سنگ شناسی
فرزانه ولی نسب زرنق؛ محسن مؤید؛ احمد جهانگیری؛ حسین عزیزی
چکیده
در استان آذربایجان غربی و شمال شهرستان ماکو، رخنمون‌های ناپیوسته‌ای از سنگهای ولکانیکی برونزد دارند. این مجموعه ولکانیکی بایمودال بوده و از گدازه و سنگهای آذرآواری اسیدی و بازیک تشکیل شدهاند. کانی‌های کلینوپیروکسن و پلاژیوکلاز به‌صورت درشت‌بلور در این سنگها حضور دارند. مطالعات شیمی کانی، نوع پیروکسن‌ها در سنگهای مورد ...
بیشتر
در استان آذربایجان غربی و شمال شهرستان ماکو، رخنمون‌های ناپیوسته‌ای از سنگهای ولکانیکی برونزد دارند. این مجموعه ولکانیکی بایمودال بوده و از گدازه و سنگهای آذرآواری اسیدی و بازیک تشکیل شدهاند. کانی‌های کلینوپیروکسن و پلاژیوکلاز به‌صورت درشت‌بلور در این سنگها حضور دارند. مطالعات شیمی کانی، نوع پیروکسن‌ها در سنگهای مورد مطالعه را دیوپسید معرفی میکنند. این پیروکسن‌ها عدد منیزیم بالایی (87/0 تا 99/0) دارند. نمودارهای تعیین سری ماگمایی و زمین‌ساختی نشان می‌دهد که ماگمای بازالتی سازنده کلینوپیروکسن‌های مورد مطالعه ترکیب قلیایی داشته و در یک محیط درونصفحهای تشکیل شدهاند. نتایج دما-فشارسنجی روی کلینوپیروکسن‌ها نشانگر دمای تبلور بین 1100-1250 درجه سانتیگراد، فشار 3-9 کیلوبار و تبلور در آشیانهی ماگمایی واقع در عمق حدود 22 کیلومتری است.
سنگ شناسی
نیلوفر نایبی؛ داریوش اسماعیلی؛ سروش مدبری؛ ریوکی شینجو؛ رضا دیوسالار؛ برند لمان
چکیده
آنالیزهای ژئوشیمیایی سنگ کل و ایزوتوپ‌های Sr-Nd-Pb سنگهای نفوذی منطقه چادرملو، ارتباط با تاریخچه ماگمایی کوهزایی کادومین حاشیه شمالی گندوانا در طول پرکامبرین پایانی-اوایل پالئوزوییک را نشان می‌دهد. گرچه این آنالیزها نشان‌دهنده تشابهات ژئوشیمیایی از جمله کالک آلکالن بودن، غنی شدگی در عناصر لیتوفیل درشت‌یون مانند Rb، Ba، K و Cs، تهی‌شدگی ...
بیشتر
آنالیزهای ژئوشیمیایی سنگ کل و ایزوتوپ‌های Sr-Nd-Pb سنگهای نفوذی منطقه چادرملو، ارتباط با تاریخچه ماگمایی کوهزایی کادومین حاشیه شمالی گندوانا در طول پرکامبرین پایانی-اوایل پالئوزوییک را نشان می‌دهد. گرچه این آنالیزها نشان‌دهنده تشابهات ژئوشیمیایی از جمله کالک آلکالن بودن، غنی شدگی در عناصر لیتوفیل درشت‌یون مانند Rb، Ba، K و Cs، تهی‌شدگی عناصری مانند Nb، Ta، P، Ti و الگوهای عناصر خاکی کمیاب را از خود نشان میدهند اما داده‌های ایزوتوپی Sr-Nd سنگهای مورد مطالعه منطقه به‌وضوح گویای ناهم‌منشأ بودن نمونه‌های بازیک (گابرویی) و فلسیک (گرانیتی) می‌باشند به‌طوری‌که، این داده‌های Sr-Nd سنگ کل (8/1- 6/3-ɛNd(t)=) به همراه نسبت بالای (207Pb/206Pb)t در نشان دهنده یک مذاب مشتق شده از پوسته قاره‌ای برای گرانیتوئیدها و منشا گوشته‌ای برای گابروهاست. .سن‌های بدست آمده از این دو گروه سنگی نیز نشان می‌دهد که گابروها قدیمی‌تر از گرانیتوئیدها می‌باشند. رژیم زمین‌ساخت کششی به‌وسیله عقب‌نشینی یا دی‌لامیناسیون صفحات باعث ذوب مجدد سنگهای آذرین قدیمی مربوط به کمان و برهمکنش با پیسنگ قاره‌ای کامبرین شده و مذاب‌های گرانتیوئیدی منطقه مورد مطالعه را شکل می‌دهد. در الگوهای بهنجارشده عناصر خاکی کمیاب گابروها نسبت به کندریت‌ها، اختلاط ژئوشیمیایی و ایزوتوپی و افزایش نسبت‌های LREE/HREE به خوبی دیده می‌شوند که شواهدی بر ناهمگنی گوشته و برهمکنش با پیسنگ پالئوپروتروزوئیک است.
سنگ شناسی
سعید ثمربخش؛ محمد هاشم امامی؛ سید مجبتی مرتضوی؛ منصور وثوقی عابدینی
چکیده
منطقه مورد مطالعه به لحاظ ساختاری متعلق به گستره زمین ساختی البرز مرکزی بوده و در فاصله 50 کیلومتری شمال شهرستان قائم شهر قرار دارد. طیف ترکیبی سنگ های آتشفشانی منطقه، متشکل از بازالت، آندزیت، تراکی‌آندزیت و دولریت حاصل عملکرد فرآیندهای تبلور تفریقی و گاه آلودگی بوده است. بافتهای پورفیریتیک تا مگاپورفیریتیک با خمیره میکرولیتی، ...
بیشتر
منطقه مورد مطالعه به لحاظ ساختاری متعلق به گستره زمین ساختی البرز مرکزی بوده و در فاصله 50 کیلومتری شمال شهرستان قائم شهر قرار دارد. طیف ترکیبی سنگ های آتشفشانی منطقه، متشکل از بازالت، آندزیت، تراکی‌آندزیت و دولریت حاصل عملکرد فرآیندهای تبلور تفریقی و گاه آلودگی بوده است. بافتهای پورفیریتیک تا مگاپورفیریتیک با خمیره میکرولیتی، گلومروپورفیریتیک و آمیگدالوئیدال در این سنگها مشاهده می‌شود. کلینوپیروکسن، الیوین و پلاژیوکلاز، کانی‌های اصلی این سنگها را تشکیل میدهند. بطور کلی شیمی کل سنگهای منطقه حاکی از غنی شدگی از عناصر LIL و LREE و تهی شدگی از عناصر HFS می‌باشد. بررسی نسبت‌های عناصر کمیاب و عناصر نادر خاکی نیز نشان می‌دهد که بازالت های منطقه مورد مطالعه میتوانند از ذوب بخشی یک گارنت پریدوتیت در اعماق و فشار های بالا به وجود آمده باشند. آنومالی منفی Ce ، آنومالی منفی Nb، غنی شدگی از Pb نقش لیتوسفر و به ویژه قاره‌ای را در آلایش منابع ماگمایی سنگ های آتشفشانی منطقه مورد مطالعه تداعی می‌کند. نسبت Pb/Ce شبیه به منابع OIB، یعنی گوشته آستنوسفری در تکوین اولیه ماگمای بازالتی را القا می‌کند. سنگ های آتشفشانی منطقه در محدوده درون ورقهای در یک محیط کششی تشکیل شدهاند.
سنگ شناسی
محمد فدائیان؛ امین اله کمالی؛ کوروش محمدیها
چکیده
منطقه مورد مطالعه در استان اردبیل و شمال شرق شهرستان مشکین شهر و از نظر ساختاری در زون البرزغربی-آذربایجان واقع شده است. دایکهای تفریتی دارای زینولیت‌های پیروکسنیتی و گابرویی هستند. کانی‌شناسی دایک تفریتی و زینولیتها شامل پلاژیوکلاز،کلینوپیروکسن، آنالسیم، آمفیبول، الیوین،فلوگوپیت و بافت میکرولیتیک پورفیریک، میکروکریستالین، ...
