آگاهیرسانی علوم زمین
دوره 32، شماره 3 ، مهر 1401، صفحه 1-12
مقاله پژوهشی
زمین شناسی اقتصادی
نیما رحیمی؛ شجاع الدین نیرومند؛ محمد لطفی؛ مجتبی رحیمی شهید
چکیده
کانسار مس- مولیبدن پورفیری جانجا در فاصله 70 کیلومتری جنوب نهبندان و در پهنه ساختاری زمیندرز سیستان، خاور ایران واقع شده است. کانهزایی در این کانسار در ارتباط با استوک دیوریتی، کوارتزدیوریتی تا گرانودیوریتی با بافت گرانولار تا پورفیری است که درون واحدهای فیلیشی کرتاسه جای گرفته است. از نظر ژئوشیمیایی توده نفوذی جانجا دارای ترکیب ...
بیشتر
کانسار مس- مولیبدن پورفیری جانجا در فاصله 70 کیلومتری جنوب نهبندان و در پهنه ساختاری زمیندرز سیستان، خاور ایران واقع شده است. کانهزایی در این کانسار در ارتباط با استوک دیوریتی، کوارتزدیوریتی تا گرانودیوریتی با بافت گرانولار تا پورفیری است که درون واحدهای فیلیشی کرتاسه جای گرفته است. از نظر ژئوشیمیایی توده نفوذی جانجا دارای ترکیب کالک- آلکالن و متاآلومینوس و از گرانیتوییدهای تیپ I میباشد که در یک محیط فرورانش حاشیه قارهای جایگزین شده است. فعالیتهای گرمابی منطقه کاملاً تحتتأثیر توده نفوذی جانجا رخداده و در اثر فعالیت این سیالات گرمابی، انواع دگرسانیهای پتاسیک، پروپیلیتیک، آرژیلیک و به ندرت فیلیک تشکیلشدهاند. کانهزایی در کانسار جانجا بهصورت افشان و رگه-رگچه (داربستی) و عمدتاً در پهنه پتاسیک رخداده است. پهنههای کانهزایی شامل پهنه درونزاد، پهنه غنیشده برونزاد و پهنه اکسیدی در کانسار جانجا است. مجموعه کانههای سولفیدی شناسایی شده در این کانسار شامل کالکوپیریت، پیریت، کوولیت، کالکوسیت، مولیبدنیت، بورنیت و کانههای اکسیدی شامل مگنتیت، هماتیت، گوتیت و هیدروکربناتهای مس شامل مالاکیت و آزوریت میباشد. طلا و مولیبدن نیز عمدتاً در همراهی با کانیهای سولفیدی مس از جمله کالکوپیریت و بورنیت میباشد. مطالعات میانبارهای سیال رگههای کوارتز- سولفیدی مربوط به پهنه دگرسانی پتاسیک در این کانسار نشاندهنده محدوده دمای همگنشدن 301 تا 480 درجه سانتیگراد و میانگین شوری 19 درصد وزنی معادل نمک طعام برای میانبارهای آبگین و محدوده دمای همگنشدن 254 تا بیش از 550 درجه سانتیگراد و میانگین شوری 54 درصد وزنی معادل نمک طعام برای میانبارهای سیال بسیار شور میباشد. نتایج این مطالعات نشان میدهد که در کانسار جانجا فرایندهای اختلاط و سرد شدن سیالات باعث نهشت کانهزایی مس- مولیبدن-(طلا) شده است. در نهایت با توجه به ویژگیهای کانسار جانجا، از جمله محیط زمینساختی، سنگ میزبان، کانیشناسی، ویژگیهای سیال کانهساز، محتوای فلزی، نوع کانهزایی و دگرسانیها و مقایسه این ویژگیها با کانسارهای پورفیری میتوان نتیجه گرفت که کانهزایی در کانسار جانجا قابلمقایسه با کانسارهای مس- مولیبدن- (طلا) پورفیری نوع حاشیه قارهای میباشد.
