مقاله پژوهشی
زمین شناسی اقتصادی
محمد بومری؛ سمیه نارویی؛ محمد رضا قدسی
چکیده
محدوده چاه سربی درپهنه زمین درزسیستان واقع شده است. زمین شناسی دراین محدوده ازقدیم به جدید شامل سنگهای فلیش-گونه ، گرانیتوئید زاهدان، گرانودیوریت پورفیری، دایک های دیوریتی تا گرانودیوریتی و نهشتههای جدید میباشد. کانیزایی سرب به صورت رگه های نازک و کوتاه گالن دار است که با پیریت، کوارتز، کلسیت، گوتیت و لیمونیت همراهی است. ...
بیشتر
محدوده چاه سربی درپهنه زمین درزسیستان واقع شده است. زمین شناسی دراین محدوده ازقدیم به جدید شامل سنگهای فلیش-گونه ، گرانیتوئید زاهدان، گرانودیوریت پورفیری، دایک های دیوریتی تا گرانودیوریتی و نهشتههای جدید میباشد. کانیزایی سرب به صورت رگه های نازک و کوتاه گالن دار است که با پیریت، کوارتز، کلسیت، گوتیت و لیمونیت همراهی است. سنگ میزبان آنها فلیش و سنگهای نیمه نفوذی است که دچار دگرسانی فیلیک و آرژیلیک شدهاند. دگرسانی پروپیلیتیک با تشکیل کلریت، اپیدوت و پیریت در اغلب دایکهای اطراف محدوده دیده میشود. گرانودیوریت نیمه آتشفشانی دربخش شمال-شرق محدوده مورد نفوذ استوک ورکهای کوارتزی واقع شده است. شدیدترین دگرسانی همراه با این سنگ فیلیک است.حضور کربناتها و سولفیدهای مس نشان دهنده کانی زایی مس در این سنگ است. رگههای گالن در محدوده چاه سربی احتمالاً از نوع اپی ترمال است که در حاشیه یک سیستم پورفیری واقع شده است. مقادیر عناصر اصلی و کمیاب در 7 نمونه از سنگهای نفوذی منطقه با کمترین میزان هوازدگی و دگرسانی، تعیین شده است. سنگهای آذرین منطقه از لحاظ ترکیب شیمیایی اکثرا دارای ترکیب دیوریت تا گرانودیوریت میباشند. این سنگها متاآلومینوس و از یک ماگمای کالک آلکالن در جایگاه حاشیه قارهای تشکیل شده اند
مقاله پژوهشی
زمین شناسی اقتصادی
جهانگیر اسماعیلی؛ احمد خاکزاد؛ منصور وثوقی عابدینی
چکیده
منطقه مورد مطالعه در ایران مرکزی ودرزون ماکمایی ارومیه-دختر قرار دارد.این محدوده در یک سین سنجنده ETM ماهوار لندست به شماره164_37 و تصویرسنجنده استر ماهواره ترا به شماره AST_L1A:002:ASTL1A 0108220733380109011021 قرار گرفته است. از تصاویر سنجنده مذکور در ترکیبهای باندی مختلف برای استخراج ساختارهای زمینشناسی و انواع دگرسانی ها (اکسید آهن،کربناتی) استفاده ...
بیشتر
منطقه مورد مطالعه در ایران مرکزی ودرزون ماکمایی ارومیه-دختر قرار دارد.این محدوده در یک سین سنجنده ETM ماهوار لندست به شماره164_37 و تصویرسنجنده استر ماهواره ترا به شماره AST_L1A:002:ASTL1A 0108220733380109011021 قرار گرفته است. از تصاویر سنجنده مذکور در ترکیبهای باندی مختلف برای استخراج ساختارهای زمینشناسی و انواع دگرسانی ها (اکسید آهن،کربناتی) استفاده و برای شناسایی سنگها و کانیهای مختلف در سطح زمین، محدوده طیفی 5/1 تا 5/2 میکرون مناسب تر ودقیق تر میباشد.این محدوده طیفی شامل محدوده مادون قرمز کوتاه تا متوسط میشود که شش باند سنجنده استر (باندهای SWIR) را میپوشاند. از سوی دیگر جهت استفاده از منحنی بازتاب طیفی نمونه کانیهای مزبور در کتابخانه طیفی نرم افزار USGSENVI جهت انجام آنالیز طیفی لازم است تا منحنیها به دامنه طیفی شش باند SWIR، Resample گردند. روشهای LS-Fit (Linear Band Prediction)، Matched Filtering و Band RATIO از تصاویر استر برای تمام کانیها و دگرسانی های آهن و نیز برای اکسیدهای آهن از تفسیر بصری و از تصاویر ETM در ترکیب باندی RGB:531 استفاده شد. با در نظرگرفتن وضعیت سنگشناسی و زمینشناسی منطقه مورد مطالعه (برگه 1:25000 کامو) نوع دگرسانی وکانیهای شـاخص آن شامل دگرســـانی های آهن (گوتیت، هماتیت و جاروسیت و لیمونیت)، دگرســـانی آرژیـــلیک (کائولینیت، مونتموریلونیت، ایلیت و هالوزیت) کربنات (کلسیت و دولومیت) تعیین گردیده است. دگرسانی های پردازش شده در مطالعات سنجش از دور با نتایج آنالیزهای مطالعات صحرایی مطابقت دارند. کلید واژه ها: دگرسانی، کامو، استر، ترا ،آرژیلیت، هماتیت
مقاله پژوهشی
زمین شناسی اقتصادی
ساناز احمدی؛ محمد علی صالحی؛ حمایت جمالی
چکیده
کانسار سرب و روی حسنآباد در شمال شرق اصفهان و در زون ایران مرکزی قرار گرفته است. سنگ میزبان این کانسار دولومیتهای سازند شتری به سن تریاس میانی است. کانیها شامل گالن، اسفالریت، پیریت، سولفوسالت و باریت میباشند که همراه با دگرسانی دولومیتی اند. بر اساس مطالعات پتروگرافی (از نظر شکل و اندازه بلورها، توزیع اندازه بلوری و شکل مرزهای ...
بیشتر
کانسار سرب و روی حسنآباد در شمال شرق اصفهان و در زون ایران مرکزی قرار گرفته است. سنگ میزبان این کانسار دولومیتهای سازند شتری به سن تریاس میانی است. کانیها شامل گالن، اسفالریت، پیریت، سولفوسالت و باریت میباشند که همراه با دگرسانی دولومیتی اند. بر اساس مطالعات پتروگرافی (از نظر شکل و اندازه بلورها، توزیع اندازه بلوری و شکل مرزهای بلوری) شش نوع دولومیت تشخیص داده شده است، که عبارتند از دولومیت خیلی ریز بلور، ریزبلور، متوسط بلور، درشت بلور، دولومیت زین اسبی و پر کننده فضای خالی. دولومیتهای ریز بلور نوع یک و دو، به عنوان دولومیت همزمان با رسوبگذاری یا دولومیت دیاژنتیکی با منشأ سبخایی در نظر گرفته شد. دولومیت نوع سه یا متوسط بلور در مراحل انتهایی دیاژنز در شرایط تدفینی کم عمق و بر اثر تبلور مجدد دولومیتهای ریز بلور تشکیل شده است. دولومیت درشت بلور و زین اسبی و پر کننده فضای خالی تحت شرایط دفن عمیق ایجاد شدهاند و دولومیتهای درشت بلور و زین اسبی به عنوان دولومیتهای گرمابی و مرتبط با کانهزایی در نظر گرفته شدند. منشأ منیزیم برای دولومیتهای ریز بلور، منیزیم آب دریا و برای دولومیتهای دانه درشتتر شورابههای حوضهای حاصل از تراکم سازند سرخ شیل و سیال گرمابی پیشنهاد میگردد.
مقاله پژوهشی
سنگ شناسی
زهره سلیمی؛ محسن مؤذن؛ رباب حاجی علی اوغلی
چکیده
مجموعه افیولیتی- دگرگونی اللهیارلو منسوب به قبل از کرتاسه در هسته تاقدیس اللهیارلو در شمال غرب ایران و شمال شرق مشگین شهر رخنمون دارد. سنگهای دگرگونی از مهمترین اجزای مجموعه اللهیارلو هستند. این سنگهای دگرگونی شامل گارنت شیست، گارنت گنیس، آمفیبولیت و مرمر به همراه بلوکهایی از سرپانتینیت و برشهای تکتونیکی شامل گابرو، دونیت ...
