مقاله پژوهشی
زمین شناسی اقتصادی
لیلا امینی؛ محمد معانی جو
چکیده
جوشش یکی از فرایندهای متداول است که به تشکیل ذخایر رگهای و غنیشدگی فلزات گرانبها میانجامد. وجود رابطه مکانی بین جوشش و نهشت فلزات گرانبها ابزاری ارزشمند در اکتشاف ذخایر اپیترمال بهشمار میرود. بنابراین بررسی رخداد این فرایند در کانسارهای اپیترمال میتواند تخمین درستی از ادامه روند اکتشافی پیشرو قرار دهد. کانسار طلای ...
بیشتر
جوشش یکی از فرایندهای متداول است که به تشکیل ذخایر رگهای و غنیشدگی فلزات گرانبها میانجامد. وجود رابطه مکانی بین جوشش و نهشت فلزات گرانبها ابزاری ارزشمند در اکتشاف ذخایر اپیترمال بهشمار میرود. بنابراین بررسی رخداد این فرایند در کانسارهای اپیترمال میتواند تخمین درستی از ادامه روند اکتشافی پیشرو قرار دهد. کانسار طلای اپیترمال چاهمراد در فاصله 75 کیلومتری شمال باختر شهرستان بزمان، استان سیستان و بلوچستان قرار دارد. از نظر جایگاه زمینشناختی، این کانسار در محدوده کمان ماگمایی مکران–چاگای در جنوبخاور ایران قرار گرفته است. کانهزایی طلا در کانسار چاهمراد در 3 مرحله و به صورت رگههای سیلیسی در حدفاصل پهنه دگرسانی آرژیلیک با سنگ میزبان داسیت و ریوداسیت رخ داده است. بررسیهای بافتی، کانیشناسی و مطالعات میانبارهای سیال نشاندهنده رخداد فرایند جوشش در این کانسار است.از جمله مهمترین شواهد رخداد این فرایند، میتوان به حضور الف) آدولاریا، ب) کلسیت با بافت تیغهای، پ) بافتهای برشی، کلوفرمی، قشری، ت) وجود میانبارهایی با نسبت متفاوت مایع و بخار، ث) افزایش شوری سیال با کاهش دمای همگنشدگی در میانبارهای سیال، ج) وجود میانبارهای سیال با شوریهای متفاوت، چ) همیافتی میانبارهای تکفازی سیال همراه با تکفازی بخار اشاره داشت. بنابراین، وجود رخداد جوشش، در کانسار چاهمراد تایید میگردد.
مقاله پژوهشی
زمین ساخت
محمدرضا شیخ الاسلامی
چکیده
بر پایه شواهد زمینساخت -رسوبی، ده حوضه رسوبی کنترل شده توسط فرایندهای زمینساختی در اطراف ناحیه خط درز تتیسکهن (پالئوتتیس) در شمال خاوری ایران شناسایی شدهاند. این حوضهها از پالئوزوییک زیرین تا به امروز در پاسخ به حرکات نسبی ابر قارههای اوراسیا و گندوانا شکل گرفتهاند. حوضههای شناخته شده از قدیم به جدید ...
بیشتر
بر پایه شواهد زمینساخت -رسوبی، ده حوضه رسوبی کنترل شده توسط فرایندهای زمینساختی در اطراف ناحیه خط درز تتیسکهن (پالئوتتیس) در شمال خاوری ایران شناسایی شدهاند. این حوضهها از پالئوزوییک زیرین تا به امروز در پاسخ به حرکات نسبی ابر قارههای اوراسیا و گندوانا شکل گرفتهاند. حوضههای شناخته شده از قدیم به جدید عبارتند از: 1) حوضه حاشیه غیرفعال پالئوزوییک ایران مرکزی، 2) حوضه سکوی دونین-کربنیفر صفحه توران، 3) حوضه حاشیه قارهای فعال (گودال اقیانوسی– پیشکمان)، 4) کمان و حوضههای مرتبط با کمان به سن پرمو تریاس، 5) حوضههای پیشبوم پیرامونی به سن تریاس بالایی- ژوراسیک زیرین، 6) حوضه درونکوهی ژوراسیک زیرین تا میانی، ۷) حوضه کافتی ژوراسیک میانی، ۸) حوضه پیشبوم الیگوسن-پلیوسن و ۱۰) حوضه مولاسی پساکوهزادی. هر حوضه، تاریخچه تکاملی منحصر به فرد خود را داراست و در محیط زمینساختی ویژهای، در جریان تکامل اقیانوس تتیس کهن در شمال ایران، شکل گرفته است.
