زمین شناسی اقتصادی
میثم نیک فرجام؛ اردشیر هزارخانی
چکیده
یکی از مهمترین لایههای اطلاعاتی در تهیه نقشههای پتانسیل معدنی، نقشههای شاهد ژئوشیمیایی هستند که در این پژوهش روش‌های مختلف تلفیق برای تهیه آنها مورد بررسی قرار گرفته است. ناحیه مورد مطالعه (ورقه 1:100،000 ورزقان) در استان آذربایجان شرقی و زون متالوژنی اهر- ارسباران واقع می‌باشد. این ناحیه به دلیل موقعیت زمینشناسی ...
بیشتر
یکی از مهمترین لایههای اطلاعاتی در تهیه نقشههای پتانسیل معدنی، نقشههای شاهد ژئوشیمیایی هستند که در این پژوهش روش‌های مختلف تلفیق برای تهیه آنها مورد بررسی قرار گرفته است. ناحیه مورد مطالعه (ورقه 1:100،000 ورزقان) در استان آذربایجان شرقی و زون متالوژنی اهر- ارسباران واقع می‌باشد. این ناحیه به دلیل موقعیت زمینشناسی و حضور اندیسهای مس پورفیری به ویژه معدن مس سونگون، به عنوان یک ایالت متالوژنی مهم در شمال غرب ایران بـه شمار میرود. در این پژوهش، از 1067 نمونه رسوب آبراههای بهعنوان داده اولیه برای انجام مطالعات ژئوشیمی استفاده گردید. با انتخاب عناصر Cu، Mo،Au ، Ag، Pb، Zn، Au و As به عنوان عناصر شاخص کانسارهای مس پورفیری، نقشه شاهد فازی شده هرکدام با استفاده از تابع لجستیکی ترسیم شدند. این نقشهها با استفاده از روش‌های OR فازی، میانگین هندسی و ارزش همزمانی شواهد تلفیق گشتند. به منظور اعتبارسنجی نتایج، از نمودارهای نرخ پیشبینی- مساحت اشغال شده استفاده گردید. با استفاده از این نمودار، نقشه نهایی تلفیق یافته به روش ارزش همزمانی شواهد با اختصاص 76 درصد نرخ پیشبینی برای کانسارهای شناخته شده، به عنوان یک روش مناسب در شناسایی کانسارهای مس پورفیری در نظر گرفته شد.
چینه شناسی و فسیل شناسی
نصراله عباسی؛ صفورا شاکری؛ جواد ربانی
چکیده
در رخنمونی از بخش زیرین سازند سرخ بالایی (میوسن میانی-پسین) در شمال شهر آوج، واقع در استان قزوین و به ستبرای 135 متر، مجموعه‌ای از ردپاهای خرطوم‌داران (فیل‌ها) یافت شد. این ردپاها به صورت فرورفته در سطح بالایی رسوب حفظ شدهاند و به شکل اثری گرد با حاشیه صاف تا برجسته یا با انباشتی از رسوب در بخش پیشانی رد پاها میباشند. در برخی از ردها ...
بیشتر
در رخنمونی از بخش زیرین سازند سرخ بالایی (میوسن میانی-پسین) در شمال شهر آوج، واقع در استان قزوین و به ستبرای 135 متر، مجموعه‌ای از ردپاهای خرطوم‌داران (فیل‌ها) یافت شد. این ردپاها به صورت فرورفته در سطح بالایی رسوب حفظ شدهاند و به شکل اثری گرد با حاشیه صاف تا برجسته یا با انباشتی از رسوب در بخش پیشانی رد پاها میباشند. در برخی از ردها اثر پنج انگشت نیز قابل مشاهده است. در بیشتر لایهها ردپاها به تعداد زیاد برجای ماندهاند که نشان دهنده حرکت گلهای فیل‌ها هستند. این ردپاها از دیدگاه ایکنوتاکسونومیک اثرجنس و اثرگونه Proboscipeda enigmatica تشخیص داده شدند. ردپاها در دو گروه اندازهای کوچک (cm 15) و بزرگ (cm 25) بوده و براساس روابط هندسی (ژئومتریک) بلندی شانه فیلهای بزرگ 140 تا 170 سانتی‌متر و افراد کوچک 76 تا 106 سانتی‌متر برآورد شد. با توجه به گزارشهای در دسترس از سنگواره استخوان فیلهای میوسن در ایران و همچنین الگوی پراکنش خرطوم‌داران در این زمان، به گمان فزون جنس Choerolophodon Schlesinger, 1917 از خانواده Gomphotheriidae کاندید اصلی اثرساز ردپاهای آوج بوده است. به همراه این ردپاها آثار شنای کروکودیلها و ماهیان نیز یافت شدند که در حوضچههای کمژرفای آن زمان زندگی میکردهاند.
زمین ساخت
محمدرضا شیخ الاسلامی
چکیده
بر پایه شواهد زمین‌ساخت -رسوبی، ده حوضه رسوبی کنترل شده توسط فرایندهای زمین‌ساختی در اطراف ناحیه خط درز تتیس‌کهن (پالئوتتیس) در شمال خاوری ایران شناسایی شدهاند. این حوضه‌ها از پالئوزوییک زیرین تا به امروز در پاسخ به حرکات نسبی ابر قاره‌های اوراسیا و گندوانا شکل گرفته‌اند. حوضه‌های شناخته شده از قدیم به جدید ...
بیشتر
بر پایه شواهد زمین‌ساخت -رسوبی، ده حوضه رسوبی کنترل شده توسط فرایندهای زمین‌ساختی در اطراف ناحیه خط درز تتیس‌کهن (پالئوتتیس) در شمال خاوری ایران شناسایی شدهاند. این حوضه‌ها از پالئوزوییک زیرین تا به امروز در پاسخ به حرکات نسبی ابر قاره‌های اوراسیا و گندوانا شکل گرفته‌اند. حوضه‌های شناخته شده از قدیم به جدید عبارتند از: 1) حوضه حاشیه غیرفعال پالئوزوییک ایران مرکزی، 2) حوضه سکوی دونین-کربنیفر صفحه توران، 3) حوضه حاشیه قارهای فعال (گودال اقیانوسی– پیشکمان)، 4) کمان و حوضه‌های مرتبط با کمان به سن پرمو تریاس، 5) حوضه‌های پیشبوم پیرامونی به سن تریاس بالایی- ژوراسیک زیرین، 6) حوضه درونکوهی ژوراسیک زیرین تا میانی، ۷) حوضه کافتی ژوراسیک میانی، ۸) حوضه پیشبوم الیگوسن-پلیوسن و ۱۰) حوضه مولاسی پساکوهزادی. هر حوضه، تاریخچه تکاملی منحصر به فرد خود را داراست و در محیط زمین‌ساختی ویژهای، در جریان تکامل اقیانوس تتیس کهن در شمال ایران، شکل گرفته است.
زمین شناسی اقتصادی
ساناز احمدی؛ محمد علی صالحی؛ حمایت جمالی
چکیده
کانسار سرب و روی حسن‌آباد در شمال شرق اصفهان و در زون ایران مرکزی قرار گرفته است. سنگ میزبان این کانسار دولومیت‌های سازند شتری به سن تریاس میانی است. کانی‌ها شامل گالن، اسفالریت، پیریت، سولفوسالت و باریت میباشند که همراه با دگرسانی دولومیتی اند. بر اساس مطالعات پتروگرافی (از نظر شکل و اندازه بلور‌ها، توزیع اندازه بلوری و شکل مرزهای ...
بیشتر
کانسار سرب و روی حسن‌آباد در شمال شرق اصفهان و در زون ایران مرکزی قرار گرفته است. سنگ میزبان این کانسار دولومیت‌های سازند شتری به سن تریاس میانی است. کانی‌ها شامل گالن، اسفالریت، پیریت، سولفوسالت و باریت میباشند که همراه با دگرسانی دولومیتی اند. بر اساس مطالعات پتروگرافی (از نظر شکل و اندازه بلور‌ها، توزیع اندازه بلوری و شکل مرزهای بلوری) شش نوع دولومیت تشخیص داده شده است، که عبارتند از دولومیت خیلی ریز بلور، ریزبلور، متوسط بلور، درشت بلور، دولومیت زین اسبی و پر کننده فضای خالی. دولومیت‌های ریز بلور نوع یک و دو، به عنوان دولومیت همزمان با رسوبگذاری یا دولومیت دیاژنتیکی با منشأ سبخایی در نظر گرفته شد. دولومیت نوع سه یا متوسط بلور در مراحل انتهایی دیاژنز در شرایط تدفینی کم عمق و بر اثر تبلور مجدد دولومیت‌های ریز بلور تشکیل شده است. دولومیت درشت بلور و زین اسبی و پر کننده فضای خالی تحت شرایط دفن عمیق ایجاد شدهاند و دولومیت‌های درشت بلور و زین اسبی به عنوان دولومیت‌های گرمابی و مرتبط با کانه‌زایی در نظر گرفته شدند. منشأ منیزیم برای دولومیت‌های ریز بلور، منیزیم آب دریا و برای دولومیت‌های دانه درشت‌تر شورابه‌های حوضه‌ای حاصل از تراکم سازند سرخ شیل و سیال گرمابی پیشنهاد می‌گردد.