بیشتر
مجموعه افیولیتی- دگرگونی اللهیارلو منسوب به قبل از کرتاسه در هسته تاقدیس اللهیارلو در شمال غرب ایران و شمال شرق مشگین شهر رخنمون دارد. سنگهای دگرگونی از مهمترین اجزای مجموعه اللهیارلو هستند. این سنگهای دگرگونی شامل گارنت شیست، گارنت گنیس، آمفیبولیت و مرمر به همراه بلوکهایی از سرپانتینیت و برشهای تکتونیکی شامل گابرو، دونیت و دیاباز میباشند.گارنت در گارنت شیستها و گارنت گنیسها دارای ترکیب غنی از آلماندین و میکای سفید دارای ترکیب غنی از مسکویت است. بر اساس تجزیههای ریزپردازش الکترونی برونسویگیت عضو نهایی اصلی در محلول جامد کلریت در گارنت شیستهاست. میانگین دمای دگرگونی محاسبه شده برای گارنت شیستها و گنیس ها با استفاده از روشهای مختلف، 530 تا 570 درجه سانتیگراد برای اوج دگرگونی است. استفاده از شبکه پتروژنتیکی فشار حدود 5/4 کیلوبار را برای تشکیل سنگها مشخص میکند. دما و فشار تخمینی برای این سنگها با گرادیان دگرگونی نوع باروین منطبق است که در محیطهای تکتونیکی ضخیم شدگی پوستهای مانند جزایر قوسی و آتشفشانی و همچنین محل برخورد صفحات قاره ای حاصل می شود.
مقاله پژوهشی
زمین شناسی اقتصادی
علی رجب زاده؛ حسین کوهستانی؛ میرعلی اصغر مختاری؛ افشین زهدی
چکیده
در این پژوهش، دادههای سنگنگاری و زمینشیمیایی عناصر اصلی و فرعی لایههای ماسهسنگی سازند قرمز بالایی در بُرش کانسار سرب- روی چهرآباد (شمالباختر زنجان) جهت تعیین ترکیب سنگشناسی، جایگاه تکتونیکی و سنگ منشأ آنها مورد ارزیابی قرار گرفته است. در این منطقه، سازند قرمز بالایی حداکثر 980 متر ستبرا داشته و بر روی آهکهای سازند قم ...
بیشتر
در این پژوهش، دادههای سنگنگاری و زمینشیمیایی عناصر اصلی و فرعی لایههای ماسهسنگی سازند قرمز بالایی در بُرش کانسار سرب- روی چهرآباد (شمالباختر زنجان) جهت تعیین ترکیب سنگشناسی، جایگاه تکتونیکی و سنگ منشأ آنها مورد ارزیابی قرار گرفته است. در این منطقه، سازند قرمز بالایی حداکثر 980 متر ستبرا داشته و بر روی آهکهای سازند قم قرار گرفته است. براساس مطالعات میکروسکوپی، این ماسهسنگها عمدتاً از ذرات آواری دانهریز تا دانهمتوسط تشکیل شده و حاوی انواع خُردهسنگهای رسوبی و دگرگونی (%25)، کوارتز (21 %) و فلدسپات (%10) میباشند. براساس مطالعات سنگشناسی، این ماسهسنگها از نوع فلدسپاتیک لیتآرنایت تا لیتآرنایت (غالباً چرتآرنایت) هستند. براساس اجزای اصلی تشکیلدهنده و نتایج آنالیزهای زمینشیمیایی عناصر اصلی و فرعی، جایگاه تکتونیکی این ماسهسنگها حاشیههای فعال قارهای و حوضههای فورلندی میباشد. دادههای بهدست آمده بیانگر سنگ منشأ حدواسط تا فلسیک برای این ماسهسنگها است که تحت تأثیر آب و هوای نیمهمرطوب تا نیمهخشک و هوازدگی شیمیایی کم قرار داشتهاند.
مقاله پژوهشی
اکتشاف و معدن
مهدی تلخابلو؛ مهدی کیانپور؛ سید محمود فاطمی غقدا
چکیده
در این مطالعه کارایی روش ژئوفیزیکی سرعت عبور موج فشاری (Vp) برای پیشبینی کیفیت توده سنگهای آهکی در مناطقی از رشته کوههای زاگرس مورد بررسی قرار گرفته است. جهت طبقهبندی کیفی توده سنگهای آهکی از شاخص طبقهبندی Q و شاخص طبقهبندی اصلاح شده آن برای توده سنگهای رسوبی (Qsrm) استفاده شده است. بدین منظور دادههای مربوط به Vp، ...
بیشتر
در این مطالعه کارایی روش ژئوفیزیکی سرعت عبور موج فشاری (Vp) برای پیشبینی کیفیت توده سنگهای آهکی در مناطقی از رشته کوههای زاگرس مورد بررسی قرار گرفته است. جهت طبقهبندی کیفی توده سنگهای آهکی از شاخص طبقهبندی Q و شاخص طبقهبندی اصلاح شده آن برای توده سنگهای رسوبی (Qsrm) استفاده شده است. بدین منظور دادههای مربوط به Vp، Q و Qsrm از محل ساختگاه سدهای کارون2، کارون 4، خرسان 3 و سد تنگ معشوره استخراج گردید و با استفاده از روشهای درونیابی در نرمافزار ArcGIS، لایه های اطلاعاتی از Q، Qsrm و Vp بدست آمد. با استفاده از تجزیه و تحلیل رگرسیون ساده و چندمتغیره بر روی دادههای استخراج شده از لایههای اطلاعاتی و استفاده از اصول منطق فازی (FIS)، مدلهایی جهت پیشبینی Q و Qsrm در توده سنگهای آهکی ارائه شده است. برای ارزیابی دقت مدلهای بدست آمده، علاوه بر ضریب R2، شاخص های عملکرد (VAF) و جذر میانگین مربعات خطا (RMSE) مورد استفاده قرار گرفت. نتایج بدست آمده نشان میدهد: از آنجا که شاخص Qsrm طیف گستردهتری از خواص توده سنگ را در نظر میگیرد، پیشبینی شاخص Qsrm با استفاده از Vp نسبت به پیشبینی شاخص Q، به واقعیت نزدیکتر است.
مقاله پژوهشی
زمین شناسی اقتصادی
زهرا زندی؛ علیرضا جعفریراد؛ آرش گورابجیری پور؛ محمد لطفی
چکیده
کانسار اسکارن صاحب در کمربند دگرگونی سنندج– سیرجان، جنوب شرق سقز (کردستان) و در امتداد کنتاکت توده گرانیتوئیدی صاحب (الیگومیوسن) با سنگهای کربناته ناخالص (پرمین) تشکیل شده است و شامل دو زون اندواسکارن و اگزواسکارن است. اگزواسکارن با گسترش بیشتر به دو بخش گارنت اسکارن و اپیدوت اسکارن تقسیم میشود. قسمت عمده زون کانهدار ...
بیشتر
کانسار اسکارن صاحب در کمربند دگرگونی سنندج– سیرجان، جنوب شرق سقز (کردستان) و در امتداد کنتاکت توده گرانیتوئیدی صاحب (الیگومیوسن) با سنگهای کربناته ناخالص (پرمین) تشکیل شده است و شامل دو زون اندواسکارن و اگزواسکارن است. اگزواسکارن با گسترش بیشتر به دو بخش گارنت اسکارن و اپیدوت اسکارن تقسیم میشود. قسمت عمده زون کانهدار در بخش گارنت اسکارن متمرکز است. مجموعه کانی شناختی نسبتاً اکسیدی اسکارن صاحب شامل: گارنت (آندرادیت و گروسولار)، پیروکسن(دیوپسید-هدنبرگیت)، مگنتیت و هماتیت است. مگنتیت مهمترین و فراوانترین کانه اکسیدی کانسار است. بر مبنای شواهد صحرایی و با توجه به مطالعات میکروسکوپی نمونههای زون اسکارنی، دو مرحله آلتراسیون پیشرونده و پسرونده قابل تشخیص است. بر طبق نتایج به دست آمده از تجزیه نمونههای توده گرانیتوئیدی مولد اسکارن صاحب به روشهای XRF وICP-MS ترکیب این توده عمدتاً گرانیت تا گرانودیوریت- دیوریت، ازگرانیتوئیدهای تیپ I، متاآلومین و متعلق به سری کالک آلکالن غنی از پتاسیم است. گرانیتوئید صاحب از نظر جایگاه تکتونیکی با قوسهای آتشفشانی حاشیه قاره (VAG) مرتبط است.
مقاله پژوهشی
سنگ شناسی
نرگس شیردشت زاده؛ قدرت ترابی
چکیده
در این پژوهش گروهی از لرزولیتهای گوشتهای افیولیت عشین بررسی شدهاند که شواهد رویداد دگرگونی-زمینساختی هنگام بالاآمدگی (exhumation) و فرارانش روی پوستة قارهای پس از بستهشدن اقیانوس نئوتتیس در آنها دیده میشود. برپایة سنگنگاری، ارتوپیروکسن، کلینوپیروکسن، الیوین و کرماسپینل از کانیهای سازندة اولیة این سنگها هستند. برپایة ...