مقاله پژوهشی
زمین ساخت
سعید حکیمی آسیابر؛ بابک طاهرخانی؛ مهناز فلاح
چکیده
نمونههای متعددی از گسلهای پارگی در بلوک طبس مشاهده میشود. این گسلها معمولا در کمربندهای دارای چینهای فعال دیده میشوند. در این مقاله نمونهای از گسلهای یاد شده مورد مطالعه قرار گرفته است. تاقدیس کمرمهدی دارای روند شمالی-جنوبی است. گسلی با روند تقریبی N75E در شمال تاقدیس کمرمهدی مشاهده شد که در روی زمین دارای سوی برش مشخصی ...
بیشتر
نمونههای متعددی از گسلهای پارگی در بلوک طبس مشاهده میشود. این گسلها معمولا در کمربندهای دارای چینهای فعال دیده میشوند. در این مقاله نمونهای از گسلهای یاد شده مورد مطالعه قرار گرفته است. تاقدیس کمرمهدی دارای روند شمالی-جنوبی است. گسلی با روند تقریبی N75E در شمال تاقدیس کمرمهدی مشاهده شد که در روی زمین دارای سوی برش مشخصی نمیباشد و ساختارهای زمینشناسی موجود در طرفین آن نیز یکسان نیستند. این پژوهش در راستای تعیین سوی برش گسل یاد شده انجام شده است. برای پی بردن به جهت برش گسل یاد شده، نقشه زمینشناسی بامقیاس 1:1000 تهیه شد و مرز واحدهای سنگی و موقعیت محور چین، بهعنوان نشانگرهای کلیدی برای محاسبه سوی برش در نظرگرفته شدند. مقدار جابهجایی ترو (331 متر) و هیو (143 متر) گسل یاد شده پس از ترسیم مقاطع زمینشناسی دو طرف گسل با استفاده از نرمافزار اتوکد بهدست آمد. با بهدست آوردن میزان و سوی برش گسل، وجود گسل پارگی و نحوه جابهجایی آن به اثبات رسیده و الگوی حرکتی تشکیل گسل پارگی ارایه شده است.
مقاله پژوهشی
زمین ساخت
زهرا تواضع؛ ابراهیم غلامی؛ حسین معتمدی؛ بهمن سلیمانی
چکیده
سازوکارهای گوناگونی مانند نقش حرکت نمک، نقش سطوح جدایش چندگانه در پوشش رسوبی، تداخل بین فازهای مختلف دگرشکلی و نقش پیسنگ در طول چینخوردگی در کمربندهای چینخورده - رانده فعال هستند. عملکرد این سازوکارها نقش مهمی در شکل گیری ساختارهای متفاوت و عوارض زمینشناسی در واحدهای زمینشناسی و هندسه ساختمانها دارد. در این پژوهش، ...
بیشتر
سازوکارهای گوناگونی مانند نقش حرکت نمک، نقش سطوح جدایش چندگانه در پوشش رسوبی، تداخل بین فازهای مختلف دگرشکلی و نقش پیسنگ در طول چینخوردگی در کمربندهای چینخورده - رانده فعال هستند. عملکرد این سازوکارها نقش مهمی در شکل گیری ساختارهای متفاوت و عوارض زمینشناسی در واحدهای زمینشناسی و هندسه ساختمانها دارد. در این پژوهش، چنین ساختارهایی در تاقدیسهای تخته، نره و کوه لار در شمال بلندای کهن فارس طی مشاهدات صحرایی معرفی گردیدهاند و ویژگیهای هندسی تاقدیسها همچون نسبت چینها، فاصله محوری و نصف طول موج اندازهگیری و بررسی شدهاند. این ساختارها بیشتر شامل چینههای رشدی، ساختارهای مرتبط با سطوح جدایشی کمژرفا از جمله چینهای گوشخرگوشی، گسلها که خود از ساختارهای کنترلکننده هندسه و جنبششناسی (کینماتیک) ساختارها هستند، چشمههای گوگردی مرتبط با عملکرد گسلها و متاثر از روانهشناسی (Rheology) سازندهای منطقه میباشد. بررسی حاضر نشان میدهد که تاقدیسها با آرایش پلکانی راستبر، دارای نسبت شکلی چین کمتر از 10 و جزو چینهای جدایشی میباشند که در تشکیل آنها افقهای جدایشی نقش داشتهاند. تشکیل این تاقدیسها همزمان اتفاق افتاده که در ادامه به یکدیگر متصل خواهند شد. این تاقدیسها در ارتباط با گسلهای پیسنگی هستند. موقعیت این تاقدیسها از نظر قرارگیری در بلندا، مناسب حضور هیدروکربن است اما گسلش پیسنگی در یال جنوبی چینهای مورد مطالعه بهویژه تاقدیس تخته ممکن است مخزن را تحت تاثیر قرار دهد. حضور آبچاک (water gap) و هواچاک (wind gap) ها در چینهای منطقه نشانه بالا آمدگی چینها و فعال بودن منطقه در حال حاضر است.