بیشتر
منطقه مورد مطالعه در استان اردبیل و شمال شرق شهرستان مشکین شهر و از نظر ساختاری در زون البرزغربی-آذربایجان واقع شده است. دایکهای تفریتی دارای زینولیت‌های پیروکسنیتی و گابرویی هستند. کانی‌شناسی دایک تفریتی و زینولیتها شامل پلاژیوکلاز،کلینوپیروکسن، آنالسیم، آمفیبول، الیوین،فلوگوپیت و بافت میکرولیتیک پورفیریک، میکروکریستالین، گرانولار و کومولایی عمده‌ترین بافت آنها است. باتوجه به داده های مینرال شیمی و همچنین وجود بلورهای شکل دار، همگن و درشت آنالسیم می‌توان نتیجه گرفت که بلورهای آنالسیم ثانویه هستند و در نتیجه واکنش های ماگمایی تاخیری در شرایط هیدروترمالی بر روی بلورهای لوسیت اولیه تشکیل شدهاند. ترکیب شیمی کانی پیروکسن در دایکهای تفریتی و زینولیت گابرویی دیوپسید می باشد. کلینوپیروکسن های مورد مطالعه با ترکیب آلکالن انطباق خوبی با محیط زمین ساختی کمان ماگمایی از خود نشان میدهند. همچنین کلینوپیروکسن ها در فشارهای کم تا متوسط تشکیل شده که بیانگر تبلور آنها طی صعود ماگما و در اعماق متفاوت است. ترکیب شیمیایی آمفیبولهای مربوط به زینولیت پیروکسنیتی از نوع آمفیبولهای کلسیک و مگنزیوهاستنگسیت می باشند. میانگین زمین فشارسنجی بر اساس مقدار آلومینیوم، برای زینولیت های پیروکسنیتی 9-7 کیلوبار می‌باشد.دماسنجی آمفیبول‌ها، دمای تشکیل آنها را 950-900 درجه سانتیگراد می باشد.ترکیب شیمیایی میکاها از نوع فلوگوپیت می‌باشد.عدد منیزیم در میکاها 77/0 است.
سنگ شناسی
علی لطفی بخش
چکیده
در محدوده شمال اردبیل (از نمین تا لاهرود) توالی متنوع و گسترده‌ای از فعالیت‌های ماگمایی بازی تا حدواسط و اسیدی از ائوسن تا کواترنری رخنمون دارند. ترکیبات سنگی در این منطقه از گدازه‌های عمدتاً بازالتی همراه با گنبدهای داسیتی و ریولیتی در محدوده نمین تا بازالت و آندزیت بازالتی در محدوده لاهرود متغیر است. بررسی ترکیب شیمیایی الیوین ...
بیشتر
در محدوده شمال اردبیل (از نمین تا لاهرود) توالی متنوع و گسترده‌ای از فعالیت‌های ماگمایی بازی تا حدواسط و اسیدی از ائوسن تا کواترنری رخنمون دارند. ترکیبات سنگی در این منطقه از گدازه‌های عمدتاً بازالتی همراه با گنبدهای داسیتی و ریولیتی در محدوده نمین تا بازالت و آندزیت بازالتی در محدوده لاهرود متغیر است. بررسی ترکیب شیمیایی الیوین در الیوین بازالت‌ها نشان‌دهنده ترکیب فورستریتی آنها از 8/67 تا 7/92 است. همچنین کلینوپیروکسن‌ها از نوع دیوپسیدی بوده و پلاژیوکلازها ترکیب لابرادوریتی تا بیتونیتی دارند. زنوکریست‌های گارنت موجود در گنبدهای ریولیتی از نوع آلماندین می‌باشند. بررسی عناصر نادر خاکی در جریان‌های گدازه‌ای، قطعات سنگی و همچنین گنبدهای داسیتی-ریولیتی منطقه نشانگر غنی‌شدگی در عناصر نادر خاکی سبک به سنگین است. سنگهای مافیک-حدواسط منطقه سرشت شوشونیتی و برخی نیز کالک-آلکالن با پتاسیم بالا و گنبدهای داسیتی و ریولیتی سرشت آداکیتی نشان میدهند. خصوصیات ژئوشیمیایی و ایزوتوپی سنگهای بازالتی-آندزیتی منطقه شمال اردبیل-لاهرود نشان‌دهنده تشکیل آنها از ذوب بخشی یک گوه گوشته‌ای متاسوماتیزم شده توسط رسوبات و سیالات حاصل از ورقه فرورانده در زون فرورانشی ایران طی ائوسن است. همچنین خصوصیات ژئوشیمیایی و ایزوتوپی گنبدهای داسیتی-ریولیتی میوسن نشان دهنده منشأ گرفتن آنها از ذوب بخشی بخش‌های زیرین پوسته قاره‌ای ضخیم شده ایران می‌باشد.
سنگ شناسی
جلیل قلمقاش؛ میثم اکبری؛ رضا جمال
چکیده
آتشفشان تفتان طی میوسن تا کواترنری فعالیت ماگمایی گسترده‌ای در منطقه مکران داشته است. ترکیب گدازه‌ها و سنگهای آذرآواری تفتان آندزیت بازالتی، آندزیت، تراکی آندزیت و داسیت هستند. قطعات سنگی بازیک-حدواسط در خمیره فلسیک و فنوکریست پلاژیوکلاز با بافت غربالی، منطقه‌بندی و حاشیه انحلالی از شواهد اختلاط ماگمایی در سنگهای تفتان هستند. ...
بیشتر
آتشفشان تفتان طی میوسن تا کواترنری فعالیت ماگمایی گسترده‌ای در منطقه مکران داشته است. ترکیب گدازه‌ها و سنگهای آذرآواری تفتان آندزیت بازالتی، آندزیت، تراکی آندزیت و داسیت هستند. قطعات سنگی بازیک-حدواسط در خمیره فلسیک و فنوکریست پلاژیوکلاز با بافت غربالی، منطقه‌بندی و حاشیه انحلالی از شواهد اختلاط ماگمایی در سنگهای تفتان هستند. سنگهای آتشفشانی تفتان با ماهیت کالکآلکالن پتاسیم بالا تا کالکآلکالن، دارای غنی‌شدگی از LREE و LILE به ترتیب در برابر HREE و HFSE هستند. به علاوه وجود تهی‌شدگی واضح از عناصر HFSE (نظیر Nb، Ta و Ti) تشکیل آنها در کمان آتشفشانی مرتبط با فرورانش را تایید می‌نماید. سنگهای بازالتی تفتان از ذوب بخشی حدود 15 درصدی گوشته اسپینل لرزولیتی پدید آمده‌اند. انطباق الگوهای توزیع عناصر کمیاب سنگهای آتشفشانی تفتان با ترکیب پوسته قاره‌ای بالایی و غنی‌شدگی از Pb، Th، U و Rb، هضم مواد پوسته‌ای و فرآیندهای AFC در ماگمای اولیه تفتان را نشان میدهند. بر اساس نتایج سن‌سنجی ایزوتوپی موجود، به نظر می‌رسد که بزمان و کوه سلطان، جوان‌ترین آتشفشان‌های کمان ماگمایی مکران-چگای هستند. مقایسه ویژگی‌های سنگی و ژئوشیمیایی سه آتشفشان بزمان، تفتان و کوه سلطان، نشانگر افزایش ضخامت پوسته در زیر آتشفشان تفتان و آلایش پوسته‌ای بیشتر طی مسیر به سطح در سنگهای تفتان است.
سنگ شناسی
سیدعلی اکبر اسدی؛ حبیب اله قاسمی؛ محسن مباشری
چکیده
توده اولترامافیک- مافیک سرگز- آبشور (سیخوران) در جنوب خاور پهنه دگرگونی- ماگمایی سنندج - سیرجان در منطقه اسفندقه در داخل سنگهای دگرگونی پالئوزوئیک بالایی نفوذ کرده و توسط سنگهای رسوبی ژوراسیک پوشیده شدهاست. این توده اولترامافیک- مافیک از هارزبورژیت و دونیت پورفیروکلاستی تفاله گوشته‌ای (واحد تکتونیت)، سنگهای اولترامافیک – ...