بیشتر
در این پژوهش گروهی از لرزولیتهای گوشتهای افیولیت عشین بررسی شدهاند که شواهد رویداد دگرگونی-زمینساختی هنگام بالاآمدگی (exhumation) و فرارانش روی پوستة قارهای پس از بستهشدن اقیانوس نئوتتیس در آنها دیده میشود. برپایة سنگنگاری، ارتوپیروکسن، کلینوپیروکسن، الیوین و کرماسپینل از کانیهای سازندة اولیة این سنگها هستند. برپایة کانیشناسی و زمیندمافشارسنجی، این لرزولیتهای چهارفازی در گوشتة سنگکُرهای (در فشار ~6/21 -6/8 کیلوبار) و در پی واکنشهای مذاب/سنگدیواره (در دمای 1012-1183 درجةسانتیگراد) پدید آمدهاند.پس از تشکیل، این سنگها در راستای پهنة گسلی این منطقه روی پوستةقارهای جایگیری و فرارانش کرده و دگرریخت شدهاند. نخستین رویداد دگرریختی انعطافپذیر و در بخشهای ژرفتر سنگکره موجب میلونیتیشدن دمابالای این سنگها (دمای بیشتر از 600 -800~ درجةسانتیگراد) شده است. ویژگیهای کانیشناسی نشاندهندة کاهش فشار در این مرحله و واکنش سابسولیدوس پیروکسنها و اسپینلها با هم و پیدایش الیوین و پلاژیوکلاز بهجای آنهاست. ازاینرو، دادههای سنگنگاری و دمافشارسنجی نشاندهندة رخسارة لرزولیتهای گوشتهای اسپینلدار تا پلاژیوکلازدار برای این سنگها هستند. سرانجام، درپی فرایند بالاآمدن و بیرونآمدن، این سنگها تا اندازهای دچار خردشدگی و دگرریختی شکنا و کاتاکلاستیک در دمای کمتر از 600 ~ درجة سانتیگراد و فشار و ژرفای کمتر شدهاند. در پی فرایندهای دگرسانی، بیشتر پلاژیوکلازها با کانیهای پرهنیت، پومپلهایت، کلریت، هیدروگروسولر و زنوتلیت جایگزین شدهاند.
مقاله پژوهشی
زمین ساخت
زینب تسلیمی؛ عبدالله سعیدی؛ مهران آرین؛ علی سلگی؛ منوچهر قرشی
چکیده
رشته کوههای البرز از خاور تا شمال باختری ایران مارپیچ وار دارای تغییرات زیادی در روند ساختاری شکل گرفته می باشد.رخدادهای دو فاز کوهزایی سیمرین و آلپی سبب تغییرات زیادی در حوضه رسوبی وپیچیدگی فراوان ساختاری این بخش شده است. هدف از این پژوهش بررسی و تحلیل ساختارهای شکل گرفته در بخش خاوری البرز مرکزی از شمال باختر دامغان (حنوب تویه) تا ...
بیشتر
رشته کوههای البرز از خاور تا شمال باختری ایران مارپیچ وار دارای تغییرات زیادی در روند ساختاری شکل گرفته می باشد.رخدادهای دو فاز کوهزایی سیمرین و آلپی سبب تغییرات زیادی در حوضه رسوبی وپیچیدگی فراوان ساختاری این بخش شده است. هدف از این پژوهش بررسی و تحلیل ساختارهای شکل گرفته در بخش خاوری البرز مرکزی از شمال باختر دامغان (حنوب تویه) تا جنوب ساری(گسل شمال البرز) بوده است. بررسی ها نشان می دهد که در پی کوتاه شدگی پوسته البرز در این منطقه چین ها الگوی آغازین خود را از دست داده و بسیاری از آنها مایل، خوابیده و یا چینهای جریانی یا کششی را به جهت جابه جا شدن یک یال آنها بر روی سطح گسل های راندگی کوچک زاوبه بصورت خوابیده را ساخته اند. از کنترل کننده های اصلی تنوع ساختاری این بخش از رشته کوه البرز گسل های راندگی فراوان می باشند. بیشترین نرخ دگرشکلی رشته کوه البرز در مرز البرز و ایران مرکزی پدید آمده است. بر پایه ویژگی های زمین شناسی و ساختاری، شکل گیری ساختارهای چین خورده در طی کوهزایی آلپی از زمان ائوسن پسین(37 میلیون سال) آغاز شده و بیشتر نرخ کوتاه شدگی و گسلش در میوسن پسین رویداده است. برآورد نرخ کوتاه شدگی در این بخش از البرز مرکزی 36.27 درصد و نرخ کوتاه شدگی این گستره نیز 0.93 میلیمتر در سال محاسبه گردیده است.
مقاله پژوهشی
زمین شناسی اقتصادی
راضیه مهابادی؛ فرج الله فردوست
چکیده
کانسار مس آبگاره در 140 کیلومتری جنوبغرب شاهرود و بخشی از مجموعه آتشفشانی-رسوبی نوار طرود-چاهشیرین است که در حاشیه شمالی پهنه ساختاری-رسوبی ایران مرکزی واقع شده است. محدوده کانسار از نظر سنگشناسی شامل سنگهای آتشفشانی با ترکیب آندزیت، آندزیت بازالتی و بازالت و به مقدار کمتر آذرآواری (کریستالتوف) به سن ائوسن میانی-بالایی میباشد ...
بیشتر
کانسار مس آبگاره در 140 کیلومتری جنوبغرب شاهرود و بخشی از مجموعه آتشفشانی-رسوبی نوار طرود-چاهشیرین است که در حاشیه شمالی پهنه ساختاری-رسوبی ایران مرکزی واقع شده است. محدوده کانسار از نظر سنگشناسی شامل سنگهای آتشفشانی با ترکیب آندزیت، آندزیت بازالتی و بازالت و به مقدار کمتر آذرآواری (کریستالتوف) به سن ائوسن میانی-بالایی میباشد که با انواع دگرسانیهای آرژیلیتی، سریسیتی، سیلیسی، کربناتی، کلریتی و اکسیدهای آهن در امتداد رگهها همراه هستند. براساس مشاهدات صحرایی و مطالعات کانهنگاری، کانهزایی در دو مرحله هیپوژن و سوپرژن و هوازدگی صورت گرفته که کانههای پهنه هیپوژن را عموماً پیریت، کالکوپیریت و بورنیت تشکیل میدهند. بهعلاوه، بخش اعظم کانههای فاز اصلی کانهزایی بهدلیل قرار گرفتن در پهنه اکسیدان-سوپرژن از بین رفته و کانیهای ثانویه مس نظیر کالکوسیت، کوولیت، مالاکیت و کریزوکولا به جای آنها تشکیل شدهاند. دادههای میانبارهای سیال نیز، دمای بین 145 تا 217 درجه سانتیگراد و شوری بین 73/3 تا 84/9 درصد وزنی معادل NaCl و عمق 390 متر را نشان میدهند. در نهایت، بر پایه ویژگیهای زمینشناسی، کانیشناسی، ساخت و بافت کانسنگ و دادههای حاصل از میانبارهای سیال و همچنین مقایسه آنها با کانسارهای اپیترمال مشابه میتوان نتیجه گرفت که سامانه رگهای آبگاره در یک محیط اپیترمال با سولفیداسیون پایین تشکیل شده است.
مقاله پژوهشی
ژئوفیزیک
وحید ملکی؛ محمدرضا حاتمی؛ علی اصغر متقی
چکیده
در این مطالعه به بررسی لرزه خیزی و تعیین محل دقیق زمین لرزه های ناحیه شرق البرز در دو دهه اخیر پرداخته می شود. داده های مورداستفاده، شکل موج لرزه ای زمین لرزه ها هستند. زمان های رسید فاز های لرزه ای بهمنظور استفاده در مکانیابی زمین لرزه ها در این مطالعه با دقت بالا و بهصورت دستی صورت پذیرفته است. بهمنظور کاهش ...
