محمدحسن احمدی؛ غلامحسین شمعانیان؛ حسن عزمی
چکیده
سامانه رگه‌ای مطرآباد در ٣٠ کیلومتری جنوب باختری بجستان و در بخش شمالی بلوک لوت قرار گرفته است. سنگهای میزبان رگه‌ها شامل سنگهای آتشفشانی میانه تا اسیدی است. کانی‌سازی به‌صورت رگه‌ها، رگچه‌های نامنظم و برش‌های گرمابی نمود دارد. بر پایه ویژگی‌های صحرایی و بافتی چهار نوع رگه کوارتز (A B, C, و D) تشخیص داده شد. دگرسانی گرمابی در ...
بیشتر
سامانه رگه‌ای مطرآباد در ٣٠ کیلومتری جنوب باختری بجستان و در بخش شمالی بلوک لوت قرار گرفته است. سنگهای میزبان رگه‌ها شامل سنگهای آتشفشانی میانه تا اسیدی است. کانی‌سازی به‌صورت رگه‌ها، رگچه‌های نامنظم و برش‌های گرمابی نمود دارد. بر پایه ویژگی‌های صحرایی و بافتی چهار نوع رگه کوارتز (A B, C, و D) تشخیص داده شد. دگرسانی گرمابی در پیرامون رگه‌ها گسترش یافته است و در نزدیکی رگه‌ها شدت بیشتری دارد. دگرسانی گرمابی از مجموعههای سیلیسی، سریسیتی، پروپیلیتی و رسی تشکیل یافته است. رسم شاخص دگرسانی ایشیکاوا (AI) در برابر شاخص کلریت- کربنات- پیریت (CCPI)، موسوم به نمودار جعبهای دگرسانی، روندهای اصلی دگرسانی را نشان می‌دهند. مجموعه دگرسانی گرمابی کوارتز، آدولاریا، کلریت، ایلیت، کلسیت و پیریت که سامانه رگه‌ای مطرآباد را فراگرفته از صعود آبهای کلریدی با pH نزدیک به خنثی تا کمی قلیایی تشکیل شده است. ویژگی‌های کانیشناسی، دگرسانی و زمینشیمیایی منطقه مورد مطالعه و مقایسه آن با کانسارهای اپی‌ترمال نشانگر سامانه اپی‌ترمال از نوع سولفیدی شدن پایین است.
جهانبخش دانشیان؛ داریوش باغبانی؛ سید علی آقانباتی؛ نوشا نوروزی
چکیده
نهشته‌های الیگوسن- میوسن زیرین در برش چینه‌شناسی نره در جنوب باختر جهرم، از سنگ آهک و سنگ آهک رس‌دار به همراه مارن ورسوبات تبخیری تشکیل شده و روزن‌بران پلانکتون و کف‌زی فراوانی هستند. در بخش زیرین، نهشته‌های سازند پابده از 115 متر شیل و مارن با میان لایه‌های سنگ آهک رس‌دار تشکیل شدهاند که به طور هم‌شیب و پیوسته، از ائوسن پسین ...
بیشتر
نهشته‌های الیگوسن- میوسن زیرین در برش چینه‌شناسی نره در جنوب باختر جهرم، از سنگ آهک و سنگ آهک رس‌دار به همراه مارن ورسوبات تبخیری تشکیل شده و روزن‌بران پلانکتون و کف‌زی فراوانی هستند. در بخش زیرین، نهشته‌های سازند پابده از 115 متر شیل و مارن با میان لایه‌های سنگ آهک رس‌دار تشکیل شدهاند که به طور هم‌شیب و پیوسته، از ائوسن پسین تا الیگوسن ادامه داشته است. مرز بالایی سازند پابده، به طورهمشیب و پیوسته با سازند آسماری است. سازند آسماری در این برش از 250 متر سنگ آهک وسنگ آهک رس‌دار تشکیل شده است که 210 متر آن متعلق به آسماری زیرین و40 متر آن متعلق به آسماری میانی است. این در حالی است که نهشته‌های عموماً تبخیری- مارنی و سنگ آهک رس‌دار سازند گچساران، به طور ناپیوسته روی نهشته‌های کربناتی سازند آسماری قرار گرفته‌اند. سازند گچساران با ستبرای510 متر، از سه بخش چهل، چمپه و مول تشکیل شده است. سنگ آهک‌های خالص و ستبر لایه قاعده سازند میشان (عضو گوری) با 302 متر ستبرا نیز، به طور تدریجی روی نهشته‌های سازند گچساران قرار گرفته است. سرانجام کنگلومراهای سازند بختیاری با ناپیوستگی در این ناحیه بر روی کربنات‌های سازند میشان (عضو گوری) قرار گرفته است. سنگ‌شناسی واحدهای سنگی مطالعه‌شده در این برش متنوع است و همین امر باعث به وجود آمدن محیط‌های رسوبی مختلف و تنوع رخساره‌ها و حضور فسیل‌های پلانکتون و کف‌زی فراوان شده است. با بررسی 203 نمونه، شامل 193 نمونه مقطع سخت و 10 نمونه نرم در برش مورد مطالعه، 34 جنس و 47 گونه از روزن‌بران کف‌زی و 8 جنس و 13 گونه روزن‌بران پلانکتون و قطعات جلبک، بریوزوا و ماکروفسیل‌های مختلف شناسایی شدند. بر اساس تجمع روزن‌بران، سن بخش زیرین سازند پابده در برش مورد مطالعه ائوسن پسین (پریابونین) و بخش بالایی متعلق به الیگوسن پیشین است. سازند آسماری نیز الیگوسن (روپلین پسین- شاتین) تا میوسن پیشین (آکیتانین) است. همچنین نهشته‌های سازند گچساران که شامل بخش‌های چهل ، چمپه و مول، است مربوط به میوسن پیشین (اکیتانین- بوردیگالین) است. سازند میشان (عضو آهک گوری) نیز در این برش به میوسن پیشین (بوردیگالین) تعلق دارد و تا انتها شواهد فسیلی که سن بالاتری را تأیید نماید، یافت نشده است. بر پایه حضور روزن‌بران شاخص، برش چینه‌شناسی نره قابل انطباق با زیست‌زون‌های یک الی چهار Adams and Bourgeois (1967) و با زیست‌زون‌های شماره 54 ، 57 ، 59 ، 62 ،63 و 64 Wynd (1965) است.
یاسر باقری؛ اسفندیار عباس نوین پور؛ عطااله ندیری؛ کیوان نادری
چکیده
قسمت اعظم مساحت کشور از لحاظ جغرافیایی در کمربند خشک و نیمه خشک با بارندگی کم قرار گرفته است. رشد روز افزون جمعیت و محدودیت منابع آبی و استفاده بیش از قبل از منابع آب زیرزمینی در بیشتر نقاط کشور، پیش بینی دقیق مقدار این منابع را به دلیل اهمیت در برنامه ریزی و مدیریت بهینه می‌طلبد. در این تحقیق به منظورتخمین نوسانات سطح آب زیرزمینی ...
بیشتر
قسمت اعظم مساحت کشور از لحاظ جغرافیایی در کمربند خشک و نیمه خشک با بارندگی کم قرار گرفته است. رشد روز افزون جمعیت و محدودیت منابع آبی و استفاده بیش از قبل از منابع آب زیرزمینی در بیشتر نقاط کشور، پیش بینی دقیق مقدار این منابع را به دلیل اهمیت در برنامه ریزی و مدیریت بهینه می‌طلبد. در این تحقیق به منظورتخمین نوسانات سطح آب زیرزمینی آبخوان باروق در استان آذربایجان غربی و محدوده مطالعاتی میاندوآب از مدل-های هوش مصنوعی شامل مدل فازی و مدل ماشین بردار پشتیبان و شبکه عصبی مصنوعی برگشتی با به کارگیری داده‌های سطح آب زیرزمینی 7 پیزومتر انتخابی و همچنین تغییرات دما و بارش طی دوره زمانی 14 ساله(81-94) استفاده گردیده است. با وجود تواناییهای ذاتی هر یک از این مدل‌های هوش مصنوعی در پیشبینی سطح آب زیرزمینی، ناهمگنی فراوان محدوده مطالعاتی از حصول بازده بالای مدل‌ها میکاهد. لذا مدلسازی SOM-AI که ترکیب روش دسته بندی نقشه خودسازمانده و مدل‌های اجرا شده است، با تقسیم بندی منطقه مطالعاتی به مناطق همگن باعث افزایش بازده هر یک از مدل‌های مرکب در قسمتهای مختلف آبخوان گردید. نتایج نشان داد که روش ارائه شده می‌تواند روشی کارا در مدلسازی آبخوانهای ناهمگن و حتی چند لایه باشد.