مقاله پژوهشی
زمین شناسی اقتصادی
شهرام مبصر؛ طاهر فرهادی نژاد؛ عباس عسگری؛ محمدعلی علی آبادی؛ شیرین فتاحی
چکیده
ذخیره مس برزاوند به سن الیگوسن و در 30 کیلومتری شمال خاور زفره در امتداد یک گسل کششی با روند تقریبی خاوری- باختری و درون گدازه بازالتی به فرم لایهکران تشکیل شده است. دگرسانی های عمده شامل پیریتی شدن، پروپیلیتیکی شدن، زئولیتی شدن، سیلیسی شدن، اورالیتی شدن و سوسوریتی شدن گدازه بازالتی می باشند. مطالعات ژئوشیمیایی در برزاوند ...
بیشتر
ذخیره مس برزاوند به سن الیگوسن و در 30 کیلومتری شمال خاور زفره در امتداد یک گسل کششی با روند تقریبی خاوری- باختری و درون گدازه بازالتی به فرم لایهکران تشکیل شده است. دگرسانی های عمده شامل پیریتی شدن، پروپیلیتیکی شدن، زئولیتی شدن، سیلیسی شدن، اورالیتی شدن و سوسوریتی شدن گدازه بازالتی می باشند. مطالعات ژئوشیمیایی در برزاوند نمایانگر غنی شدگی SiO2 ،Al2O3،K2O Na2O ،P2O5 ،TiO2 ،∑REE ،Ag ،As ،Ba ،Be ،Bi ،Cd ،Cs ،Cu ،Li ،Mo ،Nb ،Pb ،Rb ،Sb ،Se ،Sn ،Sr ،Ta ،Tl ،Te ،Th ،U ،W Y ،Zn و Zr، شستشو- تثبیت CaO ،Fe2O3 ،MnO ،Hf ،Sc و V و تهی شدگی S ،Ni ،Cr ،MgO و Co طی دگرسانی می باشد. همبستگی مثبت بین La/Lu)N،(La/Yb)N،(La/Sm)N) و La/Y)N) با CaO (96/0 الی 70/0= r) نمایانگر پروپیلیتیکی شدن بازالت میزبان و به دنبال آن افزایش pH سیالات مسئول کانه زایی بوده که خود در تفریق لانتانیدها نقش داشته است. کانی شناسی ماده معدنی مشتمل بر کالکوپیریت، بورنیت، کوولیت، آزوریت، مالاکیت، هماتیت، گوتیت و پیریت می باشد. مس در شوراب های اکسیدان مربوط به فرایند دیاژنز تأخیری به صورت کمپلکس های کلریدی حمل و از طریق جانشینی درون پیریت های تشکیل شده در مرحله ولکانیسم ته نشست شده است. چنین به نظر میرسد ذخیره مس برزاوند مراحل ولکانیسم زیردریایی، دیاژنز آغازین و دیاژنز تدفینی، دگرگونی تدفینی و فرایند هوازدگی را در طی تکوین خود داشته است. با توجه به ویژگی های دگرسانی، کانی شناسی و زمین شیمی سنگ کل می توان گفت که ذخیره مس برزاوند دارای بیشترین شباهت با ذخایر مس تیپ مانتو است.
مقاله پژوهشی
زمین شناسی اقتصادی
منیره سخدری؛ مهرداد بهزادی؛ محمد یزدی؛ نعمتاله رشیدنژاد عمران؛ مرتضی صادقی نائینی
چکیده
محدوده گدارسرخ در مرکز پهنه سنندج- سیرجان،20 کیلومتری جنوب باختری موته واقع شده است. کانیسازی طلا در محدوده گدار سرخ، در رگههای کوارتز- سولفید رخ داده است. واحدهای سنگی میکا شیست،کالک شیست، فیلیت، اسلیت و واحدهای کربناته دگرگون شده با سن پالئوزییک است. مجموعه سنگی در مراحل مختلف دگرشکلی، نظم اولیه خود را از دست داده و فابریکهای ...