مقاله پژوهشی
زمین شناسی محیط زیست و مهندسی
شیرین سامانی؛ علی ارومیهای؛ امیرحسین عنایتی؛ ایماندخت مصطفوی؛ میشا پزشکی
چکیده
فرایندهای دیاژنزی در سنگهای کربناته مهمترین عوامل تاثیرگذار بر ویژگیهای این نوع مخازن هستند. همچنین با توجه به اهمیت شناخت ویژگیهای مکانیکی سنگ مخزنها در مدلسازی ژئومکانیکی و کاربرد آن یافتن نحوه تاثیرگذاری فرایندهای دیاژنزی بر این ویژگیها نیز ضروری است. در این پژوهش به بررسی نحوه اثرگذاری دو فرایند دیاژنزی دولومیتی ...
بیشتر
فرایندهای دیاژنزی در سنگهای کربناته مهمترین عوامل تاثیرگذار بر ویژگیهای این نوع مخازن هستند. همچنین با توجه به اهمیت شناخت ویژگیهای مکانیکی سنگ مخزنها در مدلسازی ژئومکانیکی و کاربرد آن یافتن نحوه تاثیرگذاری فرایندهای دیاژنزی بر این ویژگیها نیز ضروری است. در این پژوهش به بررسی نحوه اثرگذاری دو فرایند دیاژنزی دولومیتی شدن و سیمان انیدریتی بر ویژگیهای مکانیکی مخازن کربناته سازند کنگان مانند مقاومت فشاری تکمحوری، مدول الاستیسیته، چسبندگی و زاویه اصطکاک داخلی سنگ پرداخته شده است. مطالعه و ارزیابیها در دو فاز مطالعات سنگشناختی و اندازهگیری ویژگیهای فیزیکی و مکانیکی انجام شده است. نتایج نشان میدهند که تغییرات در ویژگیهای مکانیکی به شدت تحت تاثیر این دو فرایند دیاژنتیکی که به شدت بر تخلخل، نوع منافذ و کانیشناسی تأثیر میگذارد، هستند. برای بررسی بیشتر دولومیتها با توجه به شدت دولومیتیشدن به چهار گروه تفکیک شدهاند. مطابق با نتایج دولومیتی شدن به طور کلی در نمونههای مورد مطالعه سبب افزایش تخلخل، کاهش مقاومت و مدول الاستیسیته شده است هرچند با اثر دیگر عوامل گروه دوم و چهارم به ترتیب مقاومترین و کممقاومتترین نمونهها را در خود جای دادهاند. حضور انیدریت به طورکاملا معکوس و سبب بهبود ویژگیهای مقاومتی شده است.
مقاله پژوهشی
رسوب شناسی
علی حسین جلیلیان؛ محمدعلی کاوسی
چکیده
سازند گدوان (هوتریوین-بارمین) معرف بخشی از توالی رسوبی کرتاسه زیرین در مناطق مرکزی و خاوری کمربند چینخورده-رانده زاگرس است. مطالعات میدانی رخنمونها و سنگنگاری 30 مقطع نازک از نمونههای این سازند در تاقدیس خانهکت همراه با بررسی نمودارهای گاما-صوتی و 25 مقطع نازک از خردههای حفاری دو حلقه چاه از میدانهای گازی دشتک و بندوبست در ...
بیشتر
سازند گدوان (هوتریوین-بارمین) معرف بخشی از توالی رسوبی کرتاسه زیرین در مناطق مرکزی و خاوری کمربند چینخورده-رانده زاگرس است. مطالعات میدانی رخنمونها و سنگنگاری 30 مقطع نازک از نمونههای این سازند در تاقدیس خانهکت همراه با بررسی نمودارهای گاما-صوتی و 25 مقطع نازک از خردههای حفاری دو حلقه چاه از میدانهای گازی دشتک و بندوبست در زیرپهنه فارس داخلی گویای رویدادهای مهمی در روند تکامل حوضه، بهویژه تغییر نظام رسوبگذاری و نوع سکوی (پلاتفرم) آن زمان است. نکته کلیدی در این میان، تغییر کربناتهای ستبرلایه و کوهساز نئوکومین به تناوب شیل، مارن و سنگ آهکهای نازکلایه سازند گدوان است که نشانه اختلال در تولید کربنات و تغییر ماهیت سکوی فارس است. آشفتگی زیستی شدید و بافت غالبا گلپشتیبان ریزرخسارههای سنگ آهک اسکلتی با حضور قابل توجه نرمتنان، جلبکهای سبز و روزنداران کفزی در تناوبهای آهکی-شیلی سازند گدوان گویای رسوبگذاری آن در یک سکوی مختلط کربناته-آواری است. این سکو نتیجه افزایش ورود آواریها از مناطق جنوبی حوضه زاگرس و تغییر سکوی شیبدار (رمپ) اُاُلیتی-پلوییدی فهلیان به محیطی متشکل از یک تالاب باز و یک فلات قاره گلی است. در بُرشهای زیرزمینی این تغییرات با افزایش قابل توجه پرتو گاما و کاهش مقدار سرعت در نمودارهای ژئوفیزیکی همخوانی دارند. بخش خلیج، معرف واحدهای آهکی محدود در شیلهای سازند گدوان است که از کاهش نسبی واردات آواری و افزایش مقطعی تولید کربنات در سکوی مختلط حکایت میکند. با توجه به آرامش نسبی زمینساختی زیرپهنه فارس داخلی در کرتاسه پیشین، تغییرات یادشده نتیجه اقلیم گرم و مرطوب و افت و خیزهای کوتاهمدت سطح جهانی آب دریاها در آن زمان است.