بیشتر
توده اولترامافیک- مافیک سرگز- آبشور (سیخوران) در جنوب خاور پهنه دگرگونی- ماگمایی سنندج - سیرجان در منطقه اسفندقه در داخل سنگهای دگرگونی پالئوزوئیک بالایی نفوذ کرده و توسط سنگهای رسوبی ژوراسیک پوشیده شدهاست. این توده اولترامافیک- مافیک از هارزبورژیت و دونیت پورفیروکلاستی تفاله گوشته‌ای (واحد تکتونیت)، سنگهای اولترامافیک – مافیک انباشتی لایه‌ای، توده بزرگ گابروی ایزوتروپ و دایکهای پراکنده میکروگابرویی-دیابازی تشکیل شده و فاقد بخش‌های خروجی و رسوبی (دسته دایکهای دیابازی، بازالت‌های توده‌ای و بالشی، هیالوکلاستیت‌ها، چرت، رادیولاریت و آهک پلاژیک) یک مجموعه افیولیتی است. همچنین به صورت یک توده نفوذی بزرگ به درون دگرگونه‌های پالئوزوئیک میزبان تزریق شده و سبب ایجاد دگرگونی همبری شدید و ذوب آمفیبولیت‌های میزبان گردیده و لذا یک مجموعه افیولیتی نیست. دونیت‌های پورفیروکلاستی و اولترامافیک – مافیک‌های انباشتی لایه‌ای مهم‌ترین بخش‌های این توده هستند. . بلورهای خودشکل این کانی غالباً با بافت انباشتی توده‌ای و لایه‌ای در داخل و در بین دانه‌های الیوین دیده می‌شوند. ترکیب کروم اسپینل در این مجموعه از نوع کرومیت، منیزیوکرومیت، هرسینیت و اسپینل و منطبق با کروم اسپینل‌های پریدوتیت‌های تهی شده نواحی فرافرورانشی به ویژه سنگهای حوضه های فرافرورانشی کمانی است که با ماگماهای بونینیتی برهمکنش داشته‌اند. برداشت‌های دقیق صحرایی به همراه نتایج سن‌سنجی ایزوتوپی نشان میدهند که توده اولترامافیک- مافیک آلپی سرگز-آبشور به صورت یک ستون (دیاپیر) گوشته‌ای آستنوسفری در حال صعود و ذوب بخشی در زمان تریاس پسین- ژوراسیک پیشین در یک حوضه کششی فرافرورانشی درون/ پیش‌کمانی جنینی در داخل نوار دگرگونی- ماگمایی نوع آندی سنندج- سیرجان جایگزین شده است.
سنگ شناسی
محسن زادصالح؛ فریبرز مسعودی؛ حامد پورخرسندی؛ کارن فونتیجن
چکیده
آتشفشان دماوند، مخروطی است جوان با ارتفاع 5610 متر، در میان رشته‌کوه‌های البرز مرکزی و در زمان کواترنری شکل گرفته است. مخروط این آتشفشان و دامنه‌های اطراف‌آن شامل روانه‌های تراکیتی و تراکی‌آندزیتی و نهشته‌های پیروکلاستیک جریانی و ریزشی و لاهار است که در فاز‌های مختلف و طی فرایندهای متفاوت شکل گرفته‌اند. برای بررسی فرایندهای ...
بیشتر
آتشفشان دماوند، مخروطی است جوان با ارتفاع 5610 متر، در میان رشته‌کوه‌های البرز مرکزی و در زمان کواترنری شکل گرفته است. مخروط این آتشفشان و دامنه‌های اطراف‌آن شامل روانه‌های تراکیتی و تراکی‌آندزیتی و نهشته‌های پیروکلاستیک جریانی و ریزشی و لاهار است که در فاز‌های مختلف و طی فرایندهای متفاوت شکل گرفته‌اند. برای بررسی فرایندهای حاکم بر مخازن ماگمایی دماوند و تغییرات آن در گذر زمان، بافت بلورهای پلاژیوکلاز در روانهها و خاکستر‌ها مطالعه شد. برای این منظور از شش روانه با سن‌های متفاوت و همچنین از رخنمون‌های خاکستر ریزشی و موجی آتشفشان دماوند نمونه‌برداری شد. در این مطالعه پلاژیوکلازهایی در ابعاد و اندازه نزدیک به یکدیگر ولی با بافتهای کاملاً متفاوت و پلاژیوکلازهایی با ابعاد متفاوت ولی با ویژگی‌های بافتی مشابه دیده شد. 28 نوع بافت با ویژگی‌های متفاوت و در ابعاد مختلف در پلاژیوکلازهای روانهها و تنها 3 نوع بافت با ویژگی متمایز در پلاژیوکلازهای خاکسترهای ریزشی و موجی متمایز شد. جمعیت زیادی از پلاژیوکلازهای موجود در خاکسترهای ریزشی و جریانی شرایط غیرتعادلی را در مخزن ماگمایی نشان میدهند، اما در روانهها مجموعه‌ای از پلاژیوکلازها در کنار هم هستند که شرایط تعادل و نبود تعادل در مخزن یا مخازن ماگمایی دماوند را معرفی می‌نمایند. جمعیتی از بلورها در روانهها بارها در شرایط نبود تعادل قرار‌گرفته‌اند، اما از دهانه خارج نشده‌اند و در مخزن ماگمایی بار دیگر در شرایط تعادلی شروع به رشد دوباره کرده‌اند. تغییرات سرعت صعود ماگما، همرفت‌های مقیاس کوچک و بزرگ در مخازن ماگمایی، بالارفتن دما، تغییرات سریع و ناگهانی فشار، تغییر حجم مخزن ماگمایی، از شواهدی هستند که به کمک مطالعات بافتی آشکار شد. مخزن یا مخازن ماگمایی آتشفشان دماوند جوان در بازه سنی روانه‌های نمونه‌برداری شده یعنی در بازه زمانی حدود 7000 سال تا 450 هزار سال، شرایط یکنواختی حتی در طول رشد یک بلور را ثبت نکرده است و تبلور ماگما دائماً از حالت تعادل خارج شده است، اما خروج از حالت تعادل همیشه منجر به فوران آتشفشان دماوند نشده است.
سنگ شناسی
رضا جمال امیدی؛ سعید حکیمی آسیابر؛ شهروز حق نظر؛ منصور وثوقی عابدینی
چکیده
کوه‌های طارم در منتهی‌الیه جنوب باختر رشته‌کوه البرز با جهت تقریبی شمال‌باختری-جنوب‌خاوری قراردارند. منطقه تشویر قسمتی از حاشیه شمالی کوه‌های طارم و در 90 کیلومتری شمال خاور زنجان می‌باشد. بیشتر سنگهای آذرین این محدوده شامل بازالت، بازالت آندزیتی و میان‌لایه‌هایی از توف است. غنی‌شدگی عناصر LIL همراه با بی‌هنجاری مثبت Ce, P و ...
بیشتر
کوه‌های طارم در منتهی‌الیه جنوب باختر رشته‌کوه البرز با جهت تقریبی شمال‌باختری-جنوب‌خاوری قراردارند. منطقه تشویر قسمتی از حاشیه شمالی کوه‌های طارم و در 90 کیلومتری شمال خاور زنجان می‌باشد. بیشتر سنگهای آذرین این محدوده شامل بازالت، بازالت آندزیتی و میان‌لایه‌هایی از توف است. غنی‌شدگی عناصر LIL همراه با بی‌هنجاری مثبت Ce, P و Sm و تهی‌شدگی عناصر Nb, Ta, Zr, Hf و Th ، و همچنین نسبت‌های K2O/Na2O و Ba/Rb در نمونه‌های سنگی گستره تشویر، گویای آلودگی ماگما با پوسته زیرین است. وجود شواهد آلودگی پوسته‌ای و نسبت مقادیرNb/Y و Zr/Y در نمونه‌ها، حکایت از آن دارد که منشأ اولیه بازالت‌های منطقه تشویر، به منابع پلوم تعلق دارد. ماهیت قلیایی، شوشونیتی، پرآلومینی و محتوای کم تیتانیم سنگهای محدوده تشویر به همراه غنی بودن آنها از عناصر کمیاب REE (همانند Ba, Rb و Sr)، منشأ و ژرفای ماگما، نشان‌دهنده تعلق آنها به محیط ریفتی است. در این پژوهش افزون بر تعیین ویژگی های سنگ های آذرین گستره تشویر، نتایج پژوهش‌های پیشین متعدد انجام شده در موقعیت های مکانی کوه‌های طارم بر روی نقشه مشخص و جایگاه زمین‌ساختی گستره طارم به دو زیر محدوده موازی دارای فوران های تیپ کمان ماگمایی و مناطق ریفتی تقسیم شده است که گسترش این محدوده ریفتی پیش از تبدیل به یک حوضه پشت‌کمانی متوقف شدهاست.