بیشتر
محدوده گدارسرخ در مرکز پهنه سنندج- سیرجان،20 کیلومتری جنوب باختری موته واقع شده است. کانیسازی طلا در محدوده گدار سرخ، در رگههای کوارتز- سولفید رخ داده است. واحدهای سنگی میکا شیست،کالک شیست، فیلیت، اسلیت و واحدهای کربناته دگرگون شده با سن پالئوزییک است. مجموعه سنگی در مراحل مختلف دگرشکلی، نظم اولیه خود را از دست داده و فابریکهای جدیدی را نشان می دهند. دگرشکلی به شکل پهنههای برشی شکلپذیر- شکنا دیده می شود.کانهزایی در مجاورت شکستگی ها و گسل های عادی با روندN45W رخ داده است،که به صورت ساختاری کنترل شده است.کانیشناسی شامل پیریت، کالکوپیریت، گالن، اسفالریت وکانی های ثانویه کوولیت و اکسیدهای آهن است. طلا به صورت آزاد در حاشیه کانی های سولفیدی دگرسان شده دیده شد، افزون بر آن مطالعات میکروسکوپی الکترونی نشاندهنده طلا به صورت درگیر در شبکه کانی های سولفیدی است. از مهمترین دگرسانی های حاضر می توان به دگرسانی سریسیتی، کربناتی، کلریتی و سیلیسی اشاره کرد. مطالعات میانبارهای سیال در رگههای کوارتز کانهدار بیانگر ترکیب NaCl+CO2+H2O و شوری بین 9 - 17 درصد وزنی معادل نمک طعام است. میانگین دامنه دمای همگن شدن بین °c 300 تا 275 است. مقادیر δ34S درکانی پیریت بین 5+ و 16- ‰ و مقادیر δ18O درکانی کوارتز بین 7/12 و 3/14 ‰ است. نسبتهای ایزوتوپی محاسبه شده اکسیژن سیال بین4/6 و 3/7 ‰ و مقادیر δ34S سیال بین 3/17 - و 2/4+ ‰ قرار می گیرد. با توجه به شواهد زمینشناسی، مطالعات میانبار های سیال و ایزوتوپهای پایدار کانیزایی طلا در محدوده گدارسرخ قابل مقایسه با کانسارهای طلای کوهزایی است که در اثر اختلاط سیالات با شوری و دمای متفاوت رخ داده است.
مقاله پژوهشی
زمین شناسی اقتصادی
کیامرث حسینی؛ مجید شاه پسندزاده؛ رقیه ذبیحی خرق
چکیده
گستره معدنی سنگان در شمال کمربند ماگمایی سنوزوییک خاور ایران عمدتاً از سنگهای آتش فشانی و آذرآواری (پیروکلاستیک) اسیدی-حدواسط تشکیل گردیده که تحت نفوذ تودههای گرانیتوییدی ائوسن قرار گرفتهاند. در کانسار اسکارن آهن باغک، این گرانیتوییدها از بیوتیتکوارتزمونزونیت پورفیری، بیوتیت سینیت تا بیوتیت سینوگرانیت و آلکالی فلدسپار ...
بیشتر
گستره معدنی سنگان در شمال کمربند ماگمایی سنوزوییک خاور ایران عمدتاً از سنگهای آتش فشانی و آذرآواری (پیروکلاستیک) اسیدی-حدواسط تشکیل گردیده که تحت نفوذ تودههای گرانیتوییدی ائوسن قرار گرفتهاند. در کانسار اسکارن آهن باغک، این گرانیتوییدها از بیوتیتکوارتزمونزونیت پورفیری، بیوتیت سینیت تا بیوتیت سینوگرانیت و آلکالی فلدسپار کوارتز سینیت تا آلکالی فلدسپار گرانیت پیش از کانیزایی و کوارتز آلکالی سینیت و کوارتز سینیتهای هم زاد با کانیزایی تشکیل شدهاند. این گرانیتوییدهای نوع I ماهیت متاآلومین منیزیمی، کالک آلکالن، آلکالن پتاسیم بالا تا شوشونیتی دارند. این گرانیتوییدها غنیشدگی نسبی عناصر LREE/HREE و LILE /HFSE، بیهنجاری منفی Eu, Sr, Ta, Th و Ti و بیهنجاری مثبت Th, U, K, Ba, Rb به همراه مقادیر بالای La و نسبت Zr/Nb, Nb/Th, Nb/U و Nb/La را نشان میدهند که نه تنها منشأ گوشتهای نشأت گرفته از لیتوسفر اقیانوسی فرورونده، بلکه آلایش پوسته قارهای در تکامل ماگمای سازنده آنها را پیشنهاد میکند. مقادیر Sm/Yb در برابر La/Sm, Sm/Yb در برابر Sm و Dy/Yb در برابر La/Yb نشان میدهد ماگمای اولیه از ذوببخشی اندک (2 تا 5 درصد) لرزولیتهای گارنت-اسپینلدار در ژرفایی حدود 68-66 کیلومتری گوشته بالایی، تحتتأثیر آلایش پوستهای قرار گرفته است. بنابر این پژوهش، جایگاه زمینساختی-ماگمایی گرانیتوییدها، کمان ماگمایی همزمان تا پس از برخورد قارهای پیشنهاد میشود.
