژنز غیردریایی بیشترین تاثیر را روی آنها گذاشته است. همچنین با ترسیم نسبت Sr/Ca در برابر Mn مشخص شد که این کربناتها تحت تاثیر یک محیط نیمه بسته تا باز دیاژنتیکی قرارگرفتهاند. در نهایت با استفاده از تغییرات Sr، Sr/Na، Sr/Ca و ایزوتوپ اکسیژن و کربن، توانستهایم مرز این سازند با سازند لار را در ستبرای 1200 متری مشخص کنیم. همچنین دمای محیط دیاژنتیکی سنگآهکهای این برش معادل 9/32 درجه سانتیگراد محاسبه شده است.
سنگ شناسی
محسن زادصالح؛ فریبرز مسعودی؛ حامد پورخرسندی؛ کارن فونتیجن
چکیده
آتشفشان دماوند، مخروطی است جوان با ارتفاع 5610 متر، در میان رشتهکوههای البرز مرکزی و در زمان کواترنری شکل گرفته است. مخروط این آتشفشان و دامنههای اطرافآن شامل روانههای تراکیتی و تراکیآندزیتی و نهشتههای پیروکلاستیک جریانی و ریزشی و لاهار است که در فازهای مختلف و طی فرایندهای متفاوت شکل گرفتهاند. برای بررسی فرایندهای ...
بیشتر
آتشفشان دماوند، مخروطی است جوان با ارتفاع 5610 متر، در میان رشتهکوههای البرز مرکزی و در زمان کواترنری شکل گرفته است. مخروط این آتشفشان و دامنههای اطرافآن شامل روانههای تراکیتی و تراکیآندزیتی و نهشتههای پیروکلاستیک جریانی و ریزشی و لاهار است که در فازهای مختلف و طی فرایندهای متفاوت شکل گرفتهاند. برای بررسی فرایندهای حاکم بر مخازن ماگمایی دماوند و تغییرات آن در گذر زمان، بافت بلورهای پلاژیوکلاز در روانهها و خاکسترها مطالعه شد. برای این منظور از شش روانه با سنهای متفاوت و همچنین از رخنمونهای خاکستر ریزشی و موجی آتشفشان دماوند نمونهبرداری شد. در این مطالعه پلاژیوکلازهایی در ابعاد و اندازه نزدیک به یکدیگر ولی با بافتهای کاملاً متفاوت و پلاژیوکلازهایی با ابعاد متفاوت ولی با ویژگیهای بافتی مشابه دیده شد. 28 نوع بافت با ویژگیهای متفاوت و در ابعاد مختلف در پلاژیوکلازهای روانهها و تنها 3 نوع بافت با ویژگی متمایز در پلاژیوکلازهای خاکسترهای ریزشی و موجی متمایز شد. جمعیت زیادی از پلاژیوکلازهای موجود در خاکسترهای ریزشی و جریانی شرایط غیرتعادلی را در مخزن ماگمایی نشان میدهند، اما در روانهها مجموعهای از پلاژیوکلازها در کنار هم هستند که شرایط تعادل و نبود تعادل در مخزن یا مخازن ماگمایی دماوند را معرفی مینمایند. جمعیتی از بلورها در روانهها بارها در شرایط نبود تعادل قرارگرفتهاند، اما از دهانه خارج نشدهاند و در مخزن ماگمایی بار دیگر در شرایط تعادلی شروع به رشد دوباره کردهاند. تغییرات سرعت صعود ماگما، همرفتهای مقیاس کوچک و بزرگ در مخازن ماگمایی، بالارفتن دما، تغییرات سریع و ناگهانی فشار، تغییر حجم مخزن ماگمایی، از شواهدی هستند که به کمک مطالعات بافتی آشکار شد. مخزن یا مخازن ماگمایی آتشفشان دماوند جوان در بازه سنی روانههای نمونهبرداری شده یعنی در بازه زمانی حدود 7000 سال تا 450 هزار سال، شرایط یکنواختی حتی در طول رشد یک بلور را ثبت نکرده است و تبلور ماگما دائماً از حالت تعادل خارج شده است، اما خروج از حالت تعادل همیشه منجر به فوران آتشفشان دماوند نشده است.
چینه شناسی و فسیل شناسی
هاجر مشایخ؛ مسیح افقه؛ مهناز پروانه نژاد شیرازی
چکیده
به منظور انجام مطالعات زیست چینهنگاری سازند گورپی، برشی از این سازند در شمالخاوری شهر نورآباد در استان فارس، مورد بررسی قرار گرفت. این برش از نظر ساختاری، در پهنه چینخورده – رورانده زاگرس و از نظر جغرافیایی، در پهنه فارس (فارس ساحلی) واقع شده است. سازند گورپی در منطقه مورد مطالعه با ستبرای ۲۲۹ متر از طبقات سنگآهک، ...