سنگ شناسی
زیبا خدائیان چگنی؛ نعمت‌اله رشیدنژاد عمران؛ علی اکبر بهاری فر؛ رضا نوزعیم؛ کارملا واکارو؛ خوزه فرانسیسکو سنتوس
چکیده
ارتوآمفیبولیت‌های منطقه تخت‌سلیمان بخشی از کمپلکس دگرگونه تکاب هستند که در شمال خاور تکاب واقع شدهاند. این سنگها شامل آمفیبولیت، گارنت‌آمفیبولیت، کیانیت- گارنت‌آمفیبولیت، هورنبلندیت و اپیدوت‌آمفیبولیت هستند. مطالعه سنگ‌نگاری و ژئوشیمی سنگ کل گویای سنگ مادر بازالت و آندزیت بازالت غنی از Mg و یا معادل درونی این سنگها با گرایش ...
بیشتر
ارتوآمفیبولیت‌های منطقه تخت‌سلیمان بخشی از کمپلکس دگرگونه تکاب هستند که در شمال خاور تکاب واقع شدهاند. این سنگها شامل آمفیبولیت، گارنت‌آمفیبولیت، کیانیت- گارنت‌آمفیبولیت، هورنبلندیت و اپیدوت‌آمفیبولیت هستند. مطالعه سنگ‌نگاری و ژئوشیمی سنگ کل گویای سنگ مادر بازالت و آندزیت بازالت غنی از Mg و یا معادل درونی این سنگها با گرایش کالکوآلکالن تا تولئیتی و حتی پریدوتیت است. بر اساس ژئوشیمی عناصر کمیاب و نسبت‌های ایزوتوپی Sr-Nd، ماگمای مادر از گوشته منشأ گرفته است. این آمفیبولیتها در نمودارهای بهنجار شده نسبت به کندریت حداقل دو الگوی متفاوت نشان میدهند. یک گروه دارای تهی‌شدگی از LREEs نسبت به HREEs و برخی نیز دارای الگوی مسطح هستند. گروه دیگر دارای غنی شدگی از LREEs نسبت به HREEs هستند.این الگوهای متفاوت و ویژگی‌های ژئوشیمی دیگر، حاکی از گرایش مورب یا پشت قوس و قوس برای ماگمای مادر این آمفیبولیتها است. این دوگانگی میتواند مربوط به تکامل زمانی ماگماتیسم از جایگاه مرتبط با MORB یا پشت قوس به قوس و یا از جایگاه مرتبط با قوس به پشت قوس باشد.
سنگ شناسی
اسماعیل خان چوبان؛ بهزاد حاج علی لو؛ محسن مؤید؛ محمدرضا حسین زاده؛ مروت فرید آزاد
چکیده
در منطقه قزل‌داش داغی رخنمون قابل توجهی از فعالیت آتشفشانی میوسن با ترکیب آندزیتی به همراه نهشته‌های آذرآواری شامل توف، برش و آگلومرا وجود دارد. بافت این سنگها پورفیری تا میکرو پورفیری بوده و درشت بلور ها شامل پلاژیوکلاز، هورنبلند و اندکی بیوتیت است. منطقه-بندی بافت غربالی در دشت‌بلورهای پلاژیوکلاز این گدازه‌ها نشانه شرایط ...
بیشتر
در منطقه قزل‌داش داغی رخنمون قابل توجهی از فعالیت آتشفشانی میوسن با ترکیب آندزیتی به همراه نهشته‌های آذرآواری شامل توف، برش و آگلومرا وجود دارد. بافت این سنگها پورفیری تا میکرو پورفیری بوده و درشت بلور ها شامل پلاژیوکلاز، هورنبلند و اندکی بیوتیت است. منطقه-بندی بافت غربالی در دشت‌بلورهای پلاژیوکلاز این گدازه‌ها نشانه شرایط عدم تعادل حین انجماد ماگما است. این سنگها ماهیت کالکآلکالن دارند. ویژگی‌های ژئوشیمیایی گدازه‌های قزل‌داش داغی نظیر غنی‌شدگی LREEها نسبت به HREEها و همچنین غنی‌شدگی عناصر LILE به همراه بیهنجاریهای منفی Nb، Ti و P بیانگر وابستگی آنها به مناطق فرورانش است. این سنگها حاوی مقادیر بالای SiO2، Sr، Sr/Y و La/Yb و مقادیر پایینتر Y، MgO و Yb نسبت به سنگهای آتشفشانی کالکآلکالن معمولی هستند و میتواند نشانگر ویژگی‌های آداکیتی گدازه‌ها باشد. بر پایه داده‌های ژئوشیمیایی این گدازه‌ها در اثر این گدازه ها در نتیجه ذوب بخشی پوسته اقیانوسی فرورانده شده ایجاد شدهاند.
سنگ شناسی
مرتضی دلاوری؛ خدیجه قربانی؛ امیرعلی طباخ شعبانی
چکیده
کمربند ماگمایی ارومیه - دختر به موازات زمیندرز زاگرس و در نتیجه فرورانش لیتوسفر اقیانوسی نئوتتیس به زیر حاشیه جنوبی اورازیا تشکیل شده است. سنگهای آتشفشانی مورد تحقیق در محدوده رزن- آوج بخشی از ماگماتیسم نوار ارومیه – دختر هستند. این سنگها شامل الیوین‌بازالت، بازالت تا معدودی تراکی‌آندزیت با ماهیت آلکالن هستند. روابط چینه‌شناختی ...
بیشتر
کمربند ماگمایی ارومیه - دختر به موازات زمیندرز زاگرس و در نتیجه فرورانش لیتوسفر اقیانوسی نئوتتیس به زیر حاشیه جنوبی اورازیا تشکیل شده است. سنگهای آتشفشانی مورد تحقیق در محدوده رزن- آوج بخشی از ماگماتیسم نوار ارومیه – دختر هستند. این سنگها شامل الیوین‌بازالت، بازالت تا معدودی تراکی‌آندزیت با ماهیت آلکالن هستند. روابط چینه‌شناختی میان‌لایه‌ای افق‌های آتشفشانی با رسوبات سازند قم موید سن الیگومیوسن آنهاست. تمرکز عناصر اصلی و کمیاب سنگهای آتشفشانی و مدلسازی شیمیایی نشان‌دهنده نقش بارز فرایند تبلور تفریقی (35 تا 45 درصد) با مشارکت کانی‌های الیوین، کلینوپیروکسن و پلاژیوکلاز در تحول ترکیب مذاب است. شیمی سنگ کل این سنگها نشان‌دهنده غنی‌شدگی زیاد LREE/HREE و نبود تهی‌شدگی HFSE همانند مذاب‌های OIB است. به نظر می‌رسد پس از فعالیت ماگمایی گسترده ائوسن در نوار- ارومیه دختر که مشخصات بارز ماگماتیسم قوسی دارد، در الیگومیوسن منشأ مذاب‌ها به گوشته عمیق‌تر آستنوسفری تغییر پیدا کرده است. احتمالاً پس از آغازین مراحل برخورد پلیتی عربی- اوراسیایی در ائوسن پایانی- الیگوسن آغازی و عقبگرد لیتوسفر فرورونده، جریانی از گوشته آستنوسفری به درون گوه گوشته‌ای تزریق شده و به طور ضعیفی تحت تأثیر مواد فرورانشی قرار گرفته است که باعث شکل‌گیری مذاب‌های الیگومیوسن شده است.