بیشتر
در این مطالعه به بررسی لرزه خیزی و تعیین محل دقیق زمین لرزه های ناحیه شرق البرز در دو دهه اخیر پرداخته می شود. داده های مورداستفاده، شکل موج لرزه ای زمین لرزه ها هستند. زمان های رسید فاز های لرزه ای بهمنظور استفاده در مکانیابی زمین لرزه ها در این مطالعه با دقت بالا و بهصورت دستی صورت پذیرفته است. بهمنظور کاهش تأثیرگذاری داده های با خطای زیاد و باکیفیت پایین پس از قرائت هر فاز بر اساس کیفیت قرائت آن وزن دهی انجامشده است. قرائت دستی فاز های لرزه ای برای ناحیه موردنظر به فراهم آمدن بانک داده ی لرزه ای شده است که در آن تعداد 5461 فاز S و 8523 فاز P قرائتشده است که این تعداد در مقایسه با فاز های لرزه ای قرائتشده در مرکز لرزه نگاری کشوری افزایش چشمگیری را نشان می دهد. مکانیابی اولیه بر اساس فازهای قرائتشده و وزن دهی اولیه با استفاده از روش غیر خطی احتمالاتی انجامشده است. پس از این مرحله با استفاده از روش اختلافزمانی دوگانه زمین لرزه ها مکانیابی مجدد شده اند. در مکانیابی مجدد زمینلرزهها از ابزار همبستگی عرضی شکل موج زمین لرزه ها استفاده شده است. همبستگی عرضی برای رویداد های با شباهت بالای 70% در یک پنجره زمانی مشخص برای فاز P و S انجام شده است. درنتیجه استفاده از این فن خطای قرائت فاز برای رویدادهای مشابه به کمترین میزان خود می رسد و درنتیجه رویدادهای لرزه ای در مکانیابی مجدد با دقت بسیار بالاتری نسبت به مکانیابی اولیه و همچنین مکانیابی تنها بر اساس داده های فاز قرائتشده (کاتالوگ) تعیین محل می گردند. مقایسه آماری نتایج مکانیابی، کاهش چشمگیر خطای تعیین محل و اختلافزمانی باقیمانده در نتایج حل معکوس را نشان می دهد. بررسی نتایج همبستگی عرضی شکل موج های لرزه ای نشان می دهد در این ناحیه زمین لرزه های با تشابه بسیار بالا و بهدفعات زیاد در زمان های مختلف به وقوع می پیوندد. بررسی وضعیت قرار گیری زمین لرزه ها بر روی گسل فیروزکوه و ادامه آن گسل های چشم و آستانه در مقاطع عرضی عمقی روند قرارگیری زمین لرزه ها را نشان می دهد. به خط شدگی و تجمع زمینلرزهها در نتایج استفاده از ابزار همبستگی عرضی از مکانیابی اولیه و استفاده تنها از داده های کاتالوگ بیشتر بوده و نشاندهنده وجود روندهای مشخص بر روی صفحه گسل های موجود است.
مقاله پژوهشی
اکتشاف و معدن
حسن بخشنده امنیه؛ امیرحسین رستمی؛ کورش شهریار؛ حمید چاکری؛ مسعود چراغی سیف آباد
چکیده
When a tunnel passes through weak soil with different conditions, or there is a thin layer of soil on top of the tunnel, the mass of soil or rock must be stabilized. In addition, an excavation method must be chosen and applied in order to control the amount of subsidence and convergence which are among the most significant factors in excavation a tunnel especially in urban area, since the soil between the tunnel and the ground moves due to changes in the shape of the tunnel through excavation, and progression of these movements toward the ground is manifested in subsidence of the surface structures. ...
بیشتر
When a tunnel passes through weak soil with different conditions, or there is a thin layer of soil on top of the tunnel, the mass of soil or rock must be stabilized. In addition, an excavation method must be chosen and applied in order to control the amount of subsidence and convergence which are among the most significant factors in excavation a tunnel especially in urban area, since the soil between the tunnel and the ground moves due to changes in the shape of the tunnel through excavation, and progression of these movements toward the ground is manifested in subsidence of the surface structures. Therefore, in order to choose an excavation method based on the conditions of the project site, providing a decision-making model is essential. The ultimate goal is to select the most suitable subway tunnel excavation method among all available alternatives based on some determining criteria for Isfahan subway tunnel (Line 1). These criteria along with Multi-Criteria Decision Making (MCDM) models helped prioritize suitable alternatives. This model was designed based on technical, financial, executive, social, political and geo-mechanical features of the research site each of which subsumes a number of criteria. On the one hand, alternatives include Open Shield (full face) method, Slurry method, NATM method and excavate twin tunnel with TBM method which are used in the model. Finally, alternative D (excavate twin tunnel with TBM method) was selected as the best alternative of the site in both AHP(D=0.225) and TOPSIS(D=0.676391).
مقاله پژوهشی
زمین شناسی اقتصادی
مریم کیااشکوریان؛ علی اصغر کلاگری؛ علی عابدینی؛ غلامحسین شمعانیان اصفهانی
چکیده
نهشته بوکسیتی قشلاق در فاصله 110 کیلومتری جنوب خاور شهر گرگان واقع میباشد. مطالعات کانیشناسی نشان میدهند که کائولینیت، هماتیت، گوتیت، بوهمیت، دیاسپور، مسکویت، آناتاز، روتیل، پروسکیت، شاموزیت، کلینوکلر، کلسیت، دولومیت و کوارتز فازهای کانیایی این نهشته میباشند. بر اساس مقادیر کمی کانیها ، این نهشته از کانسنگهای (1) رس بوکسیتی، ...
بیشتر
نهشته بوکسیتی قشلاق در فاصله 110 کیلومتری جنوب خاور شهر گرگان واقع میباشد. مطالعات کانیشناسی نشان میدهند که کائولینیت، هماتیت، گوتیت، بوهمیت، دیاسپور، مسکویت، آناتاز، روتیل، پروسکیت، شاموزیت، کلینوکلر، کلسیت، دولومیت و کوارتز فازهای کانیایی این نهشته میباشند. بر اساس مقادیر کمی کانیها ، این نهشته از کانسنگهای (1) رس بوکسیتی، (2) بوکسیت رسی، (3) سنگآهن رسی بوکسیتی و (4) سنگآهن بوکسیتی تشکیل شده است. محاسبه فاکتور غنیشدگی با فرض پوسته قارهای بالایی (UCC) به عنوان سنگ مادر نشان میدهند که عناصری نظیر Rb، Cs و Ba در طی فرآیندهای بوکسیتیشدن متحمل تهیشدگی شده و عناصری چون Y، Cr، Co، Ni، V و HREE با غنیشدگی همراه شدهاند. عناصری نظیر Sr، Ga، Zr، Hf، Nb، Ta، U، Th و LREE در توسعه نیمرخ هوازده متحمل هر دو فرآیند شستشو و تثبیت گشتهاند. نتایج کانیشناسی و زمینشیمیایی نشان میدهند عواملی نظیر جذب سطحی، روبش توسط اکسیدها و هیدروکسیدهای فلزی، نوسانات سطح سفره آب زیرزمینی، نوع و پایداری کمپلکسهای حامل فلزات، پایداری کانیهای حامل اولیه، حضور در فازهای کانیایی مقاوم در برابر هوازدگی و تغییرات در شیمی محلولهای مسئول هوازدگی نقش برجستهای در توزیع و تحرک عناصر جزئی و نادر خاکی در کانسنگهای بوکسیتی ایفا نمودهاند.
مقاله پژوهشی
سنگ شناسی
جلیل قلمقاش؛ سارا هوشمند؛ سید جمال شیخ زاکریایی؛ حمیده رشید
چکیده
توده نفوذی خرسره (جنوب قروه)، در بخش میانی پهنه سنندج-سیرجان رخنمون دارد و از سه رخساره گابرو- دیوریت، گرانیت و سینیت پدید آمده است. افزون بر آنها، سنگهای دو رگه با شواهد فراوان آمیزش و اختلاط ماگمایی (شامل انکلاوهای میکروگرانولار مافیک با اشکال مدور و حاشیه کنگرهایی و انجماد سریع در داخل گرانیت و یا در داخل سنگهای دورگه و دایکهای ...
بیشتر
توده نفوذی خرسره (جنوب قروه)، در بخش میانی پهنه سنندج-سیرجان رخنمون دارد و از سه رخساره گابرو- دیوریت، گرانیت و سینیت پدید آمده است. افزون بر آنها، سنگهای دو رگه با شواهد فراوان آمیزش و اختلاط ماگمایی (شامل انکلاوهای میکروگرانولار مافیک با اشکال مدور و حاشیه کنگرهایی و انجماد سریع در داخل گرانیت و یا در داخل سنگهای دورگه و دایکهای قطعهقطعه شده همزمان با پلوتونیسم) در منطقه تداخلی بین سنگهای گابرویی و گرانیتی رخنمون دارند. سنگهای گابرویی- دیوریتی ماهیت کالکآلکالن و متاآلومین و سنگهای گرانیتی و سینیتی ماهیت کالکآلکالن پتاسیم بالا - شوشونیتی و پرآلومین دارند. بر پایه شواهد صحرایی بخشهای گابرو-دیوریتی و گرانیتی توده خرسره در ژوراسیک پایانی به طور همزمان جایگیر شده اند. پس از آنها، بخش سینیتی جایگیر و سنگهای دو رخساره قبلی را قطع نموده است. بر اساس ویژگیهای ژئوشیمیایی گابرو- دیوریتها و گرانیتها در محیطهای حاشیه فعال قارهای تشکیل شده اند. ماگمای مافیک اولیه (گابرو- دیوریتی) از ذوب بخشی گوشته متاسوماتیسم شده در محیط فرورانش پدید آمده است. این ماگما در طی صعود موجب ذوب بخشی پوسته زیرین و تشکیل مذاب گرانیتی شده است. سپس ماگمای مافیک طی حرکت به سمت بالا در مرز با ماگمای فلسیک اختلاط و امتزاج یافته و زون تداخلی را پدید آورده است. سینیتهای جوانتر نیز حاصل ذوب بخشی پوسته زیرین در مراحل انتهایی ماگماتیسم کمان قارهای میباشند.