صحرا جلالت وکیل‌کندی؛ مجید شاه‌پسندزاده2؛ حمید احمدی پور؛ مهدی هنرمند
چکیده
مجموعه اولترامافیک- مافیک ده‌شیخ در کمربند آمیزه‌های افیولیتی اسفندقه در استان کرمان قرار گرفته است. هارزبورژیت، لرزولیت، دونیت، کرومیتیت، پیروکسنیت و گابروهای لایه‌ای، واحدهای سنگی مجموعه ده‌شیخ را تشکیل می‌دهند. این مجموعه به علت داشتن کانسارهای کرومیت اهمیت فراوانی دارد. مجموعه ده‌شیخ بخشی از سنگ‌کره اقیانوسی نوتتیس را ...
بیشتر
مجموعه اولترامافیک- مافیک ده‌شیخ در کمربند آمیزه‌های افیولیتی اسفندقه در استان کرمان قرار گرفته است. هارزبورژیت، لرزولیت، دونیت، کرومیتیت، پیروکسنیت و گابروهای لایه‌ای، واحدهای سنگی مجموعه ده‌شیخ را تشکیل می‌دهند. این مجموعه به علت داشتن کانسارهای کرومیت اهمیت فراوانی دارد. مجموعه ده‌شیخ بخشی از سنگ‌کره اقیانوسی نوتتیس را تشکیل میدهد که طی بالاآمدگی از گوشته بالایی و جایگزینی در سطوح بالایی پوسته قاره‌ای سنندج- سیرجان، دچار دگرشکلی شده است. تحلیل ریزساختاری، سه سازوکار دگرشکلی نوردپذیر درون بلوری، انتقال توده پراکنده و کاتاکلاستیک را در این مجموعه نشان میدهد. ریزساختارهای ماکل دگرشکلی، خاموشی موجی، نوار شکنجی، تیغه‌های جدایشی، بازبلورش دینامیکی، ریزبودیناژها، ریزشکستگی‌های کشش- جدایش، کشیدگی و طویلشدگی بلورها، خطواره کانیایی و رخ نوار برشی، سازوکار دگرشکلی نوردپذیر درون بلوری را تشکیل می‌دهند. سازوکار دگرشکلی انتقال توده پراکنده با تشکیل ریزساختارهای تماس‌های دانه‌ای فرورفته، لبه صاف شده و نفوذی به درون و رگچه‌ها همراه بوده است. سازوکار دگرشکلی پایانی کاتاکلاستیک با ریزساختارهای ریزشکستگی و ریزگسل گزارش میشود. افزون بر این، مطالعات میکروسکوپی نسل‌های مختلفی از زایش کانیهای الیوین، پیروکسن و اسپینل را تحت شرایط گوشته بالایی تا پوسته‌ای نشان میدهد.
سمیه طبسی؛ ابوالقاسم کامکار روحانی؛ مجتبی محمد خراسانی
چکیده
رابطه آرچی که بنیادی‌ترین رابطه محاسبه اشباع‌شدگی در مخازن هیدروکربوری است؛دارای سه متغیر سیمان‌شدگی (m)،توان اشباع (n) و پیچاپیچی (a) است. ضریب سیمان‌شدگی، تابعی از شکل هندسی منافذ است. بنابراین برای تعیین ضرایب آرچی، بررسی نوع منافذ ضروری است. به منظوردست‌یابی به نتایج دقیق‌تر در زمینه تعیین ضرایب آرچی و در نتیجه میزان اشباع سیال‌ها ...
بیشتر
رابطه آرچی که بنیادی‌ترین رابطه محاسبه اشباع‌شدگی در مخازن هیدروکربوری است؛دارای سه متغیر سیمان‌شدگی (m)،توان اشباع (n) و پیچاپیچی (a) است. ضریب سیمان‌شدگی، تابعی از شکل هندسی منافذ است. بنابراین برای تعیین ضرایب آرچی، بررسی نوع منافذ ضروری است. به منظوردست‌یابی به نتایج دقیق‌تر در زمینه تعیین ضرایب آرچی و در نتیجه میزان اشباع سیال‌ها باید سنگها را از دید بافت و نوع تخلخل دستهبندی کرد و برای هر دسته،این مقادیر رامشخص ساخت. در این پژوهش برای دستهبندی داده‌های مقاومتویژه لاگ چاهپیمایی برای محاسبه متغیرهای رابطه آرچی در یک چاه اکتشافی در یکی از مخازن هیدروکربوری جنوب باختر ایران از روش فرکتالی استفاده شده است؛ که داده‌ها را از دید بافت و نوع تخلخل سنگها به سه پهنه تقسیم کرده است. سپس برای تعیین متغیرهای رابطه آرچی در هر کدام از پهنهها، به‌صورت جداگانه از روش الگوریتم ژنتیک استفاده شده است. بررسیها نشان می‌دهند که این روش می‌تواند پیچیدگی رفتار هر یک از ضرایب را در محاسبات در نظر بگیرد.
زمین ساخت
گلناز عباسی؛ علی سلگی؛ محسن پورکرمانی؛ حسین معتمدی؛ علیرضا فرخ نیا؛ کیوان اورنگ
چکیده
در این مطالعه از خطوط لرزه‌ای، مشاهدات صحرایی و اطلاعات چاه اکتشافی به منظور بازسازی تاریخچه دگرریختی حوضه رسوبی ساوه در اواخر میوسن پیشین تا پلیوسن پسین بهره گرفته شده است. در این دوره زمانی، حدود 9-8 کیلومتر رسوبات سازند قرمز بالایی و واحد کنگلومرایی پلیوسن در محل مرکز حوضه ساوه نهشته شدهاند. در اواخر میوسن پیشین- اوایل میوسن میانی ...
بیشتر
در این مطالعه از خطوط لرزه‌ای، مشاهدات صحرایی و اطلاعات چاه اکتشافی به منظور بازسازی تاریخچه دگرریختی حوضه رسوبی ساوه در اواخر میوسن پیشین تا پلیوسن پسین بهره گرفته شده است. در این دوره زمانی، حدود 9-8 کیلومتر رسوبات سازند قرمز بالایی و واحد کنگلومرایی پلیوسن در محل مرکز حوضه ساوه نهشته شدهاند. در اواخر میوسن پیشین- اوایل میوسن میانی (؟)، رسوبگذاری بخش زیرین سازند قرمز بالایی همزمان با عملکرد شبکه‌ای از گسلهای پرشیب و دارای مؤلفه شیب لغز عادی بوده است. گسلهای مذکور راستای شمال غرب- جنوب شرق تا شرقی - غربی داشته و با جا‌به‌جایی شیبی در کف حوضه رسوبی، فضای کافی برای تجمع رسوبات را فراهم کرده‌اند. از اواخر میوسن میانی (یا در میوسن پسین)، دگرریختی فشارشی در ناحیه ساوه آغاز گردیده و رسوبگذاری بخش بالایی سازند قرمز بالایی و واحد کنگلومرایی پلیوسن همزمان با آن ادامه می‌یابد. در این مرحله، افق جدایشی پدید آمده در بخش میانی سازند قرمز بالایی، پر تکاپو شده و چین خوردگی‌هایی چون تاقدیس‌های تراز‌نائین و ساوه شکل می‌گیرند. نازک‌شدگی رسوبات واحد کنگلومرایی پلیوسن به سمت رأس تاقدیس‌ها، نشان دهنده رشد چین خوردگی جوان است. بر طبق نقشه عمقی تهیه شده از رأس سازند قم، بستگی تاقدیسی مستقل از گسل، در ناحیه ساوه وجود ندارد. عمق دسترسی به افق رأس قم در محل چاه تراز نائین-1، حدود 4250- متر پیش بینی میشود.