سنگ شناسی
نسیم عسکری؛ رضا زارعی سهامیه؛ جعفر عمرانی؛ محمد هاشم امامی؛ کارملا واکارو؛ خوزه فرانسیسکو سانتوس
چکیده
دایکهای مافیک منطقه زرین با روند شمال باختر- جنوب خاور در توده گرانیتوییدی زرین واقع در باختر بلوک یزد، ایران مرکزی را جای‌گرفته‌اند. این دایک‌ها از نوع گابروهای ساب‌آلکالن، دارای بافت اینترگرانولار و در برخی موارد میلونیتی می‌باشند. داده‌های ژئوشیمیایی نشان داده‌اندکه آنها حاصل ذوب بخشی خاستگاه گوشته‌ای اسپینل پریدوتیتی ...
بیشتر
دایکهای مافیک منطقه زرین با روند شمال باختر- جنوب خاور در توده گرانیتوییدی زرین واقع در باختر بلوک یزد، ایران مرکزی را جای‌گرفته‌اند. این دایک‌ها از نوع گابروهای ساب‌آلکالن، دارای بافت اینترگرانولار و در برخی موارد میلونیتی می‌باشند. داده‌های ژئوشیمیایی نشان داده‌اندکه آنها حاصل ذوب بخشی خاستگاه گوشته‌ای اسپینل پریدوتیتی بوده و مقادیر نسبت‌های ایزوتوپی 87Sr/86Sr (7028/0-7044/0) و 144Nd/143Nd (5122/0- 5123/0) نیز خاستگاه گوشته لیتوسفری دایکهای مافیک منطقه زرین را تأیید می‌کند. الگوی پراکندگی عناصر فرعی بهنجار شده نسبت به گوشته اولیه از لحاظ غنی‌شدگی از LILEs نسبت به HFSEs و آنومالی مثبتRb, Ba و آنومالی منفی Nb, Ta, Zr, Th نشان‌دهنده ماگماتیسم وابسته به فرورانش و متاسوماتیزم شدن خاستگاه آنها توسط سیالات حاصل از فرورانش است. تشکیل دایکهای منطقه زرین را می‌توان به ذوب گوشته لیتوسفری در اثر بالاآمدگی استنوسفر در یک محیط کششی وابسته به فرورانش نسبت داد.
سنگ شناسی
طاهره پارسا؛ منیره خیرخواه؛ میرعلی اصغر مختاری
چکیده
سنگهای آتشفشانی سنوزوئیک جنوب رودخانه قزل اوزن، در پهنه ماگمایی البرز باختری-آذربایجان و بخش شمالی فلات ایرانی- ترکی واقع شدهاند. گدازه‌های اسیدی الیگوسن در شمال زنجان، ترکیب ریولیتی تا داسیتی دارند و بافتهای هیالوپورفیریتیک تا هیالومیکرولیتیک پورفیریتیک را نشان میدهند. این گدازه‌ها در امتداد گسیختگی‌های اصلی منطقه ...
بیشتر
سنگهای آتشفشانی سنوزوئیک جنوب رودخانه قزل اوزن، در پهنه ماگمایی البرز باختری-آذربایجان و بخش شمالی فلات ایرانی- ترکی واقع شدهاند. گدازه‌های اسیدی الیگوسن در شمال زنجان، ترکیب ریولیتی تا داسیتی دارند و بافتهای هیالوپورفیریتیک تا هیالومیکرولیتیک پورفیریتیک را نشان میدهند. این گدازه‌ها در امتداد گسیختگی‌های اصلی منطقه بیرون ریخته‌اند. فلدسپار (سانیدین)، بیوتیت و آمفیبول (هورنبلند) درشت‌بلورهای عمده این سنگها هستند که در خمیره‌ای از شیشه و کانی‌های ریزبلور فلسیک (فلدسپارها و کوارتز) و مافیک (بیوتیت و آمفیبول) قرار گرفته‌اند. با مطالعات ژئوشیمیایی، این سنگها دارای ماهیت کالکآلکالن پتاسیم بالا تا شوشونیتی، در زمره سنگهای اسیدی متاآلومین و I-Type قرار می‌گیرند. در نمودارهای عناصر کمیاب خاکی بهنجارشده نسبت به کندریت، این نمونه‌ها الگوهای غنی از LREE با نسبت بالای LREE/HREE را نشان میدهند. غنی‌شدگی از عناصر کمیاب خاکی سبک و تهی‌شدگی از عناصر کمیاب خاکی سنگین از ویژگی‌های سنگهای کالکآلکالن حاشیه فعال قاره‌ای است. همچنین، این سنگها غنی‌شدگی از عناصر LILEs و آنومالی منفی از عناصر HFSEs (Nb, Ta و Ti) دارند که ویژگی سنگهای ماگمایی مربوط به محیط‌های فرورانشی Post-COLG می‌باشد. شواهد ژئوشیمیایی دلالت بر این دارند که ماگمای مادر اسیدی منطقه از ذو‌ب‌بخشی پوسته پایینی در طی کاهش فشار و درطی کشش‌های موضعی حاصل شدهاست.
سنگ شناسی
نجلا ساکی؛ قاسم قربانی
چکیده
منطقه مورد مطالعه در شمال طرود، در جنوب شاهرود و در شمال شرق زون ساختاری ایران مرکزی واقع است. دایکهای بازالتی فراوانی در این منطقه به داخل سنگهای آتشفشانی ائوسن نفوذ نموده و حاوی انکلاوهای گابرویی فراوانی نیز هستند. پلاژیوکلاز (بایتونیت-آنورتیت)، آمفیبول (کلسیک، پارگازیت و مگنزیوهاستینگزیت) و پیروکسن (کلسیک، دیوپسید-اوژیت) ...
بیشتر
منطقه مورد مطالعه در شمال طرود، در جنوب شاهرود و در شمال شرق زون ساختاری ایران مرکزی واقع است. دایکهای بازالتی فراوانی در این منطقه به داخل سنگهای آتشفشانی ائوسن نفوذ نموده و حاوی انکلاوهای گابرویی فراوانی نیز هستند. پلاژیوکلاز (بایتونیت-آنورتیت)، آمفیبول (کلسیک، پارگازیت و مگنزیوهاستینگزیت) و پیروکسن (کلسیک، دیوپسید-اوژیت) از کانی‌های شاخص این سنگها هستند. با توجه به شیمی کانی‌ها، ماهیت سازنده این سنگها عمدتاً ساب‌آلکالن و فوگاسیته اکسیژن طی تشکیل و تبلور آنها بالا بوده است. دماسنجی‌های انجام گرفته در این سنگها بیانگر دماهای توقف تبادل و تعادل نهایی کانی‌ها در دماهای ºC1200-1100 برای پیروکسن و ºC 888-825 برای آمفیبول بوده است. محاسبه ژئوبارومتری این سنگها با استفاده از میزان آلومینیم کل آمفیبول در سنگهای بازالتی میزبان، دایکهای بازالتی و انکلاوها به ترتیب بین 51/8 تا 21/9 کیلوبار (عمق 30 تا 33 کیلومتر)، 41/7 تا 16/9 کیلوبار (عمق 27 تا 33 کیلومتر) و 84/6 تا 46/7 کیلو بار (عمق 25 تا 27 کیلومتر) برآورد می‌شود. ویژگی‌های شیمی کانی‌های سنگهای مورد مطالعه در نمودارهای مختلف، تشابهات ترکیبی قوی را نشان می‌دهد و بیانگر آن است که منشأ آنها یکسان و به احتمال زیاد مخزن ماگمایی سنگهای بازالتی مورد مطالعه در اعماق 33 تا 25 کیلومتری پوسته تحتانی بوده است.
سنگ شناسی
شیرین شهابی؛ حبیب الله قاسمی؛ مهدی رضایی کهخائی؛ ژای مینگو
چکیده
در توالی‌های آهکی پرمو-تریاس منطقه تالو در شمال خاور دامغان در پهنه البرز خاوری، چندین توده آذرین نفوذی مافیک با ترکیب الیوین گابرو، گابرو و آلکالی‌دیوریت برونزد دارند. مهم‌ترین کانی‌های سنگ‌ساز این توده‌های آذرین مافیک شامل الیوین، کلینوپیروکسن، آمفیبول و پلاژیوکلاز هستند. ماهیت کلی این سنگها آلکالن بوده و ویژگی‌های ژئوشیمی ...