مقاله پژوهشی
رسوب شناسی
زینب عالیشوندی؛ حسین رحیم پور بناب؛ علی کدخدایی؛ مهران آرین
چکیده
سازند سروک، واحدکربناته ضخیمی است که معرف سنگ نهشتههای کرتاسه میانی در کمربند چین خورده- رانده زاگرس است. پتروگرافی مقاطع نازک این سازند در چاههای 4، 20 و 48، منجر به شناسایی 8 ریزرخساره شده که در 3 زیرمحیط تالاب محدود، تالاب- دریای باز و پشته زیرآبی، در بخشهای داخلی یک پلاتفرم کربناته روقارهای نهشته شدهاند. با توجه به موقعیت ...
بیشتر
سازند سروک، واحدکربناته ضخیمی است که معرف سنگ نهشتههای کرتاسه میانی در کمربند چین خورده- رانده زاگرس است. پتروگرافی مقاطع نازک این سازند در چاههای 4، 20 و 48، منجر به شناسایی 8 ریزرخساره شده که در 3 زیرمحیط تالاب محدود، تالاب- دریای باز و پشته زیرآبی، در بخشهای داخلی یک پلاتفرم کربناته روقارهای نهشته شدهاند. با توجه به موقعیت چاههای مورد مطالعه، از سمت شرق به غرب، حوضه عمیقتر شده است. توالی دیاژنزی این سازند مربوط به دو بخش بالا و پایین مرز سنومانین- تورونین می باشد. نفوذ آبهای جوی در زیر این مرز و تاثیر فرآیند انحلال باعث گسترش تخلخل حفرهای و قالبی و در نتیجه بالا رفتن پتانسیل مخزنی این بخش شده است. در این مطالعه برای تعیین واحدهای جریان هیدرولیکی مخزن بنگستان میدان کوپال، از دادههای تخلخل و تراوایی حاصل از آنالیز مغزههای حفاری و روش نشانگر زون جریانی و همچنین متد چینه ای تغییر یافته لورنز استفاده شده است. بر اساس نتایج این مطالعه شش واحد جریان هیدرولیکی تعیین شده که واحدهای جریانی 1 و 2 بهترین کیفیت مخزنی و به سمت واحد جریانی 6 پتانسیل مخزنی کاهش می یابد. همچنین برای تعیین توزیع واحدهای مختلف مخزنی و غیرمخزنی از متد چینه ای تغییر یافته لورنز استفاده شده است. با استفاده از این روش سه بخش مخزنی و غیرمخزنی شناسایی و تفکیک شده اند. فرآیندهای دیاژنزی (انحلال های گسترده جوی، شکستگی و دولومیتی شدن های مرتبط با استیلولیت) نقش مهمی در توزیع نهایی پارامترهای مخزنی در مخزن سروک میدان کوپال دارند.
مقاله پژوهشی
زمین شناسی اقتصادی
زهرا اکبری؛ علی یارمحمدی؛ ایرج رسا
چکیده
کانسار آهن- سرب آهنگران با سنگ میزبان سیلتستون توفی به سن کرتاسه زیرین در بخش شمالی کمربند ملایر- اصفهان واقع شده است. از نظر شکل هندسی، کانهزایی به دو صورت رگه- رگچه ای و چینه سان در بخش فوقانی واحد تخریبی قاعده کرتاسه زیرین رخ داده است. چهار بخش کانه دار کانسار شامل پهنه رگچه ای تغذیه کننده، کانسنگ چینه سان سولفیدی- اکسیدی، کانسنگ ...
بیشتر
کانسار آهن- سرب آهنگران با سنگ میزبان سیلتستون توفی به سن کرتاسه زیرین در بخش شمالی کمربند ملایر- اصفهان واقع شده است. از نظر شکل هندسی، کانهزایی به دو صورت رگه- رگچه ای و چینه سان در بخش فوقانی واحد تخریبی قاعده کرتاسه زیرین رخ داده است. چهار بخش کانه دار کانسار شامل پهنه رگچه ای تغذیه کننده، کانسنگ چینه سان سولفیدی- اکسیدی، کانسنگ باریتی و کانسنگ رگه ای می باشند. کانیهای سولفیدی و اکسیدی به ترتیب فراوانی شامل پیریت، سیدریت، مگنتیت، گالن، باریت، کالکوپیریت و تترائدریت و مقادیر کمتری از پیروتیت، ارسنوپیریت و فریبرژیت میباشند. دگرسانیهای کربناتی و سیلیسی اصلیترین دگرسانیهای همراه با کانهزایی محسوب میگردند. این کانسار در اثر فرایندهای هوازدگی دچار اکسیداسیون شدید گردیده و کلاهک آهنی وسیعی را تشکیل داده است. بر اساس مطالعات کانی شناسی، ساختی و بافتی، کانه زائی طی سه مرحله اولیه، اصلی و تأخیری رخ داده است. با توجه به نتایج مطالعات صورت گرفته، بر اساس محیط زمین ساختی کششی، وجود سنگ میزبان سیلتستون توفی سیدریتی شده، شکل کانسار و رخداد انواع کانسنگهای سولفیدی- اکسیدی و ساخت و بافت، کانسار آهنگران نوعی ذخیره جانشینی زیر کف دریا میباشد که ویژگیهای کانه زائی آن بیشترین شباهت را با برخی ذخایر نوع سدکس دارد.
مقاله پژوهشی
چینه شناسی و فسیل شناسی
ناهید خداشناس عبدل آبادی؛ فاطمه هادوی؛ مرضیه نطقی مقدم؛ احمدرضا خزائی
چکیده
در پژوهش کنونی سازند بغمشاه در برش بغداده واقع در حاشیه شرقی بلوک لوت جهت مطالعات زیستچینهنگاری برمبنای نانوفسیل های آهکی، نمونه برداری گردید. ضخامت سازند بغمشاه در برش مذکور 253متر بوده و عمدتا متشکل از شیل و مارن می باشد. براساس مطالعات انجام شده43 گونه نانوفسیلی متعلق به 20 جنس با حفظ شدگی خوب تا متوسط در برش بغداده شناسایی و عکس ...
بیشتر
در پژوهش کنونی سازند بغمشاه در برش بغداده واقع در حاشیه شرقی بلوک لوت جهت مطالعات زیستچینهنگاری برمبنای نانوفسیل های آهکی، نمونه برداری گردید. ضخامت سازند بغمشاه در برش مذکور 253متر بوده و عمدتا متشکل از شیل و مارن می باشد. براساس مطالعات انجام شده43 گونه نانوفسیلی متعلق به 20 جنس با حفظ شدگی خوب تا متوسط در برش بغداده شناسایی و عکس برداری شد. برمبنای نانوفسیل های آهکی شاخص و مجموعه فسیل های همراه، زیست زون هایCC1 تا CC5 از زون بندی Sissingh ( 1977 ) تعیین گردید. براساس زیست زون های تعیین شده، سن سازند بغمشاه در برش بغداده بریازین پیشین- بارمین پیشین پیشنهاد می شود.
مقاله پژوهشی
آب شناسی
حجت میرانی مقدم؛ غلامحسین کرمی؛ رحیم باقری
چکیده
منطقه گناباد در مناطق خشک قرار داشته که سالانه حدود 5/19 میلیون مترمکعب آب زیرزمینی از طریق 26 رشته قنات تخلیه می گردد. از 6 رشته قنات مهم دشت نمونهبرداری جهت آنالیزهای هیدروشیمیایی و ایزوتوپی به هدف تعیین منشأ و مکانیسم جریان آب زیرزمینی قناتها انجام شده است. میزان مواد جامد محلول آب از 524 تا 2375 میلیگرم بر لیتر متغیر است. تیپهای ...
بیشتر
منطقه گناباد در مناطق خشک قرار داشته که سالانه حدود 5/19 میلیون مترمکعب آب زیرزمینی از طریق 26 رشته قنات تخلیه می گردد. از 6 رشته قنات مهم دشت نمونهبرداری جهت آنالیزهای هیدروشیمیایی و ایزوتوپی به هدف تعیین منشأ و مکانیسم جریان آب زیرزمینی قناتها انجام شده است. میزان مواد جامد محلول آب از 524 تا 2375 میلیگرم بر لیتر متغیر است. تیپهای غالب آب در قناتها شامل بیکربناته سدیک منیزیک و کلروره سدیک است. آب قناتها نسبت به کانیهای کربناته اشباع و فوق اشباع و نسبت به کانیهای تبخیری تحت اشباع است که نشاندهنده این است که ترکیب آب زیرزمینی قناتها توسط انحلال سنگهای کربناته حوضه کنترل میشود. نتایج ایزوتوپهای پایدار اکسیژن 18 و دوتریم نشاندهنده منشأ جوی آب قناتها است. به طوریکه مکانیسم جریان از طریق نفوذ مستقیم بارش قبل از تبخیر از طریق درز و شکافهای سنگهای آهکی حوضه و همچنین نفوذ آبهای سطحی در آبرفتهای درشت دانه حاشیه ارتفاعات حوضه میباشد. تغذیه آب زیرزمینی قناتها از محدودهای در ارتفاعات بین 2000 تا 2700 متر منشأ میگیرد. ترکیب ایزوتوپی قناتها در فصلتر به دلیل تغذیه از بارش سبکتر و در فصل خشک به دلیل تغذیه از آب برگشتی کشاورزی قناتها و چشمههای ارتفاعات جنوب حوضه سنگینتر است.