بیشتر
به منظور انجام مطالعات زیست چینهنگاری سازند گورپی، برشی از این سازند در شمالخاوری شهر نورآباد در استان فارس، مورد بررسی قرار گرفت. این برش از نظر ساختاری، در پهنه چینخورده – رورانده زاگرس و از نظر جغرافیایی، در پهنه فارس (فارس ساحلی) واقع شده است. سازند گورپی در منطقه مورد مطالعه با ستبرای ۲۲۹ متر از طبقات سنگآهک، شیل، آهکمارنی و سنگآهک آرژلیتی تشکیل شده است. مرز پایینی آن با سازند سروک و مرز بالایی آن با سازند پابده به صورت ناپیوسته است. مطالعات انجام شده بر روی روزنبران در این برش به شناسایی 20 گونه متعلق به ۷ جنس از روزنبران پلانکتونیک انجامید. بر مبنای روزنبران پلانکتونیک سازند گورپی به 5 زیستزون جهانی تقسیم شده است که از قدیم به جدید عبارتند از: l1-Globotruncanita elevata Partial range zone; 2-Globotruncana ventricosa Interval zone; 3-Radotruncana calcarata Total range zone; 4- Gansserina gansseri Interval zone; 5-Contusotruncana contusa, Contusotruncana walfischensis, Globotruncanita conica Assemblage zone .بر پایه این زیستزونها، سازند گورپی در این برش بازه کامپانین پیشین تا ماستریشتین پسین را در بر میگیرد. نبود جنس Marginotruncana و Dicarinella asymetrica دربخش پایینی سازند یاد شده، نشان دهنده عبور از مرز سانتونین – کامپانین و تعیین سن کامپانین پیشین برای قاعده این سازند است.
زمین شناسی اقتصادی
جهانگیر اسماعیلی؛ احمد خاکزاد؛ منصور وثوقی عابدینی
چکیده
منطقه مورد مطالعه در ایران مرکزی ودرزون ماکمایی ارومیه-دختر قرار دارد.این محدوده در یک سین سنجنده ETM ماهوار لندست به شماره164_37 و تصویرسنجنده استر ماهواره ترا به شماره AST_L1A:002:ASTL1A 0108220733380109011021 قرار گرفته است. از تصاویر سنجنده مذکور در ترکیبهای باندی مختلف برای استخراج ساختارهای زمینشناسی و انواع دگرسانی ها (اکسید آهن،کربناتی) استفاده ...
بیشتر
منطقه مورد مطالعه در ایران مرکزی ودرزون ماکمایی ارومیه-دختر قرار دارد.این محدوده در یک سین سنجنده ETM ماهوار لندست به شماره164_37 و تصویرسنجنده استر ماهواره ترا به شماره AST_L1A:002:ASTL1A 0108220733380109011021 قرار گرفته است. از تصاویر سنجنده مذکور در ترکیبهای باندی مختلف برای استخراج ساختارهای زمینشناسی و انواع دگرسانی ها (اکسید آهن،کربناتی) استفاده و برای شناسایی سنگها و کانیهای مختلف در سطح زمین، محدوده طیفی 5/1 تا 5/2 میکرون مناسب تر ودقیق تر میباشد.این محدوده طیفی شامل محدوده مادون قرمز کوتاه تا متوسط میشود که شش باند سنجنده استر (باندهای SWIR) را میپوشاند. از سوی دیگر جهت استفاده از منحنی بازتاب طیفی نمونه کانیهای مزبور در کتابخانه طیفی نرم افزار USGSENVI جهت انجام آنالیز طیفی لازم است تا منحنیها به دامنه طیفی شش باند SWIR، Resample گردند. روشهای LS-Fit (Linear Band Prediction)، Matched Filtering و Band RATIO از تصاویر استر برای تمام کانیها و دگرسانی های آهن و نیز برای اکسیدهای آهن از تفسیر بصری و از تصاویر ETM در ترکیب باندی RGB:531 استفاده شد. با در نظرگرفتن وضعیت سنگشناسی و زمینشناسی منطقه مورد مطالعه (برگه 1:25000 کامو) نوع دگرسانی وکانیهای شـاخص آن شامل دگرســـانی های آهن (گوتیت، هماتیت و جاروسیت و لیمونیت)، دگرســـانی آرژیـــلیک (کائولینیت، مونتموریلونیت، ایلیت و هالوزیت) کربنات (کلسیت و دولومیت) تعیین گردیده است. دگرسانی های پردازش شده در مطالعات سنجش از دور با نتایج آنالیزهای مطالعات صحرایی مطابقت دارند. کلید واژه ها: دگرسانی، کامو، استر، ترا ،آرژیلیت، هماتیت
چینه شناسی و فسیل شناسی
نصرالله عباسی؛ مجید میرزایی عطاآبادی؛ محمد حسن پور
چکیده
برشی به ستبرای بیش از 205 متر از لایههای بالایی سازند زیوه (میوسن میانی) در شمال روستای اجاقکندی، واقع در شمال خاوری کلیبر، استان آذربایجان خاوری، مورد پیمایش قرار گرفت. در این برش، سازند زیوه با ناپیوستگی زاویهدار توسط رسوبات تورتونین پوشیده میشود و مرز زیرین آن پوشیده با آبرفت است. سنگوارههای گوناگونی از نرمتنان، گیاهان و ...