بیشتر
در توالی‌های آهکی پرمو-تریاس منطقه تالو در شمال خاور دامغان در پهنه البرز خاوری، چندین توده آذرین نفوذی مافیک با ترکیب الیوین گابرو، گابرو و آلکالی‌دیوریت برونزد دارند. مهم‌ترین کانی‌های سنگ‌ساز این توده‌های آذرین مافیک شامل الیوین، کلینوپیروکسن، آمفیبول و پلاژیوکلاز هستند. ماهیت کلی این سنگها آلکالن بوده و ویژگی‌های ژئوشیمی عناصر اصلی، کمیاب و نادر خاکی آنها با طبیعت یک منبع گوشته‌ای مشابه با محل منشأ سنگهای بازالتی جزائز اقیانوسی (OIB) سازگاری دارد. الیوینهای این سنگها از نوع کریزولیت بوده و پلاژیوکلازها نیز با ترکیب آلبیت، الیگوکلاز و لابرادوریت مشخص می‌شوند. ترکیب کلینوپیروکسن‌ها دیوپسید، سالیت (Salite) و اوژیت بوده و با ماهیت آلکالن و غیرکوهزایی (Non-orogenic) مشخص می‌شوند. دما و فشار تبلور کلینوپیروکسن‌ها به ترتیب، 1200 تا 1250 درجه سانتیگراد، و 6 تا 11 کیلوبار بوده و در فوگاسیته اکسیژن بالا تشکیل شدهاند. ترکیب آمفیبول‌ها نشان دهنده آمفیبول کلسیک و تیتانیوم بالا، از نوع کرسوتیت است که در شرایط آذرین تبلور یافته و دارای منشأ گوشته‌ای می‌باشند. آمفیبول‌ها در دمای بیش از۹۵۰ درجه سانتیگراد و در محدوده فشار بین ۶5۰ تا ۷۵۰ مگاپاسکال (معادل 5/ 6 تا ۵/ ۷ کیلوبار) تشکیل شدهاند.
سنگ شناسی
مصطفی دلخواه؛ حبیب بیابانگرد؛ حمیدرضا سلوکی
چکیده
مجموعه آذرین زرد کوه واقع در 35 کیلومتری جنوب شرق ایرانشهر، از نظر زمین شناسی در زون فلیش شرق ایران و پهنه زمیندرز سیستان قرار می گیرد. در این منطقه مجموعه‌هایی از سنگ های افیولیتی به سن کرتاسه بالایی ، فلیش‌های ائوسن و سنگهای آذرین نفوذی و خروجی اُلیگومیوسن (مجموعه آذرین زردکوه) برونزد دارند. الگوی تغییرات عناصر جزئی و کمیاب خاکی ...
بیشتر
مجموعه آذرین زرد کوه واقع در 35 کیلومتری جنوب شرق ایرانشهر، از نظر زمین شناسی در زون فلیش شرق ایران و پهنه زمیندرز سیستان قرار می گیرد. در این منطقه مجموعه‌هایی از سنگ های افیولیتی به سن کرتاسه بالایی ، فلیش‌های ائوسن و سنگهای آذرین نفوذی و خروجی اُلیگومیوسن (مجموعه آذرین زردکوه) برونزد دارند. الگوی تغییرات عناصر جزئی و کمیاب خاکی این سنگ ها غنی شدگی ضعیفی در عناصر نادر خاکی سبک (LREE) مانند La، Ce و Sm نسبت به عناصر نادر خاکی سنگین (HREE) مانند Ho، Yb،Tb و Lu نشان می دهند و شیب این نمودار در سمت عناصر HREE ملایم و صاف و حتی در سنگهای خروجی کمی افزایشی است. گمان می رود که ماگمای سازنده این سنگها از گوه گوشته‌ای بالای ورقه فررونده که معمولاً تحت تأثیر سیالات آزاد شده از ورقه فررونده و عناصر موجود در آن (از جمله سیلیس، پتاسیم و سدیم) قرار می‌گیرند، ایجاد شده است و سپس با جایگیری در پوسته متحمل هضم و آلایش گردیده است. بنابر‌این به نظر می رسد این سنگها مرتبط با ماگماتیسم و فرورانش پوسته اقیانوسی نئوتتیس بین بلوکهای لوت و افغان می باشند.
سنگ شناسی
مهسا جمشیدنیا؛ منیژه اسدپور؛ معصومه آهنگری
چکیده
گنایسهای قوشچی در شمال ارومیه، بخشی از مجموعه ماگمایی – دگرگونی شمالباختر پهنه سنندج – سیرجان محسوب میگردد. این سنگها به همراه آمفیبولیت و شیستها پیسنگ پرکامبرین منطقه را تشکیل میدهند، دارای بافت لیپیدوگرانوبلاستیک، چشمی، پورفیروبلاستیک و میرمکیتی بوده و شامل مجموعه کانیایی کوارتز+ فلدسپارهای قلیایی ...
بیشتر
گنایسهای قوشچی در شمال ارومیه، بخشی از مجموعه ماگمایی – دگرگونی شمالباختر پهنه سنندج – سیرجان محسوب میگردد. این سنگها به همراه آمفیبولیت و شیستها پیسنگ پرکامبرین منطقه را تشکیل میدهند، دارای بافت لیپیدوگرانوبلاستیک، چشمی، پورفیروبلاستیک و میرمکیتی بوده و شامل مجموعه کانیایی کوارتز+ فلدسپارهای قلیایی (میکروکلین و ارتوز پرتیتی)+ پلاژیوکلاز+ بیوتیت± پیروکسن± مسکوویت± آمفیبول± اپیدوت+ زیرکن و اکسیدهای آهن هستند. برای شناخت خاستگاه آذرین (ارتو) و یا رسوبی (پارا) بودن این گنایسها از شواهد صحرایی، سنگ‌شناختی و ژئوشیمیایی استفاده گردیده است. همه شواهد دلالت بر وجود خاستگاه اولیه آذرین (ارتو) برای گنایسهای مورد مطالعه است. در واقع سنگ مادر این گنایسها، سنگهایی با بافت پورفیری بوده که ماهیت گرانیتی تا مونزونیتی با سرشت آهکی – قلیایی و پرآلومینوس تا متاآلومینوس داشته‌اند. می‌توان استنباط کرد که پروتولیت این سنگها متعلق به سریهای کالک آلکالن حاشیه فعال قاره‌ای یا کمان آتشفشانی (VAG)بوده که در اواخر نئوپروتروزوییک تشکیل شدهاند. رخدادهای زمین‌ساختی بعدی سبب دگرگونی آنها به گنایس شده است.
سنگ شناسی
مریم داعی پاریزی؛ حمید احمدی پور؛ عباس مرادیان
چکیده
در منطقه پاریز (استان کرمان)، نهشتههایی وجود دارد که در نقشههای زمینشناسی، بهعنوان واحدهای تخریبی کنگلومرای سخت نشده نئوژن معرفی شدهاند. بررسی این نهشتهها، نشان داد که آنها، مواد آذرآواری حاصل از فورانهای انفجاری نئوژن هستند که بر روی سنگهای آذرین ائوسن قرارگرفته و قطعات موجود در آنها از نوع داسیت و ریولیت ...
بیشتر
در منطقه پاریز (استان کرمان)، نهشتههایی وجود دارد که در نقشههای زمینشناسی، بهعنوان واحدهای تخریبی کنگلومرای سخت نشده نئوژن معرفی شدهاند. بررسی این نهشتهها، نشان داد که آنها، مواد آذرآواری حاصل از فورانهای انفجاری نئوژن هستند که بر روی سنگهای آذرین ائوسن قرارگرفته و قطعات موجود در آنها از نوع داسیت و ریولیت می‌باشند. این نهشتهها از نوع مواد آذرآواری موجی، جریانی، برشهای انفجاری و لاهار بوده و نوع مواد آذرآواری، عدم وجود جریان‌های گدازه داسیتی یا ریولیتی و پراکندگی بالای این نهشتهها، نشان می‌دهد که فورانهای سازنده آنها از نوع انفجاری بوده و آب، در فورانها دخالت داشته است. تغییرات اندک مقادیر اکسید هایی همچون SiO2 و MgO ( به ترتیب 5/64-2/68 و 43/0-1/1 درصد وزنی) در این سنگ ها نشانه طیف تفریق کم و عدم تنوع ترکیبی ماگماهای سازنده آنهاست. ناهنجاریهای منفی Nb، Ti و P و مثبت Sr و Cs در نمودارهای عنکبوتی، تعلق این سنگها را به سریهای ماگمایی کالکآلکالن نشان می‌دهد. غنی‌شدگی عناصر خاکی نادر سبک نسبت به سنگینها ( میانگین(LaN/LuN=20، از ویژگی‌های این سنگها می‌باشد. سنگهای مورد مطالعه، به محیط پس از برخورد تعلق داشته و ماهیت سنگهای وابسته به کمان ماگمایی قاره‌ای را نشان میدهند.