غلامحسین شمعانیان اصفهانی؛ لیلا امینی؛ شعبان شتایی؛ مجید عظیم محسنی
چکیده
کنترل عیار و تعیین کیفیت کانسنگ همواره یکی از وظایف چالش‌برانگیز زمینشناسان و مهندسین معدن است. کیفیت ماده معدنی به عوامل بسیاری مانند اندازه و شکل هندسی کانسار، آشفتگیهای زمینشناسی، بافت و ترکیب کانیشناسی کانسنگ وابسته است. تعیین عوامل کنترل‌کننده عیار کانسنگ و پیشبینی مناطق امیدبخش از نقطه نظر اقتصادی و بهرهوری ...
بیشتر
کنترل عیار و تعیین کیفیت کانسنگ همواره یکی از وظایف چالش‌برانگیز زمینشناسان و مهندسین معدن است. کیفیت ماده معدنی به عوامل بسیاری مانند اندازه و شکل هندسی کانسار، آشفتگیهای زمینشناسی، بافت و ترکیب کانیشناسی کانسنگ وابسته است. تعیین عوامل کنترل‌کننده عیار کانسنگ و پیشبینی مناطق امیدبخش از نقطه نظر اقتصادی و بهرهوری عملیات معدنکاری اهمیت زیادی دارد. هدف از این مطالعه شرح تحلیلهای مکانی و آماری در ارزیابی کیفیت کانسنگ و تشخیص عوامل مؤثر بر عیار در کانسار بوکسیت جاجرم است. با تلفیق داده‌های توپوگرافی، زمینشناسی و زمینشیمیایی، اثر گسلها، ارتفاع و ژرفا روی عیار و مدول که نسبت درصد وزنی Al2O3 به درصد وزنی SiO2 است، ارزیابی شد. نتایج نشان‌دهنده افزایش مقادیر Al2O3 و مدول با نزدیک شدن به گسلهاست. همچنین، این مطالعه نشان‌دهنده تأثیر نداشتن نوع و امتداد گسلها بر عیار و مدول است. همبستگی منفی میان ارتفاع و ژرفا با مقادیر Al2O3 و مدول نشان از بهبود کیفیت ماده معدنی در مناطق پست و کم ژرفا دارد. به این ترتیب، تلفیق روش‌های سامانه اطلاعات جغرافیایی و تحلیلهای آماری چند متغیره می‌تواند در ارزیابیهای زمین- مکانی کارایی بالایی داشته باشد.
محبوبه حسینی‌برزی؛ مهدی جعفرزاده
چکیده
هدف این مطالعه، بررسی رخساره‌ای، محیط رسوبی و خاستگاه سازند آسماری (الیگو- میوسن)، به منظور تبیین سازوکار آمیختگی نهشته‌های کربناتی- تبخیری با رسوبات آواری، در فروبار دزفول، در رشته کوه زاگرس است. بررسی مقاطع نازک به‌دست آمده از این سازند در چاههای 11، 85 و 89، در میدان نفتی اهواز، نشان‌دهنده پنج رخساره کربناتی- تبخیری، مرتبط با ...
بیشتر
هدف این مطالعه، بررسی رخساره‌ای، محیط رسوبی و خاستگاه سازند آسماری (الیگو- میوسن)، به منظور تبیین سازوکار آمیختگی نهشته‌های کربناتی- تبخیری با رسوبات آواری، در فروبار دزفول، در رشته کوه زاگرس است. بررسی مقاطع نازک به‌دست آمده از این سازند در چاههای 11، 85 و 89، در میدان نفتی اهواز، نشان‌دهنده پنج رخساره کربناتی- تبخیری، مرتبط با یک رمپ کربناتی و 2 رخساره تخریبی گل‌سنگی و ماسه‌سنگی از بخش ماسه‌سنگی اهواز است. وارد کردن داده‌های حاصل از نقطه شماری 50 نمونه انتخاب شده از ماسه‌سنگ اهواز، بر روی نمودارهای Qt93.34F4.10L2.59 و Qm86.75F4.10Lt9.15، خاستگاه زمینساختی این بخش ماسه‌سنگی را کراتون عربستان دانسته و بر چرخه دوباره رسوبی دلالت می‌کند. از سوی دیگر، این داده‌ها، به انضمام شواهد سنگ‌شناختی به‌دست آمده، سنگ منشأ این ماسه‌سنگها را رسوبی- دگرگونی درجه پایین تا متوسط نشان میدهد. بدین ترتیب، نتایج مذکور در کنار دیگر شواهد مرتبط با سازوکارهای آمیختگی، مانند تغییرات در ورود رسوب به حوضه (sediment supply)، منحنی جهانی سطح آب دریاها و تکامل زمین‌ساخت ناحیه‌ای و محلی، شش مرحله تکاملی را در محیط رسوبی سازند آسماری، نشان میدهد. روند تکاملی به دست آمده مبتنی بر نهشت برروی یک رمپ کربناتی-تبخیری بوده که سازوکارهای متفاوتی، منجر به ورود رسوب آواری به این رمپ شده و در نهایت یک سری مخلوط سیلیسی‌آواری-کربناتی- تبخیری را ایجاد کرده است. زمان‌یابی دقیق وقایع، نیازمند مطالعات تکمیلی است.
جواد ربانی؛ ابراهیم قاسمی نژاد؛ علیرضا عاشوری؛ محمد وحیدی‌نیا
چکیده
واحد شیلی قاعده سازند پابده در برش بیشه دراز شامل 47 متر شیل و مارن به رنگ‌های ارغوانی، سبز و خاکستری می‌باشد که به تدریج به سمت بالا به مارن و سنگ‌آهک‌های آرژیلی تبدیل میشود. به منظور بررسی دیرینبومشناسی(پالئواکولوژی) و محیط دیرینه این نهشته‌ها شواهد پالینولوژیکی از جمله پالینوفاسیس‌ها، فراوانی و تنوع داینوسیست‌ها و داینوسیست‌های ...
بیشتر
واحد شیلی قاعده سازند پابده در برش بیشه دراز شامل 47 متر شیل و مارن به رنگ‌های ارغوانی، سبز و خاکستری می‌باشد که به تدریج به سمت بالا به مارن و سنگ‌آهک‌های آرژیلی تبدیل میشود. به منظور بررسی دیرینبومشناسی(پالئواکولوژی) و محیط دیرینه این نهشته‌ها شواهد پالینولوژیکی از جمله پالینوفاسیس‌ها، فراوانی و تنوع داینوسیست‌ها و داینوسیست‌های شاخص محیطی مورد بررسی و مطالعه قرار گرفتند. مطالعات پالینولوژیکی چهار پالینـوفاسیسIV: shelf to basin transition, VIII&VII: Distal dysoxic-anoxic shelf, IX: Distal suboxic-anoxic basin , که محیط دریایی دور از ساحل (distal shelf) و دریای باز با شرایط کم‌اکسیژن را نشان میدهد. میکروفاسیس نمونه‌ها در تمامی طول برش پلانکتونیک وکستون- پکستون بوده، که محیط ژرف دریای باز را برای این رسوبات پیشنهاد می‌نماید. از نظر علم چینه‌نگاری سکانسی با توجه به نسبت سیست‌های فرم کوریت به پروکسیمیت، پروکسیموکوریت و کویت (C/PPC)، نسبت مواد آلی بی‌شکل به پالینومورف‌های دریایی (AOM/MP)، تنوع و فراوانی داینوسیست‌ها، گونه‌های شاخص محیطی و نیز پالینوفاسیس‌های تعیین شده می‌توان شیل‌های ارغوانی را به سه سیستم تراکت تراز پایین، پیشرونده و تراز بالا به همراه یک مرز سکانسی نوع دو و یک سطح بیشینه غرقابی نسبت داد. به طور کلی مجموعه شواهد پالینولوژیکی یک روند افزایش نسبی ژرفای آب به سمت بالای این واحد را نشان میدهد.
عادل ساکی؛ علی اکبر بهاری فر
چکیده
نفوذ کمپلکس الوند در سنگهای رسی دگرگون‌شده میزبان (شیست‌ها) سبب ایجاد هورنفلسهای رسی و میگماتیتهای آناتکسی در هاله دگرگونی توده شده است. پدیدة ذوب‌بخشی در هاله همبری الوند، فقط در سنگهای با ترکیب رسی رخ داده است. وجود کانیهای اسپینل-کوارتز و حضور ارتوپیروکسن در این سنگها، مشخصه گذر از شرایط رخساره آمفیبولیت به ...