سنگ شناسی
هاله قربانی؛ رباب حاجی علی اوغلی؛ محسن مؤذن
چکیده
میگماتیت‌های قره‌ناز در نتیجه ذوب بخشی آمفیبولیت‌ها تحت شرایط رخساره گرانولیت تشکیل شدهاند. شواهد ساختی، بافتی، کانی شناسی و ژئوشیمیایی در میگماتیت‌های منطقه بیانگر تشکیل میگماتیت‌ها در طی ذوب بخشی می‌باشد. میگماتیت‌های مورد مطالعه دارای انواع متنوعی از ساختارها شامل لکه‌ای، شولن، افتالمیتیک، استروماتیک، دیکتیونیتیک، ...
بیشتر
میگماتیت‌های قره‌ناز در نتیجه ذوب بخشی آمفیبولیت‌ها تحت شرایط رخساره گرانولیت تشکیل شدهاند. شواهد ساختی، بافتی، کانی شناسی و ژئوشیمیایی در میگماتیت‌های منطقه بیانگر تشکیل میگماتیت‌ها در طی ذوب بخشی می‌باشد. میگماتیت‌های مورد مطالعه دارای انواع متنوعی از ساختارها شامل لکه‌ای، شولن، افتالمیتیک، استروماتیک، دیکتیونیتیک، پتیگماتیت، فلبیتیک، شلیرن، پگماتیتوییدی و نبولیتیک میباشند. وجود پلاژیوکلازهای شکل‌دار و کوارتزهای بی‌شکل به صورت بین دانه‌ای به همراه تشکیل بافت گرانولار، میرمکیت و پرتیت در بخش‌های لوکوسوم و همچنین وجود زونینگ، ماکل پلی‌سنتتیک در پلاژیوکلازها بیانگر نقش ذوب بخشی در تشکیل میگماتیت‌ها بوده است. بر اساس محاسبات تعادل جرمی در میگماتیت‌های قره‌ناز ترکیبات اجزای میگماتیتی لوکوسوم، ملانوسوم و مزوسوم در راستای خطی مستقیم قرار می‌گیرند که نشانه‌ای بر منشا ذوب‌بخشی میگماتیت‌های مورد مطالعه باشد. درصد ذوب بخشی برای میگماتیت‌های مطالعه شده به روش تعادل جرمی در حدود f≈36.5% و f≈43.6% محاسبه شده است. تفاوت در درصدهای ذوب بخشی ممکن است وابسته به روابط بین نرخ و خروج مذاب از ناحیه ذوب و به مقدار اندک وابسته به میزان واتنش در منطقه می‌باشد. دمای تشکیل این میگماتیت‌ها در حدود 870-850 درجه سانتی‌گراد و فشار در حدود 7-6 کیلوبار تعیین شده است.
سنگ شناسی
آزاد کریمی؛ علی احمدی؛ منیره خیرخواه؛ عبدالرضا پرتابیان
چکیده
پریدوتیت‌ها در مجموعه افیولیتی مریوان-کامیاران (MKO)، نوار افیولیتی زاگرس خارجی، غرب ایران، از نظر ویژگیهای سنگ‌شناختی و ژئوشیمیایی مطالعه شدهاند. هر دو نوع پریدوتیت گوشته‌ای و ماگمایی انباشتی در توالی افیولیتی مریوان-کامیاران وجود دارند. تغییرات گسترده در MgO، Al2O3، Cr، Ni و نسبت Al2O3/SiO2 علاوه بر تعلق نمونه‌ها به هر دو نوع پریدوتیت ...
بیشتر
پریدوتیت‌ها در مجموعه افیولیتی مریوان-کامیاران (MKO)، نوار افیولیتی زاگرس خارجی، غرب ایران، از نظر ویژگیهای سنگ‌شناختی و ژئوشیمیایی مطالعه شدهاند. هر دو نوع پریدوتیت گوشته‌ای و ماگمایی انباشتی در توالی افیولیتی مریوان-کامیاران وجود دارند. تغییرات گسترده در MgO، Al2O3، Cr، Ni و نسبت Al2O3/SiO2 علاوه بر تعلق نمونه‌ها به هر دو نوع پریدوتیت ابیسال (MOR) و فرافرورانش (SSZ) بیانگر درجات مختلف تهی‌شدگی در پریدوتیت‌های گوشته‌ای منطقه است. درجات متفاوت تهی‌شدگی پریدوتیت‌ها با بازه گسترده ذوب بخشی (10 تا 15 درصد)، به‌دست آمده براساس مدل‌های ذوب‌بخشی غیرمدال معکوس، سازگار هستند. غنی‌شدگی در عناصر HFS مانند Hf، Ti، Ta و Th بیانگر برهمکنش مذاب-سنگ در پریدوتیت‌های گوشته‌ای است؛ در حالیکه، غنی‌شدگی در U و عناصر LIL نظیر Cs، Rb، Pb احتمالاً در ارتباط با برهمکنش سیال-سنگ است. پیشنهاد می‌شود که ماهیت MOR بخشی از پریدوتیت‌های گوشته‌ای منطقه در مراحل بعدی طی فرایندهایی مانند برهمکنش مذاب-سنگ به پریدوتیت‌های دارای ویژگیهای SSZ تغییر یافته است. این احتمال وجود دارد که، مانند دیگر رخنمون‌های نوار افیولیتی زاگرس خارجی، پریدوتیت‌های گوشته‌ای MKO با مشخصه‌های MOR و SSZ قبل از تغییر آنها در محیط SSZ از جایگاه MOR منشأ گرفته‌اند.
سنگ شناسی
مریم داعی پاریزی؛ حمید احمدی پور؛ عباس مرادیان
چکیده
در منطقه پاریز (استان کرمان)، نهشتههایی وجود دارد که در نقشههای زمینشناسی، بهعنوان واحدهای تخریبی کنگلومرای سخت نشده نئوژن معرفی شدهاند. بررسی این نهشتهها، نشان داد که آنها، مواد آذرآواری حاصل از فورانهای انفجاری نئوژن هستند که بر روی سنگهای آذرین ائوسن قرارگرفته و قطعات موجود در آنها از نوع داسیت و ریولیت ...
بیشتر
در منطقه پاریز (استان کرمان)، نهشتههایی وجود دارد که در نقشههای زمینشناسی، بهعنوان واحدهای تخریبی کنگلومرای سخت نشده نئوژن معرفی شدهاند. بررسی این نهشتهها، نشان داد که آنها، مواد آذرآواری حاصل از فورانهای انفجاری نئوژن هستند که بر روی سنگهای آذرین ائوسن قرارگرفته و قطعات موجود در آنها از نوع داسیت و ریولیت میباشند. این نهشتهها از نوع مواد آذرآواری موجی، جریانی، برشهای انفجاری و لاهار بوده و نوع مواد آذرآواری، عدم وجود جریانهای گدازه داسیتی یا ریولیتی و پراکندگی بالای این نهشتهها، نشان میدهد که فورانهای سازنده آنها از نوع انفجاری بوده و آب، در فورانها دخالت داشته است. تغییرات اندک مقادیر اکسید هایی همچون SiO2 و MgO ( به ترتیب 5/64-2/68 و 43/0-1/1 درصد وزنی) در این سنگ ها نشانه طیف تفریق کم و عدم تنوع ترکیبی ماگماهای سازنده آنهاست. ناهنجاری‌های منفی Nb، Ti و P و مثبت Sr و Cs در نمودارهای عنکبوتی، تعلق این سنگ‌ها را به سریهای ماگمایی کالکآلکالن نشان میدهد. غنی‌شدگی عناصر خاکی نادر سبک نسبت به سنگین‌ها ( میانگین(LaN/LuN=20، از ویژگیهای این سنگ‌ها می‌باشد. سنگهای مورد مطالعه، به محیط پس از برخورد تعلق داشته و ماهیت سنگهای وابسته به کمان ماگمایی قارهای را نشان میدهند.