مقاله پژوهشی
چینه شناسی و فسیل شناسی
توران خاموشی؛ احمد لطف آباد عرب؛ محمدرضا وزیری
چکیده
به منظور فسیل شناسی مرجان کرتاسه زیرین ایران مرکزی، برش باغین در کرمان انتخاب و نمونه برداری شده است. این برش شامل تناوبی از نهشتههای مارنی سبز رنگ، سنگ آهک و سنگ آهک شیلی میباشد. این نهشتهها حاوی تنوع قابل ملاحظهای از مرجانهاست که از حفظشدگی خوبی برخوردار میباشند. در این برش، گروههای مختلف درشتسنگوارهای (مرجانها، ...
بیشتر
به منظور فسیل شناسی مرجان کرتاسه زیرین ایران مرکزی، برش باغین در کرمان انتخاب و نمونه برداری شده است. این برش شامل تناوبی از نهشتههای مارنی سبز رنگ، سنگ آهک و سنگ آهک شیلی میباشد. این نهشتهها حاوی تنوع قابل ملاحظهای از مرجانهاست که از حفظشدگی خوبی برخوردار میباشند. در این برش، گروههای مختلف درشتسنگوارهای (مرجانها، خارداران، دوکفهایها، بازوپایان، شکمپایان و...) و ریزسنگوارهای (اربیتولینید، جلبک و استراکد) حضور دارند. حضور مجموعه متنوع فسیلی بهویژه روزنداران بزرگ اربیتولینید بیانگر شرایط محیطی مساعد و عدم حضور روزنبران پلانکتون گویای شرایط محیطی کمژرفا است. همچنین حضور استراکدهای پلاتیکوپید، پودوکوپید و مرجانها شرایط بومشناسیدیرینه کمژرفا، گرم، نورانی و مساعد را تایید میکند.
مقاله پژوهشی
چینه شناسی و فسیل شناسی
حسین غلامعلیان؛ محمدکاظم کمالی
چکیده
دوکفهایهای پتریومورف، هترودونت، پالئوهترودونت و آنومالودسماتای موجود در سازند کژدمی در دو برش گنو و گراش در جنوب خاوری زاگرس مورد بررسی قرار گرفتهاند. در این راستا، گونههای دوکفهای زیر شناسایی و توصیف شدهاند:Arctica angulata, Birostrina concentrica, Ceratostreon flabellatum, Crassatella manzourensis, Flaventia belviderensis, Granocardium productum, Gyrostrea delettrei, Illymatogyra ...
بیشتر
دوکفهایهای پتریومورف، هترودونت، پالئوهترودونت و آنومالودسماتای موجود در سازند کژدمی در دو برش گنو و گراش در جنوب خاوری زاگرس مورد بررسی قرار گرفتهاند. در این راستا، گونههای دوکفهای زیر شناسایی و توصیف شدهاند:Arctica angulata, Birostrina concentrica, Ceratostreon flabellatum, Crassatella manzourensis, Flaventia belviderensis, Granocardium productum, Gyrostrea delettrei, Illymatogyra africana, Mytiloides concentricus, Neithea dutrugei, Neithea sp. 1, Neithea sp. 2, Paraesa faba, Pinna cf cretacea, Pholadomya fabrina, Pholadomya vignesi, Protocardia hillana, Pterotrigonia scabra, Rhynchostreon suborbiculatum, Tenea delettrei, Venericardia deserti.بیشتر گونههای یاد شده به غیر از Neithea dutrugei, Ceratostreon flabellatum, Illymatogyra africana و Pterotrigonia scabra برای نخستین بار از ایران گزارش میشوند. سازند کژدمی در هر دو برش، با یک مرز پیوسته بر روی سازند داریان قرار میگیرد و در بالا با یک ناپیوستگی فرسایشی توسط سازند گورپی پوشیده میشود.