مقاله پژوهشی
رسوب شناسی
سمیرا اکبرزاده؛ عبدالحسین امینی؛ وحید توکلی؛ خسرو حیدری
چکیده
سازند آسماری به سن الیگو- میوسن یکی از مهمترین سنگهای مخزن در میدانهای نفتی فروافتادگی دزفول به شمار میآید. این مطالعه به تفسیر محیط رسوبی و چینهنگاری سکانسی سازند آسماری در میدان کارون با استفاده از تغییرات ریزرخسارهها، تغییر در ریختشناسی نگاره گاما و تغییر در غلظت عناصر توریم، پتاسیم و اورانیوم نگاره طیفسنج اشعه ...
بیشتر
سازند آسماری به سن الیگو- میوسن یکی از مهمترین سنگهای مخزن در میدانهای نفتی فروافتادگی دزفول به شمار میآید. این مطالعه به تفسیر محیط رسوبی و چینهنگاری سکانسی سازند آسماری در میدان کارون با استفاده از تغییرات ریزرخسارهها، تغییر در ریختشناسی نگاره گاما و تغییر در غلظت عناصر توریم، پتاسیم و اورانیوم نگاره طیفسنج اشعه گاما پرداخته است. نتایج حاصل از آنالیز ریزرخسارهای منجر به شناسایی 1 ریزرخساره تبخیری، 9 ریزرخساره کربناته و 1 ریزرخساره مختلط گردید. از نسبت دو عنصر توریم به اورانیوم جهت بررسی شرایط اکسیدان و احیا استفاده شد. بررسی گسترش زمانی ریزرخسارهها در چارچوب چینه نگاری سکانسی منجر به شناسایی سه سکانس رسوبی رده سوم گردید. بررسی تغییرات نگاره در سطوح زمانی بیانگر روندکاهشی نگاره گاما در مرزهای سکانسی و روند افزایشی آن در سطوح حداکثر غرقابی دارد. پنج ریختشناسی جعبهای به سمت چپ، جعبهای به سمت راست، زنگولهای دندانهدار، قیفی دندانهدار و دندانهدار خطی در بخشهای مختلف توالی مورد مطالعه شناسایی گردید. انطباق این ریختشناسی با یافتههای چینهنگاری سکانسی منجر به ارتباط شکل جعبهای به سمت چپ با دسته رخسارههای ترازپایین، اشکال زنگولهای دندانهدار و جعبهای به سمت راست با دستۀ رخساره تراز پیشرونده و شکل قیفی دندانهدار با دسته رخساره ترازبالا شده است.
مقاله پژوهشی
سنگ شناسی
شیرین بهپور؛ عباس مرادیان؛ حمید احمدی پور
چکیده
منطقه مورد مطالعه در جنوبشرقی بم و کمان ماگمایی ارومیه دختر قرار دارد. براساس سنگنگاری و ژئوشیمیایی ترکیب سنگ ها تونالیت، گرانودیوریت، گرانیت و آلکالی گرانیت و دارای ماهیت کالک آلکالن تا پتاسیم بالا و متاآلومین تا پرآلومین ضعیف هستند. رفتار عناصر Ce ، Zr، Ba و Y در برابر SiO2 گرانیت های نوع I دما بالا را نشان میدهد، باتوجه به نمودارهای زمینساختی ...
بیشتر
منطقه مورد مطالعه در جنوبشرقی بم و کمان ماگمایی ارومیه دختر قرار دارد. براساس سنگنگاری و ژئوشیمیایی ترکیب سنگ ها تونالیت، گرانودیوریت، گرانیت و آلکالی گرانیت و دارای ماهیت کالک آلکالن تا پتاسیم بالا و متاآلومین تا پرآلومین ضعیف هستند. رفتار عناصر Ce ، Zr، Ba و Y در برابر SiO2 گرانیت های نوع I دما بالا را نشان میدهد، باتوجه به نمودارهای زمینساختی در محدوده گرانیتهای جزایر کمانی قرار میگیرند. غنی شدگی LILE و LREE و تهیشدگی HFSE در نمونه ها از ویژگیهای حاشیه فعال قارهای میباشد. مقادیر Nb/La وNb/U و نسبت Sm/Yb نشانگر آلایش ماگما با پوسته است. بر اساس نتایج ایزوتوپی و نمودار La در برابر La/Sm ، پوسته زیرین جوان بهمراه پوسته قدیمی قاره ای در تکوین ماگمای منشابارزاست. باتوجه به مجموعه درشت یلورها،الگوی REE ناهنجاری Eu و همچنین مقایسه نسبت La/Yb ، نمونه های مورد بررسی از یک ماگمای به نسبت خشک تفریق یافتهاند. نسبت های Sm/Yb و La/Yb نبود گارنت در منشا را مشخص می کند. ذوب بخشی درجه کم تا متوسط یک منبع مافیک آمفیبولیتی که توسط مواد پوسته و سیالهای حاصل از صفحه فرورونده و مذاب حاصل از رسوبات فرورانش آلایش یافته است، منشایی برای تشکیل توده گرانیتوئیدی مورد مطالعه می باشد.
مقاله پژوهشی
زمین ساخت
مهدی توکلی یرکی؛ احمد علوی؛ محمدرضا قاسمی؛ ایرج عبدالهیفرد
چکیده
اهمیت چینهنگاری مکانیکی سنگها در جنبششناسی چینها از دیرباز مورد توجه زمینشناسان ساختمانی بوده است. دو پارامتر تغییرات رخساره رسوبی و ستبرای واحدهای کمقوام، نقش تعیینکنندهای در فعالیت توالیها به عنوان افقهای جدایشی ایفا میکنند. هدف این پژوهش، بررسی نقش چینهنگاری مکانیکی بر هندسه چینخوردگی در دو تاقدیس هیدروکربنی ...
بیشتر
اهمیت چینهنگاری مکانیکی سنگها در جنبششناسی چینها از دیرباز مورد توجه زمینشناسان ساختمانی بوده است. دو پارامتر تغییرات رخساره رسوبی و ستبرای واحدهای کمقوام، نقش تعیینکنندهای در فعالیت توالیها به عنوان افقهای جدایشی ایفا میکنند. هدف این پژوهش، بررسی نقش چینهنگاری مکانیکی بر هندسه چینخوردگی در دو تاقدیس هیدروکربنی آغاجاری و پازنان در پهنه فروبار دزفول است. به همین منظور از برشهای لرزهای، اطلاعات چینهنگاری و نمودارهای پتروفیزیکی برخی از چاههای موجود در گستره و همچنین مطالعات چینهنگاری پیشین ناحیه دزفول استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان میدهد که سازند گرو یکی از سطوح اصلی جدایشی میانی در ساختار آغاجاری به شمار میآید و تاثیر بسزایی در کنترل هندسه چینخوردگی توالی پُرقوام کرتاسهزیرین تا الیگومیوسن (سازندهای فهلیان تا آسماری) داشته است. سازند تبخیری دشتک و سایر سازندهای تبخیری کمقوام به سن ژوراسیک میانی- بالایی (عدایه، علن و سرگلو) نیز در ساختمان آغاجاری فعال بودهاند. در مقابل، در بیشتر بخشهای ساختمان پازنان، سازند گرو با تغییر به رخساره کمژرفتر همیپلاژیک و سازندهای ژوراسیک با تبدیل شدن به رخساره آهکی پرقوام سازند سورمه، ویژگی مکانیکی لازم را برای ایجاد سطوح جدایشی میانی نداشتهاند. بر پایهی شواهد موجود،مرز تغییر رخسارهی سازندهای یاد شده در گستره مورد مطالعه، از بین دو تاقدیس پازنان و آغاجاری عبور میکند. افزون بر این، به نظر میرسد که فعالیت بلندای هندیجان-ایذه نیز بر کنترل رخساره سازند گرو تاثیر داشته است. همچنین بر اساس ویژگیهای هندسی و ارائه مدل مفهومی هندسی از تکوین این ساختارها، سبک چینخوردگی تاقدیسهای یاد شده از نوع جدایشی گسلخورده نامتقارن پیشنهاد میگردد.
مقاله پژوهشی
چینه شناسی و فسیل شناسی
مهناز پروانه نژاد شیرازی؛ منا صدیقی؛ پریسا بلیچه خرم آبادی
چکیده
این تحقیق در برگیرنده چینهشناسی سنگی، چینهشناسی زیستی، ریزرخساره ها و محیط رسوبی سازند جهرم در برش چینهشناسی چلهگاه سپیدان واقع در شمال غرب شیراز میباشد. بر اساس تغییرات سنگشناسی ۱۵ واحد سنگی در سازند جهرم قابل شناسایی است. این سازند با یک مرز تدریجی و بصورت پیوسته بر روی سازند پابده قرار گرفته و بصورت همشیب ولی ناپیوسته ...