زمین شناسی اقتصادی
هانیه کیایی؛ احمد کاظمی مهر نیا؛ حمید ثمری؛ پیمان افضل؛ نازنین ظاهری عبده وند
چکیده
کانسار مس فتح‌آباد در استان خراسان رضوی، در فاصله 35 کیلومتری جنوب‌خاور شهرستان تربت حیدریه و بخش میانی کمربند آتشفشانی- نفوذی خواف -کاشمر بردسکن واقع شده است. کانه‌زایی رگه- رگچه‌ای متشکل از کانی‌های کالکوپیریت، پیریت، مگنتیت، کالکوسیت، بورنیت، کوولیت، مالاکیت و اکسیدهای آهن، به موازات گسل های فرعی منشعب شده از گسل اصلی ...
بیشتر
کانسار مس فتح‌آباد در استان خراسان رضوی، در فاصله 35 کیلومتری جنوب‌خاور شهرستان تربت حیدریه و بخش میانی کمربند آتشفشانی- نفوذی خواف -کاشمر بردسکن واقع شده است. کانه‌زایی رگه- رگچه‌ای متشکل از کانی‌های کالکوپیریت، پیریت، مگنتیت، کالکوسیت، بورنیت، کوولیت، مالاکیت و اکسیدهای آهن، به موازات گسل های فرعی منشعب شده از گسل اصلی درونه تشکیل شده است. در سامانه رگه ای محدوده فتح آباد، رگه های کوارتز، پیریت، کالکوپیریت و مگنتیت همراه با دگرسانی پروپیلیتیک در مرحله اولیه کانه زایی، رگه های کوارتز، پیریت، کالکوپیریت و مگنتیت همراه با دگرسانی سریسیتی در مرحله اصلی کانه زایی و رگه های کوارتز، پیریت و کالکوپیریت همراه با دگرسانی های رسی و اکسیدآهن و رگه های کلسیتی همراه با دگرسانی های سریسیتی، رسی و اکسیدآهن در مرحله پسین کانه زایی شناسایی شدند. روند یکسان الگوی تغییرات عناصر نادر خاکی و کمیاب رگه‌های کانه‌دار و سنگهای آتشفشانی میزبان نشان‌دهنده منشا ماگمایی- گرمابی عناصر است. غنی‌شدگی عناصر کمیاب، غنی‌شدگی نسبت LREE/HREE، مقادیر مثبت *Eu و مقادیر منفی *Ce، نشانگر شرایط احیایی و pH بالای سیال ماگمایی-گرمابی است . میانبارهای سیال با شوری (wt% NaCl equiv. 4/74 تا 13/9) و دمای پایین ( oC 111 تا 192) نشانگر رقیق‌شدگی و اختلاط سیال ماگمایی-گرمابی با آب‌های جوی است. مقادیر δ34S کانه کالکوپیریت (1/58- تا 2/86- ‰) نشانگر منشا ماگمایی گوگرد است. سیال ماگمایی-گرمابی گوگرددار و غنی از فلز رقیق شده با آب‌های جوی موجب آبشویی عناصر کمیاب، نادر خاکی و مس و نهشت آنها به‌صورت رگه-رگچه‌های کوارتزی-کلسیتی کانه‌دار شده است. مطالعات زمینشناسی، زمین‌شیمی و ویژگیهای سیال گرمابی کانه‌ساز رگه‌های کانه‌دار، نشانگر کانی‌سازی مس رگه‌ای اپی ترمال در کانسار فتح‌آباد است.
رسوب شناسی
محمد شلالوند؛ محمدحسین آدابی؛ افشین زهدی
چکیده
در‌این‌مطالعه، سازند تله‌زنگ به‌سن پالئوسن‌پسین در جنوب‌غرب کرمانشاه ازنظر خصوصیات ژئوشیمی‌عنصری وفرآیندهای دیاژنزی تأثیرگذار درطی تدفین موردبررسی قرارگرفته‌است. این سازند درتوالی مطالعه‌شده 282 متر ضخامت‌دارد که عمدتاًازسنگ‌آهک‌های دریایی کم‌عمق به‌همراه میان‌لایه‌های مارن‌و‌دولومیت تشکیل‌شده‌است. مهمترین فرآیندهای ...
بیشتر
در‌این‌مطالعه، سازند تله‌زنگ به‌سن پالئوسن‌پسین در جنوب‌غرب کرمانشاه ازنظر خصوصیات ژئوشیمی‌عنصری وفرآیندهای دیاژنزی تأثیرگذار درطی تدفین موردبررسی قرارگرفته‌است. این سازند درتوالی مطالعه‌شده 282 متر ضخامت‌دارد که عمدتاًازسنگ‌آهک‌های دریایی کم‌عمق به‌همراه میان‌لایه‌های مارن‌و‌دولومیت تشکیل‌شده‌است. مهمترین فرآیندهای دیاژنزی این سازند میکرایتی‌شدن، انواع‌تخلخل‌ها، سیمانی‌شدن، دولومیتی‌شدن و فشردگی می‌باشد. باتوجه‌به بافت سنگ وفراوانی ذرات اسکلتی ناپایدار (جلبک سبز و دوکفه‌ای)، تخلخل و سیمانی‌شدن بیشترین سهم را در بین فرآیندهای دیاژنزی شناسایی شده دارند. مطالعات میکروسکوپی وژئوشیمیایی نشان‌می‌دهد که این فرآیندها درمراحل ائوژنز و مزوژنز ابتدایی و درمحیط‌های دریایی، متائوریک و تدفینی کم‌عمق انجام شدهاند. شواهد نشان‌می‌دهدکه کربنات‌های سازند تله‌زنگ تدفین عمیق را بعداز ته‌نشست درطی دیاژنز تحمل نکرده‌اند. سیالاتی که درطی‌تدفین بخش‌های زیرین این سازندرا تحت‌تأثیر قراردادهاست عمدتاً ماهیتی دریایی داشته وبه‌سمت بالای توالی علاوه بر آب‌دریا به‌میزان کمتر سیالات متائوریک نیز در طی دیاژنز، کربنات‌های دریایی سازند تله‌زنگ را تحت‌تأثیر قراردادهاست. بالا بودن نسبت استرانسیوم به منگنز (میانگین5/27) و نسبت استرانسیوم‌به‌کلسیم (میانگین61/1) و همچنین مقادیر پایین آهن (میانگین 78 پی‌پی‌ام) ومنگنز (میانگین 27 پی‌پی‌ام) بیانگر سیستم دیاژنتیکی بسته با تبادل آب‌به‌سنگ پایین برای کربنات‌های سازند تله‌زنگ است که این‌مقدار‌دربخش‌های بالایی‌توالی به‌طور نسبی افزایش می‌یابد. دلیل‌این‌افزایش می‌تواندبه‌تأثیرسیالات‌متائوریک باتوجه‌به حضورناپیوستگی‌فرسایشی بزرگ‌مقیاسی باشد که در رأس سازند تله‌زنگ و درزیر ماسه‌سنگ‌ها و کنگلومراهای قرمزرنگ سازندکشکان قرارگرفته‌است.
زمین شناسی نفت
هانیه قاینی؛ محمد حسین محمودی قرائی
چکیده
بررسی توان هیدروکربورزایی سازند کژدمی، به عنوان مهمترین سنگ منشأ نفت در حوضه رسوبی زاگرس، اهمیت زیادی دارد. گسترش سازند کژدمی در حوضه زاگرس، با تفاوت هایی در ژرفا و شرایط رسوب گذاری زون های مختلف این حوضه و تغییراتی نظیر تنوع در رخساره های رسوبی و میزان حفظ شدگی ماده آلی همراه بوده است. در این مطالعه تعداد 5 نمونه شیل سیاه از ...