بیشتر
نفوذ کمپلکس الوند در سنگهای رسی دگرگون‌شده میزبان (شیست‌ها) سبب ایجاد هورنفلسهای رسی و میگماتیتهای آناتکسی در هاله دگرگونی توده شده است. پدیدة ذوب‌بخشی در هاله همبری الوند، فقط در سنگهای با ترکیب رسی رخ داده است. وجود کانیهای اسپینل-کوارتز و حضور ارتوپیروکسن در این سنگها، مشخصه گذر از شرایط رخساره آمفیبولیت به گرانولیت یا پیروکسن- هورنفلس است و معمولاً مرتبط با فرایند‌های ذوب‌بخشی بدون آب است. مهمترین واکنش‌های توسعه مذاب در سنگهای رسی دگرگونشدة موجود در هاله الوند عبارتند از Crd + melt + Spl + Bt +Sil/And = Kfs و Bt+Als+Pl+Qtz = Grt+Kfs+melt. این دگرگونی اصولاً از راه رسانش گرمایی از نفوذ توده‌های مرتبط با کمان ماگمایی در همه سطوح پوسته کنترل میشود. سنگهای دگرگونی منطقه همدان تحت تأثیر یک دگرگونی چند مرحلهای تدفینی و گرمایی مرتبط با فرورانش و بستهشدن اقیانوس نوتتیس و در نهایت، برخورد دو قاره عربی و ایران مرکزی در طی کرتاسه قرار گرفته‌اند، به گونهای که این وقایع، سبب شکل‌گیری ذوب‌بخشی در درجات بالای دگرگونی در بخشهایی از هاله دگرگونی کمپلکس نفوذی الوند شدهاند.
سنگ شناسی
زهرا بدرزاده
چکیده
ترکیب عمومی توده گرانیتوئیدی چلتیان که در منتهی‌الیه جنوب‌شرقی زون سنندج-سیرجان قرار گرفته است، ترونجمیتی Al پایین با ماهیت تولئیتی تا ترانزیشنال می‌باشد. این توده درون نهشته‌های رسوبی-آتشفشانی اوایل مزوزوئیک نفوذ نموده است. برپایه سن‌سنجی بلورهای زیرکن که به روش(SHRIMP) Pb-U انجام شد، سن توده مورد مطالعه187.5±3.2 میلیون سال برآورد ...
بیشتر
ترکیب عمومی توده گرانیتوئیدی چلتیان که در منتهی‌الیه جنوب‌شرقی زون سنندج-سیرجان قرار گرفته است، ترونجمیتی Al پایین با ماهیت تولئیتی تا ترانزیشنال می‌باشد. این توده درون نهشته‌های رسوبی-آتشفشانی اوایل مزوزوئیک نفوذ نموده است. برپایه سن‌سنجی بلورهای زیرکن که به روش(SHRIMP) Pb-U انجام شد، سن توده مورد مطالعه187.5±3.2 میلیون سال برآورد شده است. توده مورد مطالعه دارای Al2O3 کمتر از 15wt.%، نسبت Sr/Y پایین، REE کمتر تفریقیافته و نسبت (La/Yb)N پایین می‌باشد. در نمودارهای عنکبوتی عادیشده نسبت به گوشته اولیه نمونه‌های مورد مطالعه غنیشدگی از عناصر LILEs مانند K، Rb، Ba و Th نسبت به HFSEs مانند Nb، Ta و Ti نشان می‌دهند که ویژگی شاخص سنگهای وابسته به کمان می‌باشد. براساس ویژگی‌های زمینشناسی و ژئوشیمیایی ماگمای منشأ توده مورد مطالعه از ذوب بخشی دهیدراسیون سنگ مادر مافیک با ترکیب آمفیبولیتی در فشار کم حاصل شده و در یک حوضه کششی وابسته به فرورانش در اوایل ژوراسیک میانی جایگزین شده است.
مهین محمدی؛ آندری ارنست؛ مهدی یزدی
چکیده
در مطالعه سازند جیرود(دونین بالایی) در البرز مرکزی دو گونه از بریوزوئرها بررسی شده است. سازند جیرود با ستبرای حدود 340 متر و تناوبی از رخساره‌های سیلیسی آواری و سنگ آهک و1-2 واحد گدازه آندزیتی، رخنمون‌های مناسبی در البرز مرکزی دارد. این مطالعه در مقطع تیپ سازند جیرود در دره جیرود و دو دره لالون و زایگون در نزدیکی آن در شمال تهران انجام ...
بیشتر
در مطالعه سازند جیرود(دونین بالایی) در البرز مرکزی دو گونه از بریوزوئرها بررسی شده است. سازند جیرود با ستبرای حدود 340 متر و تناوبی از رخساره‌های سیلیسی آواری و سنگ آهک و1-2 واحد گدازه آندزیتی، رخنمون‌های مناسبی در البرز مرکزی دارد. این مطالعه در مقطع تیپ سازند جیرود در دره جیرود و دو دره لالون و زایگون در نزدیکی آن در شمال تهران انجام شده است(شکل 1). در بعضی از لایه‌های آهکی، گونه‌های بریوزوئرهای فامنین یافت شده است. گونهTrepostome Schulgina mutabilis Troizkaya, 1975 اولین باردر لایه‌های دونین بالایی قزاقستان یافت شده است. گونهای از جنیس آسکورپا (Ascopora .sp) اولین گونه شناخته شده از جنس قبلی از habdomesine genus Ascopora Trautschold, 1876 است. این تحقیق اولین مطالعه بریوزوئرهای سازند جیرود در البرز مرکزی است.
مریم فریدونی؛ محمد لطفی؛ نعمت‌اله رشید‌نژاد عمران؛ مهراب رشیدی
چکیده
منطقه قالی‌کوه در 35 کیلومتری شهرستان الیگودرز، دارای بخش عظیمی از رسوبات شیل نفتی در دو سازند سرگلو و گرو (سن ژوراسیک و کرتاسه) است. به‌منظور مطالعه متغیرهای آلی و معدنی شیل‌های نفتی قالی‌کوه (تعیین نوع ماده آلی و کروژن های موجود، کل کربن آلی (TOC)، بلوغ گرمایی، غلظت و رده‌بندی عناصر و کانیهای موجود در نمونه‌ها) و ارائه الگو و چگونگی ...
بیشتر
منطقه قالی‌کوه در 35 کیلومتری شهرستان الیگودرز، دارای بخش عظیمی از رسوبات شیل نفتی در دو سازند سرگلو و گرو (سن ژوراسیک و کرتاسه) است. به‌منظور مطالعه متغیرهای آلی و معدنی شیل‌های نفتی قالی‌کوه (تعیین نوع ماده آلی و کروژن های موجود، کل کربن آلی (TOC)، بلوغ گرمایی، غلظت و رده‌بندی عناصر و کانیهای موجود در نمونه‌ها) و ارائه الگو و چگونگی ارتباط میان این متغیرها، 20 نمونه شیل نفتی از دو برش مجزا (ده یه قالی3 و چرون3) انتخاب شد و مورد تجزیه‌های ژئوشیمیایی همچون پیرولیز راکاول، ICP OES، XRF و XRD قرار گرفت. بر پایه نتایج به دست آمده از نمونه‌های تجزیه‌ای، شیل‌های نفتی قالی‌کوه دارای پتانسیل خوب تا عالی برای تولید نفت با میزان بالایی از TOC (5/13 میانگین درصد وزنی)، کروژن نوع II (دریایی و نفتزا) و عدم بلوغ کافی (ابتدای پنجره نفتی) هستند. از سوی دیگر، این شیل‌ها بی‌هنجاری‌های مختلفی از عناصر فلزی و غیرفلزی و غلظت بالایی از عناصر استراتژیک نسبت به میزان کلارک پوسته‌ای از خود نشان می‌دهند. نمودارهای دندریتی رسم شده برای عناصر موجود در نمونه‌ها (نتایج به دست از SPSS)، منشأهای متفاوتی را برای هر گروه نشان میدهد. برخی در ارتباط و همبستگی مثبت بالا با شکل‌گیری مواد آلی، متغیر TOC، رزین و آسفالتن نمونه‌ها و برخی در رابطه با مواد آواری، آلومینوسیلیکاتی و همچنین هوازدگی سنگ منشأ هستند.