بیشتر
برشی به ستبرای بیش از 205 متر از لایههای بالایی سازند زیوه (میوسن میانی) در شمال روستای اجاقکندی، واقع در شمال خاوری کلیبر، استان آذربایجان خاوری، مورد پیمایش قرار گرفت. در این برش، سازند زیوه با ناپیوستگی زاویهدار توسط رسوبات تورتونین پوشیده میشود و مرز زیرین آن پوشیده با آبرفت است. سنگوارههای گوناگونی از نرمتنان، گیاهان و استخوان مهرهداران در این برش یافت گردیدند. همچنین در یک افق، اثر فسیلهای فراوانی متعلق به اثرگونه Teredolites longissimus که حاصل فعالیت دوکفهایهای حفار در بسترهای چوبی است، یافت گردید. وجود افق چوبی در توالی رسوبی نخستین نشانهی خیز سطح دریاهای آزاد محسوب میشود و قاعده آن را میتوان سطح زیرین بخش TST در نظر گرفت. به بیان دیگر این افق را میتوان مرحله نخست پیشروی و خیز سطح دریا در زمان رسوبگذاری توالی رسوبی سازند زیوه در برش مورد مطالعه دانست.
چینه شناسی و فسیل شناسی
علی اسعدی؛ علی ایمن دوست؛ مهدی صرفی؛ مهدی قانع عزآبادی
چکیده
سازند فهلیان با سن کرتاسه زیرین از مخازن نفتی مهم خلیج فارس است. در این مطالعه به منظور بررسی ویژگیهای رخسارهای، محیط رسوب-گذاری، دیاژنز، چینهنگاری سکانسی و شناسایی فرآیندهای کنترل کننده کیفیت مخزنی، تلفیق نتایج حاصل از توصیف مغزهها، پتروگرافی مقاطع نازک و دادههای پتروفیزیکی استفاده شده است. 9 ریزرخساره شناسایی و در چهار ...
بیشتر
سازند فهلیان با سن کرتاسه زیرین از مخازن نفتی مهم خلیج فارس است. در این مطالعه به منظور بررسی ویژگیهای رخسارهای، محیط رسوب-گذاری، دیاژنز، چینهنگاری سکانسی و شناسایی فرآیندهای کنترل کننده کیفیت مخزنی، تلفیق نتایج حاصل از توصیف مغزهها، پتروگرافی مقاطع نازک و دادههای پتروفیزیکی استفاده شده است. 9 ریزرخساره شناسایی و در چهار کمربند رخسارهای لاگون، شول، ریفهای پراکنده و بخش کم عمق دریای باز معرفی و در یک رمپ کربناته تفسیر گردید. فرآیندهای دیاژنزی مختلفی، رخسارههای رسوبی را در سه محیط دریایی، جوی و تدفینی تحت تأثیر قرار دادهاند. چهار سیستم منفذی اصلی شامل بین دانهای، قالبی، حفرهای و ریز تخلخل در مخزن شناسایی شده است. از دیدگاه چینهنگاری سکانسی، سه سکانس رده سوم قابل انطباق در محدوده میدان، مشخص گردید. توسعه رخسارههای گرینستونی و رودستون-فلوتستونهای جلبکی مرتبط با زیرمحیط شول و ریفهای پراکنده، نقش مهم را در توسعه زونهای با کیفیت مخزنی بالا در میدان مورد مطالعه داشتهاند. از دیدگاه تأثیر بر کیفیت مخزنی، فرآیندهای دیاژنزی میتواند در دو گروه 1- فرآیندهای با تأثیر مثبت شامل انحلال و شکستگی و 2- فرآیندهای با تأثیر منفی برکیفیت مخزنی شامل سیمانی شدن و تراکم طبقهبندی گردد. نتایج نشان داد که سازند فهلیان پیچیدگی زیادی در ویژگیهای مخزنی نشان میدهد.