بیشتر
بررسی توان هیدروکربورزایی سازند کژدمی، به عنوان مهمترین سنگ منشأ نفت در حوضه رسوبی زاگرس، اهمیت زیادی دارد. گسترش سازند کژدمی در حوضه زاگرس، با تفاوت هایی در ژرفا و شرایط رسوب گذاری زون های مختلف این حوضه و تغییراتی نظیر تنوع در رخساره های رسوبی و میزان حفظ شدگی ماده آلی همراه بوده است. در این مطالعه تعداد 5 نمونه شیل سیاه از رخنمون های سطحی سازند کژدمی (برش پرچستان و برش تنگ ماغر)، انتخاب و توسط پیرولیز راک- اول آنالیر شدند، که نتایج حاصل از آن، میزان ماده آلی و توان هیدروکربورزایی بالایی را در برش تنگ ماغر، واقع در فروافتادگی دزفول نشان داد. همچنین برای مقایسه و بررسی بیشتر، داده های مربوط به 25 نمونه از سازند کژدمی از میادین مطالعه شده در حوضه زاگرس (میدان نوروز، میدان سروش، میدان آزادگان و چاه بینک) انتخاب و بررسی شد. افزون بر مقایسه داده های سازند کژدمی، شرایط رسوب گذاری و محیط ته نشست آن نیز مورد بررسی قرار گرفت. شواهد رسوبی و ژئوشیمیایی، نشان از یک سنگ‌شناسی چیره شیلی برای سازند کژدمی همراه با مقدار بالای ماده آلی است که در محیطی احیایی تا نیمه‌اکسیدی نهشته شده اند. مقادیر به‌دست آمده برای کربن آلی کل (TOC) از 2/1 تا 9/6 درصد در نوسان بوده و بررسی بلوغ حرارتی نمونه ها یک بازه وسیع از محدوده نابالغ تا اواسط پنجره نفتی را نشان داد که بیشتر در محدوده کروژن های نوع II و III قرار گرفته اند. در نهایت رسم نمودارهای TOC/S2 توان هیدروکربورزایی قابل قبول نمونه های مورد مطالعه در برش تنگ ماغر و نمودار TOC/HI نفت‌زا بودن سازند کژدمی در میدان سروش را نشان می دهد.
رسوب شناسی
افشین کریم‌خانی بهادر؛ سادات فیض‌نیا؛ محسن آل‌علی؛ مهران آرین
چکیده
دریای کاسپین بزرگ‌ترین گستره آبی محصور در ناحیه قارهای سیاره زمین است. برای تهیه داده‌های رسوب‌شناسی 98 ایستگاه برداشت نمونه سطحی از بستر دریا در محدوده فلات قاره (بیشینه ژرفای 200 متر) بخش جنوبی دریای کاسپین و در امتداد سواحل ایران طراحی شده است. شاخص‌هایی همانند نوع و میزان بار رسوبی حمل شده به محیط رسوبگذاری، انرژی امواج ...
بیشتر
دریای کاسپین بزرگ‌ترین گستره آبی محصور در ناحیه قارهای سیاره زمین است. برای تهیه داده‌های رسوب‌شناسی 98 ایستگاه برداشت نمونه سطحی از بستر دریا در محدوده فلات قاره (بیشینه ژرفای 200 متر) بخش جنوبی دریای کاسپین و در امتداد سواحل ایران طراحی شده است. شاخص‌هایی همانند نوع و میزان بار رسوبی حمل شده به محیط رسوبگذاری، انرژی امواج و جریانهای دریایی و همچنین چگونگی تغییرات شیب بستر دریا در تولید و تنوع رخساره‌های رسوبی نهشته‌های عهد حاضر نقش دارند. 9 رخساره رسوبی در نهشته‌های سطحی این ناحیه بیشترین فراوانی را دارند و به‌طور میانگین در رسوبات فلات قاره، 1 درصد وزنی ذرات درشتدانه، 25 درصد وزنی ذرات متوسط دانه و 74 درصد وزنی ذرات ریزدانه وجود دارد. زیر محیطهای رسوبی، پسکرانهای، پیشانی ساحلی، ناحیه انتقالی فراساحلی و فراساحلی قابلشناسایی هستند که ترکیب فراوانی رخساره‌های رسوبی در پهنه پسکرانهای و پهنه پیشانی ساحلی بیشتر به شکل رخساره‌های گروه ماسهای و در ناحیه انتقالی فراساحلی و ناحیه فراساحلی، بیشترین فراوانی را رخساره‌های گروه گلی دیده می‌شود. به‌طور عمومی دو رخساره رسوبی با ترکیب، گل باکمی گراول و گل از دیگر رخساره‌های دیگر فراوانی بیشتری دارند.
ژئوفیزیک
محمد فولادی؛ میرستار مشین چی اصل؛ محمود مهرآموز؛ نیما نظافتی
چکیده
روش‌های ژئوفیزیکی برای مطالعه ویژگیهای میدان‌های فیزیکی قابل انتشار ناشی از بی‌هنجاری‌های داخل زمین بنیان نهاده شدهاند. در مطالعات ژئوفیزیکی معمولاً هدف آشکارسازی ناهمگنی‌های داخل زمین با استفاده از کمیت‌های فیزیکی اندازه‌گیری شده در سطح زمین است. ژئوفیزیک می‌کوشد ساختمان داخلی زمین و ویژگیهای آن را با استفاده از چنین ...
بیشتر
روش‌های ژئوفیزیکی برای مطالعه ویژگیهای میدان‌های فیزیکی قابل انتشار ناشی از بی‌هنجاری‌های داخل زمین بنیان نهاده شدهاند. در مطالعات ژئوفیزیکی معمولاً هدف آشکارسازی ناهمگنی‌های داخل زمین با استفاده از کمیت‌های فیزیکی اندازه‌گیری شده در سطح زمین است. ژئوفیزیک می‌کوشد ساختمان داخلی زمین و ویژگیهای آن را با استفاده از چنین داده‌هایی بازسازی کند. تحقیق حاضر که به روش میانگین متحرک مرتبه سوم معروف است، حل یک مسئله وارون برای برآورد همزمان شکل و ژرفای بی‌هنجاری‌های مغناطیسی باقیمانده می‌باشد که با مدل‌سازی مصنوعی بر روی اشکال هندسی مختلف کارایی این روش را نسبت به روش میانگین متحرک مرتبه دوم نشان میدهد. همچنین عملکرد این روش با نمونه‌ای از عملیات برداشت صحرایی در سایت ژئوفیزیک سازمان زمینشناسی اعتبارسنجی می‌شود. این روش، یک رابطه غیرخطی بین ژرفا و فاکتور شکل بی‌هنجاری با طول پنجره‌های متوالی در هفت نقطه محاسبه می‌کند. نتایج نشان داد، با توجه به تعداد جملات ریاضی بیشتر، برای داده‌های بدون نوفه بسیار دقیق و برای داده‌های نوفه‌ای با درصد خطای کمتر و آستانه نوفه بالاتر، از دقت بیشتری نسبت به روش میانگین متحرک مرتبه دوم برخوردار است. همچنین این روش برای داده‌های مغناطیسی واقعی نیز تطابق خوبی (5 درصد خطای برآورد ژرفا) از خود نشان داد.
سنگ شناسی
زهره سلیمی؛ محسن مؤذن؛ رباب حاجی علی اوغلی
چکیده
مجموعه افیولیتی- دگرگونی اللهیارلو منسوب به قبل از کرتاسه در هسته تاقدیس اللهیارلو در شمال غرب ایران و شمال شرق مشگین شهر رخنمون دارد. سنگهای دگرگونی از مهمترین اجزای مجموعه اللهیارلو هستند. این سنگهای دگرگونی شامل گارنت شیست، گارنت گنیس، آمفیبولیت و مرمر به همراه بلوک‌هایی از سرپانتینیت و برشهای تکتونیکی شامل گابرو، دونیت ...
بیشتر
مجموعه افیولیتی- دگرگونی اللهیارلو منسوب به قبل از کرتاسه در هسته تاقدیس اللهیارلو در شمال غرب ایران و شمال شرق مشگین شهر رخنمون دارد. سنگهای دگرگونی از مهمترین اجزای مجموعه اللهیارلو هستند. این سنگهای دگرگونی شامل گارنت شیست، گارنت گنیس، آمفیبولیت و مرمر به همراه بلوک‌هایی از سرپانتینیت و برشهای تکتونیکی شامل گابرو، دونیت و دیاباز میباشند.گارنت در گارنت شیستها و گارنت گنیسها دارای ترکیب غنی از آلماندین و میکای سفید دارای ترکیب غنی از مسکویت است. بر اساس تجزیههای ریزپردازش الکترونی برونسویگیت عضو نهایی اصلی در محلول جامد کلریت در گارنت شیستهاست. میانگین دمای دگرگونی محاسبه شده برای گارنت شیستها و گنیس ها با استفاده از روش‌های مختلف، 530 تا 570 درجه سانتی‌گراد برای اوج دگرگونی است. استفاده از شبکه پتروژنتیکی فشار حدود 5/4 کیلوبار را برای تشکیل سنگ‌ها مشخص می‌کند. دما و فشار تخمینی برای این سنگ‌ها با گرادیان دگرگونی نوع باروین منطبق است که در محیطهای تکتونیکی ضخیم شدگی پوستهای مانند جزایر قوسی و آتشفشانی و همچنین محل برخورد صفحات قاره ای حاصل می شود.