بیشتر
این تحقیق در برگیرنده چینهشناسی سنگی، چینهشناسی زیستی، ریزرخساره ها و محیط رسوبی سازند جهرم در برش چینهشناسی چلهگاه سپیدان واقع در شمال غرب شیراز میباشد. بر اساس تغییرات سنگشناسی ۱۵ واحد سنگی در سازند جهرم قابل شناسایی است. این سازند با یک مرز تدریجی و بصورت پیوسته بر روی سازند پابده قرار گرفته و بصورت همشیب ولی ناپیوسته با سازند آسماری پوشیده میشود. بر اساس گسترش قائم میکروفسیلهای شناسایی شده، سازند جهرم در برش مورد مطالعه به ائوسن میانی- بالایی نسبت داده میشود. مطالعات رخسارهای نشان میدهند که این سازند از ۶ رخساره و ۱۲ زیررخساره تشکیل شده است. تجزیه و تحلیل رخسارههای شناسایی شده موید آن است که رسوبات سازند جهرم در محیط دریای باز، رمپ داخلی دریای باز، رمپ داخلی دریای محصور، شول، و لاگون میباشد و از لحاظ ساختاری در یک سیستم رمپ همشیب نهشته شدهاند.
مقاله پژوهشی
زمین شناسی اقتصادی
مریم هنرمند؛ قاسم نباتیان؛ مهتاب افلاکی؛ محمد ابراهیمی
چکیده
مجموعهی گنایس میلونیتی و گرانیت مغانلو، در باختر زنجان، بخشی از مجموعة آذرین-دگرگونی ناحیة تکاب به شمار میرود. مجموعة مغانلو شامل تودههای لوکوگرانیت و بیوتیتگرانیت است که از اطراف تودة گنایس میلونیتی مغانلو را در بر گرفتهاند. نتایج سنسنجی U-Pb زیرکن در تودة گنایس میلونیتی مغانلو سن 5/6± 563 ، در تودة بیوتیت گرانیت سن 13±576 ...
بیشتر
مجموعهی گنایس میلونیتی و گرانیت مغانلو، در باختر زنجان، بخشی از مجموعة آذرین-دگرگونی ناحیة تکاب به شمار میرود. مجموعة مغانلو شامل تودههای لوکوگرانیت و بیوتیتگرانیت است که از اطراف تودة گنایس میلونیتی مغانلو را در بر گرفتهاند. نتایج سنسنجی U-Pb زیرکن در تودة گنایس میلونیتی مغانلو سن 5/6± 563 ، در تودة بیوتیت گرانیت سن 13±576 و در تودة لوکوگرانیت سن 6±559 میلیون سال را نشان میدهند. نمونههای مجموعة مغانلو عمدتاً خصوصیات ماگماهای کالکآلکالن پتاسیم بالا و پرآلومین ضعیف را نشان میدهند، به استثناء نمونههای مربوط به تودة لوکوگرانیت که به دلیل متاسوماتیسم سدیک و آلبیتی شدن فلدسپارهای پتاسیمدار، فقیر از پتاسیم هستند. الگوی عناصر کمیاب در تودههای مزبور نشاندهنده غنیشدگی آنها از LILE و LREE نسبت به HFSE وHREE و همچنین آنومالی منفی Nb، Ta و Ti در این نمونههاست. بطور کلی خصوصیات ژئوشیمیایی این تودهها با مذابهای حاصل از ذوب بخشی پوسته در محیط فرورانش همخوانی دارند. مجموعة مغانلو همانند سایر مجموعههای آذرین و دگرگونی نئوپروتروزوئیک پایانی-کامبرین زیرین در ایران و ترکیه، مربوط به فعالیتهای ماگمایی در قوس آتشفشانی کادومین، واقع در شمال ابرقارة گندوانا، هستند. تزریق مذابهای گوشتهای در پوسته یکی از عوامل اصلی در ذوب بخشی پوسته و ایجاد مذابهای گرانیتوئیدی در محیطهای فرورانش است.
مقاله پژوهشی
رسوب شناسی
بیتا میرزاپور؛ راضیه لک؛ سید محسن آل علی؛ مرتضی جمالی؛ رضا شهبازی
چکیده
دریاچه ارومیه بهعنوان یکی از بزرگترین دریاچههای فوق اشباع از نمک جهان واقع در شمالغرب ایران است. تعداد زیادی تالاب در حواشی دریاچه ارومیه بهویژه در بخش جنوب دریاچه واقع شده است. تالابها به عنوان یکی از بسترهای ثبت وقایع محیطی و اقلیمی حائز اهمیت هستند. بررسی رسوبشناسی و پارامترهای آماری رسوبشناسی در تحلیل محیطهای ...
بیشتر
دریاچه ارومیه بهعنوان یکی از بزرگترین دریاچههای فوق اشباع از نمک جهان واقع در شمالغرب ایران است. تعداد زیادی تالاب در حواشی دریاچه ارومیه بهویژه در بخش جنوب دریاچه واقع شده است. تالابها به عنوان یکی از بسترهای ثبت وقایع محیطی و اقلیمی حائز اهمیت هستند. بررسی رسوبشناسی و پارامترهای آماری رسوبشناسی در تحلیل محیطهای رسوبی مختلف در رسوبات تالابهای جنوبی اطراف دریاچه ارومیه شامل تالاب کانی برازان و سولدوز، موضوع پژوهش حاضر میباشد. هدف از این پژوهش بازسازی نوسانات سطح آب دریاچه ارومیه و تأثیر آن بر محدودههای تالابی در دوره هولوسن است. به این منظور تعداد 24 مغزه رسوبی با بیشینه ژرفای 12 متر و مجموع عمق حدود 200 متر با استفاده از مغزهگیر دستی و تعداد 8 مغزه دست نخورده توسط ویبراکورر برداشت و بررسی شد.ر خسارههای رسوبی براساس بافت و ساخت رسوب، ترکیب رسوبات تخریبی و مواد آلی، رنگ، وجود بقایای گیاهی و صدفی و سایر مؤلفههای ماکروسکوپی شناسایی و تفکیک شدند. نمونه برداری براساس تغییر در نوع رسوبات و رخسارههای رسوبی انجام گرفت. تعداد 150عدد نمونه رسوبی جهت انجام آنالیز دانهبندی تفکیک شد.دانهبندی نمونهها به دو روش الک مرطوب و ذرات ریزتر از ماسه (سیلت و رس) توسط دستگاه لیزر (Laser particle Sizer Analysette) انجام شد و با استفاده از نرم افزار سدی لایزر (Sedilizer) پارامترهای آماری رسوبشناسی محاسبه شد و در نرمافزار SPSS مورد تحلیل قرار گرفت. تعداد 2 نمونه از بقایای گیاهی به روش ایزوتوپ C14-AMS، برای آنالیز سن سنجی مورد استفاده قرار گرفت. نتایج، گویای وجود 8 رخساره، متعلق به 3 محیط رسوبی دریاچهای، تالابی و رودخانهای است. نتایج سنسنجی نیز نشانگر نرخ متوسط رسوبگذاری در بخش جنوبی دریاچه ارومیه حدود 5/0 میلیمتر در سال میباشد. با این وجود نرخ رسوبگذاری برای عمقهای مختلف رسوبات متفاوت است. براساس تحلیلهای مغزههای مختلف، بازسازی جغرافیای قدیمه جنوب دریاچه ارومیه و میزان گسترش آن در 20 هزار سال گذشته انجام گرفت. این مطالعه نشان میدهد که در کواترنری پایانی دریاچه ارومیه تا ابتدای دلتای فعلی سیمینهرود گسترش داشته است. در انتهای پلیستوسن و ابتدای هولوسن پسروی خطوط ساحلی در بخش جنوبی و پیشروی رسوبات آبرفتی رودخانه زرینهرود و سیمینهرود در جنوب منطقه اتفاق افتاده است. هولوسن پایانی، با کاهش سطح تراز آب و ایجاد شرایط کمی خشک (در حدود 4 هزار سال گذشته) و گسترش پلایای حاشیهای همراه بوده است. از حدود 2 هزار سال پیش نیز شرایط امروزی بر منطقه حاکم بوده است.
مقاله پژوهشی
زمین شناسی اقتصادی
مریم جاویدی مقدم؛ محمد حسن کریم پور؛ آزاده ملکزاده شفارودی
چکیده
منطقه رشیدی بخشی از محدوده شمالخور بوده که در شرق ایران و در فاصله 120 کیلومتری شمالغرب بیرجند واقع است. پیجویی اولیه در این منطقه به کمک پردازش دادههای ماهوارهای ASTER با استفاده از الگوریتم نقشهبردار زاویه طیفی سبب شناسایی پهنههای دگرسانی پروپلیتیک، آرژیلیک و اکسیدهای آهن گردید. این گستره شامل برونزدهایی از سنگهای ...