مقاله پژوهشی
اکتشاف و معدن
کی تاش مشتاقیان؛ سید محمد ابطحی فروشانی؛ هوشنگ اسدی هارونی؛ محمد حاج حیدری؛ غزل جانقربان
چکیده
کانسار مس- طلای پورفیری دالی با دو نهشته شمالی و جنوبی بر روی کمربند آتشفشانی ارومیه - دختر در استان مرکزی قرار دارد. با توجه به حضور مگنتیت درکف دگرسانی پتاسیک که در مرکز کانیسازی قرار دارد، برداشت مغناطیسسنجی در محدوده یاد شده انجام گرفته است. در مطالعه حاضر در محدوده اندیس شمالی، نخست بیهنجاری محلی با حذف اثر ناحیهای و ...
بیشتر
کانسار مس- طلای پورفیری دالی با دو نهشته شمالی و جنوبی بر روی کمربند آتشفشانی ارومیه - دختر در استان مرکزی قرار دارد. با توجه به حضور مگنتیت درکف دگرسانی پتاسیک که در مرکز کانیسازی قرار دارد، برداشت مغناطیسسنجی در محدوده یاد شده انجام گرفته است. در مطالعه حاضر در محدوده اندیس شمالی، نخست بیهنجاری محلی با حذف اثر ناحیهای و اثر آلیازینگ از دادههای مغناطیسی استخراج گردید. سپس استفاده از مدلسازی وارون سهبعدی دادههای کاهش یافته مغناطیسی، وجود یک توده با خودپذیری مغناطیسی بالا را در محدوده عمقی 40 تا 640 متری محدوده مورد مطالعه نشان داد. مقایسه آنالیز ژئوشیمیایی دو گمانه اکتشافی حفر شده با مدل تغییرات عمقی خودپذیری مغناطیسی تخمین زده شده در محدوده مورد مطالعه نشان داد که افزایش عیار فلزات مس و طلا، همبستگی فضایی با تغییرات شدید خودپذیری مغناطیسی دارد. همچنین مقایسه مدل خودپذیری مغناطیسی با نتایج مدلسازی دادههای برداشت IP/RS در سه پروفیل موازی یکدیگر، ارتباط نواحی سولفیدی و دگرسانی مرتبط با کانیسازی را با تغییرات خودپذیری مغناطیسی نشان داد. به این ترتیب مطالعه حاضر نشان داد که محدوده دالی شمالی دارای پتانسیل معدنی مس و طلای قابل توجهی میباشد.
مقاله پژوهشی
ژئوفیزیک
حمیدرضا صمدی؛ روح الله کیمیای فر؛ علیرضا حاجیان
چکیده
یکی از مهمترین پارامترهای زلزلهشناسی، تعیین مرکز زمینلرزه است زیرا دقت مطالعات وابسته مانند تحلیل خطر زمینلرزه، سازوکار گسلش و ... همگی به دقت پارامتر یاد شده وابسته میباشند. روش اختلاف دوگانه یکی از روشهای نسبی پرکاربرد مورد استفاده در مراکز زلزلهشناسی میباشد. در این پژوهش، روش یاد شده مبنای ارائه الگوریتمی است ...