رسوب شناسی
هدا باوی؛ سید رضا موسوی حرمی؛ محمد حسین محمودی قرائی؛ حامد زندمقدم؛ اسدالله محبوبی؛ محمدرضا توحیدی
چکیده
الگوی تفکیک زمین‌شیمیایی و رفتار محیطی عناصر کمیاب خاکی(REE∑) در 5 سامانه مختلف رسوبی مرتبط با معدن مس درآلو مورد بررسی قرار گرفته‌است. برای این منظور، غلظت کل و الگوی تفکیک عناصر REE∑ با استفاده از هضم چند اسیدی و روش استخراج گزینشی mBCR (Modified Community Bureau of Reference, European Commission) مشخص شد. الگوهای بهنجارسازی (نرمالیزاسیون) غلظت کل عناصر ...
بیشتر
الگوی تفکیک زمین‌شیمیایی و رفتار محیطی عناصر کمیاب خاکی(REE∑) در 5 سامانه مختلف رسوبی مرتبط با معدن مس درآلو مورد بررسی قرار گرفته‌است. برای این منظور، غلظت کل و الگوی تفکیک عناصر REE∑ با استفاده از هضم چند اسیدی و روش استخراج گزینشی mBCR (Modified Community Bureau of Reference, European Commission) مشخص شد. الگوهای بهنجارسازی (نرمالیزاسیون) غلظت کل عناصر REE∑ بر اساس متوسط ترکیب شیل آمریکای شمالی (NASC) و پوسته قارهای بالایی(UCC) رسم شدهاند. روند کلی تغییرات غلظت در 5 سامانه رسوبی تا حدود زیادی مشابه یکدیگر و غلظت عناصر LREE بالاتر از عناصر HREE است. تنها نمونه برداشت شده از زیر دامپ سنگی- که حاوی عناصر شسته‌شده سولفیدی است- الگوی متفاوت با سایر نمونه‌ها و الگوهای استاندارد نشان میدهد. بر خلاف تغییرات غلظت عناصر REE∑، غنی‌شدگی بیشتری در HREEs نسبت به LREEs دیده می‌شود. این الگوی تغییرات غنی‌شدگی مطابق با تمایل بالاتر HREEs نسبت به LREEs برای تحرک در طول هوازدگی و اکسیداسیون است. الگوی تفکیک زمین‌شیمیایی عناصر REE∑ در نمونه‌های رسوب طبیعی و حاوی اکسیدهای آهن و منگنز عمدتا تحت سلطه کسر باقیمانده است. با کمال تعجب، با توجه به شرایط متفاوت تشکیل و پایداری در نمونه‌های برداشت شده از مسیر آبراهه‌های منشعب از معدن، نهشته‌های تبخیری و رسوبات شسته‌شده از دامپ سنگی، الگوی تفکیک عناصر REE∑ عمدتا با دو بخش محلول در اسید و کسر قابل احیا کنترل می‌شود. مطابق با روندهای غنی‌شدگی، روند تحرک و زیست‌دسترس‌پذیری از LREEs به HREEs با یک شیب صعودی افزایش می‌یابد. این نتایج نشان میدهد که گونه‌زایی، الگوی تفکیک زمین‌شیمیایی و رفتار محیطی برایREE∑ بدون در نظر گرفتن عوامل محیطی کلیدی به عدم درک و یا حتی تفسیر اشتباه می‌انجامد. نتایج این مطالعه می‌تواند به عنوان مرجعی در سامان‌دهی توسعه معدن و برنامه‌ریزی مناسب زیست‌محیطی معدن مس درآلو مورد استفاده قرار گیرد.
رسوب شناسی
نوید قویم؛ نجمه اعتمادسعید؛ مهدی نجفی
چکیده
حوضه‌ی ماهنشان یکی از زیرحوضه‌های همزمان با تکتونیک نئوژن ایران مرکزی است. رسوبات این حوضه شامل حدود ۴ کیلومتر نهشته‌های سازند سرخ بالایی به سن میوسن است که تلفیقی از الگوهای رشدی و جنبش نمک را در خود ثبت کرده‌اند. به منظور دستیابی به تکامل خاستگاهی رسوبات شمال این حوضه، برش حصار، از ترکیب داده‌های دورسنجی، برداشت‌های میدانی ...
بیشتر
حوضه‌ی ماهنشان یکی از زیرحوضه‌های همزمان با تکتونیک نئوژن ایران مرکزی است. رسوبات این حوضه شامل حدود ۴ کیلومتر نهشته‌های سازند سرخ بالایی به سن میوسن است که تلفیقی از الگوهای رشدی و جنبش نمک را در خود ثبت کرده‌اند. به منظور دستیابی به تکامل خاستگاهی رسوبات شمال این حوضه، برش حصار، از ترکیب داده‌های دورسنجی، برداشت‌های میدانی و نیز پتروگرافی و آنالیز مودال ماسه‌سنگ‌ها استفاده شده است. نتایج این مطالعه نشان میدهد که ماسه‌سنگ‌ها، سدآرنایت‌های (Q46F10Rf44) ریز تا متوسط دانه‌ای هستند که به طور غالب از سنگهای سیلیسی آواری ریز دانه، دگرگونی، کربناته، چرتی و آتشفشانی آندزیتی رخنمون یافته در یک جایگاه تکتونیکی برخوردی (Qm34F10Lt56 و Qt49F10L41) منشا گرفته‌اند. ترکیب داده‌های خاستگاهی و نیز جهت جریان دیرینه‌ی به سمت شمال شرق، نشان می دهد که رسوبات بیشتر از سنگ های پی‌سنگی کمپلکس تکاب و سازند قم واقع در جنوب غرب حوضه‌ی ماهنشان تامین شدهاند. عدم تغییر خاستگاه رسوبات در طول برش مورد مطالعه نشان میدهد که کوتاه شدگی ناحیه‌ای و بالا آمدن سنگهای مادر پیش از نهشت سازند سرخ بالایی (میوسن) آغاز شده و طی نهشت این سازند نیز ادامه داشته است. این نتیجه‌گیری با سن پیشنهادی رخنمون کمپلکس تکاب طی زمان الیگوسن منطبق است.
چینه شناسی و فسیل شناسی
شهرام نواواجاری؛ ایرج مغفوری مقدم؛ علیرضا شهیدی؛ حمید نظری
چکیده
نهشته‌های الیگوسن- میوسن ایران بین دو فاز کوهزایی پیرینین و پاسادنین قرارگرفته‌است. این نهشتهها در حوضه پشت کمان ایران مرکزی، سازند قم نامیده می‌شوند. رخنمون‌های مناسبی از سازند قم در شمال ایران مرکزی وجود دارند. به‌منظور مطالعه ریززیست‌چینه‌نگاری و تحلیل محیط رسوبی این سازند، سه برش سطحی در شمال باختر شهرک درجزین،کوه بنک ...
بیشتر
نهشته‌های الیگوسن- میوسن ایران بین دو فاز کوهزایی پیرینین و پاسادنین قرارگرفته‌است. این نهشتهها در حوضه پشت کمان ایران مرکزی، سازند قم نامیده می‌شوند. رخنمون‌های مناسبی از سازند قم در شمال ایران مرکزی وجود دارند. به‌منظور مطالعه ریززیست‌چینه‌نگاری و تحلیل محیط رسوبی این سازند، سه برش سطحی در شمال باختر شهرک درجزین،کوه بنک و باختر اروانه در شمال باختر- باختر شهر سمنان انتخاب شد. در این برش‌هاسازند قم با ناپیوستگی فرسایشی بر روی سازند قرمز زیرین و با همین گونه در زیر کنگلومرای دارای میان‌لایه‌های ماسه سنگی مربوط به میوسن پیشین،که هم ارز با سازند قرمز بالایی است، قرار می‌گیرد. ترکیب سنگ‌شناسی اصلی سازند قم در ناحیه مورد بررسی، تناوب سنگ آهک و مارن بوده که دارای میان‌لایه‌هایی از سنگهای تخریبی نیز می‌باشد. عضوها و زیرعضوهای ناحیه الگوی سازند قم در اینجا قابل مشاهده نبوده و تنها می‌توان بر مبنای ویژگی سنگ‌شناسی واحدهای سنگی، محلی برای آن در نظر گرفت. بر پایه روزن‌بران شناسایی شده، سن سازند قم در شمال باختر-باختر سمنان (زون در جزین- افتر)، که در زون ساختاری- رسوبی البرز مرکزی قرار دارد، آشکوب بوردیگالین از میوسن پیشین می‌باشد که معادل زیست‌زون Borelis melo curdica-Borelis melo است.