حمید جوانبخت جبارآبادی؛ سید احمد علوی
چکیده
گستره مورد مطالعه در شمال خاوری استان کرمانشاه و در محل زمیندرز اصلی زاگرس قرار گرفته است. برای انجام تحلیلهای ساختاری در این بخش، شش برش ساختاری عمود بر روند ساختارها ترسیم شده است. ساختارها و گسلهای مختلف با سازوکارهای متفاوت در این برشها نشان میدهد که گستره مورد مطالعه از دوره کرتاسه تاکنون، دو گامه (فاز) زمینساختی ...
بیشتر
گستره مورد مطالعه در شمال خاوری استان کرمانشاه و در محل زمیندرز اصلی زاگرس قرار گرفته است. برای انجام تحلیلهای ساختاری در این بخش، شش برش ساختاری عمود بر روند ساختارها ترسیم شده است. ساختارها و گسلهای مختلف با سازوکارهای متفاوت در این برشها نشان میدهد که گستره مورد مطالعه از دوره کرتاسه تاکنون، دو گامه (فاز) زمینساختی را پشت سر گذاشته است. گامه نخست که یک گامه فشارشی بوده که از کرتاسه شروع شده و حداقل تا میوسن ادامه داشته است. گسلهای ایجاد شده در این گامه به‌صورت راندگیهای با جا‌به‌جایی زیاد هستند که مهمترین آنها راندگی اصلی زاگرس است. گامه دوم زمینساختی که بسیار جوان و فعال بوده؛ به‌صورت یک سامانه ترافشارشی عمل کرده است. اصلیترین ساختارهای ایجاد شده در این گامه دو گسل راستبر صحنه و میانراهان هستند. این دو گسل از تکههای گسل جوان اصلی زاگرس هستند و عملکرد آنها باعث ایجاد ساختارهای ثانویه مانند حوضه واگشوده دینور و ساختار گلساخت مثبت بر روی گسل صحنه شده است. در نهایت با توجه به ارتباط بین ساختارها و چینههای با سنهای مختلف مدل فرگشت ساختاری گستره در شش مرحله بیان شده است. در طی این مراحل گسلهای همراستا اما با سازوکار متفاوت ایجاد شدهاند که نشان‌دهنده چرخش محور تنش 1σ در خلاف جهت عقربههای ساعت از کرتاسه تاکنون است.
زمین ساخت
زهرا محمدی اصل؛ عبدالله سعیدی؛ مهران آرین؛ علی سلگی؛ طاهر فرهادی نژاد
چکیده
محدوده مورد مطالعه در بخش کوچکی از پهنه ساختاری کمان ماگمایی ارومیه – دختر در فاصله 60 کیلومتری جنوب قم و 12کیلومتری جنوب خاوری کهک واقع شده است. از آنجا که پهنه در دو برگه زمین شناسی کهک و آران به مقیاس 1:100000 واقع شده است در آغاز نقشه زمین شناسی 1:25000 تهیه و واحد های سنگی مشترک تفکیک گردید. در مرحله بعدی طی چند مرحله برداشت های میدانی ...
بیشتر
محدوده مورد مطالعه در بخش کوچکی از پهنه ساختاری کمان ماگمایی ارومیه – دختر در فاصله 60 کیلومتری جنوب قم و 12کیلومتری جنوب خاوری کهک واقع شده است. از آنجا که پهنه در دو برگه زمین شناسی کهک و آران به مقیاس 1:100000 واقع شده است در آغاز نقشه زمین شناسی 1:25000 تهیه و واحد های سنگی مشترک تفکیک گردید. در مرحله بعدی طی چند مرحله برداشت های میدانی 17 نمونه از سنگهای ولکانیکی منطقه جهت آنالیزهای شیمیایی XRF و ICP-Ms برداشت شده و اکسیدهای اصلی، عناصر سنگین و کمیاب آن مشخص گردید. بیشتر نمونه های آنالیز شده در سریهای کالک آلکالن و نمونه های کمتری در سری های تولئیتی جای گرفته اند. این نمونه ها همچنین در نمودارهای سنگ شناسی به ترتیب در محدوده سنگ های آندزیتی، داسیت، تراکی آندزیت و ریولیت قرار می گیرند. با توجه به بی هنجاری و میزان Nb در نمونه های منطقه می توان شکل گیری آنها را مربوط به فرآیند فرورانش دانست. از سوی دیگر تهی شدگی از Nb و Ti نیز ویژه ماگماتیسم در رابطه با فرورانش می باشد، چرا که در مناطق فرورانش سیالات آزاد شده از لیتوسفر فرورونده که از LILE غنی اند، در گوه گوشته ای افزایش می یابند. از آنجایی که در منطقه مورد بررسی سنگها ویژگی کالک آلکالن پتاسیم متوسط تا بالا را نشان می دهند، می توان نتیجه گرفت که سنگهای منطقه مربوط به حاشیه فعال قاره ای مرتبط با فرورانش هستند.
فرح جلیلی؛ فاطمه هادوی؛ بهنام رحیمی؛ احمدرضا خزائی
چکیده
در این پژوهش، زیستچینهنگاری برش خاور افضل‌آباد در بلوک لوت (بخشی از حوضه فیلیشی در خاور ایران) بر پایه نانوفسیل‌های آهکی مطالعه شده است. بر پایه مطالعات انجام شده در فیلیشوییدهای افضل‌آباد، 19 جنس و 52گونه از نانوفسیل‌های آهکی شناسایی شد. بر پایه نانوفسیل‌های آهکی شناسایی شده، توالی مورد مطالعه، با زون‌های زیستی NN8- NN10 ...
بیشتر
در این پژوهش، زیستچینهنگاری برش خاور افضل‌آباد در بلوک لوت (بخشی از حوضه فیلیشی در خاور ایران) بر پایه نانوفسیل‌های آهکی مطالعه شده است. بر پایه مطالعات انجام شده در فیلیشوییدهای افضل‌آباد، 19 جنس و 52گونه از نانوفسیل‌های آهکی شناسایی شد. بر پایه نانوفسیل‌های آهکی شناسایی شده، توالی مورد مطالعه، با زون‌های زیستی NN8- NN10 از زون‌بندی (1971) Martini همخوانی دارد که نشانگر بازه سنی میوسن میانی- میوسن پسین است.
رضا جدیدی؛ حسن کریم‌زادگان؛ نازنین بدری
چکیده
گردشگری به عنوان بخشی ارزشمند و زودبازده در زمینه رهیافت اقتصادی در ملاحظات آمایش سرزمین مطرح است و با توجه به در دسترس بودن منابع در مقایسه با دیگر پروژه‌ها، خطرات و هزینههای کمتری در زمینه سرمایه‌گذاری دارد. آمایش سرزمین به دنبال توزیع متوازن و هماهنگ جغرافیایی فعالیت‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در پهنه سرزمین نسبت به ...