بیشتر
یکی از مهمترین پارامترهای زلزلهشناسی، تعیین مرکز زمینلرزه است زیرا دقت مطالعات وابسته مانند تحلیل خطر زمینلرزه، سازوکار گسلش و ... همگی به دقت پارامتر یاد شده وابسته میباشند. روش اختلاف دوگانه یکی از روشهای نسبی پرکاربرد مورد استفاده در مراکز زلزلهشناسی میباشد. در این پژوهش، روش یاد شده مبنای ارائه الگوریتمی است که مکانیابی مجدد رویدادها را با با سرعت نسبتاً بالا در حدود 4 میلیثانیه امکانپذیر میسازد. در این روش، شبکه استنتاج عصبی-فازی تطبیقپذیر (انفیس) بر مبنای کاتالوگ زمینلرزههای مکانیابی مجدد شده یک منطقه، آموزش داده شده و پس از وقوع هر رویداد جدید، صرفا برای آن رویداد تعمیم مییابد. در آموزش شبکه پارامترهای مدل سرعتی یکبعدی، موقعیت مکانی رویدادهای کاتالوگ مبنا و نیز شبیهترین رویدادهای مربوط به هر رویداد که توسط الگوریتم k نزدیکترین همسایه مشخص شدهاند، همگی، بهعنوان داده ورودی و مختصات رویدادهای مکانیابی مجدد شده به عنوان خروجی شبکه در نظر گرفته میشوند.در این پژوهش، با استناد به دادههای حدود 8000 زمین لرزه که به عنوان دادههای آموزشی استفاده شدهاند، دادههای 490 رویداد، مکانیابی مجدد شده و بررسی نتایج نشاندهنده خطای جذرمیانگین مربعات 002/0 برای طول و عرض جغرافیایی و 45/0 برای عمق رویدادها نسبت به روش اختلاف زمانی دوگانه میباشد.
مقاله پژوهشی
زمین ساخت
محمد رضا مزینانی؛ علی یساقی؛ رضا نوزعیم
چکیده
سامانه گسلی فغان، با طولی بالغ بر 180 کیلومتر، متشکل از پهنهای از گسلها و با راستای تقریباً خاوری- باختری در مرز شمالی بلوک لوت و جنوب گسل دورونه قرار دارد. اثر عملکرد این سامانه گسلی ضمن برونزد واحدهای سنگی پالئوزوییک و مزوزوییک، موجب قطع و جابهجایی واحدهای کنگلومرایی- ماسهسنگی نئوژن و آبرفتهای کواترنری نیز شده است. با توجه ...
بیشتر
سامانه گسلی فغان، با طولی بالغ بر 180 کیلومتر، متشکل از پهنهای از گسلها و با راستای تقریباً خاوری- باختری در مرز شمالی بلوک لوت و جنوب گسل دورونه قرار دارد. اثر عملکرد این سامانه گسلی ضمن برونزد واحدهای سنگی پالئوزوییک و مزوزوییک، موجب قطع و جابهجایی واحدهای کنگلومرایی- ماسهسنگی نئوژن و آبرفتهای کواترنری نیز شده است. با توجه به جایگاه زمینساختی سامانه گسلی فغان، تحلیل دقیق سازوکار و موقعیت محورهای تنش برآورد شده عامل گسلخوردگی آن دادههای مناسب بر جنبششناختی سنوزوییک پسین بلوک لوت را ارائه مینماید. نتایج بهدست آمده از چنین تحلیلی در این مطالعه نشان میدهد که این سامانه از پهنهای از گسلهای اصلی با سازوکار غالب راستالغز راستبر با روند خاوری- باختری و گسلههای کوچکتر چپبر، راستبر و شیب لغز بهصورت گسلهای ریدل تشکیل شده است. بر همین اساس سامانه گسلی فغان و به عنوان یکی از پهنههای گسلی بنیادین در شمال بلوک لوت در بازه زمانی سنوزوییک پسین همانند پهنه گسلی کوه سرهنگی، موجب تقسیمشدگی دگرریختی بلوک لوت شده است. در نتیجه سامانه راستالغز راستبر گسل فغان ضمن جدا کردن ریزبلوکهای بردسکن- کاشمر و گناباد از یکدیگر، موجب انتقال دگرریختی مابین بلوک اصلی لوت و ریزبلوکهای حاشیهای شمالی آن بهصورت فرار درون ورقی شده است.
مقاله پژوهشی
چینه شناسی و فسیل شناسی
پری ناز رسولی قادی؛ مهدی صرفی؛ محسن آل علی؛ زهرا ملکی
چکیده
شناسایی سطوح کلیدی چینه نگاری سکانسی، از بخش های مهم سرشت نمایی زمین شناسی مخازن هیدروکربنی است. توالی های کربناته بخش منیفا و سازند فهلیان با سن ژوراسیک بالایی-کرتاسه زیرین، مخازن هیدروکربنی مهمی در بخش شمال باختری خلیج فارس بهشمار می روند. در این مطالعه، کارآیی نمودار D-INPEFA گاما در شناسایی و تفکیک سکانس ها و سطوح کلیدی ...