زمین شناسی اقتصادی
الناز زحمتکش؛ سیدمهران حیدری
چکیده
طلای زواریان در کمربند ماگمائی ارومیه-دختر و مجموعه آتشفشانی میوسن زیرین واقع است. این سامانه بخشی از توالی آتشفشانی-رسوبی حوضه قم می‌باشد که به‌صورت مخروط آتشفشانی درون‌قاره‌ای، در یک محیط کششی تشکیل شده است. کانه‌زائی طلا در این پهنه، عمدتاً به‌صورت دانه‌پراکنده و شکافه‌پرکن بیشترین ارتباط رابا واحدهای به‌شدت سیلیسی ...
بیشتر
طلای زواریان در کمربند ماگمائی ارومیه-دختر و مجموعه آتشفشانی میوسن زیرین واقع است. این سامانه بخشی از توالی آتشفشانی-رسوبی حوضه قم می‌باشد که به‌صورت مخروط آتشفشانی درون‌قاره‌ای، در یک محیط کششی تشکیل شده است. کانه‌زائی طلا در این پهنه، عمدتاً به‌صورت دانه‌پراکنده و شکافه‌پرکن بیشترین ارتباط رابا واحدهای به‌شدت سیلیسی (رگه‌ها)، برش هیدروترمالی و سولفیددار (پیریت-کالکوپیریت) نشان میدهد. عناصر مولیبدن، بیسموت، آرسنیک، آنتیموان، نقره، کادمیوم و مس بیشترین همبستگی را با طلا نشان میدهند که از یک‌طرف به‌نقش کمپلکس‌های بیسولفیدی و از طرف دیگر به‌نقش سیالات ماگمائی در تشکیل آن، اشاره دارند. دگرسانی هیدروترمالی، غالبا در جوار و درون توده‌های نفوذی و در امتداد شکستگی‌ها با روند تقریباً شمال خاوری- جنوب باختری گسترش دارند، اگرچه شدت آن در اطراف بخش‌های سیلیسی بیشتر است. این سامانه با ایجاد انواع دگرسانی مرتبط با توده نفوذی فعالیت خود را آغاز نموده و با دگرسانی سیلیسی-اکسیدی در امتداد شکستگی‌ها اولین فاز از کانه‌زائی را ایجاد می‌نماید. کانه‌زائی با برشهای هیدروترمالی و نفوذ سیالات هیدروترمالی حاوی سولفیدهای مس تداوم و با سولفیدی شدن و ته‌نشست اصلی کانه‌زائی طلا در حفرات و شکستگی‌ها خاتمه می‌یابد. بنابراین، ویژگیهای این کانه‌زائی بیشترین شباهت را با کانسارهای اپی‌ترمال مرتبط با توده‌های نیمه‌عمیق از نوع اپی‌ترمال سولفیداسیون بالا نشان میدهد.
زمین شناسی اقتصادی
علیرضا زراسوندی؛ محمد علی علی آبادی؛ محسن رضایی؛ هوشنگ پورکاسب
چکیده
کانسار محمدآباد دلیجان در استان مرکزی و از نظر پهنه‌های ساختاری ایران، در پهنه ارومیه- دختر قرار دارد .کانه‌زایی چینه‌کران آهن- مس به‌صورت برشی، رگه‌ای، توده‌ای، لایه‌ای و ریزلایه‌‌ای و شامل کانه‌های اصلی هماتیت، پیریت، کالکوپیریت و مگنتیت در واحدهای آتشفشانی- رسوبی ائوسن زیرین دیده می‌شود.مقادیر، نسبت‌ها و نمودارهای مختلف ...
بیشتر
کانسار محمدآباد دلیجان در استان مرکزی و از نظر پهنه‌های ساختاری ایران، در پهنه ارومیه- دختر قرار دارد .کانه‌زایی چینه‌کران آهن- مس به‌صورت برشی، رگه‌ای، توده‌ای، لایه‌ای و ریزلایه‌‌ای و شامل کانه‌های اصلی هماتیت، پیریت، کالکوپیریت و مگنتیت در واحدهای آتشفشانی- رسوبی ائوسن زیرین دیده می‌شود.مقادیر، نسبت‌ها و نمودارهای مختلف عناصر کمیاب و عناصرخاکی کمیاب نشان از کانه‌زایی گرمابی با غلبه سیالات ماگمایی دارد. مقادیر δ34S کانی‌های سولفیدی ( ‰ 51/1+ _ 76/2-) حاکی از منشاء ماگمایی گوگرد می‌باشد. مقادیر δ13C (میانگین ‰ 61/3-)،δ18O ( میانگین ‰ 946/12 )، و نمودارهای مربوطه نمایانگر منشاء ماگمایی کربن، گرمابی بودن کلسیت و وجود سیال کانهزای عمدتاً ماگمایی می‌باشد.با توجه به شواهد بالا و قرارگیری منطقه در یک رژیم کششی منطبق بر جایگاه لبه باختری کمان ماگمایی ارومیه- دختر طی ائوسن زیرین و احتمال زیاد وجود توده ماگمایی در اعماق منطقه که علاوه بر دارا بودن پتانسیل بالای کانه‌زایی آهن و مس و تأمینکننده گوگرد نقش یک موتور گرمایی را برای انتقال سیالات کانهزا به بستر دریا داشته است، یک رخداد بروندمی-گرمابی را برای تشکیل این کانسار در واحدهای رسوبی- آتشفشانی ائوسن منطقه پیشنهاد می شود
زمین شناسی محیط زیست و مهندسی
عباس ذوالفقاری؛ ماشاء اله خامه چیان؛ محمدرضا نیکودل؛ عبدالله سهرابی بیدار
چکیده
اثر همزمان تعداد درزه، بازشدگی، نوع و ستبرای پرشدگی بر میزان ارتعاش ناشی از انتشار امواج در چهار بلوک سنگ آهک خشک و همسان به ابعاد 10×10×50 سانتی‌متر مطالعه شد. بیشینه ارتعاش ذرات در بلوک‌های سنگ بکر و درزه دار در سه جهت عمود برهم توسط ژئوفون سه مؤلفه ای ثبت شد. در بلوک شماره 1 با یک درزه در وسط بلوک، میزان بازشدگی درزه از 3- 6- ...
بیشتر
اثر همزمان تعداد درزه، بازشدگی، نوع و ستبرای پرشدگی بر میزان ارتعاش ناشی از انتشار امواج در چهار بلوک سنگ آهک خشک و همسان به ابعاد 10×10×50 سانتی‌متر مطالعه شد. بیشینه ارتعاش ذرات در بلوک‌های سنگ بکر و درزه دار در سه جهت عمود برهم توسط ژئوفون سه مؤلفه ای ثبت شد. در بلوک شماره 1 با یک درزه در وسط بلوک، میزان بازشدگی درزه از 3- 6- 9- 12- 15- 18 -21 میلی متر تغییر یافت و اندازه گیری ها برای هر مقدار بازشدگی در دو سری انجام شد. در سری اول، درزه پرشده با خاک رس و در سری دوم درزه پرشده با خاک ماسه ای مورد آزمایش قرار گرفت. این سری آزمایش ها بر روی بلوک های شماره 2 با دو درزه، بلوک شماره 3 با سه درزه و بلوک شماره 4 با چهار درزه نیز انجام شد. نتایج آزمایش ها نشان داد که وجود درزه در بلوک های سنگی، بیشینه ارتعاش ذرات در هر سه جهت را با نسبت های مختلف کاهش داد. کاهش مقدار بیشینه ارتعاش ذرات در جهت انتشار امواج بیش از سایر جهات است. رابطه بین افزایش شاخص درزه داری و کاهش بیشینه ارتعاش ذرات به صورت غیرخطی است. با افزایش شاخص درزه داری در نمونه های درزه دار، بیشینه ارتعاش ذرات با نرخ کمتری کاهش می یابد.