سنگ شناسی
محمد سعادت؛ رباب حاجی علی وغلی؛ محسن موذن
چکیده
مجموعه‌ی دگرگونی قطور در غرب خوی متشکل از انواع سنگهای دگرگونی متابازیت، سنگهای دگرگونی رسی و کوارتز-فلدسپاتی، سنگهای آهکی و سرپانتینیت است. سنگهای متاگابرویی بخش وسیعی از این مجموعه‌ی دگرگونی را شامل می‌شوند. پورفیروکلاست های پلاژیوکلاز و پیروکسن، کانی‌های باقی‌مانده‌از سنگ آذرین بوده و کانی‌های اپیدوت، ترمولیت-اکتینولیت، ...
بیشتر
مجموعه‌ی دگرگونی قطور در غرب خوی متشکل از انواع سنگهای دگرگونی متابازیت، سنگهای دگرگونی رسی و کوارتز-فلدسپاتی، سنگهای آهکی و سرپانتینیت است. سنگهای متاگابرویی بخش وسیعی از این مجموعه‌ی دگرگونی را شامل می‌شوند. پورفیروکلاست های پلاژیوکلاز و پیروکسن، کانی‌های باقی‌مانده‌از سنگ آذرین بوده و کانی‌های اپیدوت، ترمولیت-اکتینولیت، کلسیت و گاهی کلریت، کانی‌های ثانویه حاصل از دگرگونی درجه پایین هستند. براساس نتایج تجزیه‌ی شیمیایی سنگ‌کل، ترکیب سنگهای متاگابرویی مورد مطالعه کالکآلکالن است. در نمودارهای تفکیک محیط‌های زمین‌ساختی، ترکیب سنگهای مورد مطالعه ویژگی های جزایر قوسی را نشان می دهند. نتایج سن‌سنجی به روش U-Pb زیرکن، سن تشکیل پروتولیت گابرویی را 6/7 ± 6/162 میلیون سال منطبق بر زمان ژوراسیک بالایی (آکسفوردین) تعیین کرده است. تشکیل متاگابروهای قطور بر اساس نتایج ژئوشیمیایی و سنی بدست آمده از این پژوهش با احتمال می تواند مرتبط با حوضه پشت قوسی نئوتتیس در ایران مرکزی، یا ماگماتیسم جزایر قوسی ژوراسیک در زون سه وان-آکرا متعلق به زمین درز شاخه شمالی نئوتتیس و یا ادامه زون افیولیتی پیرانشهر و سرو متعلق به زون زاگرس-بیتلیس باشد اما در هر حال نتیجه گیری های دقیق نیازمند مطالعات تکتونیکی و داده های سن سنجی و ژئوشیمیایی بیشتر از انواع سنگهای دگرگونی و آذرین منطقه می باشد.
سنگ شناسی
سکینه مرادی؛ محمدرضا قربانی؛ شائو یانگ جیانگ
چکیده
سنگهای آتشفشانی مافیک کهک در قسمت مرکزی قوس ماگمایی ارومیه-دختر شامل بازالت و آندزیت بازالت هستند و ویژگی ماگماهای ساب آلکالن تا تحولی نشان میدهند. این سنگها براساس ایندکس تولئیتی (THL) به سری کالک آلکالن تعلق دارند. سن سنجی U-Pb زیرکن، برای سنگهای آندزیت-بازالتی و بازالتی منطقه به ترتیب سن‌های تقریبی60 (پالئوسن ...
بیشتر
سنگهای آتشفشانی مافیک کهک در قسمت مرکزی قوس ماگمایی ارومیه-دختر شامل بازالت و آندزیت بازالت هستند و ویژگی ماگماهای ساب آلکالن تا تحولی نشان میدهند. این سنگها براساس ایندکس تولئیتی (THL) به سری کالک آلکالن تعلق دارند. سن سنجی U-Pb زیرکن، برای سنگهای آندزیت-بازالتی و بازالتی منطقه به ترتیب سن‌های تقریبی60 (پالئوسن میانی) و 24 تا 19 میلیون سال (الیگوسن پسین-میوسن آغازی) را تعیین می‌کند. این سنگها در نمودارهای عنکیوتی با غنی‌شدگی LREE وLILE و تهی‌شدگی HFSE با آنومالی نسبتا منفی یا نبود آنومالی Eu و الگویی شبیه E-MORB مشخص می‌شوند که بیانگر ماگماتیسم مرتبط با فرورانش صفحه اقیانوسی نئوتتیس به زیر ایران مرکزی می باشد. بر اساس ویژگی‌های پتروگرافی، ژئوشیمیایی و ایزوتوپی ، تبلور تفریقی نقش قابل توجهی در تحول ماگمای تشکیل دهنده این سنگها ایفا کرده است. مدلسازی عناصر کمیاب نشان می‌دهد که این سنگها از ذوب بخشی یک گوشته‌ای اسپینل لرزولیتی حاصل شدهاند. نسبت‌های ایزوتوپی نیز نشان میدهند که ماگمای تشکیل دهنده سنگهای مورد مطالعه از ذوب بخشی گوشته لیتوسفری حاصل شدهاند که توسط سیالات مشتق شده از اسلب فرورونده متاسوماتیزم شدهاند. این سنگها در محیطی کششی و تحت شرایط انتقال از قوس به حوضه پشت قوس طی پالئوسن به میوسن تشکیل شدهاند.
سنگ شناسی
ایوب ویسی نیا؛ محمد ابراهیمی؛ بهمن رحیم زاده؛ رسول اسمعیلی
چکیده
مجموعه افیولیتی کامیاران در لبه جنوبی زون سنندج-سیرجان و زون برخوردی صفحه عربی و ایران قرار دارد. این مجموعه بین مجموعه هرسین در جنوب خاور و مجموعه سروآباد در شمال باختر قرار دارد. شواهد صحرایی نشان میدهند که افیولیت گرماب در شمال خاور کامیاران یک تکتونیک ملانژ است که واحدهای آن شامل گابرو و پریدوتیت‌های سرپانتینی شده است. الیوین، ...
بیشتر
مجموعه افیولیتی کامیاران در لبه جنوبی زون سنندج-سیرجان و زون برخوردی صفحه عربی و ایران قرار دارد. این مجموعه بین مجموعه هرسین در جنوب خاور و مجموعه سروآباد در شمال باختر قرار دارد. شواهد صحرایی نشان میدهند که افیولیت گرماب در شمال خاور کامیاران یک تکتونیک ملانژ است که واحدهای آن شامل گابرو و پریدوتیت‌های سرپانتینی شده است. الیوین، کلینوپیروکسن و ارتوپیروکسن بهمراه کروم اسپینل با بافت کومولیتی و گرانولار کانی‌های اصلی پریدوتیت‌ها را تشکیل میدهند. براساس نتایج تجزیه شیمیایی گابروها دارای سرشت تولهایتی تا کالک-آلکالن بوده و ویژگی‌های مورب تا قوس اقیانوسی را نشان میدهند. شواهد شیمیایی و نمودارهای ژئودینامیکی پریدوتیت‌های گرماب نشان میدهند که این سنگها به پریدوتیت‌های آبیسال شباهت دارند که از یک خاستگاه گوشته‌ای پسماند با ترکیب اسپینل لرزولیتی نوع مورب با درجه ذوب بخشی 15 تا 20 درصدی حاصل شدهاند. شکسته شدن پوسته نئوتتیس و فرورانش آن به زیر خود در کرتاسه پایانی، منجر به توقف فرورانش دور اول نئوتتیس به زیر صفحه ایران و شکل‌گیری حوضه قوس-پشت قوس (دور دوم فرورانش) و سنگهای وابسته به آن در افیولیتهای کامیاران شده است.