بیشتر
شناسایی سطوح کلیدی چینه نگاری سکانسی، از بخش های مهم سرشت نمایی زمین شناسی مخازن هیدروکربنی است. توالی های کربناته بخش منیفا و سازند فهلیان با سن ژوراسیک بالایی-کرتاسه زیرین، مخازن هیدروکربنی مهمی در بخش شمال باختری خلیج فارس بهشمار می روند. در این مطالعه، کارآیی نمودار D-INPEFA گاما در شناسایی و تفکیک سکانس ها و سطوح کلیدی سکانسی در پنچ چاه کلیدی در یکی از میادین نفتی خلیج فارس بررسی شده است. به این منظور، سطوح کلیدی سکانسی تفکیک شده بر اساس توصیف مغزه ها و بررسی مقاطع نازک میکروسکوپی، با نتایج تفسیر نمودار D-INPEFA گاما مقایسه شده است. از دیدگاه چینه نگاری سکانسی و با توجه به نتایج مطالعات زمین شناسی، چهار سکانس رده سوم در توالی تیتونین بالایی-نئوکومین شناسایی و توصیف گردید. مرز سکانسی رأس بخش منیفا به عنوان یک ناپیوستگی مهم توسط شواهد کارستی شدن و تغییرات گسترده رخساره ای در مرز زیرین و بالایی مشخص می شود. مقایسه سکانس ها با سطوح کلیدی تفکیک شده از طریق نمودار D-INPEFA گاما، نشان می دهد که این روش می تواند به صورت کارآمد در شناسایی و انطباق سکانس ها در محدوده یک میدان هیدروکربنی بهکاربرده شود.
مقاله پژوهشی
زمین شناسی اقتصادی
محمد علی رجب زاده؛ محمد امینی
چکیده
در پژوهش حاضر، برای نخستین بار حضور اندیس های کرومیتیت انبانه ای در بخش های افیولیتی شهرستان مریوان گزارش می شود. اندیس های کرومیتیت همراه با سنگ های افیولیتی نوع دونیت و هارزبورژیت بوده و اغلب با فابریک توده ای گرانولار در جنوب باختر شهر مریوان رخنمون دارند. شیمی کانی کروم-اسپینل در سه اندیس کرومیتیتی مورد مطالعه در این منطقه ...
بیشتر
در پژوهش حاضر، برای نخستین بار حضور اندیس های کرومیتیت انبانه ای در بخش های افیولیتی شهرستان مریوان گزارش می شود. اندیس های کرومیتیت همراه با سنگ های افیولیتی نوع دونیت و هارزبورژیت بوده و اغلب با فابریک توده ای گرانولار در جنوب باختر شهر مریوان رخنمون دارند. شیمی کانی کروم-اسپینل در سه اندیس کرومیتیتی مورد مطالعه در این منطقه نشان می دهد که میزان عدد کروم برای دو ذخیره، عددی بالا (میانگین 0.85) با میزان TiO2 بسیار پایین (0.01) و برای ذخیره دیگر میزان عدد کروم پایین (0.76) و با میزان میانگین TiO2 بیشتر (0.05) است. این موضوع نشان می دهد که اندیس های کرومیتیت و به تبع آن مجموعه افیولیتی در دو خاستگاه متفاوت ژئوتکتونیکی شامل یک محیط پشته میاناقیانوسی از یک ماگمای تولئیتی و یک محیط بالای فروفرارانش از یک ماگمای بونینیتی تکوین یافته اند. Cr2O3 کرومیت های مورد مطالعه در دامنه 28.4 الی 50.78 درصد وزنی متغیر است. تشکیل این اندیس ها و سنگ های میزبان در پاسخ به واگرایی سریع پوسته اقیانوسی و سپس حرکت همگرایی صفحات زمینساختی و بسته شدن اقیانوس تتیس جوان صورت گرفته است. همچنین طیف گستردهای از گابروها شامل گابرو درشت بلور، ملاگابرو و میکروگابرو در سه منطقه شمال باختر کامیاران (روستای یخته خان)، خاور سروآباد (روستای میانه) و جنوب باختر مریوان (روستاهای درگاشیخان-ویسه)، میزبان کانی های ایلمنیت، مگنتیت و تیتانیت هستند. ایلمنیت در هر سه منطقه و کانی های مگنتیت و تیتانیت تنها در خاور سروآباد مشاهده شده اند. ترکیب شیمیایی کانی ایلمنیت نشان می دهد که متوسط میزان درصد وزنی TiO2 از کامیاران (43.19) به سمت سروآباد (46.09) و سپس مریوان (47.42) افزایش می یابد. این کانی ها به صورت ریزدانه تا متوسط دانه (تا 1.5 میلیمتر) و اغلب آمیبی شکل، بی شکل و به میزان کمتر نیمه خودشکل بهصورت بین بلوری ایجاد شده اند. با توجه به شواهد بافتی و شیمی کانی، کانه زایی تیتانیم در نتیجه اکسایش ماگما و تشکیل قطرات سیال غیرقابل آمیزش غنی از آهن و تیتانیم، پس از تبلور پلاژیوکلاز صورت گرفته است.