زمین شناسی اقتصادی
ربابه معصومی؛ یوسف رحیم سوری؛ حمایت جمالی؛ علی عابدینی
چکیده
هدف از این پژوهش، مطالعه زمین‌شیمیایی عناصر اصلی و ردیاب در سامانه دگرسانی محدوده کمر- گوو (جنوب هشتجین، استان اردبیل)، واقع در کمربند ماگمایی البرز باختری- آذربایجان می‌باشد. واحدهای سنگی منطقه شامل سنگهای آتشفشانی با ترکیب تراکی آندزیت بازالتی تا ریولیت و آذرآواری (کریستال، ویتریک توف) با سن ائوسن و الیگوسن هستند. این ...
بیشتر
هدف از این پژوهش، مطالعه زمین‌شیمیایی عناصر اصلی و ردیاب در سامانه دگرسانی محدوده کمر- گوو (جنوب هشتجین، استان اردبیل)، واقع در کمربند ماگمایی البرز باختری- آذربایجان می‌باشد. واحدهای سنگی منطقه شامل سنگهای آتشفشانی با ترکیب تراکی آندزیت بازالتی تا ریولیت و آذرآواری (کریستال، ویتریک توف) با سن ائوسن و الیگوسن هستند. این سنگ‌ها ماهیت کالک آلکالن و شوشونیتی داشته و به موقعیت زمین‌ساختی کمان پساتصادمی تعلق دارند. در منطقه کمر-گوو، پهنه‌های دگرسانی شامل، سیلیسی، سریسیتی (کوارتز + سریسیت + پیریت ± ایلیت ± روتیل)، سریسیت-آرژیلیک (کوارتز + سریسیت + کائولینیت + دولومیت)، آرژیلیک حدواسط (کوارتز + کائولینیت + ایلیت)، آرژیلیک پیشرفته (کوارتز + کائولینیت + آلونیت + دیاسپور ± آناتاز ± مسکوویت) و کلریتی (کوارتز + کلریت + ایلیت) می شوند. الگوی توزیع عناصر اصلی و ردیاب بهنجار شده نسبت به ترکیب گوشته اولیه (BSE) و محاسبات تغییرات جرم (به روش فاکتور حجم) نشان میدهند که پهنه‌های دگرسانی سیلیسی و آرژیلیک پیشرفته، به مقدار بیشتری از عناصر، تهی شده و الگوی توزیع عنصری متمایزی از سنگ مادر دارند. این در حالی است که در دگرسانی‌های کلریتی، آرژیلیک حدواسط و سریسیت-آرژیلیک، مقدار تغییر جرم عناصر، به نسبت کم بوده و الگوی توزیع عناصر، تقریباً مشابه سنگ مادر اولیه است. عناصر اصلی مانند Ca, Mg, Al, Na, Fe (به ترتیب) تهی شدهاند. تیتانیم تهی‌شدگی بسیار جزئی نشان میدهد. فسفر تثبیت شده و پتاسیم (غالباً) غنی‌شده است. عناصر ردیابی چون Zr, Nb, Sc, Th با کاهش جرم همراه شدهاند. عناصری همچون Co, Cr, Ni, Rb، هر دو فرایند تهی‌شدگی و غنی‌شدگی را تجربه نموده‌اند. عناصر Sr, V تهی‌شدگی نسبتاً زیادی نشان میدهند. S, Sb و به ویژه As، غنی‌شدگی نشان میدهند. عناصر نادر خاکی سبک در مقایسه با عناصر نادر خاکی سنگین تهی‌شدگی بیشتری متحمل شدهاند. عناصری مانند Pb, Zn و Cu، فقط در پهنه سیلیسی و سریسیت-آرژیلیک غنی شدهاند. این پژوهش نشان میدهد که عواملی مانند pH سیال گرمابی و مجموعه کانی‌های سنگ‌ساز اولیه و حاصل از دگرسانی، سبب تفاوت در رفتار و تمرکز عناصر در پهنه‌های مختلف دگرسانی در محدوده کمر-گوو شدهاند.
زمین ساخت
سعید حکیمی آسیابر؛ بابک طاهرخانی؛ مهناز فلاح
چکیده
نمونه‌های متعددی از گسل‌های پارگی در بلوک طبس مشاهده می‌شود. این گسل‌ها معمولا در کمربندهای دارای چینهای فعال دیده می‌شوند. در این مقاله نمونه‌ای از گسل‌های یاد شده مورد مطالعه قرار گرفته است. تاقدیس کمرمهدی دارای روند شمالی-جنوبی است. گسلی با روند تقریبی N75E در شمال تاقدیس کمرمهدی مشاهده شد که در روی زمین دارای سوی برش مشخصی ...
بیشتر
نمونه‌های متعددی از گسل‌های پارگی در بلوک طبس مشاهده می‌شود. این گسل‌ها معمولا در کمربندهای دارای چینهای فعال دیده می‌شوند. در این مقاله نمونه‌ای از گسل‌های یاد شده مورد مطالعه قرار گرفته است. تاقدیس کمرمهدی دارای روند شمالی-جنوبی است. گسلی با روند تقریبی N75E در شمال تاقدیس کمرمهدی مشاهده شد که در روی زمین دارای سوی برش مشخصی نمیباشد و ساختارهای زمینشناسی موجود در طرفین آن نیز یکسان نیستند. این پژوهش در راستای تعیین سوی برش گسل یاد شده انجام شده است. برای پی بردن به جهت برش گسل یاد شده، نقشه زمینشناسی بامقیاس 1:1000 تهیه شد و مرز واحدهای سنگی و موقعیت محور چین، بهعنوان نشانگرهای کلیدی برای محاسبه سوی برش در نظرگرفته شدند. مقدار جابهجایی ترو (331 متر) و هیو (143 متر) گسل یاد شده پس از ترسیم مقاطع زمینشناسی دو طرف گسل با استفاده از نرمافزار اتوکد به‌دست آمد. با به‌دست آوردن میزان و سوی برش گسل، وجود گسل پارگی و نحوه جابهجایی آن به اثبات رسیده و الگوی حرکتی تشکیل گسل پارگی ارایه شده است.
رسوب شناسی
علیرضا رستمی؛ محمدحسین آدابی؛ عباس صادقی؛ سیدعلی معلمی
چکیده
در زون ساختاری زاگرس سازند داریان با سن کرتاسه زیرین (آپتین) به عنوان جوان‌ترین سازند مخزنی گروه خامی بالایی از نظر پتانسیل مخزنی هیدروکربنی دارای اهمیت است. این‌سازند در برش سطحی کوه میش 135 متر ستبرا دارد و از لایههای نازک تا ستبر و توده‌ای سنگ‌آهک، سنگ‌آهک رسی و مارن و شیل تشکیل شده است. در این مطالعه ...
بیشتر
در زون ساختاری زاگرس سازند داریان با سن کرتاسه زیرین (آپتین) به عنوان جوان‌ترین سازند مخزنی گروه خامی بالایی از نظر پتانسیل مخزنی هیدروکربنی دارای اهمیت است. این‌سازند در برش سطحی کوه میش 135 متر ستبرا دارد و از لایههای نازک تا ستبر و توده‌ای سنگ‌آهک، سنگ‌آهک رسی و مارن و شیل تشکیل شده است. در این مطالعه ویژگیهای ژئوشیمیایی رسوبات سازند داریان از دید کانی‌شناسی اولیه و کاربرد داده‌های ژئوشیمیایی استخراج شده از عناصر فرعی (Fe, Mn, Na, Sr) در تشخیص سطوح چینهای مورد بررسی قرار گرفت. مطالعات سنگ‌نگاری منجر به شناسایی 13 ریز رخساره شد که در یک پلتفرم کربناته نوع رمپ در چهار نوع محیط رسوبی از رمپ درونی، رمپ میانی، رمپ بیرونی و بخش ژرف حوضه رسوب کرده‌اند. سه سکانس رسوبی رده سوم که در مجموع 6 دسته رخساره را دربر می‌گیرند بر اساس پراکندگی عمودی رخساره، تغییرات نمودار گامای سطحی، الگوهای برانباش رخساره‌ها، و تغییرات رو به بالا در پاراسکانس‌ها شناسایی شد. ژئوشـیمی عناصـر اصلـی و فرعـی بیانگـر کانی‌شناسـی اولیـه آراگونیتـی بـرای کربنات‌هـای سـازند داریان است. رسم نسبت Sr/Ca در برابر Mn نشان از ﺗأﺛﯿﺮ دﯾﺎژﻧﺰ در یک ﺳﯿﺴﺘﻢ دﯾﺎژﻧﺰی نیمه ﺑﺴﺘﻪ با نسبت متوسط تبادل آب به سنگ (W/R) است. تغییرات مقادیر عناصر آهن و منگنز با پراکندگی دسته رخساره‌ها (system tracts)، توالی‌های رسوبی و مرزهای چینهای، در کربنات‌های سازند داریان در ارتباط بوده و روند تغییرات در بیشترین میزان عناصر یادشده و کمترین میزان آنها به ترتیب بر سطوح حداکثر غرقابی و مرزهای سکانسی منطبق است. می‌توان بر اساس تغییرات میزان عناصر فرعی برای بررسی سطح لایه، مرزهای توالی و همچنین حالت‌های اکسیداسیون و احیا استفاده کرد.