بیشتر
منطقه رشیدی بخشی از محدوده شمالخور بوده که در شرق ایران و در فاصله 120 کیلومتری شمالغرب بیرجند واقع است. پیجویی اولیه در این منطقه به کمک پردازش دادههای ماهوارهای ASTER با استفاده از الگوریتم نقشهبردار زاویه طیفی سبب شناسایی پهنههای دگرسانی پروپلیتیک، آرژیلیک و اکسیدهای آهن گردید. این گستره شامل برونزدهایی از سنگهای آذرآواری متعلق به ائوسن با ترکیب آندزیتی تا ریولیتی میباشد که توسط دایک دیوریتپورفیری قطع شدهاند. کانیسازی مس رگهای در راستای سیستم شکستگی در واحد توف برش آندزیتی شکل گرفته است. کانیسازی رگهای در دو مرحله شکل گرفتهاست که شامل: 1- کوارتز، پیریت، کالکوسیت و تنانتیت و 2- کوارتز، کالکوسیت، پیریت، اسفالریت میباشد. محدوده مقادیر δ18O اندازهگیری شده بر روی دو نمونه کوارتزی مربوط به مرحله اول و دوم کانیسازی به ترتیب 26/19 و 94/14 ‰ و δ18O سیال گرمابی در تعادل با کوارتز بر پایه دما به ترتیب 96/10 و 94/4 ‰ بوده که در محدوده آبهای ماگمایی بوده و اختلاط با آبهای جوی در مرحله دوم را آشکار میکند. بر پایه مطالعات زمینشناسی، ژئومتری رگهای، دادههای میانبارهای سیال و ایزوتوپی پایدار، کانسار مس رشیدی را میتوان در رده کانسارهای مس رگهای طبقه بندی نموده که در طول پهنههای گسلی تشکیل شده است.
مقاله پژوهشی
زمین شناسی اقتصادی
محبوبه یعقوبی؛ ساسان باقری
چکیده
در شرق ایران، نهشتههای کربناته ائوسن شمالغرب بیرجند در درون یک قوسساختاری با تحدبی به سوی شمالغرب گسترش یافته است. این نهشتهها به شکل یک برگهی نازک رانده شده بر روی یک بستر خمیری از شیلهای کرتاسه فوقانی لغزیده و چینخورده است. مطالعهی کمی و سازوکار دگرشکلی این برگه رانده امکان بررسی منشأ قوس ساختاری مذکور را فراهم ...
بیشتر
در شرق ایران، نهشتههای کربناته ائوسن شمالغرب بیرجند در درون یک قوسساختاری با تحدبی به سوی شمالغرب گسترش یافته است. این نهشتهها به شکل یک برگهی نازک رانده شده بر روی یک بستر خمیری از شیلهای کرتاسه فوقانی لغزیده و چینخورده است. مطالعهی کمی و سازوکار دگرشکلی این برگه رانده امکان بررسی منشأ قوس ساختاری مذکور را فراهم ساخته است. به منظور نیل به چنین هدفی، شش پیمایش ساختاری به ترتیب چهار پیمایش به شکل شعاعی نسبت به قوس و دو پیمایش در عرض قوس صورت پذیرفته است. در این پیمایشها چینهای میان تا بزرگ مقیاس و همچنین گسلها و راندگیها در حد امکان اندازهگیری شده و سپس توسط نرمافزارMove به حالت قبل از دگرشکلی موازنه گردیدهاند. میزان کوتاهشدگی به ترتیب در برشهای شعاعی از شرق به غرب %40-30 در برش A، %35-25در برش B، %45-35در برش C و %25-15در برش D، در برشهای عرضی از جنوب به شمال به میزان %55-35 در برش E و %35-25 در برش F بوده است. مقایسه کوتاهشدگیها نشان میدهد که در دو انتهای شرقی و غربی قوس، و همچنین در راستای خط خمش در پروفیل E بیشترین مقدار بوده است. ما چنین الگوی کوتاهشدگی را به نوعی خمش(Buckling) در شمالغرب بیرجند نسبت میدهیم.
مقاله پژوهشی
ژئوفیزیک
مرضیه شعبانی؛ ابوالفضل رضائی؛ زهره معصومی
چکیده
حوضهی آبریز زنجانرود در سالهای اخیر متحمل افت شدید تراز آبزیرزمینی شده است، بنابراین آگاهی از پراکندگی سفرههای آبزیرزمینی منطقه ضروری میباشد. به منظور پتانسیلیابی منابع آبزیرزمینی از هفت زیرمعیار شیب، لیتولوژی، بارندگی، تراکم آبراهه، تراکم چشمه، تراکم خطوارگی و کاربری اراضی استفاده شد. برای وزندهی به معیارها از ...
بیشتر
حوضهی آبریز زنجانرود در سالهای اخیر متحمل افت شدید تراز آبزیرزمینی شده است، بنابراین آگاهی از پراکندگی سفرههای آبزیرزمینی منطقه ضروری میباشد. به منظور پتانسیلیابی منابع آبزیرزمینی از هفت زیرمعیار شیب، لیتولوژی، بارندگی، تراکم آبراهه، تراکم چشمه، تراکم خطوارگی و کاربری اراضی استفاده شد. برای وزندهی به معیارها از مدل تحلیل سلسله مراتبی و برای تلفیق لایهها در سیستم اطلاعات مکانی از مدل تاپسیس بهره گرفته شد. در نهایت، نقشهی پتانسیل منابع آبزیرزمینی در چهار ردهی اهمیت (غنی، مناسب، ضعیف و بسیار ضعیف) بدست آمد. نتایج حاصل از مدل، با استفاده از موقعیت چاههای بهرهبرداری منطقه و روشهای ژئوالکتریکی صحتسنجی شدند. محل چاههای با دبی بالاتر بیشتر درون پهنهی اولویت اول (پتانسیل غنی) و برخی نیز درون پهنهی اولویت دوم (پتانسیل مناسب) قرار دارند که این میتواند تاییدی بر صحت مدل باشد. همچنین مدل دوبعدی مقاومت ویژه و پلاریزاسیون القایی تطابق قابل قبولی با مدل حاصل از روش تاپسیس دارد. پهنههای با پتانسیل ضعیف، مناسب، بسیار ضعیف و غنی به ترتیب 35، 32، 29 و 4 درصد از مساحت حوضه را به خود اختصاص دادهاند. پهنههای غنی و مناسب اکثرا در دشت گسترش دارند و سفرهی مناسب و وسیع در ارتفاعات زنجانرود وجود ندارد.
مقاله پژوهشی
چینه شناسی و فسیل شناسی
میر امیر صلاحی؛ عباس قادری؛ علیرضا عاشوری؛ علی اصغر ثیاب قدسی
چکیده
در پژوهش حاضر جهت تفکیک بخشهای مختلف ردیف رسوبات پالئوژن حوضه رسوبی کپهداغ و تطابق ناحیهای این حوضه با نواحی همجوار در منطقه آسیای میانی، از دوکفهایهای اویستر استفاده شده است. همچنین مطالعه دیرینه زیست جغرافیایی این فونا نیز مدنظر این پژوهش بوده است. بر این اساس، اجتماعات Pycnodonte-Oestra در انتهای سازند چهل کمان معرف زمان پالئوسن ...
بیشتر
در پژوهش حاضر جهت تفکیک بخشهای مختلف ردیف رسوبات پالئوژن حوضه رسوبی کپهداغ و تطابق ناحیهای این حوضه با نواحی همجوار در منطقه آسیای میانی، از دوکفهایهای اویستر استفاده شده است. همچنین مطالعه دیرینه زیست جغرافیایی این فونا نیز مدنظر این پژوهش بوده است. بر این اساس، اجتماعات Pycnodonte-Oestra در انتهای سازند چهل کمان معرف زمان پالئوسن پسین و اولین ظهور گونه Flemingostrea hemiglobosa در قاعده سازند خانگیران نشانگر آغاز ائوسن است. همچنین، اجتماعات انواع گونهها و زیرگونههای مختلف زیرجنس Turkostrea در سازند خانگیران گویای بخش میانی ائوسن پیشین و تجمعات Sokolowia در بخش نزدیک به رأس سازند خانگیران نیز شاخص محدوده سنی لوتشین ـ بارتونین در نظر گرفته شدهاند. این ویژگیها در تطابق کامل با اجتماعات ثبت شده از فونای دوکفهای در سایر نقاط آسیای میانه نظیر حوضههای آمودریا، فرغانا، افغان ـ تاجیک و تریم چین بوده و نشان از تاریخچه زمین شناسی یکسان حوضههای فوق در طول پالئوژن دارند که در نتیجه آن، حضور انواع تاکسای نرمتنان شناسایی شده در حوضه کپهداغ، در افقها و واحدهای سنی مشابه در سرتاسر منطقه عظیم آسیای میانه رخ داده است.