مقاله پژوهشی
مژگان صالحی یزدی؛ منصور قربانی؛ نیما نظافتی؛ منصور وثوقی عابدینی
چکیده
منطقه فلززایی تکاب- ماهنشان از نظر کانهزایی طلا بسیار بااهمیت است. این منطقه بخشی از کمربند ماگمایی ارومیه- دختر شمالی است که در این ناحیه دارای دو ویژگی متمایز است. پیسنگ دگرگونی پرکامبرین و ماگماتیسم جوان میو- پلیوسن که بر روی آن قرار گرفته است. پیسنگ پرکامبرین با دو نوع ترکیب متفاوت پوسته اقیانوسی و قارهای (گنیس، گرانیت، ...
بیشتر
منطقه فلززایی تکاب- ماهنشان از نظر کانهزایی طلا بسیار بااهمیت است. این منطقه بخشی از کمربند ماگمایی ارومیه- دختر شمالی است که در این ناحیه دارای دو ویژگی متمایز است. پیسنگ دگرگونی پرکامبرین و ماگماتیسم جوان میو- پلیوسن که بر روی آن قرار گرفته است. پیسنگ پرکامبرین با دو نوع ترکیب متفاوت پوسته اقیانوسی و قارهای (گنیس، گرانیت، میکاشیت، شیست سبز و آمفیبولیت، سرپانتینیت و مرمر) وجود دارد. سنگهای جوان عموماً از هیالوکلاستیت، توف ریولیتی، گدازه آندزیتبازالتی، نفوذیهای حدواسط تا فلسیک (دیوریت تا گرانیت) و سنگهای آهکی و مارنی سازند قم تشکیل شدهاند که در چهار فاز بر اساس سن و موقعیت قرارگیری طبقهبندی شده است. اثر متقابل پیسنگ و ماگماتیسم جوان در نتیجه نفوذ آخرین فاز ماگمایی باعث ایجاد محلولهای گرمابی شده که به صورت موتور حرارتی موجب چرخش، تنوع و غنای کانهزایی در این مناطق شده است. بنابراین معادن، کانسارها، نشانههای معدنی طلا و عناصر همراه مانند کانسارهای توزلار، بایچهباغ، باغچه در منطقه ماهنشان و کانسارهای زرشوران، آقدره و آیقلعهسی در منطقه تکاب وجود دارند. کانسارهای توزلار و باغچه با کانهزایی از نوع طلا در یک زون سیلیسی- آرژیلیک شامل کانههای پیریت، کوارتز طلادار، کانیهای رسی و هیدروکسیدهای آهن میباشند. کانسار چندفلزی آیقلعهسی با کانهزایی غالب سرب و روی، کانسارهای زرشوران و آقدره از نوع طلا که در کانسار زرشوران تنوع کانهزایی سولفیدها و سولفوسالتها و در کانسار آقدره کانهزایی ساده اکسیدی طلادار میباشد. کانسار بایچهباغ از نوع چندفلزی و شامل کانههای کالکوپیریت، پیریت، روتیل، آرسنوپیریت، اسفالریت، بورنیت، اسمالتیت، کلوآنتیت، آزوریت و مالاکیت میباشند.