زمین شناسی اقتصادی
لیلا جابرانصاری؛ حبیت الله ترشیزیان؛ نادر کهنسال قدیم وند؛ محسن پورکرمانی
چکیده
در این پژوهش اکتشاف عنصر لیتیم در واحدهای رسوبی برگه های 100000/1 جام و سرخه درغرب استان سمنان واقع در شمال شرق ایران انجام شده است. واحدهای رسوبی در این تحقیق هدف اصلی مطالعه بودند چرا که به دلیل خصوصیات جاذب عنصر لیتیم و مکان مناسبی جهت تمرکز عنصر لیتیم هستند. در این تحقیق از روش اکتشاف ژئوشیمیایی فرکتالی عیار- تعداد جهت جداسازی بیهنجاریها ...
بیشتر
در این پژوهش اکتشاف عنصر لیتیم در واحدهای رسوبی برگه های 100000/1 جام و سرخه درغرب استان سمنان واقع در شمال شرق ایران انجام شده است. واحدهای رسوبی در این تحقیق هدف اصلی مطالعه بودند چرا که به دلیل خصوصیات جاذب عنصر لیتیم و مکان مناسبی جهت تمرکز عنصر لیتیم هستند. در این تحقیق از روش اکتشاف ژئوشیمیایی فرکتالی عیار- تعداد جهت جداسازی بیهنجاریها از زمینه استفاده گردید. داده‌های خام حاصل از آنالیز شیمیایی نمونه های برگههای جام و سرخه مورد مطالعه ژئوشیمیایی قرار گرفتند. سپس مدل‌سازی مولتی فرکتالی عیار- تعداد به منظور تعیین حدود آستانه بی‌هنجاری روی دادهها صورت پذیرفت و محدودههای بی‌هنجاری لیتیم شناسایی شدند. در این تحقیق پس از مشخص شدن محدوده های اصلی دارای بی هنجاری لیتیم، شامل بخشی از بلوک شماره 5 یا منطقه قراول کوه بیابانک (دیاپیر سرخه)، نمونه های سنگی به منظور مطالعات کانی‌شناسی (XRD وFE SEM) از واحد زمینشناسی سازند قم به سن الیگوسن- میوسن با پترولوژی سنگآهکهای مارنی با میان‌لایه‌های ژیپس که حاوی کانی‌های رسی ( ایلیت و کلریت) می باشند، برداشت شده است. در نتیجه منطقه مورد مطالعه به عنوان ناهنجاری اصلی در بین دو برگه معرفی شد تا در مراحل اکتشاف تفصیلی مورد آنالیز و بررسیهای دقیق‌تر قرار گیرد.
زمین شناسی اقتصادی
علی رجب زاده؛ حسین کوهستانی؛ میرعلی اصغر مختاری؛ افشین زهدی
چکیده
در این پژوهش، داده‌های سنگ‌نگاری و زمین‌شیمیایی عناصر اصلی و فرعی لایههای ماسه‌سنگی سازند قرمز بالایی در بُرش کانسار سرب- روی چهرآباد (شمال‌باختر زنجان) جهت تعیین ترکیب سنگ‌شناسی، جایگاه تکتونیکی و سنگ منشأ آنها مورد ارزیابی قرار گرفته است. در این منطقه، سازند قرمز بالایی حداکثر 980 متر ستبرا داشته و بر روی آهک‌های سازند قم ...
بیشتر
در این پژوهش، داده‌های سنگ‌نگاری و زمین‌شیمیایی عناصر اصلی و فرعی لایههای ماسه‌سنگی سازند قرمز بالایی در بُرش کانسار سرب- روی چهرآباد (شمال‌باختر زنجان) جهت تعیین ترکیب سنگ‌شناسی، جایگاه تکتونیکی و سنگ منشأ آنها مورد ارزیابی قرار گرفته است. در این منطقه، سازند قرمز بالایی حداکثر 980 متر ستبرا داشته و بر روی آهک‌های سازند قم قرار گرفته است. براساس مطالعات میکروسکوپی، این ماسه‌سنگ‌ها عمدتاً از ذرات آواری دانهریز تا دانهمتوسط تشکیل شده و حاوی انواع خُردهسنگهای رسوبی و دگرگونی (%25)، کوارتز (21 %) و فلدسپات (%10) میباشند. براساس مطالعات سنگ‌شناسی، این ماسه‌سنگ‌ها از نوع فلدسپاتیک لیتآرنایت تا لیتآرنایت (غالباً چرتآرنایت) هستند. براساس اجزای اصلی تشکیلدهنده و نتایج آنالیزهای زمین‌شیمیایی عناصر اصلی و فرعی، جایگاه تکتونیکی این ماسه‌سنگ‌ها حاشیههای فعال قارهای و حوضه‌های فورلندی می‌باشد. داده‌های به‌دست آمده بیانگر سنگ منشأ حدواسط تا فلسیک برای این ماسه‌سنگ‌ها است که تحت تأثیر آب و هوای نیمهمرطوب تا نیمهخشک و هوازدگی شیمیایی کم قرار داشتهاند.
سنگ شناسی
محبوبه جمشیدی بدر؛ نرگس سادات فرامرزی
چکیده
جزیره هرمز گنبدی نمکی در جنوب ایران است که بخش اعظم آن از رسوبات تبخیری-کربناتی نئوپروتروزوئیک تشکیل شده است. تا کنون مطالعات زیادی در مورد پتروگرافی و ژئوشیمی رسوبات تبخیری-کربناتی هرمز انجام نشده است. بعلاوه حرکات نمکی در این منطقه باعث شده تا تشخیص روابط سنی سنگ‌ها تنها بر مبنای روابط صحرایی دشوار باشد. در این مطالعه با درک شواهد ...
بیشتر
جزیره هرمز گنبدی نمکی در جنوب ایران است که بخش اعظم آن از رسوبات تبخیری-کربناتی نئوپروتروزوئیک تشکیل شده است. تا کنون مطالعات زیادی در مورد پتروگرافی و ژئوشیمی رسوبات تبخیری-کربناتی هرمز انجام نشده است. بعلاوه حرکات نمکی در این منطقه باعث شده تا تشخیص روابط سنی سنگ‌ها تنها بر مبنای روابط صحرایی دشوار باشد. در این مطالعه با درک شواهد صحرایی (مانند ضخامت نمک، نوع و میزان میانبار و همچنین روابط صحرایی واحد تبخیری با سنگهای آتشفشانی)، مطالعات کانی‌شناسی (ازجمله مطالعه سیالات درگیر واحد تبخیری، مطالعه میانبارهای بخش تبخیری- کربناتی و کانی شناسی دولومیت، پیریت و توف های ریولیتی) و انجام آنالیز های ژئوشیمیایی (از جمله طیف سنجی پلاسمای جفت شده القایی و میکروسکوپ الکترونی) نه تنها به بررسی ویژگی های رسوبات تبخیری-کربناتی بلکه به بازسازی وقایع رخ داده در حوضه رسوبی هرمز پرداخته شده است. حضور تبخیری هایی با ضخامت، میان لایه ها و ادخال های متفاوت، نشان‌دهنده ته‌نشست واحد تبخیری طی دو مرحله مجزا است. در وقفه بین ته‌نشست این دو واحد تبخیری زیرین و بالایی، فوران گدازههای ریولیتی جزیره رخ داده است اما سنگهای آذرآواری همزمان با ته‌نشست واحد بالایی تشکیل شدهاند. ته‌نشست هر دو واحد تبخیری در زمان ادیاکارن بالایی رخ داده است.