سنگ شناسی
آزاد کریمی؛ علی احمدی؛ منیره خیرخواه؛ عبدالرضا پرتابیان
چکیده
پریدوتیت‌ها در مجموعه افیولیتی مریوان-کامیاران (MKO)، نوار افیولیتی زاگرس خارجی، غرب ایران، از نظر ویژگی‌های سنگ‌شناختی و ژئوشیمیایی مطالعه شدهاند. هر دو نوع پریدوتیت گوشته‌ای و ماگمایی انباشتی در توالی افیولیتی مریوان-کامیاران وجود دارند. تغییرات گسترده در MgO، Al2O3، Cr، Ni و نسبت Al2O3/SiO2 علاوه بر تعلق نمونه‌ها به هر دو نوع پریدوتیت ...
بیشتر
پریدوتیت‌ها در مجموعه افیولیتی مریوان-کامیاران (MKO)، نوار افیولیتی زاگرس خارجی، غرب ایران، از نظر ویژگی‌های سنگ‌شناختی و ژئوشیمیایی مطالعه شدهاند. هر دو نوع پریدوتیت گوشته‌ای و ماگمایی انباشتی در توالی افیولیتی مریوان-کامیاران وجود دارند. تغییرات گسترده در MgO، Al2O3، Cr، Ni و نسبت Al2O3/SiO2 علاوه بر تعلق نمونه‌ها به هر دو نوع پریدوتیت ابیسال (MOR) و فرافرورانش (SSZ) بیانگر درجات مختلف تهی‌شدگی در پریدوتیت‌های گوشته‌ای منطقه است. درجات متفاوت تهی‌شدگی پریدوتیت‌ها با بازه گسترده ذوب بخشی (10 تا 15 درصد)، بهدست آمده براساس مدلهای ذو‌ب‌بخشی غیرمدال معکوس، سازگار هستند. غنی‌شدگی در عناصر HFS مانند Hf، Ti، Ta و Th بیانگر برهمکنش مذاب-سنگ در پریدوتیت‌های گوشته‌ای است؛ در حالی‌که، غنی‌شدگی در U و عناصر LIL نظیر Cs، Rb، Pb احتمالاً در ارتباط با برهمکنش سیال-سنگ است. پیشنهاد می‌شود که ماهیت MOR بخشی از پریدوتیت‌های گوشته‌ای منطقه در مراحل بعدی طی فرایندهایی مانند برهمکنش مذاب-سنگ به پریدوتیت‌های دارای ویژگی‌های SSZ تغییر یافته است. این احتمال وجود دارد که، مانند دیگر رخنمون‌های نوار افیولیتی زاگرس خارجی، پریدوتیت‌های گوشته‌ای MKO با مشخصههای MOR و SSZ قبل از تغییر آنها در محیط SSZ از جایگاه MOR منشأ گرفته‌اند.
سنگ شناسی
حجت حاج حسنی؛ جلیل قلمقاش؛ منصور وثوقی عابدینی؛ رحیم دبیری؛ حمیده رشید
چکیده
لوکوگرانیت‌های الوند به صورت توده های کوچک و دایک جایگیر شده اند. این سنگها با ترکیب آلکالی گرانیت تورمالین‌دار، آلکالی گرانیت بیوتیت‌دار، آلکالی گرانیت آرفدسونیت‌دار، آلکالی گرانیت روتیل دار و گرانیت بیوتیت مسکویت‌دار و ماهیت آلکالن و پرآلومین هستند. در این سنگها الگوی توزیع عناصر نادر خاکی به هنجار شده به ترکیب کندریت دارای ...
بیشتر
لوکوگرانیت‌های الوند به صورت توده های کوچک و دایک جایگیر شده اند. این سنگها با ترکیب آلکالی گرانیت تورمالین‌دار، آلکالی گرانیت بیوتیت‌دار، آلکالی گرانیت آرفدسونیت‌دار، آلکالی گرانیت روتیل دار و گرانیت بیوتیت مسکویت‌دار و ماهیت آلکالن و پرآلومین هستند. در این سنگها الگوی توزیع عناصر نادر خاکی به هنجار شده به ترکیب کندریت دارای غنی‌شدگی از LREE نسبت به HREE هستند. در نمودارهای عنکبوتی بههنجار شده به ترکیب گوشته اولیه دارای غنی‌شدگی از LILE نسبت به HFSE و آنومالی منفی Ta، Nb و Ti هستند و به نظر می رسد در محیط فرورانش تشکیل شده اند. سنگهای لوکوگرانیتی الوند به طور بارزی ویژگی‌های گرانیتهای نوع A را دارند که با توجه به مقدار Al2O3 یا کرندوم نورماتیو و عناصر کمیاب می توان آنها را به دو گروه نوع A و 'A با منشاء مشابه گوشته‌ای طبقه بندی نمود. با صعود، تفریق و جایگیری ماگمای اولیه گوشته‌ای در درون پوسته، لوکوگرانیت‌های نوع A با حداقل آلایش و لوکوگرانیت‌های نوع 'A با آلایش مقادیر قابل توجهی مواد پوسته قاره‌ای تشکیل شده اند. به نظر می رسد لوکوگرانیت‌های الوند در یک فاز کششی همزمان با فرورانش ، احتمالاً به دلیل تغییر در میزان همگرایی صفحات، وقفه در فرورانش و برداشت فشار تشکیل شدهاند.
سنگ شناسی
کیامرث حسینی؛ مجید شاه پسندزاده
چکیده
سنگ میزبان کانسار مگنتیت- آپاتیت چغارت را متاسوماتیت‌های سبز آلبیت‌دار، ریولیت و ریوداسیت‌های اواخر نئوپروتروزوئیک- اوایل کامبرین در ایران مرکزی تشکیل میدهند. شواهد زمینشناسی بیانگر سه نسل آلبیت در متاسوماتیت‌های آلبیت‌دار این کانسار است. بنابر مطالعات کانی‌شناسی و زمین‌شیمی، ادخال‌های کانیایی مرتبط با آلبیت‌های صورتی ...
بیشتر
سنگ میزبان کانسار مگنتیت- آپاتیت چغارت را متاسوماتیت‌های سبز آلبیت‌دار، ریولیت و ریوداسیت‌های اواخر نئوپروتروزوئیک- اوایل کامبرین در ایران مرکزی تشکیل میدهند. شواهد زمینشناسی بیانگر سه نسل آلبیت در متاسوماتیت‌های آلبیت‌دار این کانسار است. بنابر مطالعات کانی‌شناسی و زمین‌شیمی، ادخال‌های کانیایی مرتبط با آلبیت‌های صورتی و قرمز گوشتی غنی‌شدگی بالایی در مقادیر REE-Y-Ti-Th را نشان میدهند، در حالی‌که آلبیت‌های سفید رنگ با کانی‌زایی همراه نیستند. قرارگیری کانی‌های حاوی REE-Y-Ti-Th در امتداد شکستگی‌ها، متغیر بودن نسبت Th/U و نتایج حاصل از ایزوتوپ‌های پایدار اکسیژن-کربن بر روی کلسیت‌های پاراژنز با متاسوماتیت‌های آلبیت‌دار حاکی از تلفیق فرآینـدهای ماگمایی و گرمابی دما بالا تا متوسط در تشکیل این کانسار اسـت. شباهت الگـوی عناصر نادر خاکی و عناصر جزیی ناسازگار بر روی سنگ میزبان کانسار، بیانگر ارتباط کانی‌زایی REE-Y-Ti-Th با ماگمای ریولیتی- ریوداسیتی مرتبط با پهنه فرورانش حاشیه قاره‌ای/اقیانوسی است. بنابر‌این پژوهش، خاستگاه زمین‌ساختی- ماگمایی متاسوماتیت‌های آلبیت‌دار کانسار مگنتیت- آپاتیت چغارت، ماگماتیسم کلسیمی قلیایی مرتبط با پهنه فرورانش حاشیه فعال قاره‌ها و کمان‌های اقیانوسی پیشنهاد می‌شود.