بیشتر
گردشگری به عنوان بخشی ارزشمند و زودبازده در زمینه رهیافت اقتصادی در ملاحظات آمایش سرزمین مطرح است و با توجه به در دسترس بودن منابع در مقایسه با دیگر پروژه‌ها، خطرات و هزینههای کمتری در زمینه سرمایه‌گذاری دارد. آمایش سرزمین به دنبال توزیع متوازن و هماهنگ جغرافیایی فعالیت‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در پهنه سرزمین نسبت به داشته‌ها، منابع طبیعی و انسانی و در نتیجه رسیدن به توسعه پایدار است. گردشگری این شایستگی را دارد که به عنوان یکی از ابعاد چندبعدی توسعه فضایی یک منطقه، در عرصه برنامههای توسعهای آمایش سرزمین، رتبه بالایی را به خود اختصاص دهد. در دهه اخیر"ژئوپارک‌ها" به عنوان سرزمین‌های هدف زمین‌گردشگری، رویکرد اصلی توسعه در بسیاری از کشورهای پیشرفته و همچنین کشورهایی به شمار می‌روند که منابع و ذخایر محدود دارند و یا از دید صنایع و تولیدات وابسته به آن ضعیف هستند. معرفی و ثبت ملی و بین‌المللی مناطق توانمند با نام "ژئوپارک" به عنوان ابتکاری نوین در زمینه توسعه گردشگری و از راهبرد‌های مهم برای برآورد اهدافی چون پایداری و حفاظت محیط، احیا و ثبات اقتصادی جوامع محلی (اشتغال، درآمدزایی)، ایجاد رفاه اجتماعی نسبی در روستاها و کانون‌های کوچک جمعیتی کمبرخوردار صنعتی، معدنی و کم‌بهره از بودجه‌های نفتی است. در نوشتار پیش رو با تعیین عوامل داخلی (نقاط قوت، ضعف) و خارجی (فرصت‌ها، تهدیدها) مبتنی به روش SWOT، ژئوپارک (به شرط داشتن مولفه‌ها و ملزومات) به عنوان گزینه اولویت‌دار در توسعه گردشگری استان لرستان با توجه به ملاحظات آمایش سرزمین معرفی شد. همچنین بر پایه ماتریس IE، راهبرد بهینه در زمینه ایجاد ژئوپارک در استان لرستان، راهبرد یا راهبرد تهاجمی تعیین شد. به این معنی که مقوله ژئوپارک دارای مزایای بیشماری در زمینه رونق گردشگری استان از دید اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و کالبدی دارد. استان لرستان از نقاط قوت و فرصت‌های محیطی بیشماری در زمینه راه‌اندازی ژئوپارک بهرهمند است؛ بنابراین شایسته است که با اجرای راهبرد تهاجمی در استان از نقاط قوت داخلی در راستای بهرهبرداری بیشتر از فرصت‌های خارجی در زمینه معرفی و ایجاد ژئوپارک استفاده بهینه صورت پذیرد.
حسین هادی‌زاده؛ علی‌اصغر کلاگری؛ نیما نظافتی؛ حبیب ملایی؛ حسن عزمی
چکیده
کانسار اپی ترمالی نیان در شمال باختری بلوک لوت و در فاصله 35 کیلومتری جنوب باختری شهر بجستان واقع شده است. بررسی‌های انجام شده بر روی این کانسار حاکی از گسترش یک زون‌بندی از سنگهای دگرسان شده در اطراف رگه‌های سیلیسی کانه دار و وجود دگرسانی‌های سیلیسی (کوارتز، کلسدونی، آدولاریا، کلسیت، ایلیت و سریسیت)، سیلیسی-آرژیلیکی(کوارتز، آدولاریا، ...
بیشتر
کانسار اپی ترمالی نیان در شمال باختری بلوک لوت و در فاصله 35 کیلومتری جنوب باختری شهر بجستان واقع شده است. بررسی‌های انجام شده بر روی این کانسار حاکی از گسترش یک زون‌بندی از سنگهای دگرسان شده در اطراف رگه‌های سیلیسی کانه دار و وجود دگرسانی‌های سیلیسی (کوارتز، کلسدونی، آدولاریا، کلسیت، ایلیت و سریسیت)، سیلیسی-آرژیلیکی(کوارتز، آدولاریا، ایلیت، سریسیت، پیریت)، آرژیلیکی(ایلیت- کوارتز- کلسیت-آدولاریا – سریسیت، کائولینیت، اسمکتیت، کلریت) و پروپیلیتیک (کلریت، کلسیت، آلبیت، اپیدوت، کوارتز و اسمکتیت) به عنوان اصلی ترین زون‌های دگرسانی در این کانسار بوده که در طی پنج مرحله تشکیل شده اند. نمودارهای ژئوشیمیایی، نسبت‌های عنصری مولار و بررسی سنگ‌نگاری وجود تبدیل‌های تدریجی و آرایش‌های تبدیل کانیایی را در طی تکامل سامانه گرمابی نیان نشان می دهند. بررسی این نمودارها حاکی از گسترش بالای زون های دگرسانی آرژیلیکی، سیلیسی و وسعت نسبتاً محدود زون های پروپیلیتیک در کانسار نیان است. این نمودارها همچنین نشان می دهند که آرایش‌های کانیایی پلاژیوکلاز- ایلیت، پلاژیوکلاز- آدولاریا، ایلیت- آدولاریا، پلاژیوکلاز- اسمکتیت در طی مراحل پیشرونده گسترش یافته اند در حالیکه آرایش آدولاریا- ایلیت در طی مراحل پسرونده (افول) سامانه گرمابی تشکیل شدهاند. نفوذپذیری و بالا بودن نسبت سنگ/آب در سنگ های میزبان (ایجاد شده در اثر گسلش و حضور گسترده سنگهای آذرآواری) عوامل اصلی گسترش زون‌های دگرسانی و تشکیل گسترده آدولاریا در منطقه هستند. افزون بر این، با توجه به ترکیب کانی شناسی کانسار، حضور کانی هایی مانند آدولاریا و ایلیت در بخش مرکزی و کائولینیت در بخش حاشیه‌ای سامانه ممکن است پشنهاد نماید که آنها توسط سیالاتی تشکیل شدهاند که به ترتیب دمایی °C 220 < و°C 140> داشته‌اند. حضور مجموعه کانیایی کوارتز، آدولاریا، ایلیت، پیریت، کلریت و کلسیت ممکن است منعکس‌کننده دخالت سیالاتی کلریدی با جریان روبه بالا با pH تقریباً خنثی تا حدودی قلیایی باشد. تشکیل همزمان کانی های کلسیت، اسمکتیت، ایلیت و کائولینیت در بخش‌های حاشیه‌ای سامانه حاصل واکنش سیالاتی غنی از CO2 (حاوی بخارات داغ) با سنگهای میزبان بوده است. در طی فعالیت ژئوترمالی نیان افزایش درجه حرارت و افزایش متاسوماتیسم پتاسیم در بخش‌های مرکز سامانه باعث تشکیل گسترده ایلیت در مرحله اول دگرسانی و آدولاریا- ایلیت در مرحله دوم (حداکثر متاسوماتیسم K) شده است. همزمان با مرحله افول دگرسانی گرمابی و کاهش متاسوماتیسم K مجدداً کانی ایلیت جانشین آدولاریا شده است. حاکم بودن شرایطی (برای دوره‌های زمانی طولانی) مناسب برای پایداری ایلیت ممکن است علت فراوانی و گسترش بیشتر این کانی را نسبت به آدولاریا در سنگهای میزبان کانسار نیان توجیه کند.
محمد ولی ولی‌زاده؛ حمیدرضا عبدالهی؛ محمود صادقیان
چکیده
توده‌های نفوذی البرز مرکزی با پراکندگیهای خاص، به شکل سیل، لوپولیت، فاکولیت، استوک و پلاگ در درون سنگهای آذرآواری سازند کرج و معادل آن جای گرفته‌اند. توده‌های مذکور از نظر سنی به بعد از ائوسن پسین تعلق داشته و فاز کوهزایی معادل پیرنه، بستر مناسبی را برای تشکیل آنها ایجاد کرده است. با توجه به بررسی نتایج تجزیه شیمیایی نمونه‌هایی ...
بیشتر
توده‌های نفوذی البرز مرکزی با پراکندگیهای خاص، به شکل سیل، لوپولیت، فاکولیت، استوک و پلاگ در درون سنگهای آذرآواری سازند کرج و معادل آن جای گرفته‌اند. توده‌های مذکور از نظر سنی به بعد از ائوسن پسین تعلق داشته و فاز کوهزایی معادل پیرنه، بستر مناسبی را برای تشکیل آنها ایجاد کرده است. با توجه به بررسی نتایج تجزیه شیمیایی نمونه‌هایی که توسط محققان مختلف برداشت شده است، ضمن نامگذاری و تعیین سری ماگمایی و مدلسازی توده‌های گرانیتوییدی و گابرویی، مشخص شد که این تودهها از نوع I هستند و دارای ماهیت کلسیمی- قلیایی تا قلیایی هستند. از نظر محیط زمینساختی همة تودهها از نوع همزمان با کوهزایی هستند. انواع مدل‌های زمینساختی آن، در قالب گرانیتوییدهای کمان قاره‌ای(CAG) قرار می‌گیرند.
محسن نصرآبادی؛ فدریکو روزتی؛ حسین معین‌وزیری؛ سید محمد حسین رضوی؛ محمد محجل
چکیده
تعدادی توده نفوذی با ترکیب ترونجمیت و تونالیت به صورت سین‌تکتونیک به داخل مجموعه دگرگونی سلطان‌آباد (شمال‌خاوری سبزوار) تزریق شدهاند. بررسی‌های ژئوشیمیایی این توده‌های نفوذی نشان‌دهنده ویژگی‌های آداکیتی بسیار بارز (نسبت بسیار بالای استرانسیم به ایتریم و مقادیر بسیارکم ایتریم و ایتربیم) در آنهاست. با توجه به شواهد صحرایی و ...
بیشتر
تعدادی توده نفوذی با ترکیب ترونجمیت و تونالیت به صورت سین‌تکتونیک به داخل مجموعه دگرگونی سلطان‌آباد (شمال‌خاوری سبزوار) تزریق شدهاند. بررسی‌های ژئوشیمیایی این توده‌های نفوذی نشان‌دهنده ویژگی‌های آداکیتی بسیار بارز (نسبت بسیار بالای استرانسیم به ایتریم و مقادیر بسیارکم ایتریم و ایتربیم) در آنهاست. با توجه به شواهد صحرایی و میکروسکوپی و ویژگی‌های ژئوشیمیایی سنگ کل توده‌های نفوذی منطقه، ایجاد این‌چنین ویژگی‌های آداکیتی مستلزم تأثیر توأم فرایند‌های ذوب‌بخشی و تفریق ماگمایی است. سناریوی احتمالی در این رابطه شامل ذوب‌بخشی صفحه اقیانوسی فرورو در یک زون فرورانش داغ و تشکیل یک مذاب آداکیتی حدواسط و سپس تفریق آمفیبول و تشدید شاخص‌های آداکیتی مذاب تفریق یافته اسیدی نهایی است. تفاله حاصل از ذوب‌بخشی پوسته اقیانوسی فرورو به‌صورت بلوک‌های گارنت- هورنبلندیت در مجاور بعضی از توده‌های نفوذی دیده می‌شوند. مذاب حدواسط آداکیتی اولیه به صورت دیوریت‌های غنی از آمفیبول در منطقه حضور دارند. فاز کومولای ناشی از تفریق و مذاب تفریق یافته نهایی نیز به‌ترتیب سازنده دایک‌های هورنبلندیتی و توده‌های تونالیت- ترونجمیتی هولولوکوکرات منطقه هستند. ایجاد رژیم حرارتی داغ و ذوب‌بخشی لیتوسفر اقیانوسی فرورو تحت تأثیر عواملی مانند تغییر سرعت فرورانش، فرورانش پشته میان اقیانوسی یا گسیختگی صفحه اقیانوسی فرورو و بالاآمدگی استنوسفر داغ بوده است.
زمین ساخت
عرفان حاجی؛ حجت‌اله صفری
چکیده
منطقه سقز- بانه به عنوان بخشی از بخش شمال باختری پهنه سنندج- سیرجان انتخاب و مراحل مختلف دگرریختی در آن بررسی شد. در طی این بررسی، ابتدا با کمک روش های سنجش از دور رخنمون واحدهای سنگی و خطواره های قابل تعیین استخراج شدند. سپس، با پیمایش های صحرایی، گسل های بزرگ‌مقیاس، اصلی و فرعی و همچنین پهنه های برشی (در محیط شکل‌پذیر) مشخص ...
بیشتر
منطقه سقز- بانه به عنوان بخشی از بخش شمال باختری پهنه سنندج- سیرجان انتخاب و مراحل مختلف دگرریختی در آن بررسی شد. در طی این بررسی، ابتدا با کمک روش های سنجش از دور رخنمون واحدهای سنگی و خطواره های قابل تعیین استخراج شدند. سپس، با پیمایش های صحرایی، گسل های بزرگ‌مقیاس، اصلی و فرعی و همچنین پهنه های برشی (در محیط شکل‌پذیر) مشخص و متغیرهای ساختاری آنها اندازه گیری شد. در ادامه این اطلاعات به عنوان لایه های برداری به محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی وارد و نقشه ساختاری تهیه شد. نتایج حاصل از اطلاعات صحرایی، تحلیل های هندسی و حرکتی نشان می دهد که گسل های بزرگ مقیاس منطقه به همراه رده های مرتبطه شکلی خمیده از ساختارها، الگوی رخنمون واحدهای سنگی و محل توده های نفوذی به نمایش گذاشته است. تحلیل های هندسی و حرکتی سه نسل حرکت با روندهای شمالی (در محیط شکل پذیر)، شمال خاوری (در محیط شکل پذیر تا شکنا) و خاوری (در محیط کاملاً شکنا) را نشان می دهند. این سه نسل حرکت به ترتیب سبب ایجاد سه نسل گسلش با روندهای 150-140 N، 80-70 N و20-10 N شده اند که قابل انتساب به اثر سه فاز کوهزاد در پرکامبرین و یا تریاس بالایی (احتمالاً کاتانگایی و یا سیمیرین)، کرتاسه (لارامید) و نئوژن (فازهای پایانی آلپی نظیر ساوین تا پاسادنین) هستند.
سعید یوسف‌زاده؛ عطاالله ندیری
چکیده
امروزه آب زیرزمینی یکی از منابع اصلی آب آشامیدنی و کشاورزی و دیگر مصارف مختلف برای جوامع بشری است. با افزایش جمعیت و توسعهیافتگی جوامع، تقاضا برای این منبع طبیعی مهم و حیاتی و استراتژیک افزایش یافته است. این افزایش با کاهش منابع آبی با صدمه بر محیط آبخوانها همراه بوده است. بر این اساس برای رویارویی با بحران کم‌آبی و جلوگیری از تخریب ...
بیشتر
امروزه آب زیرزمینی یکی از منابع اصلی آب آشامیدنی و کشاورزی و دیگر مصارف مختلف برای جوامع بشری است. با افزایش جمعیت و توسعهیافتگی جوامع، تقاضا برای این منبع طبیعی مهم و حیاتی و استراتژیک افزایش یافته است. این افزایش با کاهش منابع آبی با صدمه بر محیط آبخوانها همراه بوده است. بر این اساس برای رویارویی با بحران کم‌آبی و جلوگیری از تخریب آبخوانها، مدیریت آنها و در پی آن شناخت دقیق متغیرهای هیدروژئولوژیکی به شدت احساس میشود. یکی از مهمترین این متغیرها، هدایت هیدرولیکی است. با وجود اینکه، سامانه آب زیرزمینی یک سامانه پیچیده است و برآورد متغیرهای هیدروژئولوژیکی که معمولاً با روش‌های کلاسیک مانند روش‌های آزمایشگاهی، اسلاگ تست، آزمایش ردیابی و آزمون‌های پمپاز انجام می‌گیرد؛ با عدم قطعیت ذاتی همراه بوده و پر هزینه و وقتگیر است. بنابراین، استفاده از روش‌های هوش مصنوعی برای برآورد هدایت هیدرولیکی، می‌تواند از عدم قطعیت این متغیر کم کند و تا حدودی بر دقت آن بیافزاید؛ تا بتواند بر نواقص موجود در روش‌های کلاسیک چیره شود. در این پژوهش چهار روش هوش مصنوعی، روش سامانه استنتاج فازی ممدانی، سامانه استنتاج فازی ساجنو، شبکه عصبی موجکی، و ماشین بردار پشتیبان کمینه مربعات به عنوان مدل‌های منفرد برای برآورد هدایت هیدرولیکی آبخوان مراغه بناب با استفاده از داده‌های ژئوفیزیکی سطحی در منطقه به کار گرفته شد. با توجه به اینکه هر کدام از مدل‌ها بر پایه ویژگی‌های ذاتی خود در بخشی از این محدوده نتایج خوبی ارائه دادند. بنابراین برای استفاده همزمان از کارایی همه این مدل‌ها روش ترکیب غیرخطی با عنوان مدل هوش مصنوعی مرکب نظارت شده (SCMAI) برای برآورد هدایت هیدرولیکی در دشت مراغه- بناب استفاده و نتایج آن با استفاده از معیارهای ارزیابی مختلف نشان داده شد. مدل SCMAI با استفاده از 15 داده مورد آزمایش قرار گرفت. مقادیر RMSE و به ترتیب برابر 045/0 و 97/0 به دست آمد. با مقایسه این مقادیر با مقادیر محاسبه شده برای مدل‌های منفرد یاد شده، دیده شد که مدل SCMAI با داشتن RMSE کمتر و بهتر از مدل‌های هوش مصنوعی منفرد است. این نتایج بیان می‌دارد که مدل SCMAI کارآیی بالایی در برآورد مقادیر هدایت هیدرولیکی در آبخوان آزاد و هتروژن دشت مراغه- بناب نشان میدهد.
حسین مهدی زاده؛ یحیی جمور
چکیده
امروزه با گسترش استفاده از سامانه تعیین موقعیت جهانی (GPS) این امکان فراهم شده که بتوان ارتفاع ژئودتیک هر نقطه را نسبت به بیضوی مرجع به سادگی با کمترین زمان و هزینه تعیین کرد. با وجود مزایای روش نوین ترازیابی با GPS در برابر ترازیابی سنتی، دسترسی به ارتفاع ارتومتریک نقاط با این روش محدودیتهایی دارد. نکته اساسی در این خصوص وجود اختلاف ...
بیشتر
امروزه با گسترش استفاده از سامانه تعیین موقعیت جهانی (GPS) این امکان فراهم شده که بتوان ارتفاع ژئودتیک هر نقطه را نسبت به بیضوی مرجع به سادگی با کمترین زمان و هزینه تعیین کرد. با وجود مزایای روش نوین ترازیابی با GPS در برابر ترازیابی سنتی، دسترسی به ارتفاع ارتومتریک نقاط با این روش محدودیتهایی دارد. نکته اساسی در این خصوص وجود اختلاف میان سطح مبنای ارتفاعی ترازیابی سنتی (ژئویید) و سطح مبنای ارتفاعی GPS (بیضوی) است که باید اثر آن در ترازیابی‌های نسبی مورد توجه قرار گیرد. در این پژوهش به جنبههای مختلف روش ترازیابی با GPS برای کسب بیشترین دقت در مؤلفه ارتفاعی و مقایسه این روش (ترازیابی با GPS) با ترازیابی هندسی (یا ترازیابی سنتی) پرداخته میشود. برای بررسی و مطالعه ترازیابی با GPS و میزان دقت قابل حصول، از اطلاعات شبکه 55 کیلومتری فیزیکال ژئودزی و شبکه ژئودینامیک ایران در منطقه آذربایجان و اطلاعات نقاط ژئودزی جزیره قشم استفاده شده است. این اطلاعات در برگیرنده ارتفاعات ارتومتریک و ژئودتیک شبکه نقاط مورد استفاده است که در این پژوهش در 5 دسته با فواصل مختلف تقسیم و انتخاب شدهاند. برای محاسبه ارتفاع ژئویید از آخرین مدل ژئویید ملی جاذبی ایران (IRGeoid10) با دقت مطلق متوسط cm 26± و دقت نسبی متوسط ppm 8/2± استفاده شده است. نتایج حاصل بیانگر کاهش دقت اختلاف ارتفاع ترازیابی با GPS بر حسب افزایش طول خطوط مبناست. محاسبه متغیر k به عنوان معیاری برای تشخیص درجه ترازیابی، نشان میدهد که در حال حاضر ترازیابی با GPS در ایران دقتی معادل ترازیابی درجه 4 فراهم میسازد.
بهناز حسینی؛ احمدرضا احمدی؛ مژگان قنبری دولت‌آبادی
چکیده
مجموعه دایک‌های شمال مشهد اردهال که درون سنگهای رسوبی و آذرین ائوسن نفوذ یافته‌اند، معرف بخشی از فعالیت ماگمایی ترشیری در بخش میانی کمربند ماگمایی ارومیه- دختر هستند. این سنگها که از دید ژنتیکی با هم مرتبط هستند، ترکیب آندزیت بازالتی، آندزیت و تراکی‌آندزیت و از نوع تولهایتی تا کالک‌آلکالن با پتاسیم متوسط دارند. در الگوهای ...
بیشتر
مجموعه دایک‌های شمال مشهد اردهال که درون سنگهای رسوبی و آذرین ائوسن نفوذ یافته‌اند، معرف بخشی از فعالیت ماگمایی ترشیری در بخش میانی کمربند ماگمایی ارومیه- دختر هستند. این سنگها که از دید ژنتیکی با هم مرتبط هستند، ترکیب آندزیت بازالتی، آندزیت و تراکی‌آندزیت و از نوع تولهایتی تا کالک‌آلکالن با پتاسیم متوسط دارند. در الگوهای عناصر خاکی کمیاب، LREE در مقایسه با HREE غنیشدگی کمی نشان میدهد. ویژگی‌های الگوهای عناصر ناسازگار شامل غنیشدگی از LILE و تهیشدگی از HFSE در مقایسه با REE مشابه سنگهای آذرین مناطق فرورانش است. این سنگها ویژگی‌های ژئوشیمیایی حدواسط فعالیت ماگمایی جزایر کمانی و حواشی فعال قاره‌ای را نشان می‌دهند. شواهد ژئوشیمیایی و همچنین همراهی سنگهای آذرین با توفیتهای سبز و دیگر رسوبات کمژرفای دریایی منطبق با تشکیل این سنگها در حوضه کششی پشت کمان قاره‌ای است.
حمید بابلی مؤخر؛ کورش شیرانی؛ علیرضا تقیان
چکیده
پدیده هایی همچون زمین لغزش ها در حوضه های آبخیز به عنوان سامانه های طبیعی، از جمله مخاطرات طبیعی هستند که به عنوان عامل بی نظمی در ایجاد شرایط نامتعادل و برهم زدن رفتار انرژی و ایجاد فرسایش و رسوب نقش اساسی دارند. مجموعه عوامل مؤثر در ناپایداری دامنه ها به عنوان پاسخ ها و واکنش های سامانه به بازخوردهای مثبت است. هدف این پژوهش ...
بیشتر
پدیده هایی همچون زمین لغزش ها در حوضه های آبخیز به عنوان سامانه های طبیعی، از جمله مخاطرات طبیعی هستند که به عنوان عامل بی نظمی در ایجاد شرایط نامتعادل و برهم زدن رفتار انرژی و ایجاد فرسایش و رسوب نقش اساسی دارند. مجموعه عوامل مؤثر در ناپایداری دامنه ها به عنوان پاسخ ها و واکنش های سامانه به بازخوردهای مثبت است. هدف این پژوهش استفاده از روابط ریاضی تئوری بی نظمی سامانه های طبیعی در قالب به کارگیری شاخص آنتروپی شانون به منظور شناسایی عوامل مؤثر بر وقوع زمین لغزش و پهنه بندی حساسیت آنها در حوضه آبریز فهلیان است. به همین منظور ابتدا لایه های اطلاعاتی شامل سنگ شناسی، بارش، شیب، جهت شیب، کاربری اراضی، فاصله از آبراهه، فاصله از گسل و طبقات ارتفاعی به کمک سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) رقومی شدند. در ادامه پس از شناسایی زمین لغزش های منطقه، اجرای مدل و تعیین وزن هر یک از عوامل، نقشه پهنه بندی بر اساس اوزان محاسبه شده تهیه شد. نتایج نشان داد که عامل شیب و جهت شیب به ترتیب با وزن نهایی (wj) 662/0 و 308/0 بیشترین تأثیر را در وقوع زمین لغزش های حوضه داشته‌اند. بر اساس نقشه حساسیت زمین لغزش بیش از نیمی از سطح حوضه (97/56) در پهنه حساسیت زیاد و خیلی زیاد قرار دارد. نمودار مقادیر SCAI و FR نشانگر دقت خیلی خوب مدل در تفکیک و تشخیص پهنهها و ردههای حساسیت زمینلغزش در منطقه مورد مطالعه می باشد. به‌منظور اجرای مدل و ارزیابی آن از داده های پراکنش زمینلغزش به ترتیب به نسبت 70 و 30 درصد استفاده شد. بر این اساس مقدار سطح زیر منحنی (AUC) نمودار ROC معادل 87/0 بدست آمد که بیانگر دقت خیلی خوب مدل می باشد.
